Nghệ thuật chuyển thể tác phẩm văn học sang điện ảnh nhìn từ phương diện cốt truyện và nhân vật (qua trăng nơi đáy giếng, cánh đồng bất tận)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
----------------------------

TRẦN THI ̣DUNG

NGHỆ THUẬT CHUYỂN THỂ TÁC PHẨM VĂN HỌC
SANG
ĐIỆN ẢNH NHÌN TỪ PHƢƠNG DIỆN CỐT TRUYỆN
VÀ NHÂN VẬT
(QUA TRĂNG NƠI ĐÁY GIẾNG, CÁNH ĐỒNG BẤT
TẬN)

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Lý luận Lịch sử và Phê bình Điện ảnh Truyền hình

Hà Nội - 2016


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
----------------------------

TRẦN THI ̣DUNG

NGHỆ THUẬT CHUYỂN THỂ TÁC PHẨM VĂN HỌC
SANG
ĐIỆN ẢNH NHÌN TỪ PHƢƠNG DIỆN CỐT TRUYỆN
VÀ NHÂN VẬT
(QUA TRĂNG NƠI ĐÁY GIẾNG, CÁNH ĐỒNG BẤT
TẬN)

Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Lý luâ ̣n Lich
̣ sƣ̉ và Phê bình Điê ̣n ảnh Truyề n hình

Mã số: 60210231

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS Lý Hoài Thu

Hà Nội - 2016


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đề tài luận văn “Nghệ thuật chuyển thể tác phẩm văn

học sang điện ảnh nhìn từ phương diện cốt truyện và nhân vật (qua Trăng nơi
đáy giếng, Cánh đồng bất tận)” là công trình nghiên cứu của riêng tôi, những
phân tích và kết quả nghiên cứu đề tài đƣa ra đều dựa trên thực tế tìm hiểu, nghiên
cứu và chƣa từng đƣợc ai công bố.
Nếu những thông tin tôi cung cấp không chính xác, tôi xin chịu hoàn toàn
trách nhiệm trƣớc những cá nhân, tổ chức có thẩm quyền.
Hà Nội, tháng 5 năm 2016
Tác giả

Trần Thị Dung


LỜI CẢM ƠN

Tôi xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn PGS. TS Lý Hoài Thu – ngƣời
không chỉ hƣớng dẫn, góp ý trao đổi về phƣơng pháp luận, nội dung nghiên

cứu và các hƣớng dẫn khoa học khác mà còn động viên, khích lệ đảm bảo cho
luận văn hoàn thành có chất lƣợng.
Xin chân thành cảm ơn các thầy giáo cô giáo trong khoa Văn học,
Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – ĐHQGHN đã tạo mọi điều
kiện cho việc học tập nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Cuối cùng, xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với gia đình, bạn bè đồng
nghiệp đã luôn động viên, giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong
suốt quá trình thực hiện luận văn.
Hà Nội, tháng 5 năm 2016
Học viên

Trần Thị Dung


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 3
1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 4
2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 5
3. Lịch sử vấn đề ............................................................................................... 6
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu............................................................... 10
5. Phƣơng pháp nghiên cứu............................. Error! Bookmark not defined.
6. Đóng góp mới của luận văn ........................ Error! Bookmark not defined.
7. Cấu trúc của luận văn .................................. Error! Bookmark not defined.
NỘI DUNG..................................................... Error! Bookmark not defined.
CHƯƠNG 1: KHÁI LƯỢC CHUNG VỀ TỰ SỰ VÀ HIỆN TƯỢNG
CHUYỂN THỂ TÁC PHẨM ....................... Error! Bookmark not defined.
1.1. Giới thuyết về tự sự học và chuyển thể tác phẩm:Error! Bookmark not
defined.
1.2. Khái niệm cốt truyện trong tác phẩm văn học và tác phẩm điện ảnh. Error!
Bookmark not defined.

