Biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh trường THPT bình xuyên, tỉnh vĩnh phúc

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG HÀ NỘI 2

TRẦN THỊ DIỆU THU

BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC QUỐC
PHÒNG VÀ AN NINH
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT
BÌNH XUYÊN, TỈNH VĨNH PHÚC

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Giáo dục quốc phòng và an ninh

HÀ NỘI – 2016


TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG HÀ NỘI 2

TRẦN THỊ DIỆU THU

BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC QUỐC
PHÒNG VÀ AN NINH
CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT
BÌNH XUYÊN, TỈNH VĨNH PHÚC

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Giáo dục quốc phòng và an ninh
Người hướng dẫn khoa học

Thượng tá TRỊNH KHẮC TỈNH

HÀ NỘI – 2016


LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên, em xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Thượng tá
Trịnh Khắc Tỉnh, người đã tận tình hướng dẫn em hoàn thành khóa luận này.
Em xin được gửi lời cảm ơn chân thành đến các thầy giáo, cô giáo trong
Trung tâm Giáo dục quốc phòng Hà Nội 2, các thầy, cô giáo, các em học sinh
trường THPT Bình Xuyên, THPT Xuân Hòa, THPT Yên Lạc, THPT Đội Cấn
và các bạn sinh viên lớp K38 GDQP&AN đã động viên, tạo điều kiện giúp đỡ
để khóa luận của em được hoàn thành.
Với vốn kiến thức chưa được sâu rộng cũng như chưa có kinh nghiệm,
thời gian làm khóa luận tốt nghiệp có hạn nên em không tránh khỏi những
thiếu sót. Em rất mong nhận được sự góp ý tận tình cũng như phê bình của
các thầy giáo, cô giáo, các bạn sinh viên để đề tài đề tài của em được hoàn
chỉnh hơn. Đó sẽ là những hành trang quý giá giúp em hoàn thiện kiến thức
của mình sau này.
Em xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, ngày tháng năm 2016
Tác giả đề tài

Trần Thị Diệu Thu


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan những vẫn đề tôi trình bày trong khóa luận là kết quả

nghiên cứu của riêng bản thân tôi dưới sự hướng dẫn tận tình của Thượng tá
Trịnh Khắc Tỉnh. Đề tài này chưa từng được công bố trong bất cứ công trình
nghiên cứu nào.
Nếu sai, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.
Hà Nội, ngày tháng năm 2016
Tác giả đề tài

Trần Thị Diệu Thu


CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt

Chữ viết đầy đủ

GD&ĐT

Giáo dục và đào tạo

GDQP&AN

Giáo dục quốc phòng và an ninh

THPT

Trung học phổ thông

PPDH

Phương pháp dạy học

NĐ-CP

Nghị định, Chính Phủ

Nxb

Nhà xuất bản


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài ...........................................................................................................1
2. Mục đích và nhiệm vụ ..................................................................................................2
2.1. Mục đích .....................................................................................................................2
2.2. Nhiệm vụ.....................................................................................................................2
3. Đối tượng nghiên cứu ...................................................................................................3
4. Phạm vi nghiên cứu.......................................................................................................3
5. Thời gian nghiên cứu ....................................................................................................3
6. Phương pháp nghiên cứu..............................................................................................3
7. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn........................................................................4
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH CHO HỌC
SINH TRƯỜNG THPT BÌNH XUYÊN, TỈNH VĨNH PHÚC
1.1. Cơ sở lý luận về công tác giáo dục quốc phòng và an ninh...................................5
1.2. Vị trí môn học giáo dục quốc phòng và an ninh trong trường THPT Bình
Xuyên .................................................................................................................................7
1.3. Cơ sở đưa ra biện pháp nâng cao chất lượng dạy học cho học sinh trường
THPT Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc ..............................................................................10

Chương 2: ĐIỀU TRA KHẢO SÁT THỰC TIỄN GIẢNG DẠY VÀ HỌC
TẬP MÔN HỌC GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH TẠI TRƯỜNG
THPT BÌNH XUYÊN, TỈNH VĨNH PHÚC
2.1. Thực trạng dạy và học môn giáo dục quốc phòng và an ninh tại trường THPT
Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc ..........................................................................................15
2.2. Cách đánh giá kết quả học tập môn giáo dục quốc phòng và an ninh học sinh
trường THPT Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc..................................................................18
2.3. Điều tra thực tiễn công tác giảng dạy và học tập môn học giáo dục quốc phòng
và an ninh tại trường THPT Bình Xuyên và khảo sát quá trình dạy và học môn giáo


