Thiết kế nghiên cứu định lượng Y tế công cộng

CÁC THIẾT KẾ
NGHIÊN CỨU ĐỊNH LƯỢNG

1


2

Nội dung
1.
2.

3.
4.
5.
6.

Giới thiệu
Xác định vấn đề và ưu tiên cho chủ đề
nghiên cứu
Xây dựng cây vấn đề
Viết mục tiêu
Xác định thiết kế
Chọn mẫu: tính cỡ mẫu và phương pháp
chọn


3

Nội dung
8.

9.

10.

11.

12.
13.

Xác định và xây dựng biến số
Thu thập số liệu: phương pháp và xây
dựng công cụ
Quản lý số liệu: đảm bảo chất lượng và
làm sạch số liệu
Kế hoạch phân tích số liệu: bảng giả và
các kiểm định
Xem xét vấn đề đạo đức nghiên cứu
Lập kế hoạch triển khai nghiên cứu


Mục tiêu
1. Trình bày được đặc điểm của các thiết kế
nghiên cứu định lượng,
2. Nêu được ưu và nhược điểm của các thiết
kế định lượng khác nhau,
3. Áp dụng được dạng thiết kế định lượng phù
hợp với chủ đề nghiên cứu đã chọn.

4

Thiết kế nghiên cứu
Là một quy trình có hệ thống bao gồm việc
tập hợp đối tượng nghiên cứu và thu thập số
liệu để
đạt được mục tiêu nghiên cứu
 trả lời các câu hỏi nghiên cứu
 kiểm định các giả thuyết nghiên cứu


5


Khái niệm dịch tễ học
“là khoa học nghiên cứu về sự phân bố và các
yếu tố quyết định (phơi nhiễm) những tình
trạng/sự kiện liên quan tới sức khoẻ trong
những quần thể xác định và việc áp dụng những
nghiên cứu này vào việc khống chế những vấn đề
sức khoẻ”


Phơi nhiễm và tình trạng sức khoẻ
Trước khi xem xét thiết kế nghiên cứu chúng ta
hãy cân nhắc kỹ cái gì cần được nghiên cứu.
Trong một nghiên cứu dịch tễ có:
 Tình trạng sức khoẻ quan tâm chính
 Tình trạng phơi nhiễm chính
 Các yếu tố/phơi nhiễm khác có thể ảnh hưởng
đến tình trạng sức khoẻ

Phơi nhiễm
• Là yếu tố nguy cơ ta đang phát hiện (nghiên cứu)
và có thể là nguyên nhân
• Được dùng với nghĩa rộng là những yếu tố/đặc
điểm có thể liên quan đến tình trạng sức khỏe
• Phơi nhiễm chính: là phơi nhiễm được trình bày
trong giả thuyết nghiên cứu

VD: hút thuốc lá gây ung thư gan
• Một nghiên cứu có thể tìm hiểu nhiều phơi nhiễm.


Tình trạng sức khoẻ
Tình trạng sức khoẻ là cũng một khái niệm rộng
có thể được hiểu là một thay đổi do bị tác động
bởi một hay nhiều yếu tố phơi nhiễm. VD: tử vong,
bệnh v.v...
Một nghiên cứu có thể tìm hiểu nhiều tình trạng
sức khoẻ.
Một đặc điểm có thể là tình trạng sức khoẻ của
một nghiên cứu nhưng lại có thể là tình trạng phơi
nhiễm của một nghiên cứu khác.


Phân loại TKNC
Phân loại theo đặc điểm phơi nhiễm
 Quan sát: phơi nhiễm của đối tượng không chịu
tác động của nhà nghiên cứu

 Thử nghiệm/Thực nghiệm/Can thiệp: phơi nhiễm
của đối tượng là do nhà nghiên cứu chủ động tác
động


Phân loại TKNC
11



Phân loại theo câu hỏi dịch tễ học








Cái gì?
Ai?
Ở đâu?
Khi nào?

WHAT?
WHO?
WHERE?
WHEN?

Tại sao?

Như thế nào ?

WHY?
HOW ?

TKNC Mô tả: chủ yếu trả lời câu hỏi: cái gì? ai?
ở đâu? khi nào?  sự phân bố
 TKNC Phân tích: chủ yếu trả lời câu hỏi tại sao?



Phân loại TKNC
Thực trạng sử dụng thẻ bảo hiểm của người
nghèo tại cơ sở KCB nhà nước
Mối liên quan giữa sự hiểu biết về BHY tế, thời
gian đợi tại cơ sở khám chữa bệnh với việc sử
dụng thẻ.


