Quản lý tài chính của trường trung cấp kinh tế quảng ninh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o--------

HOÀNG THỊ DIỆU THÚY

QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CỦA
TRƢỜNG TRUNG CẤP KINH TẾ QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

Hà Nội – 2016


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o--------

HOÀNG THỊ DIỆU THÚY

QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CỦA
TRƢỜNG TRUNG CẤP KINH TẾ QUẢNG NINH
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60 34 04 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN XUÂN THIÊN

Hà Nội – 2016


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện dưới sự
hướng dẫn của thầy giáo hướng dẫn khoa học. Các số liệu và trích dẫn được
sử dụng trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và đáng tin cậy
từ thực tế nghiên cứu.


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành chƣơng trình cao học và viết luận văn này, tôi đã nhận
đƣợc sự hƣớng dẫn, giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của quý thầy cô Trƣờng Đại
học Kinh tế - Đa ̣i ho ̣c Quố c gia Hà Nô ̣i.
Trƣớc hết, tôi xin chân thành cảm ơn đến quý th ầy cô trƣờng Đại học
Kinh tế, đã dạy dỗ tôi, cung cấp cho tôi những kiến thức trong suốt quá trình
học tập để tôi có thể hoàn thành luận văn này.
Tôi xin bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc tới PGS.TS Nguyễn Xuân Thiên ngƣời
đã hết sức tận tình chỉ bảo, hƣớng dẫn và định hƣớng cho tôi chọn đề tài
nghiên cứu, cơ sở lý luận cũng nhƣ khảo sát thực tế trong quá trình thực hiện
viết luận văn tốt nghiệp.
Mặc dù tôi đã có nhiều cố gắng nỗ lực, tìm tòi, nghiên cứu để hoàn thiện
luận văn, tuy nhiên không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận đƣợc
những đóng góp tận tình của quý thầy cô và các bạn.


MỤC LỤC

Danh mục các từ viết tắt ......................................................................................................................... i
Danh mục các bảng ................................................................................................................................ ii

Danh mục các hình vẽ .......................................................................................................................... iii
PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC
TIỄN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI CÁC TRƢỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN
NGHIỆP .................................................................................................................................................. 5
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ......................................5
1.1.1. Các công trình nghiên cứu về quản lý tài chính có liên quan.......................... 5
1.1.2. Đánh giá chung về các công trình đã nghiên cứu ..........................................11
1.2. Cơ sở lý luận về quản lý tài chính của trƣờng Trung cấp chuyên nghiệp ......12
1.2.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của quản lý tài chính tại trường trung cấp
chuyên nghiệp ..............................................................................................................12
1.2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính của các trường trung cấp
chuyên nghiệp ..............................................................................................................17
1.2.3. Các tiêu chí đánh giá quản lý tài chính chung cho các trường trung cấp
chuyên nghiệp……………………………………………………………………………..25
1.2.4. Nội dung quản lý tài chính của trường trung cấp chuyên nghiệp .................27
1.3. Kinh nghiệm của một số trƣờng trung cấp chuyên nghiệp về quản lý tài chính
cho trƣờng trung cấp kinh tế Quảng Ninh .............................................................34
1.3.1. Kinh nghiệm quản lý tài chính của một số trường trung cấp chuyên nghiệp
......................................................................................................................................34
1.3.2. Bài học rút ra cho trường trung cấp kinh tế Quảng Ninh..............................36
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG

PHÁP

NGHIÊN

CỨU

.................................................................................................................................................................37

2.1. Cơ sở phƣơng pháp luận: ................................................................................37
2.2. Các phƣơng pháp cụ thể .................................................................................37
2.2.1. Phương pháp thu thập tài liệu, dữ liệu ............................................................37
2.2.2. Phương pháp xử lý tài liệu, số liệu ..................................................................38
2.2.3. Phương pháp phân tích, tổng hợp ...................................................................38
2.2.4. Phương pháp logic............................................................................................39
2.2.5. Phương pháp thống kê mô tả ...........................................................................40
CHƢƠNG 3 : THỰC
CỦA

TRƢỜNG

TRẠNG
TRUNG

CÔNG
CẤP

TÁC
KINH

QUẢN
TẾ

LÝ

TÀI

CHÍNH

QUẢNG

NINH

.................................................................................................................................................................41
3.1. Giới thiệu chung về trƣờng trung cấp kinh tế Quảng Ninh ............................41
3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của nhà trường ...........................................41
3.1.2. Cơ cấu tổ chức, chức năng nhiệm vụ của trường trung cấp kinh tế Quảng
Ninh ..............................................................................................................................42
3.2 Thực trạng quản lý tài chính tại trƣờng trung cấp kinh tế Quảng Ninh ..........48
3.2.1 Quản lý các nguồn lực tài chính .......................................................................48
3.2.2. Quản lý sử dụng các nguồn chi tài chính .......................................................61
3.2.3. Điều kiện đảm bảo cơ sở vật chất cho hoạt động giảng dạy và học tập.......72
3.3 Thực trạng sử dụng các công cụ quản lý tài chính tại trƣờng trung cấp kinh tế
Quảng Ninh ............................................................................................................73
3.3.1 Hệ thống chính sách pháp luật của nhà nước .................................................73
3.3.2 Công tác kế hoạch..............................................................................................74
3.3.3 Qui chế chi tiêu nội bộ .......................................................................................75
3.3.4 Công cụ hạch toán, kế toán, kiểm toán ............................................................75
3.3.5 Kiểm tra, thanh tra.............................................................................................76
3.3.6 Tổ chức bộ máy quản lý tài chính .....................................................................79
3.4 Đánh giá thực trạng quản lý tài chính tại trƣờng trung cấp kinh tế Quảng Ninh
...............................................................................................................................80