dục quốc phòng và an ninh trường THPT Xuân Hòa, THPT Yên Lạc, THPT Đội
Cấn ....................................................................................................................................19
2.3.1. Khảo sát tại trường THPT Bình Xuyên..............................................................19
2.3.2. Thực tiễn về dạy học môn học giáo dục quốc phòng và an ninh tại trường
THPT Xuân Hòa, THPT Yên Lạc, THPT Đội Cấn ....................................................23
2.4. Kết quả, báo cáo .......................................................................................................23
Kết luận Chương 2 ..........................................................................................................24
Chương 3: CÁC BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC
MÔN GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH CHO HỌC SINH
TRƯỜNG THPT BÌNH XUYÊN, TỈNH VĨNH PHÚC
3.1. Thay đổi một số biện pháp giảng dạy và học khác thay thế phương pháp truyền
thống cho học sinh trường THPT Bình Xuyên ............................................................25
3.1.1. Giảng dạy những bài học, tiết học lý thuyết bằng phương pháp trực
quan ………………………………………………………………………..25
3.1.2. Giảng dạy những bài học, tiết học thực hành (ngoài sân trường, bãi tập) bằng
phương pháp trực quan ...................................................................................................28
3.1.3. Củng cố đội ngũ giáo viên, trang bị thêm cơ sở vật chất ..................................31
3.1.4. Tổ chức hoạt động học tập ngoại khóa giáo dục quốc phòng và an ninh .......33
3.1.5. Kiểm tra, đánh giá học lực của học sinh nghiêm túc.........................................35

3.2. Thực nghiệm biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn giáo dục quốc phòng
và an ninh cho học sinh trường THPT Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc ........................36
3.2.1 Mục đích .................................................................................................................36
3.2.2. Nội dung thực nghiệm..........................................................................................36
3.2.3. Tiến hành thực nghiệm.........................................................................................36
3.3. Kết quả học tập của học sinh sau khi thực hiện thay đổi một số biện pháp trong
quá trình dạy học môn giáo dục quốc phòng và an ninh .............................................38
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ....................................................................................40
TÀI LIỆU THAM KHẢO ..........................................................................................41


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 1: Khảo sát kết quả học tập giáo dục quốc phòng và an ninh của trường THPT
Bình Xuyên trong năm học 2015 – 2016......................................................................21
Bảng 2: Kết quả học tập giáo dục quốc phòng và an ninh theo PPDH truyền thống
trường THPT Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc..................................................................37
Bảng 3: Kết quả học tập giáo dục quốc phòng và an ninh theo PPDH mới trường
THPT Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc ..............................................................................38


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
GDQP&AN là một bộ phận của nền giáo dục quốc dân. Môn học giáo dục
quốc phòng và an ninh ở trường THPT là một trong những nhiệm vụ quan
trọng góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện.
Trước những đòi hỏi mang tính khách quan của xã hội, Đảng và Nhà nước
ta luôn coi trọng công tác giáo dục trong đó có GDQP&AN bởi đó là điều
kiện tiên quyết để thực hiện xây dựng một đất nước vững mạnh.
Nâng cao chất lượng dạy học môn GDQP&AN cho học sinh trường
THPT là vô cùng cần thiết vì môn học GDQP&AN không chỉ là môn học

chính khóa nằm trong chương trình giảng dạy của các trường THPT mà
GDQP&AN cho học sinh THPT còn nhằm góp phần giáo dục, rèn luyện và
hình thành nhân cách, lòng yêu nước, niềm tự hào về truyền thống đánh giặc
ngoại xâm của dân tộc, nâng cao ý thức quốc phòng toàn dân vững mạnh,
cảnh giác trước âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch, phản động, có kỹ
năng, kiến thức cơ bản về quân sự, an ninh để tham gia vào sự nghiệp xây
dựng, củng cố và phát triển nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân.
Công tác giáo dục quốc phòng và an ninh đã được triển khai, thực hiện
thống nhất và đồng bộ đến mọi cấp, mọi ngành và toàn dân theo, từng bước
đi vào nề nếp theo Chỉ thị số 12-CT/TƯ ngày 03/5/2007. Nghị định số
116/2007/NĐ-CP ngày 10/07/2007 đã quy định nội dung, thời gian, phương
pháp giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh, sinh viên Việt Nam trong
chương trình THPT, trung cấp chuyên nghiệp, trung cấp nghề, cao đẳng
nghề, cao đẳng, đại học, học viện và các trường thuộc cơ quan Nhà nước, tổ
chức Chính trị - Xã hội, bồi dưỡng kiến thức GDQP&AN cho cán bộ, đảng
viên, công chức các cấp, các ngành và các đối tượng khác.

