Tăng cường giám sát từ xa đối với các Ngân hàng thương mại cổ phần tại Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Chi nhánh Thành phố Hà Nội

TRƯờNG ĐạI HọC KINH Tế QUốC DÂN



NGUYễN THị BảO NGọC

tăng cờng giám sát từ xa đối với các ngân hàng thơng
mại cổ phần tại ngân hàng nhà nớc việt nam chi nhánh
thành phố hà nôi
Chuyên ngành: TàI CHíNH NGÂN HàNG

Ngời hớng dẫn khoa học:

TS. LÊ THANH TÂM

Hà Nội - 2015


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn này, tôi đã nhận được rất
nhiều sự giúp đỡ của các thầy cô trong Viện Đào tạo sau đại học, Viện Ngân hàng –
Tài chính Trường Đại học Kinh tế Quốc Dân và Tiến sĩ Lê Thanh Tâm. Tôi xin
chân thành cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của các thầy cô trong Viện Đào tạo sau đại
học, Viện Ngân hàng – Tài chính Trường Đại học Kinh tế Quốc Dân, sự hướng dẫn
nhiệt tình của Tiến sĩ Lê Thanh Tâm đã giúp tôi hoàn thành luận văn này.


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan: bản luận văn này là công trình nghiên cứu thực sự của cá
nhân, được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết, kiến thức kinh điển, nghiên
cứu khảo sát tình hình thực tiễn và dưới sự hướng dẫn khoa học của Tiến sĩ Lê

Thanh Tâm.
Các số liệu được sử dụng trong luận văn có nguồn trích dẫn rõ ràng, các kết
quả trong luận văn là trung thực và chưa từng công bố trong các công trình nghiên
cứu khác.


MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN..................................................................................................2
LỜI CAM ĐOAN............................................................................................3
PHẦN MỞ ĐẦU...............................................................................................i
CHƯƠNG 1......................................................................................................ii
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ CÔNG TÁC.............................................ii
GIÁM SÁT TỪ XA ĐỐI VỚI NHTM CỦA NHTW...................................ii
Nguồn thông tin phục vụ công tác GSTX: Hiện nay, nguồn thông tin cung cấp cho
công tác GSTX được khai thác dựa trên chế độ báo cáo thống kê áp dụng đối với
các đơn vị thuộc NHNN và các TCTD ban hành kèm theo Quyết định số
477/2004/QĐ-NHNN của Thống đốc NHNN ngày 28/4/2004.......................................v

CHƯƠNG 3....................................................................................................vii
GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC GSTX ĐỐI VỚI CÁC
NHTMCP TẠI NHNN CHI NHÁNH TP HÀ NỘI....................................vii
3.1. Định hướng tăng cường công tác GSTX của NHNN Chi nhánh Thành phố Hà Nội
đến năm 2020................................................................................................................ vii
3.2. Giải pháp tăng cường công tác GSTX tại NHNN Chi nhánh TP HN......................viii
Hoàn thiện quy trình GSTX, trong đó phối hợp chặt chẽ công tác GSTX với hoạt
động thanh tra tại chỗ: Tăng cường kiểm tra việc chấp hành chế độ thông tin báo cáo
của các NHTM trên địa bàn nói chung và đối với các NHTMCP nói riêng. Phân công
rõ ràng, hợp lý trách nhiệm của các đơn vị tham gia GSTX, gồm Tổ GSTX và bộ
phận thanh tra tại chỗ các NHTMCP. Hoàn thiện các chỉ tiêu giám sát đầy đủ theo
tiêu thức CAMELS. ...................................................................................................viii

Nghiên cứu, vận dụng chuẩn mực quốc tế về thanh tra ngân hàng vào VN: cần
nghiên cứu áp dụng các chuẩn mực về thanh tra giám sát ngân hàng do Ủy ban
Basel đề xuất, vận dụng sao cho phù hợp với điều kiện khuôn khổ pháp luật Việt
Nam, đi đôi với nó là thực hiện cải cách hệ thống chính sách, quy định pháp luật liên
quan, cơ cấu lại hệ thống ngân hàng..........................................................................ix
Đổi mới mô hình tổ chức bộ máy và cơ chế điều hành hoạt động thanh tra giám sát
ngân hàng: Thay đổi mô hình tổ chức của Cơ quan thanh tra, giám sát ngân hàng
theo hệ thống dọc thống nhất từ cấp trung ương xuống địa phương. Đồng thời, cơ
cấu lại chức năng nhiệm vụ của một số Vụ, Cục thuộc NHNN cũng có chức năng
giám sát ngân hàng....................................................................................................ix
Hoàn thiện các quy định liên quan công tác GSTX và cơ sở hạ tầng vật chất kỹ thuật:
Hoàn thiện các quy định an toàn, các biện pháp thận trọng trong hoạt động ngân
hàng, hoàn thiện khung pháp lý về giám sát tài chính ngân hàng; Xây dựng lại phần


mềm của chương trình giám sát; Nâng cao cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin phục
vụ công tác GSTX, bao gồm cả phần cứng và phần mềm. ........................................ix
Nâng cao năng lực, trình độ và đạo đức nghề nghiệp của cán bộ thanh tra giám sát:
chú trọng nội dung đào tạo, nâng cao trình độ nghiệp vụ của thanh tra viên, tập trung
vào kỹ năng quản trị rủi ro, công nghệ ngân hàng và dịch vụ tài chính mới, quản trị
ngân hàng hiện đại, các kỹ năng bổ trợ như phân tích tài chính, hoạt động NHTM. ..ix
3.3. Kiến nghị................................................................................................................ ix
Kiến nghị đối với CP: cần có những quy định rõ liên quan đến cơ chế phối hợp giữa
các đơn vị cùng có hoạt động giám sát hệ thống tài chính nói chung và giám sát ngân
hàng nói riêng; quan tâm hơn nữa đến việc thực thi Quyết định số 83/2009/QĐ-TTg
ngày 17/5/2009 của Thủ tướng CP; quy định rõ, tách bạch chức năng giám sát an
toàn hệ thống ngân hàng và chức năng thanh tra chuyên ngành của NHNN. ...........ix
Kiến nghị đối với NHNN Việt Nam: Sớm hoàn thiện cơ cấu tổ chức của Cơ quan
thanh tra giám sát ngân hàng; Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện các văn bản quy
phạm pháp luật có liên quan đến công tác GSTX của NHNN Chi nhánh TP Hà Nội và

hoạt động của các NHTM nói chung và của NHTMCP nói riêng; Sửa đổi bổ sung hệ
thống văn bản luật liên quan đến các NHTM về quản trị, điều hành… Cần có chính
sách đãi ngộ đặc thù đối với cán bộ làm công tác thanh tra, giám sát ngân hàng. ....ix