3.4.1 Những mặt tích cực trong quản lý tài chính của trường trung cấp kinh tế
Quảng Ninh .................................................................................................................80
3.4.2. Những hạn chế còn tồn tại trong quản lý tài chính của trường Trung cấp

Kinh tế Quảng Ninh ....................................................................................................82
CHƢƠNG 4 GIẢI PHÁP NÂNG CAO QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI TRƢỜNG TRUNG
CẤP KINH TẾ QUẢNG NINH .......................................................................................................89
4.1. Định hƣớng phát triển tài chính giáo dục ở Việt Nam ...................................89
4.1.1. Mục tiêu phát triển giáo dục đến năm 2020 ...................................................89
4.1.2. Định hướng phát triển bền vững về tài chính cho các trường trung cấp
chuyên nghiệp ở Việt Nam ..........................................................................................91
4.2. Một số giải pháp nâng cao quản lý tài chính của trƣờng trung cấp kinh tế
Quảng Ninh ............................................................................................................94
4.2.1. Đối với nhà nước ..............................................................................................94
4.2.2. Hoàn thiện quản lý các nguồn lực tài chính ...................................................95
4.2.3. Hoàn thiện các giải pháp trong quản lý tài chính của trường Trung cấp
Kinh tế Quảng Ninh ..................................................................................................110
KẾT LUẬN ........................................................................................................................................117
Tài liệu tham khảo ..............................................................................................................................119


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT

Ký hiệu

Nguyên nghĩa

1

CBVC

Cán bộ viên chức

2

ĐVSN

Đơn vị sự nghiệp

3

GD

Giáo dục

4

GD & ĐT

Giáo dục và đào tạo

5

GDTC

Giáo dục trung cấp

6

HSSV

Học sinh sinh viên

7

NSNN

Ngân sách nhà nƣớc

8

TC

Trung cấp

9

TCCN

Trung cấp chuyên nghiệp

10

TCKT

Trung cấp kinh tế

11

XDCB

Xây dựng cơ bản

i


DANH MỤC CÁC BẢNG

STT

Bảng

1

Bảng 3.1

2

Bảng 3.2

4

Bảng 3.3

5

Bảng 3.4

6

Bảng 3.5

7

Bảng 3.6

8

Bảng 3.7

9

Bảng 3.8

10

Bảng 3.9

11

Bảng 3.10

12

Bảng 4.1

13

Bảng 4.2

Nội dung
Cơ cấu thu và tổng số thu của trƣờng trung cấp kinh tế

Quảng Ninh
Chi tiết khoản NSNN cấp cho trƣờng trung cấp kinh tế
Quảng Ninh
Cơ cấu các nguồn thu sự nghiệp của trƣờng trung cấp
kinh tế Quảng Ninh
Cơ cấu chi và tổng chi trƣờng trung cấp kinh tế Quảng
Ninh
Phân tích cơ cấu chi thƣờng xuyên tại trƣờng trung cấp
kinh tế Quảng Ninh
Chi phí đào tạo bình quân cho một sinh viên trƣờng trung
cấp kinh tế Quảng Ninh
Cơ cấu chi nghiên cứu khoa học và công nghệ trong tổng
chi tại trƣờng trung cấp kinh tế Quảng Ninh
Trích lập quỹ của trƣờng trung cấp kinh tế Quảng Ninh
Quy mô sinh viên và diện tích giảng đƣờng phòng học
năm học 2010-2011 trƣờng trung cấp kinh tế Quảng Ninh
Chi phí đào tạo bình quân cho một sinh viên của các
trƣờng trong khu vực và trên Thế giới so với Việt Nam
Mức độ tự chủ về chuyên môn đào tạo của trƣờng trung
cấp kinh tế Quảng Ninh
Mức độ tự chủ về tài chính của trƣờng trung cấp kinh tế
Quảng Ninh

ii

Trang
49

52

57

62

63

67

69
71
72

87

100

102


DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ

STT

Hình

1

Hình 1.2

2

Hình 3.1

Nội dung
Sơ đồ hoạt động tài chính của các trƣờng trung cấp
chuyên nghiệp
Sơ đồ cơ cấu tổ chức trƣờng trung cấp kinh tế Quảng
Ninh

iii

Trang
27

43


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Văn kiện đại hội lần thứ XI của Đảng tiếp tục khẳng định “Phát triển
giáo dục là quốc sách hàng đầu. Trong đó thực hiện đổi mới căn bản,
toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hƣớng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã
hội hóa, dân chủ hóa, hội nhập quốc tế và thực hiện đổi mới cơ chế tài
chính giáo dục”. Nhƣ vậy, chủ trƣơng đổi mới nền giáo dục Việt Nam
trong đó có đổi mới quản lý và nâng cao chất lƣợng giáo dục đại học, cao
đẳng và trung cấp chuyên nghiệp là một yêu cầu cấp thiết để đảm bảo
nguồn nhân lực chất lƣợng cao phục vụ cho sự nghiệp công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc. Thực hiện đổi mới cơ chế tài chính giáo
dục,việc nhà nƣớc trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các đơn vị
sự nghiệp có thu hoạt động trong lĩnh vực giáo dục đào tạo đặc biệt là giáo

dục đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp đã giúp các trƣờng đại
học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp tăng tính tự chủ, chủ động hơn
trong việc tổ chức công việc, sắp xếp lại bộ máy, sử dụng lao động và
nguồn lực tài chính để hoàn thành nhiệm vụ đƣợc giao, phát huy mọi khả
năng của đơn vị để cung cấp dịch vụ đào tạo với chất lƣợng cao cho xã
hội. Việc trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong lĩnh vực giáo dục
nhằm thực hiện chủ trƣơng xã hội hóa giáo dục,huy động sự đóng góp của
cộng đồng để phát triển sự nghiệp giáo dục, từng bƣớc giảm dần bao cấp
từ ngân sách nhà nƣớc (NSNN). Trong những năm gần đây giáo dục trung
cấp chuyên nghiệp ở Việt Nam có rất nhiều thay đổi, ngày càng có nhiều
trƣờng trung cấp chuyên nghiệp,các chƣơng trình liên kết quốc tế và nhiều
chƣơng trình du học tại chỗ của nƣớc ngoài tham gia vào thị trƣờng cung
cấp dịch vụ giáo dục trung cấp chuyên nghiệp ở Việt Nam. Điều này, đã
1