1


Ngày 24/12/2007 Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ra Quyết định số
79/2007/QĐ-BGDĐT đã quy định phân phối chương trình môn học giáo dục
quốc phòng và an ninh cho học sinh THPT gồm 3 khối (lớp 10, lớp 11 và lớp
12). Tổng số tiết học ở trường THPT là 105 tiết (chia đều cho 3 khối, mỗi
khối 35 tiết/1 năm học tương ứng với 1 tiết /1 tuần).
Trường THPT Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc đã và đang thực hiện mục
đích đào tạo toàn diện, bên cạnh những môn học quy định để các em học sinh
thi vào các trường cao đẳng, đại học thì GDQP&AN cũng được nhà trường
đặc biệt chú trọng và quan tâm. Tuy nhiên, công tác GDQP&AN cho học sinh
trường THPT Bình Xuyên vẫn còn nhiều hạn chế như bất cập cả về chỉ đạo,

quản lý, điều kiện cơ sở vật chất, thao trường bãi tập, phương tiện dạy học
chưa đồng bộ, đội ngũ giáo viên còn thiếu về số lượng, một số giáo viên chưa
tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy, huấn luyện nội dung môn học, một
bộ phận học sinh chưa tự giác trong tập... nên kết quả GDQP&AN còn hạn
chế, như vậy chất lượng dạy và học sẽ có những ảnh hưởng.
Nhằm đóng góp một phần trong việc xây dựng và phát triển GDQP&AN
trường THPT. Tôi đã chọn đề tài "Biện pháp nâng cao chất lượng dạy học
môn GDQP&AN cho học sinh trường THPT Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc".
Đây là một đề tài thiết thực và sát với thực tế và có tính khoa học cao.
2. Mục đích và nhiệm vụ
2.1. Mục đích
Tìm ra các biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn giáo dục quốc
phòng và an ninh cho học sinh trường THPT Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc.
2.2. Nhiệm vụ
Làm rõ cơ sở lý luận biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn giáo
dục quốc phòng và an ninh cho học sinh trường trung học phổ thông Bình
Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc.

2


Tiến hành điều tra khảo sát thực tiễn giảng dạy và học tập môn giáo
dục quốc phòng và an ninh tại trường trung học phổ thông Bình Xuyên, tỉnh
Vĩnh Phúc.
Các biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn giáo dục quốc phòng và
an ninh cho học sinh trường trung học phổ thông Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc.
3. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn giáo dục quốc phòng và
an ninh cho học sinh trường THPT Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc.
4. Phạm vi nghiên cứu

Các nội dung giảng dạy môn giáo dục quốc phòng và an ninh ở trường
trung học phổ thông Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc.
5. Thời gian nghiên cứu
Tiến hành nghiên cứu từ tháng 11/2015 đến tháng 05/2016.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
- Nghiên cứu các văn bản của Đảng, Nhà nước về GDQP&AN, nghiên
cứu tài liệu, giáo trình lý luận dạy học, PPDH.
- Nghiên cứu vấn đề của đổi mới PPDH.
- Nghiên cứu vị trí, vai trò của phương tiện trực quan, vật chất bảo đảm
trong quá trình dạy học.
6.2. Phương pháp nghiên cứu điều tra
Đề tài sử dụng phương pháp điều tra trực tiếp và gián tiếp.
- Điều tra trực tiếp
Để đánh giá chất lượng học tập của học sinh trường THPT Bình Xuyên,
tôi trực tiếp dự giờ tại một số lớp, đặt ra những câu hỏi, lắng nghe phản hồi và
tiến hành điều tra học lực của học sinh.
- Điều tra gián tiếp.

3


+ Điều tra qua lãnh đạo nhà trường.
+ Điều tra qua giáo viên và học sinh.
+ Qua phản ánh của phụ huynh.
6.3. Phương pháp nghiên cứu quan sát
Quan sát theo dõi thu thập các dữ liệu, các diễn biến tâm lý khác nhau
của giáo viên và học sinh khi tham gia dạy và học môn GDQP&AN tại trường
THPT Bình Xuyên cũng như cơ sở vật chất đã ảnh hưởng như thế nào tới
chất lượng của dạy học.

6.4. Phương pháp nghiên cứu phỏng vấn trao đổi
Tiến hành trò chuyện, trao đối về môn học GDQP&AN qua đó rút
ra khuynh hướng, các khía cạnh cơ bản của đối tượng nghiên cứu.
6.5. Phương pháp nghiên cứu chuyên gia
Xin ý kiến đóng góp của các thầy, cô giáo giảng dạy lâu năm
môn GDQP&AN để hoàn thiện đề tài nghiên cứu.
6.6. Phương pháp nghiên cứu thống kê
Tổng hợp, thu thập và xử lý các số liệu liên quan.
7. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn
- Ý nghĩa khoa học: Vận dụng các biện pháp nâng cao chất lượng dạy
học môn GDQP&AN cho học sinh trường THPT Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh
Phúc, là cơ sở cho việc đưa ra các phương pháp dạy học mới theo hướng hiện
đại vào giảng dạy môn học GDQP&AN tại các trường THPT nhằm nâng cao
chất lượng dạy và học của giáo viên và học sinh.
- Ý nghĩa về thực tiễn: Kết quả của thực tiễn là cơ sở cho giáo viên vận
dụng những phương pháp dạy học mới vào từng bài giảng cho học sinh học
tập môn GDQP&AN đạt kết quả cao.