KẾT LUẬN......................................................................................................x
PHẦN MỞ ĐẦU..............................................................................................1
CHƯƠNG 1......................................................................................................5
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ CÔNG TÁC..............................................5
GIÁM SÁT TỪ XA ĐỐI VỚI NHTM CỦA NHTW...................................5
Sơ đồ 2.1: Mô hình tổ chức, hoạt động của Thanh tra giám sát chi nhánh
.........................................................................................................................39
2.2.2.1 . Nguồn thông tin phục vụ công tác GSTX.....................................................45
2.4.1.Nguyên nhân của hạn chế................................................................................66

Kết luận chương 2.........................................................................................71
CHƯƠNG 3....................................................................................................72
GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC GSTX ĐỐI VỚI CÁC
NHTMCP TẠI NHNN CHI NHÁNH TP HÀ NỘI....................................72
3.1. Định hướng tăng cường công tác GSTX của NHNN Chi nhánh Thành phố Hà Nội
đến năm 2020............................................................................................................... 72
3.2. Giải pháp tăng cường công tác GSTX tại NHNN Chi nhánh TP HN.......................73


Từ những hạn chế và nguyên nhân đc xác định tại Chương 2, công tác GSTX tại
NHNN Chi nhánh TP Hà Nội được tăng cường thông qua một số giải pháp sau:.....73
3.2.1. Bổ sung nội dung GSTX theo hướng chặt chẽ và toàn diện ...........................73
3.2.2. Từng bước đổi mới phương pháp giám sát dựa trên rủi ro nhằm đảm bảo phù
hợp với tình hình thực tế...........................................................................................74
3.2.3. Hoàn thiện quy trình GSTX, trong đó phối hợp chặt chẽ công tác GSTX với
hoạt động thanh tra tại chỗ........................................................................................76

3.2.5. Nghiên cứu, vận dụng chuẩn mực quốc tế về thanh tra ngân hàng vào VN....79
3.2.6. Đổi mới mô hình tổ chức bộ máy và cơ chế điều hành hoạt động thanh tra
giám sát ngân hàng...................................................................................................80
3.2.7. Hoàn thiện các quy định liên quan công tác GSTX và cơ sở hạ tầng vật chất kỹ
thuật.......................................................................................................................... 81
3.2.9. Nâng cao năng lực, trình độ và đạo đức nghề nghiệp của cán bộ thanh tra
giám sát..................................................................................................................... 82
3.3. Kiến nghị............................................................................................................... 83
3.3.1. Kiến nghị đối với CP........................................................................................83
3.3.2.Kiến nghị đối với NHNN Việt Nam....................................................................84

Kết luận chương 3.........................................................................................87
KẾT LUẬN....................................................................................................87

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
CP

: Chính phủ

GSTX

: Giám sát từ xa

NH

: Ngân hàng

NHNN

: Ngân hàng Nhà nước

NHNN VN: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
NHTM

: Ngân hàng thương mại

NHTMCP : Ngân hàng thương mại cổ phần
NHTW

: Ngân hàng trung ương

TCTD

: Tổ chức tín dụng


VIB

: Ngân hàng Thương mại cổ phần Quốc tế Việt Nam


DANH MỤC BẢNG, BIỂU, SƠ ĐỒ
LỜI CẢM ƠN..................................................................................................2
LỜI CAM ĐOAN............................................................................................3
PHẦN MỞ ĐẦU...............................................................................................i
CHƯƠNG 1......................................................................................................ii
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ CÔNG TÁC.............................................ii
GIÁM SÁT TỪ XA ĐỐI VỚI NHTM CỦA NHTW...................................ii
Nguồn thông tin phục vụ công tác GSTX: Hiện nay, nguồn thông tin cung cấp cho
công tác GSTX được khai thác dựa trên chế độ báo cáo thống kê áp dụng đối với

các đơn vị thuộc NHNN và các TCTD ban hành kèm theo Quyết định số
477/2004/QĐ-NHNN của Thống đốc NHNN ngày 28/4/2004.......................................v

