Đảng lãnh đạo giải quyết vấn đề dân tộc ở việt nam từ năm 1930 đến năm 1945

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------

NGUYỄN VĂN CHUNG

ĐẢNG LÃNH ĐẠO GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ DÂN TỘC
Ở VIỆT NAM TỪ NĂM 1930 ĐẾN NĂM 1945

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LỊCH SỬ

HÀ NỘI - 2016


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------

NGUYỄN VĂN CHUNG

ĐẢNG LÃNH ĐẠO GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ DÂN TỘC
Ở VIỆT NAM TỪ NĂM 1930 ĐẾN NĂM 1945

Chuyên ngành : Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam
Mã số

: 62 22 56 01

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LỊCH SỬ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. VŨ QUANG HIỂN

HÀ NỘI - 2016


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, tư liệu được sử dụng trong luận án là trung thực, có nguồn gốc, xuất xứ
rõ ràng. Nhiều tư liệu và kết luận khoa học mới của luận án chưa từng được
nghiên cứu, cơng bố trên bất kỳ cơng trình nào khác.
TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Nguyễn Văn Chung


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN TỚI
ĐỀ TÀI ......................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.1. Tình hình nghiên cứu liên quan tới đề tài ..... Error! Bookmark not defined.
1.2. Tóm lƣợc những kết quả nghiên cứu ............. Error! Bookmark not defined.
1.3. Những vấn đề luận án tập trung nghiên cứu. Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 2. QUÁ TRÌNH NHẬN THỨC VÀ CHỦ TRƢƠNG CỦA ĐẢNG

VỀ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ DÂN TỘC TỪ NĂM 1930 ĐẾN NĂM 1939Error! Bookmark no

2.1. Những yếu tố tác động đến việc giải quyết vấn đề dân tộcError! Bookmark not define
2.1.1. Quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin .. Error! Bookmark not defined.
2.1.2. Quan điểm của Quốc tế Cộng sản .......... Error! Bookmark not defined.
2.1.3. Quan điểm của Nguyễn Ái Quốc về vấn đề dân tộcError! Bookmark not defined.

2.1.4. Thực tiễn vấn đề dân tộc ở Việt Nam và Đông DươngError! Bookmark not define
2.2. Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam với vấn đề giƣơng cao
ngọn cờ dân tộc ....................................................... Error! Bookmark not defined.
2.2.1. Chỉ đạo của Quốc tế Cộng sản về việc thành lập ở Đông Dương
một Đảng Cộng sản .......................................... Error! Bookmark not defined.
2.2.2. Giải quyết vấn đề dân tộc trong khuôn khổ nước Việt Nam và đặt
nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu ....... Error! Bookmark not defined.
2.3. Quan điểm của Đảng về vấn đề dân tộc (từ tháng 10-1930 đến
tháng 3-1935) ........................................................... Error! Bookmark not defined.

2.3.1. Giải quyết vấn đề dân tộc trong phạm vi tồn Đơng DươngError! Bookmark not d

2.3.2. Giải quyết mối quan hệ giữa độc lập dân tộc và cách mạng ruộng đấtError! Bookmark
2.3.3. Chỉ đạo thực hiện giải quyết vấn đề dân tộcError! Bookmark not defined.
2.4. Vấn đề dân tộc trong những năm 1936 - 1939Error! Bookmark not defined.
2.4.1. Tình hình mới và chủ trương mới của ĐảngError! Bookmark not defined.
2.4.2. Nhận thức mới của Đảng về mối quan hệ giữa độc lập dân tộc và
cách mạng ruộng đất ......................................... Error! Bookmark not defined.
2.4.3. Chỉ đạo thực hiện giải quyết vấn đề dân tộcError! Bookmark not defined.
Chƣơng 3. CHỦ TRƢƠNG THAY ĐỔI CHIẾN LƢỢC VÀ SỰ CHỈ ĐẠO
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ DÂN TỘC GIAI ĐOẠN 1939-1945Error! Bookmark not defined.
3.1. Chủ trƣơng thay đổi chiến lƣợc...................... Error! Bookmark not defined.


3.1.1. Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ, tình thế cách mạng xuất hiệnError! Bookmar
3.1.2. Giải quyết vấn đề dân tộc ở Việt Nam trong quan hệ giữa ba nước
Đông Dương ..................................................... Error! Bookmark not defined.

3.1.3. Giải quyết mối quan hệ giữa độc lập dân tộc và cách mạng ruộng đấtError! Bookmark
3.2. Lãnh đạo xây dựng khối đoàn kết dân tộc, tiến hành khởi nghĩa

toàn dân, thành lập nhà nƣớc của chung toàn dân tộcError! Bookmark not defined.
3.2.1. Xây dựng khối đoàn kết dân tộc và chuẩn bị lực lượng cho Cách
mạng Tháng Tám .............................................. Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Lãnh đạo cuộc khởi nghĩa dân tộc và thành lập nhà nước của
chung toàn dân tộc ............................................ Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 4. NHẬN XÉT VÀ KINH NGHIỆM .......... Error! Bookmark not defined.
4.1. Nhận xét ............................................................ Error! Bookmark not defined.
4.1.1. Chủ trương giải quyết vấn đề dân tộc của Đảng chịu ảnh hưởng