4


Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH CHO HỌC
SINH TRƯỜNG THPT BÌNH XUYÊN, TỈNH VĨNH PHÚC
1.1. Cơ sở lý luận về công tác giáo dục quốc phòng và an ninh
Để gìn giữ và phát huy truyền thống đấu tranh dựng nước, giữ nước của
ông cha ta và làm tròn sứ mệnh mà Đảng và nhân dân giao phó, thế hệ trẻ,
học sinh, sinh viên phải nhận thức đầy đủ, có tư duy đúng về công tác quốc
phòng an ninh.
Quốc phòng là toàn bộ mọi hoạt động của một quốc gia, lấy hoạt động

quân sự làm nòng cốt để bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và an
ninh quốc gia, an ninh sinh tồn và an ninh phát triển. Vì vậy bất cứ quốc gia
nào cũng đều coi trọng vấn đề củng cố quốc phòng bởi điều đó không chỉ
mang tính chất phòng thủ mà còn liên quan đến an ninh, lợi ích của một dân
tộc. Quốc phòng ngày nay không chỉ dựa trên sức mạnh quân sự mà còn bao
gồm cả sức mạnh phi quân sự, trên mọi lĩnh vực như chính trị, kinh tế, văn
hóa, hoa học kỹ thuật, ngoại giao… Bên cạnh đó, quốc phòng không chỉ
chống giặc ngoại xâm mà còn chống cả thù trong giặc ngoài, đề cao cảnh
giác với những thế lực thù địch, phản động để đảm bảo giữ vững an ninh
chính trị, trật tự an toàn xã hội, bảo vệ thành quả cách mạng của nhân dân ta.
Công tác GDQP&AN ở các trường THPT là nhiệm vụ cực kỳ quan trọng,
không chỉ cung cấp những kiến thức cơ bản nhất về quân sự cho thế hệ trẻ
mà còn giáo dục cho học sinh biết kế thừa, bảo vệ và phát huy truyền thống
toàn dân đánh giặc giữ nước của dân tộc, giữ gìn đất nước bền vững, lâu dài.
Sự nghiệp GDQP&AN ngày nay là trách nhiệm chung của cả nước chứ
không phải của riêng bất kỳ một ban ngành nào.

5


Những năm qua, cùng với những thành tựu vượt bậc của công cuộc đổi
mới đất nước, công tác GDQP&AN nhất là việc giảng dạy môn học này
trong trường THPT luôn được Ðảng, Nhà nước, nhân dân chăm lo xây dựng,
củng cố. Vì vậy, tiềm lực và thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an
ninh nhân dân được giữ vững, công tác GDQP&AN ngày càng được tăng
cường, củng cố. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã khẳng định: “Tăng
cường quốc phòng - an ninh là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên của Đảng,
Nhà nước và toàn dân”. Tư duy mới của Đảng về xây dựng nền quốc phòng
toàn dân, an ninh nhân dân trong giai đoạn hiện nay được thể hiện rõ ở việc
tăng cường bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh, giải quyết những

thách thức lớn tác động trực tiếp đến nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong điều
kiện mới.
Trong tình hình hiện nay, đất nước ta, nhân dân ta đang được sống
trong nền hòa bình, độc lập, có nền kinh tế, chế độ chính trị, quốc phòng, giáo
dục ngày càng phát triển... Nhà nước ta không ngừng đổi mới những chính
sách sao cho phù hợp với nguyện vọng của nhân dân, phát triển chính trị, kinh
tế, ngoại giao, đưa đất nước đi lên giàu mạnh. Tuy nhiên, các thế lực thù địch
luôn tìm mọi cách tiến hành diễn biến hòa bình, bạo loạn lật đổ, kích động các
phần tử khủng bố... chống phá chính quyền nước ta vậy nên củng cố quốc
phòng ngày càng trở nên cấp thiết và được Đảng, Nhà nước và xã hội hết sức
quan tâm.
Trước những diễn biến hết sức phức tạp đó, Đảng và Nhà nước luôn
chủ trương đưa nội dung giảng dạy giáo dục quốc phòng và an ninh thành một
môn học chính thức trong chương trình giảng dạy phổ thông nhằm chuẩn bị
cho học sinh những kiến thức cơ bản nhất về quốc phòng và an ninh. Cùng
với các môn học văn hóa khác trong trường phổ thông sẽ giúp các em học