CHƯƠNG 3....................................................................................................vii
GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC GSTX ĐỐI VỚI CÁC
NHTMCP TẠI NHNN CHI NHÁNH TP HÀ NỘI....................................vii
3.1. Định hướng tăng cường công tác GSTX của NHNN Chi nhánh Thành phố Hà Nội
đến năm 2020................................................................................................................ vii
3.2. Giải pháp tăng cường công tác GSTX tại NHNN Chi nhánh TP HN......................viii
Hoàn thiện quy trình GSTX, trong đó phối hợp chặt chẽ công tác GSTX với hoạt
động thanh tra tại chỗ: Tăng cường kiểm tra việc chấp hành chế độ thông tin báo cáo
của các NHTM trên địa bàn nói chung và đối với các NHTMCP nói riêng. Phân công
rõ ràng, hợp lý trách nhiệm của các đơn vị tham gia GSTX, gồm Tổ GSTX và bộ
phận thanh tra tại chỗ các NHTMCP. Hoàn thiện các chỉ tiêu giám sát đầy đủ theo
tiêu thức CAMELS. ...................................................................................................viii
Nghiên cứu, vận dụng chuẩn mực quốc tế về thanh tra ngân hàng vào VN: cần
nghiên cứu áp dụng các chuẩn mực về thanh tra giám sát ngân hàng do Ủy ban
Basel đề xuất, vận dụng sao cho phù hợp với điều kiện khuôn khổ pháp luật Việt
Nam, đi đôi với nó là thực hiện cải cách hệ thống chính sách, quy định pháp luật liên
quan, cơ cấu lại hệ thống ngân hàng..........................................................................ix
Đổi mới mô hình tổ chức bộ máy và cơ chế điều hành hoạt động thanh tra giám sát
ngân hàng: Thay đổi mô hình tổ chức của Cơ quan thanh tra, giám sát ngân hàng
theo hệ thống dọc thống nhất từ cấp trung ương xuống địa phương. Đồng thời, cơ
cấu lại chức năng nhiệm vụ của một số Vụ, Cục thuộc NHNN cũng có chức năng
giám sát ngân hàng....................................................................................................ix
Hoàn thiện các quy định liên quan công tác GSTX và cơ sở hạ tầng vật chất kỹ thuật:
Hoàn thiện các quy định an toàn, các biện pháp thận trọng trong hoạt động ngân
hàng, hoàn thiện khung pháp lý về giám sát tài chính ngân hàng; Xây dựng lại phần

mềm của chương trình giám sát; Nâng cao cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin phục
vụ công tác GSTX, bao gồm cả phần cứng và phần mềm. ........................................ix
Nâng cao năng lực, trình độ và đạo đức nghề nghiệp của cán bộ thanh tra giám sát:
chú trọng nội dung đào tạo, nâng cao trình độ nghiệp vụ của thanh tra viên, tập trung
vào kỹ năng quản trị rủi ro, công nghệ ngân hàng và dịch vụ tài chính mới, quản trị
ngân hàng hiện đại, các kỹ năng bổ trợ như phân tích tài chính, hoạt động NHTM. ..ix
3.3. Kiến nghị................................................................................................................ ix
Kiến nghị đối với CP: cần có những quy định rõ liên quan đến cơ chế phối hợp giữa
các đơn vị cùng có hoạt động giám sát hệ thống tài chính nói chung và giám sát ngân
hàng nói riêng; quan tâm hơn nữa đến việc thực thi Quyết định số 83/2009/QĐ-TTg
ngày 17/5/2009 của Thủ tướng CP; quy định rõ, tách bạch chức năng giám sát an
toàn hệ thống ngân hàng và chức năng thanh tra chuyên ngành của NHNN. ...........ix
Kiến nghị đối với NHNN Việt Nam: Sớm hoàn thiện cơ cấu tổ chức của Cơ quan
thanh tra giám sát ngân hàng; Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện các văn bản quy
phạm pháp luật có liên quan đến công tác GSTX của NHNN Chi nhánh TP Hà Nội và
hoạt động của các NHTM nói chung và của NHTMCP nói riêng; Sửa đổi bổ sung hệ
thống văn bản luật liên quan đến các NHTM về quản trị, điều hành… Cần có chính
sách đãi ngộ đặc thù đối với cán bộ làm công tác thanh tra, giám sát ngân hàng. ....ix

KẾT LUẬN......................................................................................................x
PHẦN MỞ ĐẦU..............................................................................................1
CHƯƠNG 1......................................................................................................5
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ CÔNG TÁC..............................................5
GIÁM SÁT TỪ XA ĐỐI VỚI NHTM CỦA NHTW...................................5
Trong quá trình tiến hành, kết quả công tác GSTX chịu sự tác động của 4
nhân tố chủ quan sau:...................................................................................27
1.3.1.1. Cơ cấu tổ chức của Cơ quan thanh tra giám sát ..........................27
1.3.1.2. Phương pháp, nội dung, quy trình giám sát..................................28
1.3.1.3. Trình độ của cán bộ giám sát..........................................................29
1.3.2.1. Hệ thống pháp luật về thanh tra, giám sát ngân hàng và hoạt

động ngân hàng..............................................................................................30
1.3.2.2. Cơ chế phối hợp giữa các cơ quan tổ chức có liên quan trong hoạt
động giám sát ngân hàng..............................................................................30
1.3.2.3. Nhận thức của NHTM về công tác GSTX......................................31


1.4.1.1. NHTW Trung Quốc.........................................................................31
1.4.1.2. NHTW Thái Lan..............................................................................32
1.4.1.3. Quỹ dự trữ liên bang Mỹ.................................................................32
1.4.2.1. Công tác GSTX của NHNN VN chuyển dần sang phương thức
giám sát dựa trên rủi ro................................................................................33
1.4.2.2. Hoạt động giám sát đối với NHTM cần tập trung thực hiện bởi
NHNN Việt Nam............................................................................................33
Sơ đồ 2.1: Mô hình tổ chức, hoạt động của Thanh tra giám sát chi nhánh
.........................................................................................................................39
Sơ đồ 2.1: Mô hình tổ chức, hoạt động của Thanh tra giám sát chi nhánh
.........................................................................................................................39
2.2.2.1 . Nguồn thông tin phục vụ công tác GSTX.....................................................45
2.4.1.Nguyên nhân của hạn chế................................................................................66

Kết luận chương 2.........................................................................................71
CHƯƠNG 3....................................................................................................72
GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC GSTX ĐỐI VỚI CÁC
NHTMCP TẠI NHNN CHI NHÁNH TP HÀ NỘI....................................72
3.1. Định hướng tăng cường công tác GSTX của NHNN Chi nhánh Thành phố Hà Nội
đến năm 2020............................................................................................................... 72
3.2. Giải pháp tăng cường công tác GSTX tại NHNN Chi nhánh TP HN.......................73
Từ những hạn chế và nguyên nhân đc xác định tại Chương 2, công tác GSTX tại
NHNN Chi nhánh TP Hà Nội được tăng cường thông qua một số giải pháp sau:.....73
3.2.1. Bổ sung nội dung GSTX theo hướng chặt chẽ và toàn diện ...........................73