nặng nề bởi quan điểm và sự chỉ đạo của Quốc tế Cộng sảnError! Bookmark not defined
4.1.2. Quá trình giải quyết vấn đề dân tộc ở Việt Nam là cuộc đấu tranh
quyết liệt về quan điểm, tư tưởng trong nội bộ ĐảngError! Bookmark not defined.
4.1.3. Quá trình giải quyết vấn đề dân tộc khẳng định sự đúng đắn của tư
tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc ở thuộc địa, bản lĩnh và sự trưởng
thành của Đảng qua mỗi giai đoạn cách mạng . Error! Bookmark not defined.
4.2. Bài học kinh nghiệm ........................................ Error! Bookmark not defined.
4.2.1. Xuất phát từ thực tiễn, trên cơ sở thực tiễn Việt Nam để đề ra chủ
trương, đường lối .............................................. Error! Bookmark not defined.
4.2.2. Giương cao ngọn cờ dân tộc, giải quyết đúng đắn nhiệm vụ dân tộc
và dân chủ ......................................................... Error! Bookmark not defined.

4.2.3. Phát huy tinh thần độc lập, tự chủ, sáng tạo, dựa vào sức mình là chínhError! Bookmar
4.2.4. Tơn trọng quyền dân tộc tự quyết và đồn kết giúp đỡ lẫn nhau, cơ
sở cho việc phát huy sức mạnh từng dân tộc và liên minh chiến đấu ba
nước Đông Dương ............................................ Error! Bookmark not defined.
4.2.5. Tập hợp, phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc
trong Mặt trận dân tộc thống nhất .................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN .................................................................. Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN
ĐẾN LUẬN ÁN ........................................................... Error! Bookmark not defined.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................6


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Vấn đề dân tộc - quốc gia dân tộc (nation) có nội dung rộng lớn, có ý nghĩa
quan trọng về mặt lý luận và thực tiễn, đòi hỏi phải được nhận thức và giải quyết
một cách đúng đắn và sáng tạo, gắn với những điều kiện lịch sử cụ thể.
Từ khi thực dân Pháp áp đặt ách thống trị trên bán đảo Đông Dương, lập ra
Liên bang Đông Dương, gồm Việt Nam và Cao Miên (năm 1887), sau có thêm Lào
(năm 1899), các nước Việt Nam, Lào và Campuchia mất độc lập, nhân dân mất tự
do. Độc lập dân tộc trở thành khát vọng cháy bỏng của mọi người dân mất nước. Đó
là thực chất của vấn đề dân tộc ở thuộc địa.
Trong q trình lãnh đạo sự nghiệp giải phóng dân tộc ở Việt Nam từ năm
1930 đến năm 1945, Đảng Cộng sản Việt Nam (từ tháng 10-1930 đổi tên thành
Đảng Cộng sản Đông Dương) đã vận dụng lý luận và phân tích thực tiễn để đề ra
chủ trương giải quyết vấn đề dân tộc ở Việt Nam theo những nhận thức và cách
thức khác nhau, hình thành nên những quan điểm khác nhau trên hai mối quan hệ:
Một là, mối quan hệ dân tộc giữa Việt Nam với Lào và Campuchia, có hai loại
quan điểm: 1- Giải quyết vấn đề dân tộc trong khuôn khổ từng nước và 2- Giải quyết
vấn đề dân tộc trong phạm vi cả ba nước ở Đơng Dương. Mỗi quan điểm đó đều chi
phối việc đặt tên đảng và xác định sứ mệnh lãnh đạo của Đảng, thành lập mặt trận dân
tộc thống nhất và chính quyền cách mạng ở từng nước hoặc chung cho cả ba nước.
Hai là, giải quyết mối quan hệ giữa hai nhiệm vụ “độc lập dân tộc” và
“cách mạng ruộng đất”, khi thì đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu, khi
thì đặt hai nhiệm vụ đó ngang hàng nhau, thậm chí có lúc nhấn mạnh cách mạng
ruộng đất.
Thực tiễn đó chứng tỏ việc vận dụng lý luận cách mạng vô sản vào thực tiễn
cách mạng Việt Nam là một q trình khơng đơn giản, một chiều, mà có sự tác
động của những nhân tố chủ quan và khách quan. Tình hình đó dẫn đến cuộc đấu

tranh trong nội bộ Đảng, có lúc rất gay gắt, để cuối cùng đi tới sự thống nhất một
chủ trương đúng đắn và đưa cách mạng đến thành cơng. Điều đó thể hiện trách
nhiệm của Đảng đối với cách mạng Việt Nam và cách mạng thế giới, thể hiện bản
chất của một chính đảng cách mạng.