đặt các trƣờng trung cấp chuyên nghiệp của Việt Nam vào một vị thế cạnh
tranh ngày càng tăng kể cả trong nƣớc và các tổ chức nƣớc ngoài. Trong
bối cảnh đó, các trƣờng trung cấp chuyên nghiệp trên toàn quốc càng nhận
thức đƣợc tầm quan trọng của công tác quản lý tài chính, quản lý và sử
dụng hiệu quả các nguồn lực tài chính để đảm bảo nhu cầu chi tiêu và phát
triển bền vững. Trong xu thế cạnh tranh và hội nhập, các trƣờng trung cấp
chuyên nghiệp, đặc biệt các trƣờng tự chủ hoàn toàn về tài chính trên toàn
quốc ngày càng gặp nhiều khó khăn về nguồn kinh phí để đảm bảo cho
nhu cầu chi tiêu thƣờng xuyên. Xuất phát từ lý luận và thực tiễn, việc
nghiên cứu và lựa chọn đề tài “ Quản lý tài chính của trƣờng Trung cấp
kinh tế Quảng Ninh ” với mong muốn tìm hiểu thực trạng tự chủ tài
chính và quản lý tài chính tại trƣờng Trung cấp kinh tế Quảng Ninh, chỉ ra
những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân hạn chế trong công tác quản lý,
sử dụng các nguồn lực tài chính. Từ đó, đề xuất một số giải pháp phát triển

nguồn tài chính theo hƣớng bền vững cho trƣờngTrung cấp kinh tế Quảng
Ninh trong thời gian tới.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu:
Trên cơ sở nghiên cứu tổng thực trạng quản lý tài chính của trƣờng, để
đƣa ra các giải pháp nhằm tăng cƣờng công tác quản lý tài chính của trƣờng
trung cấp kinh tế Quảng Ninh
Thông qua việc phân tích, đánh giá thực trạng quản lý tài chính đối
với đơn vị sự nghiệp có thu tại nhà trƣờng nhằm rút ra những ƣu, nhƣợc
điểm, nguyên nhân để làm cơ sở đƣa ra các giải pháp hoàn thiện công tác
quản lý tài chính của nhà trƣờng
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu:
2


- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận chung về quản lý tài chính của trƣờng Trung
cấp Kinh tế Quảng Ninh
- Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý tài chính của trƣờng Trung cấp
Kinh tế Quảng Ninh.
- Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao quản lý tài chính của trƣờng Trung cấp
Kinh tế Quảng Ninh
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu:
Đề tài tập trung nghiên cứu quản lý tài chính của trƣờng Trung cấp Kinh tế
Quảng Ninh.
3.2. Phạm vi nghiên cứu:
- Về không gian: Nghiên cứu quản lý tài chính của trƣờng Trung cấp Kinh tế
Quảng Ninh
- Về thời gian: Thực trạng năng lực quản lý tài chính của trƣờng Trung cấp
Kinh tế Quảng Ninh đƣợc phân tích, đánh giá trong giai đoạn 2011 – 2015

- Về nội dung: Luận văn nghiên cứu thực trạng quản lý tài chính của
trƣờng Trung cấp Kinh tế Quảng Ninh trên phạm vi quốc gia.
4. Dự kiến đóng góp mới của luận văn
Tổng quan lý luận và thực tiễn về quản lý tài chính đối với đơn vị sự nghiệp
có thu.
Phân tích thực trạng về quản lý tài chính tại trƣờng Trung cấp Kinh
tế Quảng Ninh
Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại
trƣờng Trung cấp Kinh tế Quảng Ninh
5. Kết cấu luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục, Tài liệu tham khảo, luận văn
gồm 04 chƣơng
3


Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu, cơ sở lý luận và thực tiễn về
quản lý tài chính của trƣờng Trung cấp Kinh tế Quảng Ninh.
Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu
Chƣơng 3 : Thực trạng quản lý tài chính của trƣờng Trung cấp Kinh Tế
Quảng Ninh
Chƣơng 4: Định hƣớng và giải pháp nâng cao quản lý tài chính của trƣờng
Trung cấp Kinh Tế Quảng Ninh

4


CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ
THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI CÁC TRƢỜNG TRUNG
CẤP CHUYÊN NGHIỆP

1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
1.1.1. Các công trình nghiên cứu về quản lý tài chính có liên quan
1.1.1.1. Công trình nghiên cứu về quản lý tài chính, tự chủ tài chính đối với các
đơn vị sự nghiệp công lập