3.2.2. Từng bước đổi mới phương pháp giám sát dựa trên rủi ro nhằm đảm bảo phù
hợp với tình hình thực tế...........................................................................................74
3.2.3. Hoàn thiện quy trình GSTX, trong đó phối hợp chặt chẽ công tác GSTX với
hoạt động thanh tra tại chỗ........................................................................................76
3.2.5. Nghiên cứu, vận dụng chuẩn mực quốc tế về thanh tra ngân hàng vào VN....79
3.2.6. Đổi mới mô hình tổ chức bộ máy và cơ chế điều hành hoạt động thanh tra
giám sát ngân hàng...................................................................................................80


3.2.7. Hoàn thiện các quy định liên quan công tác GSTX và cơ sở hạ tầng vật chất kỹ
thuật.......................................................................................................................... 81
3.2.9. Nâng cao năng lực, trình độ và đạo đức nghề nghiệp của cán bộ thanh tra
giám sát..................................................................................................................... 82
3.3. Kiến nghị............................................................................................................... 83
3.3.1. Kiến nghị đối với CP........................................................................................83
3.3.2.Kiến nghị đối với NHNN Việt Nam....................................................................84

Kết luận chương 3.........................................................................................87
KẾT LUẬN....................................................................................................87


TRƯờNG ĐạI HọC KINH Tế QUốC DÂN



NGUYễN THị BảO NGọC

tăng cờng giám sát từ xa đối với các ngân hàng thơng
mại cổ phần tại ngân hàng nhà nớc việt nam chi nhánh
thành phố hà nôi

Chuyên ngành: TàI CHíNH NGÂN HàNG


Hµ Néi - 2015


i

PHẦN MỞ ĐẦU
Tính cấp thiết của đề tài
Trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường và hội nhập hiện nay, những
diễn biến phức tạp của kinh tế thế giới và khủng hoảng có tác động khác nhau, song
đều ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp đến hoạt động của các ngân hàng. Do vậy, hệ
thống ngân hàng cần phải được thiết lập, vận hành và quản trị, giám sát theo những
chuẩn mực, chính sách an toàn, lành mạnh. Sau hơn 25 năm đổi mới, hoạt động
thanh tra, giám sát Ngân hàng từng bước được hoàn thiện trên cơ sở xây dựng và
ban hành các quy định an toàn phù hợp dần với nguyên tắc và chuẩn mực quốc tế.
Trong hoạt động thanh tra, giám sát ngân hàng, giám sát từ xa (GSTX) là một trong
hai phương thức chủ yếu và quan trọng để thực hiện chức năng của thanh tra, giám
sát NHNN. Mặc dù đã đạt được một số kết quả nhất định, hoạt động thanh tra giám
sát của NHNN Chi nhánh TP Hà Nội trong thời gian qua đã tỏ ra còn nhiều bất cập,
chưa đáp ứng kịp yêu cầu quản lý hệ thống ngân hàng hiện đại, đặc biệt còn nhiều
tồn tại, yếu kém ở hệ thống GSTX. Xuất phát từ nhận thức tầm quan trọng của hoạt
động giám sát ngân hàng và từ thực trạng công tác GSTX của NHNN Chi nhánh TP
Hà Nội, đề tài “Tăng cường giám sát từ xa đối với các Ngân hàng thương mại cổ
phần tại Ngân hàng Nhà nước Việt Nam - Chi nhánh Thành phố Hà Nội” được lựa
chọn nghiên cứu để giải đáp câu hỏi thực tiễn trên.
Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu đề tài nhằm mục đích: Hệ thống hoá những vấn đề cơ bản về

hoạt động giám sát từ xa của NHTW đối với các NHTM; Phân tích, đánh giá thực
trạng công tác GSTX đối với các NHTMCP của NHNN Chi nhánh TP Hà Nội; từ
đó đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường công tác GSTX đối với các
NHTMCP trên địa bàn Thành phố Hà Nội.
Phương pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng phương pháp nghiên cứu khoa học như: Phương pháp thu thập
và xử lý thông tin; Phương pháp phân tích - tổng hợp; Phương pháp lựa chọn trường
hợp điển hình.


ii

CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ CÔNG TÁC
GIÁM SÁT TỪ XA ĐỐI VỚI NHTM CỦA NHTW
1.1. Tổng quan về NHTW
Khái niệm: Theo Bách Khoa toàn thư mở Wikipedia, NHTW (có khi gọi là
Ngân hàng dự trữ, hoặc Cơ quan hữu trách về tiền tệ) là cơ quan đặc trách quản lý
hệ thống tiền tệ của quốc gia/nhóm quốc gia/vùng lãnh thổ và chịu trách nhiệm thi
hành chính sách tiền tệ.
Chức năng của NHTW: NHTW có 3 chức năng là trung tâm phát hành tiền
duy nhất của mỗi quốc gia, là ngân hàng trung tâm của các ngân hàng trung gian và
hệ thống tài chính trong mỗi quốc gia, là ngân hàng của nhà nước.
Khái niệm thanh tra NHTW: thanh tra là một khái niệm bao trùm lên các mặt
kiểm tra, giám sát các hoạt động kinh tế - xã hội nhằm đưa các hoạt động đó theo
định hướng và các quy trình, quy phạm đã được xác định trên các văn bản quản lý
nhà nước và nghiệp vụ quản lý kinh tế. Thanh tra NHTW là hoạt động thanh tra
được thực hiện bởi NHTW chuyên về lĩnh vực ngân hàng..
Mục tiêu của thanh tra, giám sát NHTW: Hoạt động thanh tra, giám sát giúp
cho NHTW nắm bắt được kịp thời, chính xác diễn biến tình hình hoạt động của