1


Cũng trong thời gian này, do có những quan điểm và chủ trương trái ngược
tinh thần chỉ đạo của Quốc tế Cộng sản trên nhiều vấn đề, trong đó có chủ trương
giải quyết mối quan hệ giữa độc lập dân tộc và cách mạng ruộng đất, vấn đề đặt tên
Đảng, nên trong một thời gian dài, Nguyễn Ái Quốc đã chịu sự phê phán gay gắt và
đối xử lạnh nhạt của Quốc tế Cộng sản… Sự đánh giá sai lệch đó đã gây ra hậu quả
khơng tốt cho phong trào cách mạng Việt Nam cũng như ảnh hưởng đến hoạt động
của Nguyễn Ái Quốc trong những năm 30 của thế kỷ XX.
Nghiên cứu chủ trương và quá trình Đảng giải quyết vấn đề dân tộc ở Việt
Nam trong thời kỳ 1930 - 1945, đã làm sáng tỏ nhận thức, quan điểm và sự điều
chỉnh của Đảng ở mỗi giai đoạn lịch sử khác nhau. Trong điều kiện chịu sự chỉ đạo
sâu sắc của Quốc tế Cộng sản và việc áp dụng một cách dập khn, máy móc sự chỉ
đạo đó, cách mạng Việt Nam khó tránh khỏi những hạn chế ở những thời điểm cụ
thể. Tuy nhiên, trải qua quá trình lãnh đạo cách mạng, xuất phát từ thực tiễn trong
nước, cũng như tư duy và năng lực sáng tạo của mình, Đảng đã có sự điều chỉnh
quan điểm, nhận thức trong việc giải quyết vấn đề dân tộc ở Việt Nam trong quan
hệ giữa ba nước Đông Dương, cũng như mối quan hệ giữa độc lập dân tộc với cách
mạng ruộng đất. Hội nghị Trung ương tháng 11-1939 mở đầu cho sự thay đổi chiến
lược của Đảng và Hội nghị Trung ương tháng 5-1941, dưới sự chủ trì của Nguyễn
Ái Quốc, Đảng đã bổ sung và hoàn thiện chiến lược cách mạng giải phóng dân tộc,
với những quyết sách đúng đắn, giải quyết một cách đúng đắn, thỏa đáng vấn đề
dân tộc ở Việt Nam trong quan hệ giữa ba nước Đông Dương, cũng như mối quan
hệ giữa độc lập dân tộc với cách mạng ruộng đất.

Từ những vấn đề trên, nghiên cứu chủ trương và sự chỉ đạo của Đảng trong
việc giải quyết vấn đề dân tộc ở Việt Nam thời kỳ 1930 - 1945 góp phần làm sáng
rõ vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng trong thời kỳ đấu tranh giành chính quyền;
những cống hiến của Hồ Chí Minh đối với sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc;
rút ra một số bài học kinh nghiệm.
Trong giai đoạn hiện nay, việc nghiên cứu chủ trương Đảng lãnh đạo giải
quyết vấn đề dân tộc ở Việt Nam thời kỳ 1930-1945 có ý nghĩa lý luận và thực tiễn
sâu sắc; góp phần tạo cơ sở, tiền đề cho Đảng giải quyết vấn đề dân tộc và chính
sách dân tộc, cũng như trong quan hệ giữa ba nước Đông Dương; đồng thời góp
phần hoạch định chính sách đối nội và đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta.

2


Với ý nghĩa lý luận và thực tiễn nêu trên, tác giả chọn đề tài “Đảng lãnh đạo
giải quyết vấn đề dân tộc ở Việt Nam từ năm 1930 đến năm 1945” làm đề tài luận
án tiến sĩ lịch sử, chuyên ngành lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích
- Góp phần làm sáng tỏ quá trình Đảng Cộng sản Việt Nam nhận thức và giải
quyết vấn đề dân tộc trong thời kỳ cách mạng giải phóng dân tộc 1930-1945. Từ đó,
rút ra nhận xét và một số kinh nghiệm.
2.2. Nhiệm vụ
- Làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc đề ra chủ trương giải quyết vấn
đề dân tộc của Đảng;
- Phân tích có hệ thống những chủ trương, sự chỉ đạo của Đảng và Hồ Chí
Minh giải quyết vấn đề dân tộc ở Việt Nam thời kỳ 1930-1945;
- Nhận xét q trình Đảng và Hồ Chí Minh giải quyết vấn đề dân tộc thời kỳ
1930 - 1945; rút ra những bài học kinh nghiệm có giá trị tham khảo vận dụng để
giải quyết vấn đề dân tộc trong giai đoạn hiện nay.

3. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án là những chủ trương, biện pháp của Đảng
trong việc giải quyết vấn đề độc lập dân tộc ở Việt Nam trong quan hệ với hai nước
Lào và Campuchia; mối quan hệ giữa hai nhiệm vụ độc lập dân tộc với cách mạng
ruộng đất.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Vấn đề dân tộc mà luận án nghiên cứu là thuộc phạm trù dân tộc quốc gia,
không phải vấn đề dân tộc tộc người hay dân tộc thiểu số.
Về mặt nội dung, luận án tập trung nghiên cứu cơ sở lý luận, quan điểm, chủ
trương của Đảng và Hồ Chí Minh trong việc giải quyết vấn đề dân tộc ở Việt Nam
trong quan hệ với dân tộc Lào và Campuchia; mối quan hệ giữa độc lập dân tộc với
cách mạng ruộng đất; nhận xét và rút ra bài học kinh nghiệm của Đảng giải quyết
vấn đề dân tộc trong thời kỳ 1930 - 1945.