- Tạp chí nghiên cứu tài chính kế toán số 6 ( 107 ) 2012 : “ Tự chủ tài
chính đối với các đơn vị sự nghiệp công lập – Những vấn đề đặt ra ” (Chử Thị
Hải, năm 2012, trang 17) [12]. Tác giả đã dặt ra những cơ sở pháp lý của việc
giao quyền tự chủ, những kết quả đạt đƣợc cũng nhƣ những vƣớng mắc tồn
tại mâu thuẫn trong việc thực hiện tự chủ về tài chính nhƣ mức thu về học phí
và chi tiêu tuyển sinh còn giới hạn bởi các chế độ chính sách của nhà nƣớc, cơ
chế định mức chi tiêu còn thiếu tính thực tiễn, nhiều khoản chi phí phát sinh
thực tế nhƣng không có cơ chế thu đảm bảo, chƣa có cơ chế chính sách đủ
ngạch để các trƣờng chi trả tiền lƣơng, thƣởng với mức đặc biệt để thu hút đội
ngũ giảng viên, cán bộ quản lý có chất lƣợng....
- Tạp chí nghiên cứu Tài chính kế toán số 9 ( 110 ) 2012: “ Đổi mới
cơ chế tài chính đối với đơn vị sự nghiệp giáo dục và đào tạo ”( Nguyễn Việt
Hồng, năm 2012, trang 18)[14]. Tác giả đã nêu bật những kết qủa, cũng nhƣ
những nguyên nhân tồn tại trong tiến trình đổi mới cơ chế quản lý của nhà
nƣớc đối với hoạt động dịch vụ sự nghiệp giáo dục và đào tạo, theo đó tính
đến cuối năm 2011 đã có 20.226 đơn vị sự nghiệp giáo dục và đào tạo công
lập, trung cấp chuyên nghiệp của các cơ quan Bộ, ngành trung ƣơng và địa
phƣơng ( không kể khối lực lƣợng vũ trang ) đƣợc giao quyền tự chủ, tự chịu
5


trách nhiệm về tài chính. Trong đó có 117 đơn vị ( chiếm tỉ lệ 0,6% trong tổng
số các đơn vị ) tự đảm bảo chi phí hoạt động thƣờng xuyên, 6902 đơn vị (
chiếm tỉ lệ 34,1% trong tổng số đơn vị ) tự đảm bảo một phần kinh phí thƣờng
xuyên và gần 13.207 đơn vị ( chiếm tỉ lệ 65,3% trong tổng số đơn vị ) do

NSNN cấp toàn bộ kinh phí hoạt động. Nhƣ vậy, cho đến nay số đơn vị giáo
dục và đào tạo tự đảm bảo kinh phí còn rất thấp trong thời gian qua cơ bản do
hệ thống cơ chế chính sách về quản lý phƣơng thức hoạt động của các đơn vị
cung cấp dịch vụ sự nghiệp giáo dục và đào tạo chƣa đồng bộ, chƣa tạo ra cơ
chế hạch toán đầy đủ và cơ chế giá dịch vụ để khuyến khích các đơn vị sử
dụng kinh phí gắn với hiệu quả công việc.
1.1.1.2. Các công trình nghiên cứu liên quan đến quản lý tài chính của hệ
thống các trường đại học, cao đẳng công lập, trung cấp chuyên nghiệp

- Tạp chí tài chính số 2 ( 2/2014 ): “ Tài chính đối với cơ sở giáo dục
đại học công lập – Những vấn đề cần tháo gỡ ” ( Bùi Đức Nam, năm 2014,
trang 18)[13]. Nhu cầu về tài chính cho giáo dục đại học đang ngày càng cao,
tạo áp lực lên ngân sách nhà nƣớc. Từ góc độ một cơ sở giáo dục đào tạo, bài
viết đƣa ra mọt số ý kiến xoay quanh vấn đề tài chính đại học đối với cơ sở
giáo dục đại học công lập. Bìa viết đƣa ra 3 nguồn thu chính của các cơ sở
giáo dục đại học công lập, gồm từ ngân sách nhà nƣớc và học phí, nguồn còn
lại không đáng kể. Bên cạnh đó tác giả đƣa ra quan điểm về cơ chế quản lý tài
chính đối với giáo dục đại học: “ Đổi mới cho phù hợp với yêu cầu phát
triển”. Điều này thể hiện rõ qua Nghị quyết số 35/2009/QH12 ngày
19/06/2009 của Quốc Hội khóa XII về chủ trƣơng, định hƣớng đổi mới một
số cơ chế tài chính trong giáo dục và đào tạo năm 2010 – 2011 đến năm học
2014 -2015, Nghị định số 49/2009/NĐ-CP quy định về miễn,giảm học phí, hỗ
trợ chi phí học tập và cơ chế thu, sử dụng học phí đối với cơ sở giáo dục
thuộc hệ thống giáo dục quốc dân từ năm học 2010 – 2011 đến năm học 2014
6


– 2015.... Những đổi mới này đã tao động lực quan trọng đối với cơ sở giáo
dục đại học công lập trong việc nâng cao quyền tự chủ gắn với tự chịu trách
nhiệm. Đồng thời tác giả đã phân tích lí do mà việc trao quyền tự chủ, tự chịu