từng TCTD; giúp cho các TCTD ngăn ngừa, chỉnh sửa những việc làm sai trái, bảo
đảm uy tín, an toàn vốn và hoạt động lành mạnh của các TCTD để hoạt động kinh
doanh ngày càng có hiệu quả; bảo đảm sự an toàn của cả hệ thống và chính sách
tiền tệ phát huy được hiệu quả, góp phần ổn định và phát triển kinh tế xã hội.
Nội dung hoạt động thanh tra, giám sát của NHTW: Giám sát thường xuyên
việc thực hiện quy chế an toàn trong hoạt động của các TCTD bằng phương pháp
GSTX theo quy định, việc thực hiện các quy định trong giấy phép hoạt động ngân
hàng đối với các tổ chức, cá nhân là đối tượng của thanh tra ngân hàng; Thẩm tra,
xác minh, kết luận, kiến nghị việc giải quyết khiếu nại, tố cáo theo quy định của luật
khiếu nại tố cáo liên quan đến tổ chức và hoạt động ngân hàng….
1.2. Công tác GSTX đối với NHTM của NHTW


iii

Khái niệm công tác GSTX: GSTX về cơ bản là một hệ thống thông tin, đó là
việc sử dụng phương pháp phân tích bảng cân đối kế toán và các chỉ tiêu thống kê định
kỳ của các TCTD để giúp các nhà quản lý vĩ mô nắm một các thường xuyên tình hình;
mặt khác báo động cho các TCTD và kiến nghị các giải pháp khắc phục thích hợp, kịp
thời và chỉ điểm cho thanh tra tại chỗ những vấn đề trọng tâm, trọng điểm cần thanh
tra.
Sự cần thiết của công tác GSTX đối với các NHTM: Ngân hàng là một trong
những tổ chức tài chính quan trọng nhất của nền kinh tế nói chung và đối với từng
cộng đồng địa phương nói riêng. Khi các ngân hàng trong hệ thống tài chính thực hiện
nghiệp vụ nhận tiền gửi, cho vay và cung cấp các dịch vụ tài chính khác cho khách
hàng, họ phải tiến hành những công việc đó trong một khung pháp lý chặt chẽ được
xây dựng chủ yếu để bảo vệ lợi ích của toàn xã hội. Do đó, hoạt động ngân hàng cần
được kiểm soát chặt chẽ bằng các biện pháp hành chính của Nhà nước trong đó có
công tác GSTX.
Phương pháp GSTX của NHTW đối với NHTM: Thông thường, các phương

pháp giám sát đã từng được sử dụng để giám sát hoạt động ngân hàng bao gồm:
Phương pháp giám sát tuân thủ, phương pháp giám sát theo CAMELS, phương
pháp giám sát dựa trên rủi ro. Hiện nay, phương pháp GSTX có thể khác nhau đối
với từng quốc gia, trong đó phương pháp giám sát CAMELS đang được nhiều quốc
gia vận dụng làm căn cứ để xem xét mức độ lành mạnh của từng định chế tài chính
riêng rẽ cũng như toàn bộ hệ thống trong đó có Việt Nam.
Căn cứ đánh giá công tác GSTX dựa trên nguyên tắc cơ bản của Ủy ban
Basel: Bộ 25 nguyên tắc cơ bản Basel là tài liệu dành cho cán bộ thực hiện công tác
giám sát ở các quốc gia và cả trên phạm vi quốc tế. Các nguyên tắc này đã được
thiết kế cho các chuyên gia giám sát, nhóm giám sát khu vực và thị trường nói
chung theo nguyên tắc dễ áp dụng và kiểm chứng.
Các tiêu chí đánh giá công tác GSTX gồm có: Kết quả công tác GSTX, Sự
kết hợp GSTX và Thanh tra tại chỗ, Số báo cáo trong năm.
1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác GSTX
Nhân tố chủ quan: Công tác GSTX chịu ảnh hưởng của các nhân tố chủ quan
như cơ cấu tổ chức của Cơ quan thanh tra giám sát, trình độ của cán bộ giám sát, cơ
sở vật chất kỹ thuật, phương tiện làm việc phục vụ cho công tác GSTX.
Nhân tố khách quan: Công tác GSTX chịu ảnh hưởng của các nhân tố khách


iv

quan như hệ thống pháp luật về thanh tra, giám sát ngân hàng và hoạt động ngân
hàng; cơ chế phối hợp giữa các cơ quan tổ chức có liên quan trong hoạt động giám
sát ngân hàng; nhận thức của NHTM về công tác GSTX.
1.4. Kinh nghiệm quốc tế và bài học
GSTX là phương thức xuất hiện ở NHTW của nhiều quốc gia từ rất lâu, tuy
nhiên phương pháp, nội dung giám sát là khác nhau ở mỗi quốc gia. NHTW Mỹ
được coi là một trường hợp điển hình trong nghiên cứu công tác GSTX của NHTW
đối với NHTM trong điều kiện nền kinh tế phát triển, gắn liền với hoạt động của hệ

thống NHTM ở mức đa dạng, phức tạp với nhiều loại hình và cấp độ TCTD. Trong
khi đó, NHTW Thái Lan được coi là một trường hợp điển hình trong nghiên cứu
hoạt động giám sát của NHTW đối với NHTM trong điều kiện nền kinh tế đang
phát triển, hệ thống NHTM đã có những hội nhập nhất định, tuy nhiên số lượng và
loại hình NHTM còn hạn chế, các hoạt động kinh doanh và dịch vụ ngân hàng còn
ở mức đơn giản tương đối so với các nước phát triển. Từ đó, toàn bộ hoạt động
giám sát đối với NHTM được giao chủ yếu cho NHTW tổ chức và thực hiện. Với
sự tương đồng về mặt phát triển kinh tế nói chung và phát triển của hoạt động ngân
hàng và hệ thống ngân hàng nói riêng, hoạt động giám sát của Ngân hành Nhà nước
Việt Nam có thể thực hiện theo cách thức tương tự với NHTW Thái Lan.
Nội dung chương 1 đã đưa ra một cách tổng quát về công tác GSTX của
NHTW đối với NHTM. Đây chính là cơ sở lý luận nền tảng để phân tích, đánh giá
thực trạng về công tác GSTX đối với các NHTMCP tại NHNN Chi nhánh TP Hà
Nội tại chương 2 để từ đó đưa ra những nhận xét, đánh giá về tình hình thực hiện
công tác này và đề ra các giải pháp tăng cường công tác GSTX tại NHNN Chi
nhánh TP Hà Nội.

CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC GSTX ĐỐI VỚI CÁC NHTMCP
TẠI NHNN CHI NHÁNH TP HÀ NỘI
2.1.Giới thiệu về NHNN Chi nhánh TP Hà Nội
NHNN Chi nhánh TP Hà Nội: NHNN Chi nhánh TP Hà Nội là 1/63 chi


v

nhánh thuộc NHNN VN, chịu sự lãnh đạo và điều hành tập trung, thống nhất của
Thống đốc NHNN, có chức năng tham mưu, giúp Thống đốc quản lý nhà nước về
tiền tệ và hoạt động ngân hàng trên địa bàn và thực hiện một số nghiệp vụ NHTW
theo ủy quyền của Thống đốc. Quy chế hoạt động của NHNN Chi nhánh TP Hà Nội

được Thống đốc NHNN qui định tại Quyết định số 2989/QĐ-NHNN ngày
14/12/2009.
Thanh tra giám sát chi nhánh TP Hà Nội: Sau khi Cơ quan Thanh tra giám
sát ngân hàng được thành lập theo Quyết định số 83/2009/QĐ-TTg ngày 27/5/2009
của Thủ tướng Chính phủ, Thống đốc NHNN đã ban hành quyết định thành lập
Thanh tra giám sát chi nhánh TP Hà Nội. Thanh tra giám sát Chi nhánh TP Hà Nội
chịu sự chỉ đạo trực tiếp của Giám đốc NHNN chi nhánh TP Hà Nội, đồng thời chịu
sự chỉ đạo hướng dẫn về công tác tổ chức và nghiệp vụ của Cơ quan Thanh tra giám
sát ngân hàng.
2.2. Thực trạng công tác GSTX của NHNN chi nhánh TP Hà Nội đối với các
NHTMCP
Khái quát về hệ thống các NHTM trên địa bàn TP Hà Nội: Thời điểm
31/12/2014 trên địa bàn TP Hà Nội có 89 chi nhánh NHTMNN, 68 chi nhánh
NHTMCP không có trụ sở chính tại Hà Nội, 12 NHTMCP có trụ sở chính tại Hà Nội.
Giai đoạn từ 2010 – đến nay, hoạt động của hệ thống ngân hàng nói chung và hoạt
động của các NHTMCP trên địa bàn thành phố Hà Nội nói riêng chịu tác động ảnh
hưởng không nhỏ từ những khó khăn của nền kinh tế trong bối cảnh chung của cuộc
khủng hoảng tài chính toàn cầu, tình trạng nợ xấu, nợ quá hạn tăng cao, lợi nhuận
và hiệu quả kinh doanh sụt giảm xảy ra ở hầu hết các ngân hàng trên địa bàn TP Hà
Nội nói riêng và cả nước nói chung.
Phân tích thực trạng công tác GSTX đối với các NHTMCP tại NHNN chi
nhánh TP Hà Nội:
Nguồn thông tin phục vụ công tác GSTX: Hiện nay, nguồn thông tin cung
cấp cho công tác GSTX được khai thác dựa trên chế độ báo cáo thống kê áp dụng
đối với các đơn vị thuộc NHNN và các TCTD ban hành kèm theo Quyết định số
477/2004/QĐ-NHNN của Thống đốc NHNN ngày 28/4/2004.


vi

Quy trình thực hiện và báo cáo công tác GSTX tại NHNN Chi nhánh TP Hà
Nội: Quy trình thực hiện gồm các bước như tiếp nhận và kiểm tra tính chính xác
của thông tin, tiến hành xử lý dữ liệu, thực hiện phân tích, ban hành các văn bản
chấn chỉnh nhắc nhở đối với NHTM. Hàng tháng, quý căn cứ vào kết quả giám sát,
bộ phận GSTX tổng hợp thông tin, đưa ra các đánh giá, nhận định, cảnh báo làm
báo cáo gửi Cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng, Ban giám đốc NHNN TP Hà
Nội và tổ thanh tra tại chỗ các NHTMCP.
Phương pháp, nội dung giám sát: Đối với các NHTMCP có trụ sở chính tại
Hà Nội (một pháp nhân), số liệu làm căn cứ để đánh giá là báo cáo cân đối tài khoản
cấp III, các chỉ tiêu báo cáo theo mẫu biểu. Các nội dung giám sát được xây dựng dựa
trên lý thuyết CAMELS, tuy nhiên theo Quyết định số 1525/CV-TTr1 ngày
22/12/1999 hướng dẫn thực hiện quy chế GSTX của NHNN đối với các TCTD và
việc thực hiện công tác GSTX tại NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố chỉ tập trung
phân tích một số chỉ tiêu: Giám sát Vốn tự có, giám sát về cơ cấu tài sản Nợ, tài sản
Có, giám sát chất lượng tài sản Có, giám sát tình hình thu nhập, chi phí và kết quả
kinh doanh, giám sát việc đảm bảo khả năng chi trả.
Kết quả thực hiện các nội dung GSTX: Các NHTM trên địa bàn TP Hà Nội
đều được bộ phận GSTX của NHNN Chi nhánh TP Hà Nội thực hiện giám sát số
liệu định kỳ hàng tháng, hàng quý. Ngoài ra, một số vi phạm quy chế an toàn của
một số NHTM đã được bộ phận giám sát phát hiện kịp thời trong kỳ báo cáo quý.
Việc cảnh báo rủi ro đối với NHTM đã được bộ phận GSTX thực hiện khi phát hiện
đơn vị có những dữ liệu nằm ngoài xu hướng chung của hệ thống. Trong năm đã có
04 báo cáo giám sát quý và 08 báo cáo giám sát tháng được bộ phận giám sát gửi
Cơ quan thanh tra giám sát ngân hàng.
2.3. Đánh giá kết quả công tác GSTX đối với các NHTMCP tại NHNN chi
nhánh TP Hà Nội
Kết quả đạt được: Công tác GSTX đang trở thành một bộ phận không thể
thiếu của hoạt động thanh tra, giám sát. Hoạt động thanh tra, giám sát tại NHNN chi
nhánh đã có sự phối hợp GSTX và thanh tra tại chỗ. Hoạt động thanh tra, giám sát
ngân hàng đã đóng một vai trò quan trọng trong việc bảo đảm tuân thủ pháp luật