3


- Không gian nghiên cứu là ở Việt Nam và phạm vi thời gian là thời kỳ 1930
- 1945 từ khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời đến khi lãnh đạo nhân dân Việt Nam
giành chính quyền thành cơng.
4. Cơ sở lý luận, nguồn tƣ liệu và phƣơng pháp nghiên cứu
4.1. Cơ sở lý luận của luận án
Luận án được nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác- Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng về vấn đề dân tộc và giải quyết vấn
đề dân tộc.
4.2. Nguồn tư liệu
Nguồn tư liệu được sử dụng để nghiên cứu của luận án bao gồm:
- Các tài liệu kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin;
- Văn kiện Đảng tồn tập, Hồ Chí Minh tồn tập, chủ yếu trong thời kỳ 1930

- 1945;
- Những công trình chun khảo của các tác giả trong và ngồi nước (sách và
những bài viết trên các tạp chí); các luận văn, luận án có liên quan đến đề tài.
- Những tư liệu có liên quan đến đề tài đang được lưu trữ tại các kho lưu trữ
của Đảng, Nhà nước và các cơ quan khoa học.
4.3. Phương pháp nghiên cứu của luận án
Phương pháp chủ yếu được sử dụng trong luận án là phương pháp lịch sử,
phương pháp lôgic và sự kết hợp giữa hai phương pháp đó. Ngồi ra, luận án cịn sử
dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh,… để làm rõ nội dung luận án
đề cập.
5. Đóng góp của đề tài nghiên cứu
5.1. Về mặt khoa học
- Hệ thống hóa chủ trương và sự chỉ đạo của Đảng trong việc giải quyết vấn
đề dân tộc ở Việt Nam thời kỳ 1930 - 1945;
- Góp phần làm rõ sự vận dụng sáng tạo lý luận Mác - Lênin của Đảng và Hồ
Chí Minh về vấn đề dân tộc, giải phóng dân tộc ở một nước thuộc địa và phụ thuộc;
- Góp phần cung cấp luận cứ khoa học để vận dụng vào việc củng cố và phát
huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc hiện nay.
- Rút ra những bài học kinh nghiệm lịch sử cho Đảng xử lý và giải quyết vấn
đề dân tộc, mối quan hệ giữa dân tộc và giai cấp trong giai đoạn hiện nay.

4


5.2. Về mặt tư liệu
- Sưu tầm, hệ thống một số tư liệu về chủ trương và sự chỉ đạo của Trung
ương Đảng và Hồ Chí Minh trong việc giải quyết vấn đề dân tộc ở Việt Nam.
- Luận án làm tài liệu phục vụ cho việc nghiên cứu, giảng dạy lịch sử Đảng
trong các học viện, các cơ quan nghiên cứu, các trường đại học, cao đẳng.
6. Kết cấu của luận án

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận án gồm 4
chương:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan tới đề tài;
Chương 2: Quá trình nhận thức và chủ trương của Đảng về giải quyết vấn đề
dân tộc từ năm 1930 đến năm 1939;
Chương 3: Chủ trương thay đổi chiến lược và sự chỉ đạo giải quyết vấn đề
dân tộc giai đoạn 1939-1945;
Chương 4: Nhận xét và Kinh nghiệm.

5


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt
1.

A.A. Xô-cô-lốp (1999), Quốc tế Cộng sản và Việt Nam, NXB Chính trị quốc
gia, Hà Nội.

2.

A.Iu. Vát-lin (1932), Quốc tế Cộng sản mười năm đầu tiên, Mátxcơva (bản
dịch tiếng Việt).

3.

An-phơ-rét Cô-gin-gơ (1985), Dân tộc trong lịch sử và trong thời đại ngày
nay, NXB Thông tin lý luận, Hà Nội.

4.

Ban Nghiên cứu lịch sử Đảng Trung ương (1963), Tìm hiểu tính chất và đặc
điểm của Cách mạng Tháng Tám, NXB Sự thật, Hà Nội.

5.

Báo cáo của V.Vaxilieva (6-1935), Lưu trữ Lịch sử chính trị - xã hội Nga, Bản
chụp lưu tại Kho tư liệu Bảo tàng Hồ Chí Minh.

6.

Bảo tàng Hồ Chí Minh (2015), Hồ Chí Minh tiểu sử, NXB Chính trị quốc gia,
Hà Nội.

7.

Nguyễn Khánh Bật (Chủ biên) (2010), Sự tương đồng và khác biệt về quan
điểm cách mạng Việt Nam giữa Hồ Chí Minh với Quốc tế Cộng sản và Đảng
Cộng sản Đông Dương, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

8.

C.Mác và Ph. Ăngghen (2008), Tun ngơn của Đảng Cộng sản, NXB Chính
trị quốc gia, Hà Nội.

9.

Cách mạng Tháng Tám một sự kiện vĩ đại của thế kỷ XX (2005), NXB Chính
trị quốc gia, Hà Nội.