trách nhiệm cho các cơ sở giáo dục đại học công lập chƣa đạt đƣợc kết quả so
với yêu cầu phát triển. Cuối cùng tác giả đƣa ra các giải pháp và kiến nghị để
tháo gỡ những vƣớng mắc và phát huy các kết quả đạt đƣợc.
- Tạp chí Khoa học Cao đẳng sƣ phạm TP Hồ Chí Minh số 31(
12/2011): “Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý tài chính theo hƣớng
tự chủ, tự chịu trách nhiệm tại Cao đẳng sƣ phạm TP Hồ Chí Minh ” (Nguyễn
Thị Yến Nam, năm 2012, trang 57)[19]. Bài viết đề cập đến thực trạng về tình
hình chính và công tác quản lý tài chính của trƣờng Cao đẳng sƣ phạm TP Hồ
Chí Minh đối với các hoạt động chi thƣờng xuyên đƣợc giao tự chủ trong chu
kì kinh phí ổn định ba năm gần đây ( 2008 –2010 ). Từ đó đề ra những giải
pháp cho việc cải tiến công tác quản lý tài chính cũng nhƣ góp phần đổi mới
công tác quản lý của nhà trƣờng trong thời gian tới
- Tài liệu tham khảo: “ Quản lý nhà nƣớc và tự chủ tài chính trong các
trƣờng trung cấp chuyên nghiệp ” (Vũ Thiệp, năm 2010, trang 62)[26]. Tài
liệu đề cập mối liên hệ giữa triết lý về giáo dục trong trƣờng trung cấp chuyên
nghiệp và mức độ tự chủ cho các cơ sở giáo dục trung cấp chuyên nghiệp, từ
đó nhận xét về những bất cập trong cách tƣ duy về giáo dục trung cấp chuyên
nghiệp tại Việt Nam hiện nay. Tác giả bàn về những vấn đề cụ thể nhƣ tự chủ
đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp, phân tầng, cơ chế tài chính cho
giáo dục trung cấp chuyên nghiệp. Trƣớc tiên phải xác định đƣợc giáo dục
trung cấp chuyên nghiệp là gì, mục tiêu của giáo dục trung cấp chuyên nghiệp
là gì,nhiệm vụ cơ sở giáo dục trung cấp chuyên nghiệp là gì? Hay nói cách
khác là tƣ duy giáo dục trung cấp chuyên nghiệp trong giai đoạn hiện nay là
gì? Đây cũng là những câu hỏi mà hầu hết các hệ thống giáo dục đại học, cao
7


đẳng, trung cấp chuyên nghiệp đang tiến hành đổi mới cũng đang xem xét và
định nghĩa lại. Tài liệu phân tích của nội hàm của tự chủ đại học, cao đẳng,
trung cấp chuyên nghiệp xuất phát từ triết về giáo dục trung cấp chuyên

nghiệp tại Việt Nam.
- Tài liệu tham khảo: “ Đổi mới quản lý hệ thống giáo dục đại học
giai đoạn 2010 – 2014 ” (Bộ Giáo dục và đào tạo, năm 2010, trang 59)[5].
Hiện nay giáo dục đại học nƣớc ta đã có sự phát triển vƣợt bậc về quy mô, đa
dạng về sở hữu, phủ khắp các tỉnh, thành phố trong cả nƣớc, nhƣng bên cạnh
đó còn có những hạn chế về chất lƣợng đào tạo chƣa đáp ứng đƣợc đòi hỏi
của sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nƣớc. Tài liệu đƣợc biên soạn để
giúp cho ngƣời đọc hiểu rõ thực trạng của hệ thống giáo dục đại học hiện nay
về chƣơng trình hành động của Bộ Giáo dục và Đào tạo nhằm đổi mới quản lý
giáo dục đại học giai đoạn 2010 – 2014 và các văn bản quan trọng đối với các
hoạt động của các trƣờng đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp gồm
Nghị quyết số 05-NQ/BCSĐ ngày 06 tháng 01 năm 2010 của Ban cán sự
Đảng , Bộ Giáo dục và Đào tạo, quyết định số 179/QĐ-BGDĐT ngày 11
tháng 01 năm 2010 của Bộ trƣởng Bộ Giáo dục và Đào tạo phê duyệt chƣơng
trình hành động triển khai nghị quyết số 05, nghị quyết của Quốc hội, các báo
cáo, quyết định của Bộ trƣởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đƣợc xếp theo thứ tự
bậc đào tạo: đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp, thạc sĩ, tiến sĩ và hai
thông tƣ về quy chế đào tạo về trình độ tiến sĩ và qui chế thực hiện công khai
đối với cơ sở giáo dục của hệ thống giáo dục quốc dân.
Qua đó tài liệu là cơ sở để các trƣờng đại học, cao đẳng, trung cấp
chuyên nghiệp, các thầy cô giáo phát huy sáng kiến, chủ động phối hợp với
các Vụ, Cục của Bộ Giáo dục và Đào tạo đổi mới quản lý đào tạo và nghiên
cứu khoa học trong 3 năm tới, tạo cơ sở cho đổi mới toàn diện giáo dục đại
học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp trong các năm tiếp theo.
8


- Luận án Tiến sĩ Kinh tế: “ Các giải pháp nâng cao hiệu quả đầu tƣ tài
chính cho đào tạo trung cấp chuyên nghiệp ở Việt Nam ” ( Đặng Văn Du,
năm 2003, trang 75)[11]. Luận án làm sáng tỏ về mặt lí luận về hiệu quả đầu