vii

trong lĩnh vực tiền tệ và hoạt động ngân hàng.
Hạn chế: Mặc dù đã đạt được một số kết quả nhất định, nhưng công tác GSTX của
NHNN Chi nhánh TP Hà Nội đối với các NHTM trên địa bàn được đánh giá là chưa
hoàn thiện. Các NHTM đã được thực hiện theo dõi nhưng chưa được giám sát một cách
chặt chẽ và toàn diện theo các chuẩn mực về phương pháp, nội dung, quy trình giám sát.
Công tác GSTX chưa chú trọng vào hoạt động cảnh báo sớm cho các NHTM. Nội dung
báo cáo còn đơn điệu, khả năng phát hiện sai phạm của công tác giám sát còn hạn chế,
tính dự báo thấp. Sự phối kết hợp giữa GSTX và thanh tra tại chỗ còn yếu.
Nguyên nhân của hạn chế: Những hạn chế nêu trên của công tác GSTX xuất phát
từ một số nguyên nhân chủ quan như cơ cấu tổ chức của Cơ quan thanh tra giám sát chưa
phù hợp; nội dung giám sát không đầy đủ, quy trình giám sát không đảm bảo về nguồn
thông tin, phương pháp giám sát chưa thay đổi theo hướng bắt kịp tình hình thực tế, trình
độ cán bộ giám sát chưa đáp ứng yêu cầu, hệ thống phần mềm, công nghệ thông tin lạc
hậu. Ngoài ra, một số nguyên nhân khách quan của hạn chế như: Quy định làm nền tảng
cho hoạt động giám sát như các quy định về về phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự
phòng rủi ro; quy định về chế độ thông tin báo cáo chưa được hoàn thiện; nhận thức của
NHTM về hoạt động giám sát của NHNN chưa đúng đắn…
Dựa trên tổng quan cơ sở lý luận về công tác GSTX đã được nêu ở chương 1,
chương 2 đã đi vào xem xét thực trạng quá trình thực hiện GSTX của NHNN Chi
nhánh TP Hà Nội đối với các NHTMCP trên địa bàn. Từ việc đánh giá những kết
quả đạt được đáng khích lệ thì chương 2 cũng đã chỉ ra những hạn chế trong công
tác GSTX của NHNN Chi nhánh TP Hà Nội. Trên cơ sở phân tích những nguyên
nhân của các hạn chế này, các giải pháp phù hợp sẽ được nêu ở chương 3 cùng với
các kiến nghị nhằm giúp NHNN Chi nhánh TP Hà Nội có thể tăng cường công tác
GSTX đối với các NHTM trên địa bàn trong thời gian tới.

CHƯƠNG 3
GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC GSTX ĐỐI VỚI CÁC
NHTMCP TẠI NHNN CHI NHÁNH TP HÀ NỘI
3.1. Định hướng tăng cường công tác GSTX của NHNN Chi nhánh Thành phố


viii

Hà Nội đến năm 2020
Các giải pháp tăng cường công tác GSTX được đưa ra dựa trên 5 định hướng
chính: Một là, công tác GSTX phải được thực hiện theo hướng tập trung về một đầu
mối là Thanh tra Trung ương. Hai là, cơ sở vật chất, phải được trang bị đầy đủ và
thực hiện nối mạng trực tiếp giữa Thanh tra Trung ương và Thanh tra Chi nhánh
(hay Khu vực). Ba là, phần mềm giám sát phải nhanh chóng được viết lại bằng ngôn
ngữ lập trình tiến bộ, phù hợp với ngôn ngữ của các chương trình khác trong toàn
hệ thống Ngân hàng. Bốn là, Thanh tra viên trực tiếp thực hiện công tác giám sát,
phải được đào tạo và đào tạo lại; phải thường xuyên trang bị thêm trình độ và kỹ
năng giám sát ngân hàng;…Năm là, phải thay đổi cách nghĩ, phải nhận thức đúng
tầm quan trọng của công tác giám sát, đặc biệt đối với những người trực tiếp thực
hiện chức năng giám sát.
3.2. Giải pháp tăng cường công tác GSTX tại NHNN Chi nhánh TP HN
Bổ sung nội dung GSTX theo hướng chặt chẽ và toàn diện: Hoạt động
ngân hàng ngày càng đa dạng, phức tạp đòi hỏi công tác giám sát phải tiến hành
toàn diện trên mọi mặt hoạt động của ngân hàng. Đặc biệt, đối với các chỉ tiêu định
tính như năng lực quản trị, điều hành của bộ máy lãnh đạo ngân hàng và độ nhạy
cảm của ngân hàng đối với rủi ro của thị trường.
Từng bước đổi mới phương pháp giám sát dựa trên rủi ro nhằm đảm bảo
phù hợp với tình hình thực tế: trong thời gian hiện tại, phương pháp giám sát theo
CAMELS được coi là cầu nối để giúp NHNN VN chuyển đổi phương pháp giám sát
theo hướng tiến tới phương pháp giám sát dựa trên rủi ro.