10.

Chủ tịch Hồ Chí Minh tiểu sử và sự nghiệp (1980), NXB Sự thật, Hà Nội.

11.

Chương trình của Quốc tế Cộng sản (Đại hội đại biểu toàn thế giới lần thứ VI
thông qua ngày 1-9-1928), Tài liệu lưu tại Viện Lịch sử Đảng.

12.

Thành Duy (2005), Tư tưởng Hồ Chí Minh - những nội dung cơ bản, NXB
Phương Đơng, Hà Nội.

13.

Đảng Cộng sản Việt Nam (1998), Văn kiện Đảng tồn tập, T. 1 (1924-1929),
NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

14.

Đảng Cộng sản Việt Nam (1998), Văn kiện Đảng toàn tập, T. 2 (1930), NXB
Chính trị quốc gia, Hà Nội.

15.

Đảng Cộng sản Việt Nam (1998), Văn kiện Đảng toàn tập, T. 3 (1931), NXB
Chính trị quốc gia, Hà Nội.

6

16.

Đảng Cộng sản Việt Nam (1998), Văn kiện Đảng toàn tập, T. 4 (1932-1934),
NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

17.

Đảng Cộng sản Việt Nam (1998), Văn kiện Đảng toàn tập, T. 5 (1935), NXB
Chính trị quốc gia, Hà Nội.

18.

Đảng Cộng sản Việt Nam (1998), Văn kiện Đảng toàn tập, T. 6 (1936-1939),
NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

19.

Đảng Cộng sản Việt Nam (1998), Văn kiện Đảng toàn tập, T. 7 (1940-1945),
NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

20.

Đảng Cộng sản Việt Nam - Đảng Nhân dân cách mạng Lào (2011), Lịch sử
quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam 1930-2007, NXB Chính trị
quốc gia - Sự thật, Hà Nội.

21.

Đảng Cộng sản Việt Nam - 80 năm xây dựng và phát triển (2010), NXB
Chính trị quốc gia, Hà Nội.

22.

Điacốp - Xớckin (1960), Quốc tế Cộng sản với vấn đề dân tộc và thuộc địa,
NXB Sự thật, Hà Nội.

23.

Nguyễn Thúy Đức (2010), Nguyễn Ái Quốc với hoạt động của Đảng Cộng sản
Việt Nam thời kỳ 1930 - 1938, Luận văn thạc sĩ lịch sử, Hà Nội.

24.

Nguyễn Thúy Đức (2012), “Nguyễn Ái Quốc và bài học kiên trì vượt qua thử
thách, giữ vững con đường đã lựa chọn cho cách mạng Việt Nam”, Hồ Chí
Minh với con đường giải phóng dân tộc, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

25.

E. Cơbêlép (2000), Đồng chí Hồ Chí Minh, NXB Thanh niên, Hà Nội.

26.

Furuta Motoo (1997), Hồ Chí Minh giải phóng dân tộc và đổi mới, NXB
Chính trị quốc gia, Hà Nội.

27.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp (1994), Những chặng đường lịch sử, NXB Chính
trị quốc gia, Hà Nội.

28.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp (Chủ biên) (2003), Tư tưởng Hồ Chí Minh và con
đường cách mạng Việt Nam, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

29.

Trần Văn Giàu (1997), Sự phát triển của tư tưởng ở Việt Nam từ cuối thế kỷ
XIX đến Cách mạng Tháng Tám, Tập III - Thành công của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

30.

Vũ Minh Giang (Chủ biên) (2008), Những đặc trưng cơ bản của bộ máy quản
lý đất nước và hệ thống chính trị nước ta trước thời kỳ đổi mới, NXB Chính
trị quốc gia, Hà Nội.

7


31.

G.Đimitơrốp (1961), Tuyển tập, NXB Sự thật, Hà Nội.

32.

Trần Hải (2005), “Quan điểm của Nguyễn Ái Quốc và Hội nghị thành lập
Đảng về vấn đề dân tộc và cách mạng giải phóng dân tộc”, Việt Nam trên con

đường lớn bản hùng ca thế kỷ XX, NXB Lao động, Hà Nội, tr. 43-51.

33.

Lê Mậu Hãn (1990), “Hồ Chí Minh với ngọn cờ độc lập dân tộc trong Cương
lĩnh đầu tiên của Đảng”, Tạp chí Lịch sử Đảng (5), tr.3-9.

34.

Lê Mậu Hãn (2003), Các cương lĩnh cách mạng của Đảng Cộng sản Việt
Nam, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

35.

Lê Mậu Hãn (2003), Sức mạnh dân tộc của cách mạng Việt Nam dưới ánh
sáng tư tưởng Hồ Chí Minh, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

36.

Lê Mậu Hãn (2006), “Thắng lợi của khối đại đoàn kết dân tộc dưới ánh sáng
tư tưởng độc lập, tự do của Hồ Chí Minh”, Tạp chí Thông tin công tác tư
tưởng, lý luận (9), tr. 9-13.

37.

