Chính sách thương mại liên quan đế lĩnh vực đầu tư nước ngoài tại việt nam thực trạng và phương hướng

ẬM PHƯƠNG HÀ
ẤP 1 - K40E - KTNT
s NGUYÊN XUÂN NỮ


w
T R Ư Ờ N G Đ Ạ I H Ọ C NGOẠI T H Ư Ơ N G
KHOA KINH T E NGOẠI T H Ư Ơ N G

FOREIGN TR0DE UNIVERSiry

KHOÁ LUÂN TỐT NGHIỆP
<Đi tài:

CHÍNH SÁCH THƯƠNG MẠI LIÊN QUAN ĐẾN
LĨNH VỰC ĐẦU Tư NƯỚC NGOÀI TẠI VIỆT NAM
THỰC TRẠNG VÀ PHƯƠNG HƯỚNG

Sinh viên thục hiện : Phạm Phương Hà
Lớp

: Pháp Ì - K40E - KTNT

Giáo viên huémgjỊỗỊLxJhS. Nguyễn Xuân Nữ
ÍTH r VIỄN
[.COM

•H.-.-Ọ

hiu
JSSẾL

HÀ NÔI - 11/2005


M Ụ C LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
LÒI NÓI ĐẦU

Ì

CHƯƠNG I: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CỦA KHU vực CÓ
VỐN ĐẦU Tư N Ư Ố C NGOÀI TẠI VIỆT NAM

3

ì. TÌNH HÌNH THU HÚT V À sử DỤNG VỐN ĐẦU Tư TRỰC
TIẾP NƯỚC NGOÀI TẠI VIỆT NAM
1. Đ T T T N N theo ngành

3
4

2. Đ T T T N N theo hình thức đầu tư

6

3. Đ T T T N N theo nước đầu tư

8

4. Đ T T T N N theo đạa phương

13

5. Đánh giá tổng thể tình hình Đ T T T N N tại Việt Nam

17

5.7. Đánh giá chung

17

5.2. Một số đóng góp cơ bản cua hoạt động ĐTTTNN

21

li. TÌNH HÌNH THU HÚT VÀ sử DỤNG VỐN ĐẨU TƯ GIÁN
TIẾP TẠI VIỆT NAM

26

in. ĐÁNH GIÁ MẶT TÍCH cực, HẠN CHẾ VÀ NGUYÊN
N H Â N TRONG HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI TẠI
VIỆT NAM

28

1. Mặt tích cực

28

2. Hạn chế

30


C H Ư Ơ N G li: C Á C CHÍNH SÁCH THƯƠNG MẠI LIÊN QUAN
ĐẾN LĨNH VỰC ĐẨU Tư N Ư Ớ C NGOÀI TẠI VIỆT NAM

33

ì. CÁC CHÍNH SÁCH LIÊN QUAN ĐẾN VIỆC xúc TIÊN ĐẨU
Tư NƯỚC NGOÀI

34

n. CÁC CHÍNH SÁCH LIÊN QUAN ĐÈN VIỆC QUẢN LÝ NHÀ
NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG ĐẦU Tư NƯỚC NGOÀI TẠI
VIỆT NAM

37

Ì. Cấp giấy phép đối với việc thành lập công ty có vốn đầu tư nước
ngoài và các d ự án đầu tư

38

2. Hướng dẫn của Nhà nước đối với hoạt động của các doanh nghiệp
có vốn đầu tư nước ngoài
2.1. Các hình thức đầu tư
2.2. Tố chức và điêu hành doanh nghiệp

40
40
41

2.3. Việc thực hiện cổ phẩn hóa doanh nghiệp có vốn đầu tư nước
ngoài

42

in. CÁC CHÍNH SÁCH ƯU ĐÃI ĐẦU TƯ 43
1. Ư u đãi về thuế

43

1.1. Ưu đãi về thuếTNDN

43

1.2. Ưu đãi về thuế xuất nhập khẩu

46

1.3. Ưu đãi vềthuẾGTGĨ

48

Ì .4. Ưu đãi về thuế chuyển lợi nhuận ra nước ngoài
1.5. Ưu đãi vồ tiên thuê đất, mặt nước, mặt biển
2. Ư u đãi về ngoại hối

48
49
52


IV. C Á C CHÍNH SÁCH Đ Ả M BẢO ĐẨU T ư

53

Ì. Đ ả m bảo về vốn, tài sản của nhà đầu tư nước ngoài
2.