1.2.1. Khái niệm và đặc trưng cốt truyện trong tác phẩm văn học ......... Error!
Bookmark not defined.
1.2.2. Khái niệm và đặc trưng cốt truyện trong tác phẩm điện ảnh ........ Error!
Bookmark not defined.
1.3. Khái niệm, đặc trƣng và vai trò của nhân vật trong tác phẩm văn học và
tác phẩm điện ảnh............................................ Error! Bookmark not defined.
1.3.1. Khái niệm, đặc trưng và vai trò nhân vật trong tác phẩm văn học
Error! Bookmark not defined.
1.3.2. Khái niệm, đặc trưng và vai trò nhân vật trong tác phẩm điện ảnh
Error! Bookmark not defined.

1


1.4. Giới thiệu về “Trăng nơi đáy giếng” và “Cánh đồng bất tận” trên bình
diện tác phẩm văn học và điện ảnh. ................ Error! Bookmark not defined.
1.4.1. Trăng nơi đáy giếng .............................. Error! Bookmark not defined.
1.4.2. Cánh đồng bất tận ................................. Error! Bookmark not defined.
CHƯƠNG 2: NGHỆ THUẬT CHUYỂN THỂ TÁC PHẨM VĂN HỌC
SANG ĐIỆN ẢNH NHÌN TỪ CỐT TRUYỆNError!

Bookmark

not

defined.
2.1. Những tiếp thu, bổ sung và cải biên đƣờng dây cốt truyện chính qua
“Trăng nơi đáy giếng” và “Cánh đồng bất tận”.Error!

Bookmark

not

defined.
2.2. Nghệ thuật chuyển thể qua tổ chức không gian – thời gian. ........... Error!
Bookmark not defined.
2.3. Nghệ thuật chuyển thể qua mở đầu và kết thúcError! Bookmark not
defined.
CHƯƠNG 3: NGHỆ THUẬT CHUYỂN THỂ TÁC PHẨM VĂN HỌC
SANG ĐIỆN ẢNH NHÌN TỪ NHÂN VẬT Error! Bookmark not defined.
3.1. Nghệ thuật chuyển thể nhân vật qua hệ thống:Error!

Bookmark

not

defined.
3.2. Nghệ thuật chuyển thể nhân vật qua hành động, tính cách. ............ Error!
Bookmark not defined.
3.3. Nghệ thuật chuyển thể nhân vật qua ngôn ngữError!

Bookmark

not

defined.
KẾT LUẬN .................................................... Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 7

2

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
1.1. Nhà nghiên cứu phê bình điện ảnh Timothy Corrigan đã từng nhận
xét về mối quan hệ giữa văn học và điện ảnh nhƣ sau: “Lịch sử quan hệ giữa
phim ảnh và văn chƣơng là một lịch sử yêu ghét lẫn lộn, đƣơng đầu và phụ
thuộc lẫn nhau.” Quả đúng thế, ngay từ khi điện ảnh ra đời (từ cuối thế kỷ 19),
văn chƣơng và điện ảnh vẫn luôn song hành cùng nhau trong toà lâu đài nghệ
thuật. Thông thƣờng hai ngành nghệ thuật ấy vẫn song song đi bên nhau, tự
kiến tạo cho mình những đặc trƣng riêng biệt nhƣng không ít lần văn chƣơng
rất tự nhiên đi vào thế giới điện ảnh để toả sáng. Việc chuyển thể tác phẩm văn
học sang tác phẩm điện ảnh đã xuất hiện từ lâu và đang là hiện tƣợng rất phổ
biến trong đời sống văn hoá nghệ thuật trên thế giới nói chung và Việt Nam nói
riêng. Bởi điện ảnh thật khó vƣợt qua đƣợc sức hấp dẫn từ kho tàng văn học
phong phú và giá trị đƣợc làm đầy qua hàng ngàn năm lịch sử. Bởi thế,
nghiên cứu về vấn đề chuyển thể các tác phẩm văn học sang điện ảnh nhƣ một
cầu nối tự nhiên để gắn kết mối nhân duyên của hai ngành nghệ thuật này.
1.2. Tự sự học là một ngành nghiên cứu còn non trẻ, đƣợc định hình từ
những năm 60-70 của thế kỷ XX ở Pháp, nhƣng đã nhanh chóng vƣợt ra khỏi
biên giới và có nhiều đóng góp trong nghiên cứu khoa học cơ bản. Bởi chiếm
lĩnh tri thức rộng lớn nên tự sự học là bộ môn nghiên cứu liên ngành giàu tiềm
năng. Nó không chỉ giới hạn trong tự sự văn học mà còn đƣợc vận dụng để
nghiên cứu nhiều hình thức tự sự khác nhƣ: tôn giáo, lịch sử, triết học, âm
nhạc, mỹ thuật, điện ảnh… Cho nên Roland Bathes có nói đại ý tự sự xuất hiện
cùng bản thân lịch sử loài ngƣời. Trong đó, tự sự văn học là đối tƣợng nghiên
cứu lâu đời nhất, phức tạp nhất. Còn điện ảnh lại là có tuổi đời trẻ hơn, thế nên
tự sự điện ảnh cũng là em út trong nghiên cứu tự sự học. Tuy nhiên, sự bắt rễ
của điện ảnh với văn học cũng tạo nên một mối quan hệ hữu cơ mới khi so
3