Lê Mậu Hãn (2009), “Tư tưởng độc lập, tự do với chiến lược đại đồn kết dân
tộc của Hồ Chí Minh”, Tạp chí Lịch sử Đảng (229), tr.22-27.

38.

Lê Mậu Hãn (2013), “Đảng Cộng sản Việt Nam - đội tiên phong của giai cấp
công nhân, của nhân dân lao động và của dân tộc”, Tạp chí Lịch sử Đảng
(267), tr.12-16.

39.

Nguyễn Quốc Hùng (1991), “Thêm những tư liệu về Quốc tế Cộng sản với
Đơng Dương”, Tạp chí Lịch sử Đảng (1), tr.48-51.

40.

Nguyễn Quốc Hùng (2011), “Nhìn lại quan hệ giữa I.Xtalin và Nguyễn Ái
Quốc - Hồ Chí Minh”, Tạp chí Lịch sử quân sự (237), tr.81-89.

41.

Đỗ Quang Hưng (1999), Thêm những hiểu biết về Hồ Chí Minh, NXB Lao
động, Hà Nội.

42.

Vũ Quang Hiển (2008), “Sáng tạo cách mạng của Hồ Chí Minh về Đảng Cộng
sản ở nước Việt Nam thuộc địa”, Tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản,
NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.333-345.

43.

Vũ Quang Hiển (2009), “Giải quyết đúng đắn vấn đề dân tộc ở Đông Dương cơ sở của liên minh chiến đấu và quan hệ hữu nghị đặc biệt Việt Nam - Lào”,
Tạp chí Lịch sử quân sự (214), tr.8-14.

44.

Vũ Quang Hiển (2010), “Đảng giải quyết vấn đề dân tộc, xây dựng khối đồn
kết ba nước Đơng Dương trong quá trình đấu tranh chống chủ nghĩa thực
dân”, Đảng Cộng sản Việt Nam - 80 năm xây dựng và phát triển, NXB Chính
trị quốc gia, Hà Nội.

8


45.

Vũ Quang Hiển (2013) “Bản lĩnh Hồ Chí Minh trong sự nghiệp giải phóng
dân tộc Việt Nam (1920-1945)”, Cách mạng Tháng Tám (một số chuyên
khảo), NXB Thái Nguyên, tr.173-195.

46.

Vũ Quang Hiển (2013), “Đường lối chiến lược giải phóng dân tộc của Đảng
trong thời kỳ 1930-1945”, Cách mạng Tháng Tám (một số chuyên khảo),
NXB Thái Nguyên, tr.100-123.

47.

Hellmut Kapfenberger (2010), Hồ Chí Minh một biên niên sử, NXB Thế giới,
Hà Nội.

48.

Hồ Chí Minh tồn tập (2009), T. 1 (1919-1924), NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

49.

Hồ Chí Minh tồn tập (2009), T. 2 (1924-1930), NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

50.

Hồ Chí Minh tồn tập (2009), T. 3 (1930-1945), NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

51.

Hồ Chí Minh tồn tập (2009), T. 4 (1945-1946), NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

52.

Hồ Chí Minh tồn tập (2009), T. 5 (1947-1949), NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

53.

Hồ Chí Minh tồn tập (2009), T. 6 (1950-1952), NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

54.

Đinh Xuân Lâm, Lê Mậu Hãn (1994), Góp phần tìm hiểu tư tưởng độc lập, tự
do của Chủ tịch Hồ Chí Minh, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

55.

Đinh Xuân Lâm (2002) “Quốc tế Cộng sản và cách mạng Việt Nam”, Đảng
Cộng sản Việt Nam những trang sử vẻ vang (1930 - 2002), NXB Chính trị

quốc gia, Hà Nội, tr.13-19.

56.

Nguyễn Bá Linh (2009), Mối quan hệ biện chứng giữa độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội trong tư tưởng Hồ Chí Minh, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

57.

Phan Ngọc Liên (2005), “Những luận điểm thống nhất và khác biệt giữa
Chánh cương vắn tắt và Luận cương chính trị”, Việt Nam trên con đường lớn
bản hùng ca thế kỷ XX, NXB Lao động, Hà Nội, tr.52-60.

58.

Phan Ngọc Liên (2008), Hồ Chí Minh với tiến trình lịch sử dân tộc, NXB
Chính trị quốc gia, Hà Nội.

59.

Phan Ngọc Liên (2010), Chiến sĩ quốc tế Hồ Chí Minh hoạt động thực tiễn và
lý luận cách mạng, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

60.

Trần Huy Liệu (1961), Lịch sử tám mươi năm chống Pháp, Quyển 2, Tập hạ,
NXB Sử học, Hà Nội.

61.

Hồ Tố Lương (2007), Quốc tế Cộng sản với cách mạng Việt Nam, NXB
Chính trị quốc gia, Hà Nội.

9


62.

Hồ Tố Lương (2011), “Sự ra đời của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa
với việc thực hiện vấn đề dân tộc tự quyết”, Tạp chí Lịch sử quân sự (241),
tr.21-26.

63.

Hồ Tố Lương (2014), “Vài nét về sự giúp đỡ của Việt Nam đối với cách mạng
Campuchia (1930-1951)”, Tạp chí Lịch sử Đảng (11), tr.37-44.