tƣ tài chính cho đào tạo trung cấp chuyên nghiệp. Luận án phân tích thực
trạng đầu tƣ tài chính, những kết quả đạt đƣợc cũng nhƣ hạn chế của công tác
đầu tƣ tài chính cho giáo dục – đào tạo trung cấp chuyên nghiệp tại Việt Nam
để nhận định mặt mạnh, mặt yếu, những ƣu điểm, nhƣợc điểm làm căn cứ cho
các giải pháp hƣớng tới. Từ đó, luận án đề xuất những giải pháp cơ bản nhằm
nâng cao hiệu quả đầu tƣ tài chính cho đào tạo trung cấp chuyên nghiệp ở
Việt Nam.
- Luận án Tiến sĩ Kinh tế: “ Xã hội hóa giáo dục và cơ chế quản lý tài
chính xã hội giáo dục ” ( Bùi Tiến Hanh, năm 2005, trang 56)[13]. Tác giả
phân tích thực trạng xã hội hóa giáo dục và cơ chế quản lý tài chính xã hội
giáo dục trên quan điểm toàn diện các hoạt động của cơ quan Nhà nƣớc dành
cho giáo dục – đào tạo. Luận án chủ yếu nghiên cứu xã hội hóa giáo dục với
cơ chế quản lý tài chính xã hội giáo dục theo các thực trạng xã hội. Luận án
cũng đồng thời nhấn mạnh đến việc thanh tra và giám sát các hoạt động của
các cơ sở giáo dục nhằm đảm bảo việc xã hội hóa đúng qui định, tiêu chuẩn
của nhà nƣớc. Luận án phân tích hoạt động quản lý nhà nƣớc đối với công tác
xã hội hóa trên tất cả các mặt: tổ chức quản lý phù hợp, áp dụng chính sách,
công cụ quản lý của nhà nƣớc linh hoạt và hiệu quả: thanh tra, giám sát và
điều hành công cuộc xã hội hóa giáo dục. Bên cạnh những kết quả đạt đƣợc,
luận án còn đề cập đến những vấn đề còn hạn chế, bất cập của xã hội hóa.
Luận án chỉ rõ hạn chế lớn nhất là tốc độ xã hội hóa còn chậm so với tiềm
năng và chỉ tiêu định hƣớng; mức độ phát triển xã hội hóa không đồng đều
giữa các vùng miền và cả giữa các tỉnh, thành phố, địa phƣơng có điều kiện
kinh tế - xã hội nhƣ nhau. Qua phân tích đề án và cơ chế quản lý tài chính xã
9


hội giáo dục, tác giả đƣa ra một số giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao hơn
nữa hiệu quả và chất lƣợng xã hội hóa giáo dục cũng nhƣ hoàn thiện cơ chế
quản lý tài chính xã hội giáo dục.

- Luận án Tiến sĩ Kinh Tế: „ Hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính đối
với các trƣờng đại học ở Việt Nam ” (Nguyễn Anh Thái, năm 2008, trang
39)[23]. Luận án phát triển khuôn khổ hệ thống lý thuyết quản lý tài chính đối
với cơ sở giáo dục nói chung và đối với các trƣờng đại học nói riêng. Luận án
phân tích các yếu tố đóng vai trò quan trọng và tác động trực tiếp đến hiệu
quả quản lý tài chính tại các trƣờng đại học tại Việt Nam. Qua phân tích và
đánh giá, luận án đã nêu những kết quả đã đạt đƣợc, bên cạnh đó chỉ rõ những
hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân trong cơ chế quản lý tài chính tại các
trƣờng đại học tại Việt Nam. Từ kết quả đã nghiên cứu, đánh giá về thực
trạng luận án đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính
đối với các trƣờng đại học ở Việt Nam.
1.1.1.3. Các công trình nghiên cứu liên quan đến trường Trung cấp Kinh Tế Quảng Ninh.

- Luận văn Thạc sĩ: “ Hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính giáo dục tại
trƣờng Trung cấp kinh tế Quảng Ninh ” (Nguyễn Quang Minh, năm 2000,
trang 39)[17]. Luận văn đề cập đến việc tự chủ các nguồn thu, cơ cấu nguồn
thu của trƣờng, nguồn kinh phí NSNN cấp, nguồn thu sự nghiệp. Bên cạnh
đó tác giả còn làm rõ nội dung tự chủ các nguồn chi thƣờng xuyên của
trƣờng và việc quản lý thực hiện các nguồn chi thƣờng xuyên đó. Ngoài ra
còn đề cập đến việc quản lý chi từ nguồn kinh phí ngoài NSNN. Tác giả đã
làm rõ tình hình về kết quả và phân phối kết quả hoạt động tài chính. Thông
qua luận văn ta thấy nhà trƣờng đã nhận thức đầy đủ mục tiêu và nguyên tắc
thực hiện cơ chế tự chủ tài chính theo qui định tại Nghị định 43-2006/NĐCP. Trƣờng từng bƣớc khai thác các nguồn thu sự nghiệp ngoài NSNN cấp
và tự chủ trong các khoản thu này. Quản lý sử dụng nguồn tài chính tiết
10


kiệm, hiệu quả. Sử dụng kết quả hoạt động tài chính trong năm theo đúng qui
định của pháp luật. Luận văn đã nghiên cứu kĩ lƣỡng thực chất của đơn vị
mình, xem xét các định mức qui định một cách chi tiết từ đó đặt ra các