sánh tự sự văn học với tự sự điện ảnh, tuy có nhiều điểm chung nhƣng cũng có
không ít điểm khác biệt vì chất liệu và phƣơng thức tác động của hai loại hình
nghệ thuật là khác nhau. Không thể đánh giá về một tác phẩm điện ảnh đƣợc
chuyển thể từ tác phẩm văn học là bản sao của tác phẩm văn học gốc. Bởi khi
đi vào môi trƣờng điện ảnh, với những nhân tố điện ảnh thì tác phẩm văn học
đã có sự chuyển biến khá nhiều. Cho nên, việc vận dụng lý thuyết của tự sự đặc
biệt là cốt truyện và nhân vật để nghiên cứu vấn đề chuyển thể tác phẩm văn
học sang tác phẩm điện ảnh là cần thiết khi muốn nhìn nhận lại giá trị của
những tác phẩm này một cách đầy đủ và công bằng nhất.
1.3. Mặt khác, ngƣời viết với niềm yêu thích văn chƣơng và điện ảnh
mong muốn khám phá sâu hơn vào địa hạt của hai lĩnh vực này, bổ sung cho
mình cũng nhƣ những ngƣời yêu văn chƣơng và điện ảnh có thêm những kiến
thức quý báu, phát hiện ra vẻ đẹp bí ẩn đằng sau “tảng băng trôi” của mỗi tác
phẩm văn học và điện ảnh. Đồng thời cũng mong muốn tìm ra bí quyết để một
bộ phim chuyển thể từ tác phẩm văn học sang một tác phẩm điện ảnh có thể
thành công từ góc nhìn cốt truyện và nhân vật.
Từ những lý do trên, chúng tôi đã chọn đề tài “Nghệ thuật chuyển thể tác
phẩm văn học sang điện ảnh nhìn từ phương diện cốt truyện và nhân vật (qua
Trăng nơi đáy giếng, Cánh đồng bất tận)” cho luận văn Thạc sĩ của mình.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Hiện tƣợng chuyển thể tác phẩm văn học sang điện ảnh là để tài không
mới, tuy nhiên mỗi nhà nghiên cứu lại có một góc nhìn khác nhau về vấn đề
này. Ngƣời viết thiết nghĩ đem một vấn đề đã cũ ra để mổ xẻ, bàn bạc lại có lẽ
không tránh khỏi những ý kiến trái chiều. Nhƣng thiết nghĩ, việc đặt lại vấn đề
chuyển thể ở một góc nhìn cụ thể, đi sâu vào nội dung chi tiết của hiện tƣợng
chuyển thể là cần thiết trong thời buổi hiện nay. Nghiên cứu hiện tƣợng đó trên
hai phƣơng diện cốt truyện và nhân vật, tức là đi vào cốt lõi của vấn đề chuyển
4