64.

Trình Mưu (1989), “Quốc tế Cộng sản với Đảng Cộng sản Đơng Dương”, Tạp
chí Lịch sử Đảng (1), tr.15-22.

65.

Đậu Tuấn Nam (Chủ biên) (2010), Vấn đề dân tộc và quan hệ dân tộc ở Việt
Nam hiện nay, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

66.

Trịnh Nhu, Vũ Dương Ninh (1996), Về con đường giải phóng dân tộc của Hồ

Chí Minh, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

67.

Trịnh Nhu (2005), “Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám, sự kiểm nghiệm
giá trị lý luận cách mạng giải phóng dân tộc của Đảng Cộng sản Việt Nam”,
60 năm nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam - một số thành tựu chủ yếu,
NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, tr.9-24.

68.

Trịnh Nhu (2007), “Tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc”, Mấy vấn đề
lịch sử Việt Nam tái hiện và suy ngẫm, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội,
tr.291-301.

69.

Trịnh Nhu (2007), “Phát huy sức mạnh dân tộc, một yếu tố quan trọng của tư
tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc và cách mạng giải phóng dân tộc”, Mấy
vấn đề lịch sử Việt Nam tái hiện và suy ngẫm, NXB Chính trị quốc gia, Hà
Nội, tr.182-189.

70.

Nhịnh Nhu (2007), “Sự vững mạnh của Đảng, một nhân tố quyết định thắng
lợi của sự nghiệp đấu tranh giành độc lập, tự do và kháng chiến, kiến quốc
(1930-1954)”, Mấy vấn đề lịch sử Việt Nam tái hiện và suy ngẫm, NXB Chính
trị quốc gia, Hà Nội, tr.339-424.

71.

Trịnh Nhu (2007), “Chủ trương thay đổi chiến lược của Đảng, nhân tố quan trọng
quyết định thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám 1945”, Mấy vấn đề lịch sử Việt
Nam tái hiện và suy ngẫm, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.425-433.

72.

Trịnh Nhu, Trần Trọng Thơ (2012), Cách mạng Tháng Tám - Thắng lợi vĩ đại
đầu tiên của cách mạng Việt Nam, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

73.

Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh (1993), Viện Hồ Chí Minh xuất bản, Hà Nội.

10


74.

Nguyễn Quốc Phẩm, Trịnh Quốc Tuấn (1999), Mấy vấn đề lý luận và thực tiễn
về dân tộc và quan hệ dân tộc ở Việt Nam, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

75.

Hoàng Phong (1993), “Quốc tế Cộng sản đối với việc chuẩn bị và thành lập
Đảng ta (1920-1930)”, Tạp chí Lịch sử Đảng (1), tr.23-28.

76.

Ph. Ăngghen (1971), Chống Đuy-rinh, NXB Sự thật, Hà Nội.

77.

Phạm Sang (1993), “Chủ tịch Hồ Chí Minh và đường lối cách mạng giải
phóng dân tộc ở các nước Đơng Dương”, Tạp chí Lịch sử Đảng (1), tr.11-15.

78.

Phạm Sang (1993), “Chủ tịch Hồ Chí Minh với sự ra đời của Đảng Nhân dân
cách mạng Lào”, Tạp chí Lịch sử Đảng (5), tr. 38-40.

79.

Supri Phanomjong (2012), Hồ Chí Minh ơng tiên sống mãi, NXB Chính trị
quốc gia, Hà Nội.

80.

Hà Huy Tập một số tác phẩm (2006), NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

81.

Chu Đức Tính (2001), Chủ tịch Hồ Chí Minh với việc giải quyết vấn đề dân
tộc và dân chủ trong cách mạng Việt Nam (1930-1954), NXB Chính trị quốc
gia, Hà Nội.

82.

Lê Văn Tích (Chủ biên) (2009), Nguyễn Ái Quốc với Quốc tế Cộng sản (19201943), NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

83.

Phạm Hồng Tung (2006), “Vấn đề dân tộc và phương thức hình dung về cộng
đồng dân tộc trong những chuyển biến của thế giới”, Một chặng đường nghiên
cứu lịch sử (2001-2006), NXB Thế giới, Hà Nội.

84.

Phạm Hồng Tung (2008), Lịch sử cuộc vận động vì các quyền dân sinh, dân
chủ ở Việt Nam (1936-1939), NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

85.

Phạm Hồng Tung (2013), Lịch sử cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 ở
Việt Nam, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

86.

Sơn Tùng (2007), Nguyễn Ái Quốc qua hồi ức của bà mẹ Nga, NXB Thanh
niên, Hà Nội.

87.

Trần Hữu Tiến, Nguyễn Ngọc Long, Nguyễn Xuân Sơn (2002), Quan hệ giai
cấp, dân tộc, quốc tế, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

88.

Trần Hữu Tiến (2012), Dân tộc trong lịch sử và trong thời đại ngày nay, NXB
Chính trị quốc gia, Hà Nội.

89.