phƣơng án tự chủ và các định mức của qui chế chi tiêu nội bộ cho phù hợp thì
mới đảm bảo đƣợc tính tự chủ trong tài chính lại vừa phát triển đƣợc đơn vị
cả về tập thể đơn vị và về cá nhân từng cán bộ nhân viên.
1.1.2. Đánh giá chung về các công trình đã nghiên cứu
Từ các công trình nghiên cứu khoa học liên quan đến đề tài có thể thấy
tầm quan trọng của quản lý tài chính đối với các cơ sở giáo dục đặc biệt là các
trƣờng trung cấp chuyên nghiệp tự chủ về tài chính. Các công trình nghiên
cứu nêu trên đã đề cập đến cơ sở lý luận về công tác quản lý tài chính tại các
cơ sở giáo dục đại học, cao đẳng và trung cấp chuyên nghiệp, đồng thời phân
tích đánh giá thực trạng quản lý tài chính để từ đó đƣa ra các giải pháp hoàn
thiện cơ chế quản lý tài chính cho các cơ sở giáo dục.
Ngoài ra, các công trình nghiên cứu đã đƣa ra đƣợc những cái nhìn tổng
quan về tự chủ, tự chịu trách nhiệm về quản lý tài chính tại các cơ sở giáo
dục. Từ đó chỉ ra dƣợc những điểm yếu kém trong cơ chế quản lý cũng nhƣ
trong thực trạng quản lý tài chính của các cơ sở giáo dục.
Những công trình nghiên cứu trên đem lại cho ta một cái nhìn tƣơng
đối toàn diện về tự chủ, tự chịu trách nhiệm về quản lý tài chính tại các cơ sở
giáo dục của nƣớc ta hiện nay. Cùng với đó là việc đóng góp đƣa ra những
giải pháp nhằm làm cho cơ chế quản lý tài chính đƣợc hoàn thiện hơn.
Tóm lại, đã có khá nhiều công trình nghiên cứu tiếp cận và đi vào
nghiên cứu sâu về từng vấn đề nhƣ: quản lý giáo dục, tự chủ tài chính củ giáo
dục đại học, hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính, xã hội hóa và cơ chế quản lý
tài chính xã hội giáo dục..... Tuy nhiên chƣa có công trình nghiên cứu nào đề
cập đến những vấn đề liên quan đến quản lý tài chính tại trƣờng Trung cấp
11


kinh tế Quảng Ninh. Các công trình nghiên cứu trên đƣa ra những giải pháp
quản lý giáo dục, quản lý tài chính cũng nhƣ cơ chế về quản lý tài chính đối
với các cơ sở giáo dục tự chủ, tự chịu trách nhiệm, nhƣng chƣa có công trình

nào đƣa ra giải pháp cụ thể cho trƣờng Trung cấp kinh tế Quảng Ninh.
Vì vậy, đề tài luận văn này sẽ tiếp tục nghiên cứu những vấn đề về quản
lý tài chính đặt trong bối cảnh cụ thể của trƣờng Trung cấp kinh tế Quảng
Ninh, chỉ ra những vấn đề còn hạn chế trong quá trình quản lý thu, chi và đề
xuất giải pháp để khắc phục các hạn chế đồng thời hoàn thiện công tác quản
lý tài chính tại trƣờng.
1.2. Cơ sở lý luận về quản lý tài chính của trƣờng Trung cấp chuyên nghiệp
1.2.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của quản lý tài chính tại trường trung
cấp chuyên nghiệp
1.2.1.1. Khái niệm về tài chính và quản lý tài chính trong các trường Trung cấp
chuyên nghiệp

*Khái niệm về tài chính
Tài chính là hệ thống các quan hệ kinh tế phát sinh trong quá trình
phân phối các nguồn tài chính bằng việc tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ
nhằm đáp ứng yêu cầu tích lũy và tiêu dùng của các chủ thể trong xã hội
Tài chính trong các trƣờng trung cấp chuyên nghiệp là phản ánh các khoản
thu, chi bằng tiền của các quỹ tiền tệ trong các trƣờng, xét về hình thức nó phản
ánh sự vận động và chuyển hóa của các nguồn lực tài chính trong quá trình sử
dụng các quỹ bằng tiền, xét về bản chất nó là những mối quan hệ tài chính biểu
hiện dƣới hình thức giá trị phát sinh trong quá trình hình thành và sử dụng các
quỹ bằng tiền, nhằm phục vụ cho sự nghiệp đào tạo nguồn nhân lực cho đất
nƣớc, các quan hệ tài chính trong trƣờng TCCN nhƣ sau:
Quan hệ tài chính giữa trƣờng TCCN với NSNN

12


Ngân sách nhà nƣớc cấp kinh phí bao gồm: chi thƣờng xuyên, chi sự
nghiệp khoa học công nghệ, chi chƣơng trình mục tiêu quốc gia về giáo dục đào

tạo, chi đầu tƣ phát triển, chi nhiệm vụ đột xuất do nhà nƣớc giao cho các
trƣờng. Các trƣờng phải thực hiện nghĩa vụ tài chính đối với nhà nƣớc nhƣ: nộp
thuế theo quy định của nhà nƣớc.
Quan hệ tài chính giữa nhà trƣờng với xã hội, mà cụ thể là ngƣời học
đƣợc thể hiện thông qua các khoản thu sau: học phí, lệ phí và một số loại phí
khác để góp phần đảm bảo cho các hoạt động giáo dục. Chính phủ quy định
khung học phí, cơ chế thu và sử dụng học phí đối với các loại hình trƣờng.
Tuy nhiên, các đối tƣợng thuộc diện chính sách xã hội và ngƣời nghèo thì
đƣợc miễn giảm, học sinh khá, giỏi thì đƣợc học bổng, khen thƣởng…
Quan hệ tài chính trong nội bộ nhà trƣờng gồm các quan hệ tài chính giữa
các phòng, khoa, ban, trung tâm và giữa các cán bộ viên chức trong trƣờng thông
qua quan hệ tạm ứng, thanh toán, phân phối thu nhập nhƣ: thù lao giảng dạy,
nghiên cứu khoa học, tiền lƣơng, thƣởng, thu nhập tăng thêm….
Quan hệ tài chính giữa trƣờng với nƣớc ngoài gồm các quan hệ tài chính
với các trƣờng, các tổ chức nƣớc ngoài về các hoạt động nhƣ: liên kết đào tạo,
nghiên cứu khoa học và hợp tác quốc tế nhằm phát triển các nguồn lực tài
chính, tìm kiếm các nguồn tài trợ… nhìn chung, các quan hệ tài chính phản ánh
các trƣờng hoạt động gắn liền với hệ thống kinh tế- chính trị- xã hội của đất
nƣớc. Việc quản lý hiệu quả các hoạt động của các trƣờng, đặc biệt về mặt tài
chính là hết sức quan trọng và cần thiết để sự nghiệp giáo dục đào tạo của nhà
trƣờng đƣợc tiến hành thƣờng xuyên và hiệu quả, đi đúng định hƣớng chiến
lƣợc phát triển giáo dục đào tạo của đất nƣớc.
* Khái niệm quản lý tài chính
Quản lý tài chính là quản lý các hoạt động huy động, phân bổ và sử
dụng các nguồn lực tài chính bằng những phƣơng pháp tổng hợp gồm
13