6


sinh có được hành trang tốt khi ra trường, định hướng lập nghiệp... đồng thời
thực hiện bổn phận của một người công dân đối với Tổ quốc.
Thực hiện Chỉ thị số 12 - CT/TW ngày 03 tháng 5 năm 2007 của Bộ
Chính trị và Nghị định số 116/2007/NĐ-CP ngày 10 tháng 7 năm 2007 của
Chính phủ, trong những năm qua, công tác GDQP&AN đã được lãnh đạo các
Bộ, ban, ngành đoàn thể Trung ương, hội đồng GDQP&AN các cấp lãnh đạo,
chỉ đạo, tổ chức thực hiện có hiệu quả, thiết thực. Nhận thức và trách nhiệm
của cán bộ, đảng viên, các tầng lớp nhân dân đối với nhiệm vụ bảo vệ Tổ
quốc được nâng cao, lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội được củng
cố. Công tác GDQP&AN cho học sinh, sinh viên dần đi vào nền nếp, góp

phần quan trọng củng cố nền quốc phòng toàn dân và giữ vững ổn định chính
trị xã hội.
1.2. Vị trí môn học giáo dục quốc phòng và an ninh trong trường THPT
Bình Xuyên
Giáo dục quốc phòng và an ninh là môn học nằm trong chương trình
dạy học của các trường THPT và là một bộ phận quan trọng của công tác giáo
dục quốc phòng toàn dân. Giáo dục quốc phòng và an ninh trong trường
THPT góp phần giáo dục thế hệ trẻ, chủ nhân tương lai của đất nước có đạo
đức trong sáng, có ý chí kiên cường trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Sự nghiệp giáo dục quốc phòng an ninh ngày nay là trách nhiệm của
toàn dân, của cả nước, của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng,
sự quản lý của Nhà nước chứ không phải chỉ là trách nhiệm riêng của Bộ
quốc phòng và hiện nay môn học GDQP&AN cũng được Bộ Giáo dục và Đào
tạo hết sức quan tâm, GDQP&AN cho học sinh là môn học chính khóa theo
luật định, là nhiệm vụ chiến lược của Đảng, Nhà nước trong sự nghiệp xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc. GDQP&AN là một nội dung quan trọng trong mục
tiêu đào tạo toàn diện con người mới, phục vụ sự nghiệp “Công nghiệp hóa –

7


Hiện đại hóa” đất nước góp phần xây dựng, rèn luyện ý thức tổ chức kỷ luật
tác phong, lối sống lành mạnh khi học sinh đang còn học tập trong nhà
trường, thể hiện rõ đường lối giáo dục của Đảng được thể chế hóa bằng văn
bản quy phạm pháp luật của nhà nước nhằm giúp học sinh thực hiện được
mục tiêu hình thành và bồi dưỡng nhân cách phẩm chất năng lực của công
dân đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. GDQP&AN
cho học sinh THPT Bình Xuyên nói riêng và cho các trường THPT trên toàn
quốc nói chung là một nội dung quan trọng trong mục tiêu đào tạo toàn
diện con người mới, GDQP&AN không phải là công việc chuẩn bị nhân lực

cho chiến tranh mà chủ yếu là trang bị tư duy kiến thức cơ bản nhất về quốc
phòng cho học sinh, giúp học sinh có nhận thức và hiểu biết trong công việc
kết hợp kinh tế với quốc phòng, quốc phòng với chính trị, quốc phòng với
kinh tế, an ninh và đối ngoại. GDQP&AN cho học sinh là nhiệm vụ không thế
thiếu trong quá trình đào tạo, xây dựng con người mới của Đảng. Thông qua
nhận thức về nội dung môn học và thực tế thông qua quá trình học tập
GDQP&AN đã giúp cho học sinh nhận thức đầy đủ về nghĩa vụ, trách nhiệm
của mình đối với Tổ quốc, hiểu về lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc
ta hàng ngàn năm qua, giúp cho học sinh xây dựng lối sống lành mạnh, ý thức
tổ chức kỷ luật, tác phong nhanh nhẹn. Thế hệ trẻ sinh ra và lớn lên trong thời
bình bản thân chưa trải qua chiến tranh, ít hiểu biết về chiến tranh, về kẻ thù,
chưa nhận thức sâu sắc về quyền lợi, nghĩa vụ và trách nhiệm của mình đối
với Tổ quốc và dân tộc. Tăng cường GDQP&AN toàn dân nói chung và
GDQP&AN cho thế hệ trẻ nói riêng là nội dung đặc biệt có ý nghĩa quan
trọng trong chiến lược đào tạo con người mới xã hội chủ nghĩa và củng cố nền
quốc phòng toàn dân vững mạnh. Điều này liên quan trực tiếp đến sự an nguy,
sống còn của dân tộc.