54

Đ ả m bảo dối với việc chuyển l ợ i nhuận và các khoản khác ra
nước ngoài một cách thỏa đáng

55

3. Đ ả m bảo điều kiện cho nhà đầu tư kinh doanh có hiệu quả

57

4. Đ ả m bảo đối đãi công bằng và thỏa dáng đối với nhà đầu tư nước
ngoài tại Việt N a m

59

V. ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC CÁC

CHÍNH SÁCH

60

Ì. Các vấn đề liên quan đến quyền thành lập các dự án đầu tư nước
61

ngoài
2. Các vấn đề về vốn và k i ể m soát của nước ngoài

64

3. Các vấn đề trong quá trình thực hiện các d ự án đầu tư nước ngoài

65

4. Các rào cản mang tính hành chính

71

CHƯƠNG IM: PHƯƠNG HUỐNG HOÀN THIỆN CÁC CHÍNH
SÁCH T H Ư Ơ N G MẠI LIÊN QUAN ĐẾN LĨNH vực

ĐẨU TƯ

N Ư Ớ C NGOÀI TẠI VIỆT NAM

73

ì. C Ă N Cứ H O À N THIỆN

73

Ì. Quan điểm của Nhà nước

73

2. Theo quy định của các Điều ước quốc tế đa phương

78

2.1. Công ước thành lập Tổ chức đảm bảo dầu tư đa biên (MỈGA)
2.2. Các Hiệp định khung vê khu vực đầu tuASEAN

78
80

2.3. Hiệp định vê một sô biện pháp đầu tư có liên quan đến
thương mại của WTO ị TRIMs)

81

3. Theo quy định của các Hiệp định song phương m à V i ệ t N a m đã
ký với các nước

82


3.1. Quy định vê đảm bảo đẩu tư trong lĩnh vực bảo hộ sở hữu

82

3.2. Quy định về đảm bảo chuyển vốn đẩu tư, lợi nhuận và các
khoản thanh toan khác ra nước ngoài

84

li. PHƯƠNG HƯỚNG HOÀN THIỆN CÁC CHÍNH SÁCH
T H Ư Ơ N G MẠI LIÊN QUAN ĐẾN LĨNH v ự c ĐẤU T ư N Ư Ớ C
NGOÀI TẠI VIỆT NAM

85

1. V ấ n đề liên quan đến quyển thành lập các dự án đầu t u nước
ngoài

85

2. Chính sách về vốn và tài chính, tín dụng, ngoại h ố i trong doanh
nghiệp đầu tư nước ngoài

87

3. Vấn đề trong quá trình thực hiện các dự án đầu tư nước ngoài

87

4. V ấ n đề mang tính hành chính

91

KẾT LUẬN 93
PHỤ LỤC
TÀI LIỆU THAM KHẢO


DANH M Ụ C TỪ VIẾT TẮT
ASEAN

Association of South East

Hiệp hội các nước Đông Nam Á

Asia Nations
BÓT

Built - Operation - Transíer

Hợp đồng Xây dựng - Kinh doanh Chuyển giao

BT Built -Transíer

Hợp đồng Xây dựng - Chuyển giao

BTO

Hợp đồng Xây dựng - Chuyển giao

Built - Transíer - Operation

- Kinh doanh

CN
CG

Công nghiệp
Hội nghị nhóm tư vấn các nhà tài
trợ cho Việt Nam

ĐTNN
ĐTTTNN
GTGT
GTVT
KCN
KCX
MIGA

Đầu tư nước ngoài
Đầu tư trực tiếp nước ngoài
Giá trị gia tăng
Giao thông vận tải
Khu công nghiệp
Khu chế xuất
Multilateral Investment

Tổ chức đảm bảo đầu tư đa biên

Guaranty Agency

NSNN

ODA

Ngân sách Nhà nước
Offical Development Ads

TNDN
TP
TRIMs

Thu nhập doanh nghiệp
Thành phố
Trade Related Investment
Measures

TTĐB
TVĐT
UBND
WTO

XD
XHCN

Hiệp định về các biện pháp đầu tư
liên quan đến thương mại
Tiêu th
dặc biệt
Tổng vốn đầu tư
Uy ban nhân dân