thể, khai thác công cụ để bất kì một nhà văn cũng nhƣ nhà làm phim nào muốn
xây dựng một bộ phim thành công đều cần đến, ngƣời viết mong muốn có một
phƣơng thức khái quát nhất cho những ngƣời làm phim chuyển thể hay nghiên
cứu về phim chuyển thể khai thác cái hay, cái đặc sắc của truyện – phim. Bởi
vậy, đề tài không hƣớng đến những điều cao xa nhƣ mối quan hệ giữa văn học
– điện ảnh, vận dụng các yếu tố của tự sự văn học vào nghiên cứu tự sự điện
ảnh… mà nhằm khai thác tối đa việc vận dụng cốt truyện và nhân vật trong tác
phẩm văn học sang tác phẩm điện ảnh nhƣ thế nào để tạo nên một bộ phim
chuyển thể thành công, có dấu ấn của nhà làm phim trong một bộ phim độc lập
chứ không phải là bản dịch của tác phẩm văn học.
Đối với điện ảnh thế giới và điện ảnh Việt Nam gần đây, nhiều bộ phim
chuyển thể thành công, vậy họ cũng có những bí quyết riêng khi chuyển thể.
Cho nên đối với nhà làm phim trẻ hay với những ngƣời nghiên cứu điện ảnh,
biết đƣợc bí kíp qua chuyển thể cốt truyện và nhân vật là đã thành công đƣợc
một nửa. Vì vậy, ngƣời viết mong muốn đề tài “Nghệ thuật chuyển thể tác
phẩm văn học sang điện ảnh nhìn từ phương diện cốt truyện và nhân vật (qua
Trăng nơi đáy giếng, Cánh đồng bất tận)” sẽ tiếp cận với nhiều ngƣời làm
nghề trong lĩnh vực điện ảnh và cả ngƣời yêu điện ảnh để có những thƣớc đo
chuẩn xác khi chuyển thể, khi xem và đánh giá một bộ phim chuyển thể.
3. Lịch sử vấn đề
3.1. Lịch sử nghiên cứu mối quan hệ giữa văn học và điện ảnh.
Sự phát triển nhƣ vũ bão của kỹ thuật nghe nhìn đã tạo ra cho công chúng
những nhu cầu thƣởng thức văn học nghệ thuật theo cách mới mẻ. Điện ảnh là
ngành nghệ thuật đáp ứng đầy đủ nhu cầu mới này bởi điện ảnh tích hợp đƣợc
những đặc tính ƣu việt của các ngành nghệ thuật khác từ âm nhạc, hội hoạ, văn
học… Các nhà làm phim hoàn toàn có thể làm cho tác phẩm điện ảnh của mình
thành công hơn nếu biết vận dụng càng nhiều sức sáng tạo của kỹ thuật phim ảnh