8


Công tác GDQP&AN hiện nay đang được thực hiện trong chương trình
chính khóa ở tất cả các trường THPT trên cả nước, tại trường THPT Bình
Xuyên GDQP&AN có nhiều chuyển biến tiến bộ, ngày càng đi vào nề nếp,
chất lượng từng bước được nâng cao, số lượng học sinh học môn GDQP&AN
ngày càng đầy đủ hơn, chương trình, nội dung môn học và giáo trình, giáo
khoa, tài liệu cũng như các điều kiện đảm bảo phục vụ môn học ngày càng
tốt. Trong thời gian qua, GDQP&AN trong trường THPT cũng đã có những
cố gắng nhất định, khẳng định vị trí của môn học này nhưng nhìn chung
GDQP&AN có lúc còn chưa chặt trẽ, chất lượng chưa đáp ứng được yêu cầu.

Có thể nói, GDQP&AN là một môn học rất cần thiết đối với học sinh bậc
THPT để các em được rèn luyện, vừa có thêm sức khỏe vừa có những kiến
thức, hiểu biết, kỹ năng, thuật cơ bản về quốc phòng và an ninh góp phần vào
công cuộc bảo vệ Tổ quốc.
Mặt khác, trong thực tiễn GDQP&AN đang đặt ra nhiều vấn đề phải
giải quyết trong đó có mâu thuẫn khá gay gắt giữa thời gian và khối lượng nội
dung học vì nội dung chương trình nhiều mà việc bố trí thời gian cho giảng
dạy và thao luyện còn thiếu, chưa đáp ứng được yêu cầu nội dung bài giảng
cũng như tập luyện trong thực hành dẫn đến hiệu quả của môn học chưa đạt
được mục tiêu đề ra, còn mang tính hình thức hoặc theo dạng thanh toán
chương trình, học cho có, học cho xong.
Trong thực tiễn, GDQP&AN và bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an
ninh cho học sinh THPT còn nhiều vấn đề cần giải quyết khác như: số tiết,
thời gian lên lớp, kết cấu trong thực hiện nội dung GDQP&AN cũng cần
nghiên cứu và điều chỉnh sao cho phù hợp… Trên thực tế môn học không chỉ
dành cho học sinh THPT mà còn có các đối tượng khác nên chương trình và
thời gian học cũng thường xuyên được sửa đổi, bổ xung, điều chỉnh sao cho

9


phù hợp với người học. Đối với học sinh THPT ở cả 3 khối lớp 10, lớp 11 và
lớp 12 mỗi khối 35 tiết, tổng số tiết học GDQP&AN ở cấp THPT là 105 tiết.
Đặc biệt với đối tượng người học là học sinh THPT, cần tập trung vào
nội dung giáo dục lòng yêu nước, yêu quê hương, lòng tự hào dân tộc bên
cạnh đó cần hiểu biết về kỹ năng quân sự cần thiết, các văn bản pháp luật liên
quan từ đó xác định trách nhiệm, nghĩa vụ trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Đây là cơ sở cả về mặt lý luận và thực tiễn đặt ra để xây dựng nội dung
chương trình sao cho phù hợp với đối tượng là học sinh THPT.
1.3. Cơ sở đưa ra biện pháp nâng cao chất lượng dạy học cho học sinh

trường THPT Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc
Chương trình GDQP&AN cho học sinh trường THPT bao gồm nhiều
nội dung liên quan đến việc trang bị cho các em những kiến thức chung về
nền quốc phòng toàn dân, đồng thời giúp các em nắm được những kiến thức
chung cơ bản về quốc phòng và an ninh. Đối tượng người học ở trong độ tuổi
16 – 18 chuẩn bị trở thành những người có đủ quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm
của một công dân với Tổ quốc thì chương trình học đã trang bị cho các em
những tri thức cần thiết nhất trong từng bài học, giúp các em nắm được tình
hình chung về quốc phòng và an ninh của nước nhà, đồng thời hiểu và biết rõ
hơn về quyền lợi và nghĩa vụ thiêng liêng, cao quý của bản thân đối với Tổ
quốc, có ý thức, trách nhiệm hơn trong học tập, trong xã hội. Một số nội dung
giúp các em hiểu và nắm được tổ chức Quân đội Nhân dân Việt Nam, cách
thức gia nhập Quân đội và thi vào các trường Quân sự. Các nội dung thực
hành giúp các em có kiến thức làm bản lề để rèn luyện và ứng dụng trong
thực tế khi đất nước có chiến tranh nhất là các em học sinh THPT đang ở độ
tuổi có sự ổn định về tâm lý, sự phát triển cao về thể chất và năng lực.
Đất nước Việt Nam ta là một đất nước có bề dày lịch sử và truyền
thống đấu tranh dựng nước và giữ nước, đã có rất nhiều những thước phim,