Hoàn thiện quy trình GSTX, trong đó phối hợp chặt chẽ công tác GSTX
với hoạt động thanh tra tại chỗ: Tăng cường kiểm tra việc chấp hành chế độ thông
tin báo cáo của các NHTM trên địa bàn nói chung và đối với các NHTMCP nói
riêng. Phân công rõ ràng, hợp lý trách nhiệm của các đơn vị tham gia GSTX, gồm
Tổ GSTX và bộ phận thanh tra tại chỗ các NHTMCP. Hoàn thiện các chỉ tiêu giám
sát đầy đủ theo tiêu thức CAMELS.
Chú trọng hoạt động cảnh báo sớm đối với các ngân hàng khi tiến hành
GSTX: Khi tiến hành công tác giám sát, cần nghiên cứu xu hướng chung của cả hệ
thống ngân hàng. Từ đó có những nhận định đối với các NHTM có các chỉ tiêu bất


ix

thường, nằm ngoài xu hướng để đưa ra cảnh báo.
Nghiên cứu, vận dụng chuẩn mực quốc tế về thanh tra ngân hàng vào
VN: cần nghiên cứu áp dụng các chuẩn mực về thanh tra giám sát ngân hàng do Ủy
ban Basel đề xuất, vận dụng sao cho phù hợp với điều kiện khuôn khổ pháp luật
Việt Nam, đi đôi với nó là thực hiện cải cách hệ thống chính sách, quy định pháp
luật liên quan, cơ cấu lại hệ thống ngân hàng...
Đổi mới mô hình tổ chức bộ máy và cơ chế điều hành hoạt động thanh tra
giám sát ngân hàng: Thay đổi mô hình tổ chức của Cơ quan thanh tra, giám sát
ngân hàng theo hệ thống dọc thống nhất từ cấp trung ương xuống địa phương. Đồng
thời, cơ cấu lại chức năng nhiệm vụ của một số Vụ, Cục thuộc NHNN cũng có chức
năng giám sát ngân hàng.
Hoàn thiện các quy định liên quan công tác GSTX và cơ sở hạ tầng vật
chất kỹ thuật: Hoàn thiện các quy định an toàn, các biện pháp thận trọng trong hoạt
động ngân hàng, hoàn thiện khung pháp lý về giám sát tài chính ngân hàng; Xây
dựng lại phần mềm của chương trình giám sát; Nâng cao cơ sở hạ tầng công nghệ
thông tin phục vụ công tác GSTX, bao gồm cả phần cứng và phần mềm.
Nâng cao năng lực, trình độ và đạo đức nghề nghiệp của cán bộ thanh tra

giám sát: chú trọng nội dung đào tạo, nâng cao trình độ nghiệp vụ của thanh tra
viên, tập trung vào kỹ năng quản trị rủi ro, công nghệ ngân hàng và dịch vụ tài
chính mới, quản trị ngân hàng hiện đại, các kỹ năng bổ trợ như phân tích tài chính,
hoạt động NHTM.
3.3. Kiến nghị
Kiến nghị đối với CP: cần có những quy định rõ liên quan đến cơ chế
phối hợp giữa các đơn vị cùng có hoạt động giám sát hệ thống tài chính nói
chung và giám sát ngân hàng nói riêng; quan tâm hơn nữa đến việc thực thi
Quyết định số 83/2009/QĐ-TTg ngày 17/5/2009 của Thủ tướng CP; quy định rõ,
tách bạch chức năng giám sát an toàn hệ thống ngân hàng và chức năng thanh tra
chuyên ngành của NHNN.
Kiến nghị đối với NHNN Việt Nam: Sớm hoàn thiện cơ cấu tổ chức của Cơ
quan thanh tra giám sát ngân hàng; Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện các văn bản quy
phạm pháp luật có liên quan đến công tác GSTX của NHNN Chi nhánh TP Hà Nội


x

và hoạt động của các NHTM nói chung và của NHTMCP nói riêng; Sửa đổi bổ sung
hệ thống văn bản luật liên quan đến các NHTM về quản trị, điều hành… Cần có
chính sách đãi ngộ đặc thù đối với cán bộ làm công tác thanh tra, giám sát ngân hàng.
Trên cơ sở cơ sở lý luận về công tác GSTX ở chương 1 và đánh giá thực
trạng công tác GSTX ở chương 2, chương 3 của Luận văn đã nêu lên một số giải
pháp nhằm tăng cường hơn nữa công tác GSTX thông qua một số nhóm giải pháp
như: nhóm giải pháp hoàn thiện quy trình GSTX, nhóm giải pháp nâng cao chất
lượng đội ngũ cán bộ và nhóm các giải pháp khác. Trong chương 3 đã nêu lên một
số kiến nghị với Chính Phủ, NHNN về việc cải thiện hệ thống văn bản luật liên
quan đến công tác giám sát, tăng vị thế của NHNN...

KẾT LUẬN

Luận văn đã từ cơ sở lý luận của công tác GSTX, phân tích thực tiễn về
công tác giám sát từ xa của NHNN Chi nhánh thành phố Hà Nội đối với các
NHTMCP trên địa bàn, từ đó đưa ra các giải pháp thiết thực nhằm tăng cường
công tác giám sát từ xa của NHNN đối với các NHTM. Tuy nhiên hiện nay việc
tăng cường hoạt động thanh tra, giám sát của Ngân hàng Nhà nước đối với các
TCTD luôn là vấn đề thời sự. Mỗi giai đoạn phát triển khác nhau, hoạt động
Thanh tra, giám sát ngân hàng cần có sự điều chỉnh sao cho đáp ứng thoả đáng
những yêu cầu đặt ra cho từng giai đoạn.


TRƯờNG ĐạI HọC KINH Tế QUốC DÂN



NGUYễN THị BảO NGọC

tăng cờng giám sát từ xa đối với các ngân hàng thơng
mại cổ phần tại ngân hàng nhà nớc việt nam chi nhánh
thành phố hà nôi
Chuyên ngành: TàI CHíNH NGÂN HàNG

Ngời hớng dẫn khoa học:

TS. LÊ THANH TÂM


2

Hµ Néi - 2015