5


cũng nhƣ sự tham gia của các: kịch gia, diễn viên, nhạc sĩ, hoạ sĩ… để biến những
con chữ trong trang văn trở thành những thực thể sinh động, có hồn. Chính vì vậy,
mối quan hệ đa chiều giữa văn học và điện ảnh là một thực tế sống động không
thể phủ nhận. Ngay từ những ngày đầu có mối giao duyên ấy, nhiều nhà lí luận đã
khẳng định: bên cạnh quá trình điện ảnh hấp thụ và cải tiến những kinh nghiệm
nghệ thuật của văn học, một hiện tƣợng không kém phần quan trọng là tác động
ngƣợc lại rất to lớn của điện ảnh đối với văn học. Nghiên cứu về mối quan hệ này,
cuốn Văn học với điện ảnh (Mai Hồng dịch, NXB Văn học, 1961) là cuốn sách
tập hợp những bài giảng của M.Rôm, I. Khây-phít-xơ, E. Ga-bơ-ri-lô-vi-trƣ đã
đƣa ra mấy đặc trƣng quan trọng trong việc viết truyện phim, đặc điểm thành phần
văn xuôi trong truyện phim… nhằm “nâng cao tác dụng của văn học trong điện
ảnh, để sáng tạo những truyện phim và những bộ phim kiểu mới thể hiện đời sống
vô cùng phong phú một cách chân thực”. Cuốn sách mới chỉ dừng lại ở mặt gợi
mở cho những nhà làm phim khi chuyển thể từ tác phẩm văn học chứ chƣa chỉ ra
một cách có hệ thống và chuyên sâu mối quan hệ giữa văn học với điện ảnh.
Gần đây, cuốn Dẫn luận và nghiên cứu “Điện ảnh và văn học”
(Timothy Corrigan) đã chỉ ra khá nhiều điểm đồng thuận cũng nhƣ khác biệt
giữa văn học và điện ảnh trên cơ sở tái hiện một loạt giai đoạn lịch sử, các
phong tục văn hoá và phƣơng pháp phê bình. Phần một phác hoạ những khác
biệt và động lực lịch sử hình thành nên chủ đề, nhấn mạnh những đặc thù và
di sản theo sau cuộc tranh luận trong suốt những năm 1990. Phần hai, tác giả
trình bày về những khái niệm chủ đạo mà văn học và điện ảnh chia sẻ, cái
thƣờng tạo nên đặc thù của mỗi chuyên ngành. Phần ba là trọng tâm cuốn
sách, đem đến những tuyên bố chủ đạo về mối quan hệ giữa điện ảnh và văn
chƣơng đã xuất hiện. Nhờ vậy, ngƣời nghiên cứu có đƣợc cái nhìn tổng quan
nhất về mối quan hệ của hai loại hình nghệ thuật này. Tuy nhiên, xét về góc
độ cốt truyện và nhân vật có ý nghĩa nhƣ thế nào trong việc chuyển thể dƣờng

nhƣ vẫn chƣa đƣợc ngƣời viết chú trọng.
6


TÀI LIỆU THAM KHẢO
Sách tác phẩm:
1. Trần Thuỳ Mai (2010), Trăng nơi đáy giếng, tập truyện ngắn chọn
lọc, Nxb Thanh Niên, Hà Nội.
2. Nguyễn Ngọc Tƣ (2005), Cánh đồng bất tận, tập truyện ngắn, Nxb
Trẻ, Tp. Hồ Chí Minh.
Sách nghiên cứu:
3. A-lếch-xăng Đốp-gien-cô (1965), Mấy nguyên tố cấu thành trong
ngôn ngữ điện ảnh, Tài liệu nghiên cứu học thuật – nghiệp vụ điện ảnh, Ban
Nghiên cứu nghệ thuật – Cục điện ảnh, Hà Nội.
4. David Bordwell và Kristin Thompson (2013), Nghệ thuật điện ảnh,
Nxb Thế giới liên kết với Công ty văn hóa và Truyền thông Nhã Nam, Hà Nội.
5. Trƣơng Đăng Dung (1998), Từ văn bản đến tác phẩm văn học, Nxb
Khoa học xã hội, Hà Nội.
6. Trƣơng Đăng Dung (2004), Tác phẩm văn học như là quá trình, Nxb
Khoa học xã hội, Hà Nội.
7. Trƣơng Đăng Dung, Tác phẩm văn học nhìn từ lý thuyết tiếp nhận,
Chƣơng trình sau Đại học, Hà Nội.
8. Lê Thị Dƣơng (2012), Vấn đề chuyển thể văn học – điện ảnh từ góc
độ liên văn bản, Viện văn học, Hà Nội.
9. Đặng Anh Đào (2001), Đổi mới nghệ thuật tiểu thuyết phương Tây
hiện đại, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.
10. Phan Bích Hà (2007), Văn học nghệ thuật truyền thống với phim
truyện Việt Nam, Nxb Văn hoá Thông tin, Hà Nội.
11. Hạ Diễn – Mao Thuẫn – Dƣơng Thiên-Hỉ (1964), Bàn về cải biên
tiểu thuyết thành phim, ngƣời dịch: Đỗ Kim Phƣợng, Nxb Văn hoá – nghệ

thuật, Hà Nội.
7


12.