10


hình ảnh và các bài viết ghi lại những giây phút lịch sử của những trận đánh
lớn, những câu chuyện lịch sử đã được dựng thành những bộ phim đi cùng
năm tháng. Từ những tổ chức yêu nước nhỏ lẻ, ngày nay đã trở thành một tổ
chức Quân đội Nhân dân Việt Nam hùng mạnh và quy mô. Qua đó, học sinh
dễ dàng tiếp thu, nắm bắt về tổ chức, đường lối, chủ trương của Đảng, Nhà
nước về quốc phòng và an ninh, về âm mưu của các thế lực thù địch và các kỹ
năng thực hành trong chiến đấu.
Các trường THPT hiện nay hiện nay vẫn sử dụng phương pháp dạy học

truyền thống để giảng dạy môn học GDQP&AN. Các phương pháp truyền thống
như: thuyết trình, đàm thoại, luyện tập luôn là những phương pháp quan trọng
trong dạy học. PPDH truyền thống là những cách thức dạy học quen thuộc được
truyền từ lâu đời và được bảo tồn, duy trì qua nhiều thế hệ. Về cơ bản, PPDH
này lấy hoạt động của người thầy là trung tâm, lấy kiến thức muốn truyền đạt
làm trọng tâm, mục tiêu là hướng dẫn cho học sinh tiếp thu được những kiến
thức mà người thầy truyền đạt. Bên cạnh đó cùng với những tiêu chí như: Coi
trọng trí nhớ, học thuộc lòng, ghi chép tóm tắt, dùng thời gian học tập để nắm bắt
kiến thức một cách thụ động do thầy, cô giáo truyền thụ, nguồn kiến thức hạn
hẹp chỉ gói gọn trong sách giáo khoa… Có thể thấy dạy học theo PPDH truyền
thống rất nhiều hạn chế cần có biện pháp khắc phục. Nhất là đối với môn học
GDQP&AN có khối lượng kiến thức lý thuyết lớn gói trong một tiết giảng,
nhiều tiết thực hành, các em sẽ có tâm lý ngại khó, ngại rèn, ngại khổ, ngại luyện
tập do vậy nếu chỉ áp dụng PPDH truyền thống thì bài giảng không đạt hiệu quả
cao và không tương tác, không tạo hứng thú cho học sinh khi tham gia học tập,
vậy nên cần có biện pháp điều chỉnh, thay đổi sao cho phù hợp để đạt hiệu quả
tốt hơn với mục đích nhằm nâng cao chất lượng dạy học.
Đổi mới phương pháp giảng dạy không phải là thay đổi từ cách giảng
dạy này bằng cách giảng dạy khác mà là sử dụng những phương pháp dạy học

11


như thế nào để tạo ra được những giờ học có hiệu quả, mục tiêu của đổi mới
PPDH là để nâng cao chất lượng giáo dục, góp phần hình thành và phát triển
toàn diện. Đổi mới phương pháp dạy phải gắn liền với cách học của học sinh,
nếu giáo viên đơn phương đổi mới mà không để ý học sinh học như thế nào
thì đổi mới sẽ không thành công. Quan điểm đổi mới PPDH cũng không có
nghĩa là hoàn toàn từ bỏ các PPDH truyền thống mà phải biết vận dụng một
cách linh hoạt, sáng tạo giữa các phương pháp đó trong quá trình dạy học

nhằm đạt được mục đích, hiệu quả cao nhất. Tình trạng khá phổ biến hiện nay
là giáo viên lệ thuộc quá nhiều vào sách giáo khoa và sách giáo viên, vẫn còn
quan niệm cho rằng sách giáo khoa là kiến thức chuẩn nhất cần truyền đạt hết
những gì có trong đó. Khi giảng lý thuyết nhiều giáo viên đã cố gắng thuyết
trình, giảng giải hết những nội dung kiến thức có trong sách giáo khoa, yêu
cầu học sinh ghi nhớ và học thuộc lòng. Chính việc cố gắng để dạy hết kiến
thức trong sách giáo khoa đã gây ra sự quá tải, nặng nề, thiếu thời gian cho
một tiết học trên lớp. Vì thế hiệu quả giảng dạy sẽ không cao, tạo áp lực cho
người học.
Giáo dục ở nước ta luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm không
ngừng đổi mới và phát triển theo hướng tích cực, bắt kịp thời đại. Dạy học
một cách khoa học có hiệu quả luôn là đích mà giáo dục nước ta hướng đến.
Để nâng cao chất lượng dạy học cần thay đổi và phải kết hợp đa dạng
nhiều phương pháp khác nhau, đặc biệt là những phương pháp và kỹ thuật dạy
học phát huy tính tích cực và sáng tạo của học sinh. Hiện nay, đa số giảng
viên, giáo viên đều dần áp dụng PPDH mới vào giảng dạy như PPDH hiện
đại, PPDH trực quan… Đặc điểm của dạy học theo những phương pháp này
là giảm bớt thuyết trình, diễn giải, tăng cường dẫn dắt, điều khiển, tổ chức, xử
lý tình huống, lồng ghép các phương tiện dạy học hiện đại như: Máy chiếu,
mô hình, tranh ảnh… có nội dung liên quan vào bài giảng tạo hứng thú cho