World Trade Organization

Tổ chức thương mại thế giới
Xây dựng
Xã hội chủ nghĩa


Chính sách thương mại liên quan đến Rhh vực PTNN t ạ i Việt Nam: t h ự c t r ạ n g và phương hướng

LÒI M Ỏ Đ Ầ U
Trong những năm gần đây, nền kinh tế thế giới có rất nhiều biến động.
V ừ a m ớ i có những dấu hiệu phục h ồ i sau cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ
Châu Á, kinh tế toàn cẩu lại đang phải đối mặt với một cuộc suy thoái m ớ i do
sự phục hồi chắm của các nền kinh tế lớn trên thế giới, ảnh hưởng của dịch
bệnh và những tác động tai hại do chủ nghĩa khủng bố gày ra. Trong bối cảnh
đó, Đ T N N toàn cầu cũng như luồng Đ T N N vào k h u vực Châu Á - Thái Bình
Dương cũng có những biến động mạnh và mang những sắc thái mới. Đ ố i với
Việt Nam, trong những n ă m đổi mới vừa qua, Đ T N N đã có những đóng góp
quan trọng vào tăng trưởng và xuất khẩu của cả nước. M ặ t khác, do sự suy
giảm chung của Đ T N N toàn cầu và có sự cạnh tranh ác liệt giữa các quốc gia
trong việc thu hút Đ T N N nên dòng Đ T N N vào nước ta cũng đang có dấu hiệu
suy giảm mạnh. Đ ể có thể duy trì được mục tiêu tăng trướng cao và bền vững
trong những năm tới, cùng với các giải pháp khác, việc xem xét lại hệ thống
các chính sách, văn bân Luắt và dưới luắt liên quan đến lĩnh vực Đ T N N là một
việc làm hết sức cần thiết.
Kể từ ngày 29/12/1987, khi Quốc hội Việt N a m thông qua Luắt Đ ẩ u tư
nước ngoài, đã có rất nhiều các văn bản pháp quy dưới nhiều hình thức đã
được ban hành và thực hiện. H ệ thống chính sách này liên tục được sửa đổi, bổ
sung cho phù hợp với hiện trạng kinh tê Việt Nam, đồng thời, k h i sửa đổi luôn
hướng đến mục đích hoàn thiện cho phù hợp với x u thế chung của các nước
trong k h u vực cũng như các nước trên thế giới. Tính cho đến nay, các chính

sách này đã thể hiện những điểm tích cực, thể hiện bằng những con số cụ thể
về Đ T N N . T u y nhiên, bên cạnh đó, nó cũng bộc l ộ những hạn chế, những
điểm bất cắp và chính những điều này đã tạo ra rào cản d ố i với các nhà
ĐTNN.
Xuất phát từ thực trạng trên, việc nghiên cứu các chính sách thương mại
liên quan đến lĩnh vực Đ T N N tại Việt Nam là một việc làm cần thiết và cấp
Phạm Phương Hà

Ì

Pháp 1 - K 4 0 K.TNT


Chính sách thương mại liên quan đến lĩnh vực £>TNN t ạ i Việt Nam: t h ự c t r ạ n g và phương h ư ở n g

bách. Đây cũng chính là lý do em chọn đề tài "Chính sách thương m ạ i liên
q u a n đến lĩnh vực đầu tư nước ngoài t ạ i V i ệ t Nam: t h ự c t r ạ n g và phương
h ư ớ n g " làm khóa luận tốt nghiệp.
Trong phạm v i hạn hẹp của bài viết, em muốn phân tích các chính sách
thương mại trong hệ thống văn bản pháp quy của Việt Nam liên quan đền lĩnh
vực Đ T N N từ năm 1988 trở lại đây, n o n g đó có nêu lên thực trạng đầu tư tại
V i ệ t Nam, việc thực hiện các chính sách, điểm được và chưa được của hệ
thống chính sách để từ đó đưa ra một số phương hướng để hoan thiện.
Bài viết gễm ba phần chính:
Chương ì: Thực trạng hoạt động của khu vực có vốn đầu tư nước ngoài tại
Việt Nam.
Chương li: Các chính sách thương mại liên quan đến lĩnh vực đầu tư nước
ngoài tại Việt nam.
Chương I I I : Phương hướng hoàn thiện các chính sách thương mại liên
quan đến lĩnh vực đầu tư nước ngoài tại Việt Nam.