Hồ Ngọc (1977), Xây dựng cốt truyện kịch, Nxb Văn hoá, Hà Nội.

13. I.Vai.Sphen – M. Rôm – I.Khây-Phít-Xơ – E. Ga-Bơ-Ri-Lô-Vi-Trƣ
(1961), Văn học với điện ảnh, ngƣời dịch: Mai Hồng, Nxb Văn học.
14.

Izvetan Todorov (2007), Thi pháp văn xuôi, Nxb Đạo học Sƣ phạm
Hà Nội.

15.

Jonh W.Block, William Fadimen, Lois Peyser (1996), Nghệ thuật
viết kịch bản điện ảnh, Trung tâm nghiên cứu nghệ thuật và lƣu trữ
Điện ảnh Việt Nam.

16.

Kristin Thompson và David Bordwell (2007), Lịch sử điện ảnh, Nxb
Đại học Quốc gia Hà Nội liên kết với Công ty văn hóa và Truyền thông
Nhã Nam.

17.

Manfred Jahn (2007), Nhập môn phân tích phim theo trần thuật học,

ngƣời dịch: Nguyễn Thị Nhƣ Trang, tài liệu lƣu hành nội bộ Dự án
Điện ảnh – Trƣờng ĐHKHXH & NV.

18.

Phạm Thuỳ Nhân (2005), Làm sao viết kịch bản phim?, Nxb Văn hoá
Sài Gòn, Tp. Hồ Chí Minh.

19.

Nhiều tác giả (2008), Tự sự học: Một số vấn đề lý luận và lịch sử,
phần 1, Chủ biên: GS.TS Trần Đình Sử, Nxb Đại học Sƣ phạm, Hà Nội.

20.

Nhiều tác giả (2008), Tự sự học: Một số vấn đề lý luận và lịch sử,
phần 2, Chủ biên: GS.TS Trần Đình Sử, Nxb Đại học Sƣ phạm, Hà Nội.

21.

Nhiều tác giả (2003), Lý luận văn học, chủ biên: GS. Hà Minh Đức,
Nxb Giáo dục, Hà Nội.

22.

Nhiều tác giả (2003), Lý luận văn học, chủ biên: GS. Phƣơng Lựu,
Nxb Giáo dục, Hà Nội.

23.

Nhiều tác giả (1963), Đặc điểm của truyện phim, ngƣời dịch: Mai
Hồng, Nxb Văn học, Hà Nội.

24.

Nhiều tác giả (2003), Lý luận văn học, tập 2, chủ biên: PGS. TS Trần
Đình Sử, Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội.

8


25.

Bùi Phú (1984), Đặc trưng và ngôn ngữ điện ảnh, Nxb Văn hoá, Hà Nội .

26. Ray Frensham (2011), Tự học viết kịch bản phim, ngƣời dịch: Trịnh
Minh Phƣơng, Nxb Tri thức liên kết với Công ty văn hóa và Truyền
thông Nhã Nam, Hà Nội.
27.

Timothy Corrigan (2013), Điện ảnh và văn học – dẫn luận và
nghiên cứu, Nxb Thế giới liên kết với Công ty văn hóa và Truyền thông
Nhã Nam, Hà Nội.