Các thiết kế nghiên cứu định lượng
Can thiệp

Thử nghiệm ngẫu nhiên
Phỏng thực nghiệm
Nghiên cứu thuần tập

Quan sát

Phân tích

Nghiên cứu bệnh-chứng

Nghiên cứu cắt ngang
Nghiên cứu sinh thái
Nghiên cứu trường hợp

Mô tả
13


S thit k nghiờn cu
Thiết kế NC DTH

Mô t

Báo cáo ca bệnh
NC chùm/nhóm
bệnh

Phân tích

Thc nghim can
thip
Thực nghiệm phân bổ
NN

Cắt ngang

Phỏng thực nghiệm

Bệnh-Chứng

Cắt ngang
Tương quan/sinh
thái

Quan sát

Thuần tập
Thiết kế NC dọc
14


15

Các nghiên cứu mô tả
Nghiên cứu trường hợp/nhóm bệnh
Nghiên cứu sinh thái/nghiên cứu tương quan
Nghiên cứu cắt ngang

 Một số trường hợp cũng nhằm mục đích
giải thích VÌ SAO?


Nghiên cứu trường hợp/nhóm bệnh
16



Mô tả chi tiết về 1 hoặc 1 số trường hợp bất

bình thường
Bệnh hiếm/bệnh mới
 bệnh thường gặp ở đối tượng bất bình thường





Có thể hình thành giả thuyết
Mặc dù bằng chứng không thuyết phục
nhưng có thể gợi mở cho các nghiên cứu
tiếp theo.
VD: Viêm phổi pneumocystis carinii ở 5 thanh
niên đồng tính luyến ái (Los Angeles, 1981)
SARS


Nghiên cứu sinh thái
Đối tượng nghiên cứu: là các quần thể, được xác
định là tình trạng mắc bệnh/không mắc bệnh,
phơi nhiễm/không phơi nhiễm theo giá trị trung
bình, hoặc giá trị tổng quát
Đo lường kết quả: so sánh ở quy mô quần thể

17


Hình 3.3: Mối liên quan giữa mức ô nhiễm không khí trung bình
(được đo luờng qua các “hạt mịn”) và tỷ suất tử vong hàng
năm hiệu chỉnh theo tuổi, giới tính và chủng tộc ở các khu vực

trung tâm của Mỹ, 1979-1983

18


S thit k nghiờn cu
Thiết kế NC DTH

Mô t

Báo cáo ca bệnh
NC chùm/nhóm
bệnh

Phân tích

Thc nghim can
thip
Thực nghiệm phân bổ
NN

Cắt ngang

Phỏng thực nghiệm

Bệnh-Chứng

Cắt ngang
Tương quan/sinh
thái

Quan sát

Thuần tập
Thiết kế NC dọc
19


Nghiên cứu cắt ngang
- mô tả
- phân tích

20


Nghiên cứu cắt ngang
21

Tìm hiểu thực trạng của phơi nhiễm và
bệnh/tình trạng sức khoẻ của một quần thể
hoặc một mẫu đại diện của quần thể tại một
thời điểm.
 Tìm hiểu mối liên hệ giữa phơi nhiễm và
bệnh/tình trạng sức khoẻ của một quần thể
hoặc một mẫu đại diện của quần thể.
 Sự hiện diện của bệnh và phơi nhiễm được
xác định ở tất cả các thành viên của một
quần thể hoặc một mẫu đại diện.


Ví dụ nghiên cứu cắt ngang
Ví dụ 1
Thực trạng (Tỷ lệ) sử dụng thẻ bảo hiểm của người
nghèo tại cơ sở KCB nhà nước
Ví dụ 2
Mối liên quan giữa bệnh tim mạch (cao huyết áp, nhồi
máu cơ tim) với chế độ ăn và tiền sử bệnh tim mạch
của gia đình người bị bệnh.
Ví dụ 3
Thực trạng (Tỷ lệ) sử dụng thẻ bảo hiểm của người
nghèo tại cơ sở KCB nhà nước và mối liên quan giữa
sự hiểu biết về BHYT, thời gian đợi tại cơ sở khám
chữa bệnh với việc sử dụng thẻ.


Đo lường tình trạng sức khỏe
23



Khám sức khoẻ, xét nghiệm
 Chiều



Phỏng vấn
 Thói



cao, cân nặng, huyết áp …

quen sinh hoạt, chế độ ăn …

Bệnh án
sử phơi nhiễm, tình trạng sức khỏe trước
đây …

 Tiền


Đo lường tình trạng phơi nhiễm
24



Khám sức khoẻ, xét nghiệm
 Chiều



Phỏng vấn
 Thói



cao, cân nặng, huyết áp …

quen sinh hoạt, chế độ ăn …

Bệnh án
sử phơi nhiễm, tình trạng sức khỏe trước
đây …

 Tiền


Nghiên cứu cắt ngang

tính toán tỷ lệ hiện mắc

có phơi nhiễm, có các
đặc điểm nhất định
So sánh nguy cơ
không phơi
nhiếm

Các
hành vi,
vấn đề
sức
khỏe
trong
hiện tại
25