Sau một thời gian làm việc dưới sự hướng dẫn trực tiếp của ThS Nguyễn
Xuân Nữ, em đã hoàn thành khóa luận tốt nghiệp của mình. Em x i n chân
thành cảm ơn cô. Em cũng x i n gửi lời cảm ơn chân thành đến TS. Phạm Sỹ
Chung - V ụ phó V ụ K ế hoạch và Đ ầ u t u - Bộ Thương mại, giảng viên trường
Đ ạ i học Luật H à N ộ i đã cung cấp cho em những thông tin, tài liệu quý báu
giúp em hoàn thành tốt khóa luận này.
V ớ i những hiểu biết còn hạn chế, chắc chắn khóa luận của em còn những
thiếu sót nhất định, khó tránh khỏi. Em mong nhận được sự đóng góp ý kiến
của các thầy cô và bạn bè để nâng cao nhận thức và tiếp tục nghiên cứu để
hoàn thiện thêm k h i có điều kiện.
M ộ t lần nữa, em x i n chân thành cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của thầy cô,
gia đình, bạn bè đã tạo điều kiện giúp em hoàn thiện khóa luận.

Phạm Phương Hà

3

Pháp 1 - K 4 0 K.TNT


Chính sách thương mại liên quan đến Rhh vực PTNN t ạ i Việt Nam: t h ự c t r ạ n g và phương hướng

CHƯƠNG ỉ

THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CỦA
KHU VỰC CÓ VỐN ĐẨU TƯ NƯỚC NGOÀI TẠI VIỆT NAM
ì. TÌNH HÌNH THU HÚT VÀ sử DỤNG VỐN ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP
NƯỚC NGOÀI TẠI VIỆT NAM
Đ ạ i h ộ i V I của Đỳng năm 1986 đã m ở ra thời kỳ đổi m ớ i đất nước. Thực
hiện đưòng l ố i đổi mới, m ở cửa theo tinh thần Nghị quyết Đ ạ i hội Đ ỳ n g toàn

quốc lần thứ V I , cuối n ă m 1987 N h à nước ta đã ban hành Luật Đ ầ u tư nước
ngoài tại Việt Nam. C ó thể nói, sự ra đời của Luật Đ ầ u tư nước ngoài tại Việt
Nam được coi là mốc quan trọng đánh dấu giai đoạn đổi mới, thực hiện chính
sách mở cửa hợp tác với tất cỳ các nước, đồng thời cũng là mốc quan trọng
đánh dấu Việt Nam đã chính thức bước vào cơ chế thị trường định hướng
XHCN. Ngay từ năm 1988, mặc dù M ỹ vẫn còn cấm vận nhưng nhiều công ty
tư bỳn của nhiều nước đã dầu tu trực tiếp vào Việt Nam theo Luật Đ ầ u tư nước
ngoài tại Việt Nam.
Hiện nay, nền kinh tế - thương mại Việt Nam đangỏ vào thời đoạn rất
quan trọng: X u thế khu vực hóa và toàn cầu hóa đang diễn ra với tốc độ nhanh
chóng và sâu sắc. Việt N a m với chính sách đa phương hóa, đa dạng hóa quan
hệ quốc tế đã từng bước hội nhập vào nền kinh tế - thương mại k h u vực và
toàn cầu. Các nước đánh giá cao vai trò và vị trí của Việt N a m ở k h u vực và
thế giới đổng thời đánh giá cao tiềm năng phát triển của Việt Nam.
Sau 18 năm thực hiện Luật Đ ầ u tư nước ngoài tại Việt N a m với 5 lần sửa
đổi bổ sung qua các năm 1990, tháng 6/1992, 11/1996, 6/2000 và 2003, đến
nay, Luật Đ ầ u tư nước ngoài đã thông thoáng hơn, tạo nhiều điều kiện thuận
lợi hơn cho các nhà Đ T N N hoạt động sỳn xuất kinh doanh đặc biệt là sỳn xuất
hàng xuất khẩu. Điều quan trọng là, Luật Đ ẩ u tư nước ngoài tại V i ệ t N a m đã
khẳng định: chủ trương thu hút vốn Đ T N N là chủ trương đúng đắn và cần thiết
của Đ ỳ n g và N h à nước ta, góp phần quan trọng đưa nền kinh tế nước ta phát
triển và h ộ i nhập vào nền kinh tê khu vực và toàn cầu.
Phạm Phương Hà

3

Pháp 1 - K 4 0 K.TNT