28. Timothy Corrigan (2011), Hướng dẫn viết về phim, ngƣời dịch: Đặng
Nam Thắng, Nxb Tri thức liên kết với Công ty văn hóa và Truyền
thông Nhã Nam, Hà Nội.
29. Nguyễn Thị Minh Thái (2012), Phê bình tác phẩm văn học nghệ
thuật trên báo chí, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.
30. Nguyễn Thị Minh Thái (2012), Mặt người mặt hoa, Nxb Văn hoá –

văn nghệ, Hà Nội.
31. Warren Buckland (2011), Nghiên cứu phim, ngƣời dịch: Phạm
Ninh Giang, Nxb Tri thức liên kết với Công ty văn hóa và Truyền
thông Nhã Nam, Hà Nội.
32. X. Prêi-lich (1986), Tiết diện vàng màn ảnh, Nxb Văn hoá, Hà Nội.
Từ điển:
33. Nhiều tác giả (2004), 150 thuật ngữ văn học, Chủ biên: Lại Nguyên
Ân, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.
34. Nhiều tác giả (2000), Từ điển tiếng Việt, Chủ biên: Hoàng Phê, Nxb
Đà Nẵng, Trung tâm Từ điển học, Hà Nội – Đà Nẵng.
35. Nhiều tác giả (2000), Từ điển thuật ngữ văn học, Chủ biên: Lê Bá
Hán – Trần Đình Sử – Nguyễn Khắc Phi, Nxb Đại học Quốc gia Hà
Nội, Hà Nội.
36. Minh Tùng – Phƣơng Lan (2007), Từ vựng điện ảnh, Nxb Văn hoá
Sài Gòn, Tp. Hồ Chí Minh.
9


Khoá luận – Luận văn – Luận án:
37.

Đoàn Thị Bích Thuỷ (2008), khoá luận tốt nghiệp: Kết cấu, Người kể
chuyện và Không gian trong phim Rashomon của đạo diễn Kurosawa dưới
góc nhìn trần thuật học, Đại học Khoa học xã hội và nhân văn Hà Nội.

38. Đỗ Thị Ngọc Điệp (2006), khoá luận tốt nghiệp: Chất điện ảnh qua
một số tiểu thuyết của M.Duras, Trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội.
39. Đỗ Thị Ngọc Điệp (2010), Luận văn Thạc sĩ: Vấn đề chuyển thể tác
phẩm văn học sang tác phẩm điện ảnh (từ góc nhìn tự sự), Đại học
Khoa học xã hội và nhân văn Hà Nội.

40. Hà Thị Phƣợng (2007), khoá luận tốt nghiệp: Mật mã Điện ảnh Vinci
– Từ tiểu thuyết đến điện ảnh (so sánh tác phẩm văn học và tác phẩm
điện ảnh), Đại học Khoa học xã hội và nhân văn Hà Nội.
41.

Phan Bích Thuỷ (2005), Luận văn Thạc sĩ: Nhân vật trung tâm từ tác
phẩm văn học đến tác phẩm điện ảnh, Đại học Sƣ phạm Tp Hồ Chí Minh.

42. Phan Bích Thuỷ (2012), Luận án Tiến sĩ: Từ tác phẩm văn học đến
tác phẩm điện ảnh, Đại học Sƣ phạm Tp Hồ Chí Minh.
Báo và tạp chí:
43.

Vũ Thị Thanh Tâm, Mối quan hệ giữa văn học và điện ảnh, nguồn
avanhoc- ngonngu.edu.vn/home/index.php?option=com_
content&view=article&id=1317:moi-quan-he-gia-vn-hoc-va-ienanh&catid=95:ngh-thut-hc&Itemid=154

44. Mỹ Trân, Chuyển thể tác phẩm văn học thành tác phẩm điện ảnh:
Khó để so sánh, nguồn />45.

Đào Lê Na, Từ tác giả văn học đến tác giả điện ảnh – Tri âm và sáng
tạo, nguồn http://khoavanhoc- ngonngu.edu.vn/home/index.php?option
=com_content&view=article&id=5418%3At-tac-gi-vn-hc-n-tac-gi-in-nhtri-am-va-sang- to&catid=95%3Angh-thut-hc&Itemid=154&lang=vi
10