Trịnh Quốc Tuấn (2010), “Cương lĩnh dân tộc của V.I.Lênin và sự vận dụng
trong cách mạng Việt Nam”, Tạp chí Lý luận chính trị (4), tr.13-19.

11


90.

Trần Thành (2010), “Sáng tạo của Hồ Chí Minh trong giải quyết mối quan hệ
giữa giải phóng dân tộc và giải phóng giai cấp” Tạp chí Lịch sử Đảng (5).

91.

Song Thành (Chủ biên) (2010), Hồ Chí Minh tiểu sử, NXB Chính trị quốc gia,
Hà Nội.

92.

Mạch Quang Thắng (2010), Hồ Chí Minh con người của sự sống, NXB Chính
trị quốc gia, Hà Nội.

93.

Trần Viết Thi (2010), Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo giải quyết mối quan
hệ giữa độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội trong đấu tranh giành chính quyền
(1930 - 1945), Luận án tiến sĩ khoa học lịch sử, Học viện Chính trị, Hà Nội.

94.

Nguyễn Tri Thư (1993), “Nguyễn Ái Quốc và một giải pháp cho vấn đề giải
phóng dân tộc ở Việt Nam”, Tạp chí Lịch sử Đảng (2), tr. 15-21.

95.

Nguyễn Tri Thư (2005), "Mặt trận Việt Minh - vấn đề dân tộc và giai cấp",
Cách mạng Tháng Tám trong tiến trình lịch sử dân tộc, NXB Chính trị quốc
gia, Hà Nội, tr.193-205.

96.

Ngơ Đăng Tri (2005), “Thành lập ở mỗi nước một chính đảng riêng, chủ
trương sáng suốt của Đảng Cộng sản Đông Dương tháng 2-1951”, Tình hữu
nghị đồn kết đặc biệt Việt Nam - Lào truyền thống và triển vọng, NXB Chính
trị quốc gia, Hà Nội, tr.103-124.

97.

Ngơ Đăng Tri (2013), “Hồ Chí Minh với việc thiết lập hệ thống chính trị Việt
Nam Dân chủ Cộng hịa”, Tạp chí Lịch sử Đảng (274), tr.58-64.

98.

Minh Tranh (1963), "Vấn đề dân tộc và Cách mạng Tháng Tám", Tìm hiểu tính
chất và đặc điểm của cách mạng Tháng Tám, NXB Sự thật, Hà Nội, tr. 88-104.

99.

Truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam (1983), Nxb. Khoa học,
Mátxcơva.

100. Ủy ban Khoa học xã hội Việt Nam - Viện Đông Nam Á (1983): Những vấn đề
lịch sử - văn hóa Đơng Nam Á: Về lịch sử, văn hóa ba nước Đông Dương,
Viện Đông Nam Á xuất bản, Hà Nội.
101. Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (2006): Lịch sử Mặt trận dân tộc
thống nhất Việt Nam, Quyển 1 (1930-1954), NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
102. Ủy ban Khoa học xã hội Việt Nam, Viện Sử học (1976), Nước Việt Nam là
một, dân tộc Việt Nam là một, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội.
103. Nguyễn Hồng Vân (1996), “Vấn đề dân tộc - một trong những ngun nhân ta
rã của Liên bang Xơ-viết”, Tạp chí Nghiên cứu Lịch sử (2), tr.53-64.

12


104. Viện Mác - Lênin: V.I.Lênin và Quốc tế Cộng sản, Nxb. Sách chính trị,
Mátxcơva.
105. Viện Lịch sử Đảng (1995), Lịch sử Cách mạng Tháng Tám, NXB Chính trị
quốc gia, Hà Nội.
106. V.I.Lênin (2007), Tồn tập, T. 24, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
107. V.I.Lênin (2007), Toàn tập, T. 25, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
108. V.I.Lênin (2007), Tồn tập, T. 26, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
109. V.I.Lênin (2007), Tồn tập, T. 30, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
110. V.I.Lênin (2007), Toàn tập, T. 38, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
111. V.I.Lênin (2007), Tồn tập, T. 41, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
112. Lê Văn Yên (2009), Những sáng tạo của Hồ Chí Minh trên đường sáng lập
Đảng Cộng sản Việt Nam, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
Tiếng Anh
113. Duiker, William (2000), Ho Chi Minh - a life, Hypesion, New York.

114. Huỳnh Kim Khánh (1982), Vietnamese communism 1925-1945, Cornell
University Press, New York.
115. Marr, David G. (1995), Vietnam 1945: the quest for power, University of
California Press, Berkeley.
116. Sophie Quinn Judge (2003), Ho Chi Minh - The missing years, Horizon Books,
Singapore.
117. Tonnesson, Stein (1991), The Vietnamese revolution of 1945-Roosevelt, Ho
Chi Minh and de Gaulle in a world at war, International Peace research
Institute, Oslo.
Tiếng Pháp
118. Devillers, Philippe (1952), Histoire du Vienam de 1940-1952, Paris, le Suil.
Tiếng Trung Quốc
119. Lý Gia Trung (2010), Hồ Chí Minh truyền thuyết một cuộc đời, NXB Quảng Tây.

13