nhiều biện pháp khác nhau đƣợc thực hiện trên cơ sở vận dụng các quy
luật khách quan về kinh tế- tài chính một cách phù hợp với điều kiện đổi

mới, hội nhập quốc tế của đất nƣớc.
Quản lý tài chính là việc sử dụng các công cụ quản lý tài chính nhằm
phản ánh chính xác tình trạng tài chính của một đơn vị, thông qua đó lập kế
hoạch quản lý và sử dụng các nguồn tài chính nhằm nâng cao hiệu quả hoạt
động của đơn vị.
Quản lý tài chính trong các trƣờng trung cấp chuyên nghiệp hƣớng vào
quản lý thu, chi của các quỹ tài chính trong đơn vị, quản lý thu chi của các
chƣơng trình, dự án đào tạo, quản lý thực hiện dự toán ngân sách của
trƣờng. Quản lý tài chính đòi hỏi các chủ thể quản lý phải lựa chọn, đƣa ra
các quyết định tài chính và tổ chức thực hiện các quyết định đó, nhằm đạt
đƣợc mục tiêu hoạt động quản lý tài chính của đơn vị, mục tiêu tài chính có
thể thay đổi theo từng thời kỳ và chính sách chiến lƣợc của từng đơn vị. Tuy
nhiên, khác với quản lý doanh nghiệp chủ yếu nhằm mục tiêu tối ƣu hóa lợi
nhuận, mục tiêu của quản lý tài chính trong các trƣờng trung cấp chuyên
nghiệp không vì mục đích lợi nhuận, phục vụ cho cộng đồng xã hội là chủ
yếu cho nên quản lý tài chính tại các trƣờng trung cấp chuyên nghiệp là quản
lý sử dụng có hiệu quả, đúng định hƣớng các nguồn kinh phí NSNN cấp và
các nguồn thu khác theo quy định của pháp luật, đảm bảo chi hoạt động
thƣờng xuyên của đơn vị.
1.2.1.2. Đặc điểm quản lý tài chính tại các trường trung cấp chuyên nghiệp

Quản lý tài chính của các cơ sở đào tạo nói chung và các trƣờng trung
cấp chuyên nghiệp nói riêng có nhiều đặc điểm khác với doanh nghiệp về
mục đích, cơ cấu tổ chức, cũng nhƣ nguồn tài trợ.
- Quản lý tài chính hƣớng tới phục vụ lợi ích cộng đồng

14


Mục đích hoạt động của các trƣờng trung cấp chuyên nghiệp đƣợc xác

định khác nhau tùy từng xã hội ở mỗi thời kỳ và lĩnh vực đào tạo. Tuy nhiên
mục đích chủ yếu nhằm truyền đạt kiến thức, kỹ năng, huấn luyện tƣ duy và
hƣớng giải quyết vấn đề, đồng thời bồi dƣỡng nhân cách về thể lực....cho
sinh viên. Ngoài ra, còn nhằm mục đích nghiên cứu, thƣờng gồm việc phát
triển những lý luận và kỹ thuật, ứng dụng khoa học vào thực tiễn, chuyển
giao công nghệ...
Do đó, mục đích quản lý tài chính của các trƣờng trung cấp chuyên
nghiệp có đặc điểm chính là không nhằm vào lợi nhuận, mà để phục vụ lợi
ích cộng đồng và xã hội, đây là điểm tạo ra sự khác biệt đáng kể giữa cơ sở
đào tạo và doanh nghiệp.
- Quản lý tài chính căn cứ vào đặc điểm hoạt động của đơn vị có thu
Sản phẩm của các trƣờng trung cấp chuyên nghiệp là những kiến thức,
kỹ năng, khả năng và tƣ duy làm việc mà học viên tích lũy đƣợc sau khi ra
trƣờng. Nói cách khác, đó là “ giá trị tăng thêm do giáo dục ” của ngƣời học
viên. Đặc điểm sản phẩm của trƣờng học là không thể định lƣợng bằng đơn
vị tiền tệ một cách khách quan nhƣ là doanh thu của một doanh nghiệp. Bởi
vì gía cả ( trong mối tƣơng quan với chất lƣợng ) của hàng hóa đƣợc xác
định một cách khách quan trên cơ sở thị trƣờng đầy đủ.
Do mục tiêu hoạt động đào tạo của các trƣờng trung cấp chuyên nghiệp
là phục vụ xã hội nên nguồn thu của các trƣờng không chỉ là học phí mà còn
có nguồn thu từ NSNN hoặc các nguồn thu khác từ các tổ chức xã hội, tổ
chức nghề nghiệp hay tổ chức tôn giáo. Những nguồn tài trợ này phụ thuộc
vào nhiều yếu tố khác nhau nhƣ ( chính sách của chính phủ, của tổ chức tài
trợ, tình trạng kinh tế của quốc gia hay tổ chức...) nên không phản ánh xác
đáng sản phẩm của trƣờng học trên cơ sở tiền tệ. Tuy nhiên có thể xem giáo
dục là một dịch vụ bao trùm liên quan đến toàn xã hội. Nƣớc nào trên thế
15