12


người học, tránh sự thụ động tiếp thu kiến thức, tương tác từ một chiều giúp
giáo viên và học sinh đạt kết quả tốt trong giảng dạy cũng như học tập. Đổi
mới PPDH thể hiện sự sáng tạo của mỗi giáo viên, là một hoạt động mang
tính liên tục và sẽ không bao giờ có điểm cuối. Theo Điều 28 của Luật Giáo
dục năm 2005“Phương pháp giáo dục phổ thông, phải phát huy tính tích cực,
tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp

học, môn học; Bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm;
rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm,
đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”. Mỗi PPDH dù truyền thống
hay hiện đại cũng đều có những đặc điểm, ưu thế và nhược điểm riêng, không
có PPDH nào là chìa khoá vạn năng. Việc nghiên cứu kỹ từng bài dạy, từng
đặc điểm bộ môn và đối tượng người học để có sự kết hợp đa dạng các PPDH
là việc cần làm ngay của mỗi giáo viên nhằm nâng cao chất lượng dạy học,
đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước trong
giai đoạn hiện nay. Ngoài ra để đổi mới, phát huy và vận dụng các phương
pháp sao cho phù hợp đạt hiệu quả cao giáo viên cần kết hợp với kinh nghiệm
riêng của mình, xác định những phương hướng riêng để cải tiến phương pháp
dạy học và kinh nghiệm của cá nhân. Trên thực tế, có rất nhiều phương hướng
đổi mới phương pháp dạy học với nhiều cách khác nhau nhằm nâng cao chất
lượng cho môn học. Việc đổi mới phương pháp dạy học đòi hỏi những điều
kiện thích hợp về phương tiện, cơ sở vật chất, quản lý, tổ chức dạy học.
Bên cạnh đó, hiện nay ở các trường THPT nói chung và trường THPT
Bình Xuyên nói riêng do giáo viên mới chỉ được đào tạo để cấp chứng chỉ dạy
môn GDQP&AN cùng với sự thiếu thốn cơ sở vật chất phục vụ cho dạy học
nên chất lượng giảng dạy cũng như học tập chưa đạt hiệu quả cao nhưng nếu
đổi mới phương pháp dạy học truyền thống là ngồi nghe và viết thay vào đó là
những phương pháp dạy học mới có tính sáng tạo sẽ giúp học sinh nhận thức

13


tốt hơn về bài giảng, phát triển tư duy, logic, tiếp thu bài giảng một cách khoa
học bằng các phương tiện như: Sơ đồ, bản đồ, tranh ảnh, các trang thiết bị
điện tử, máy chiếu, xem phim tài liệu…
Do vậy, việc đưa ra biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn
GDQP&AN cho học sinh trường THPT Bình Xuyên là vô cùng cần thiết.

Kết luận Chương 1
Công tác GDQP&AN có vai trò đặc biệt quan trọng, kế thừa phát huy
truyền thống dựng nước đi đôi với giữ nước của dân tộc ta. Trong giai đoạn
hiện nay, tình hình thế giới và khu vực đang có những diễn biến nhanh chóng,
phức tạp, tiềm ẩn những yếu tố khôn lường, các thế lực thù địch vẫn ráo riết
chống phá sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta bởi vậy GDQP&AN càng trở
nên cấp thiết.
Giảng dạy mộn học GDQP&AN cho học sinh THPT là một trong
những nhiệm vụ quan trọng nhằm góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục toàn
diện về ý thức học tập, lối sống có ý thức tổ chức kỷ luật, bồi dưỡng lòng yêu
nước, phẩm chất đạo đức, trân trọng những giá trị của lịch sử dân tộc của các
lực lượng vũ trang, nâng cao trách nhiệm của học sinh trong sự nghiệp xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Tuy nhiên GDQP&AN ở trường THPT còn nhiều hạn chế, đưa ra biện
pháp nhằm nâng cao chất lượng môn học GDQP&AN là vấn đề cần thiết.

14


Chương 2: ĐIỀU TRA KHẢO SÁT THỰC TIỄN GIẢNG DẠY VÀ HỌC
TẬP MÔN HỌC GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH TẠI
TRƯỜNG THPT BÌNH XUYÊN, TỈNH VĨNH PHÚC
2.1. Thực trạng dạy và học môn giáo dục quốc phòng và an ninh tại
trường THPT Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc
GDQP&AN cho học sinh THPT là môn học chính khóa bao gồm cả lý
thuyết và thực hành, nằm trong chương trình dạy học của các trường THPT
và là một bộ phận quan trọng của công tác giáo dục quốc phòng toàn dân.
Tầm quan trọng của môn học này là ở chỗ góp phần giáo dục thế hệ tương lai
của đất nước có đạo đức trong sáng, có ý chí kiên cường trong xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc. Môn học này còn có tác dụng rèn luyện tác phong nghiêm

túc, tinh thần đoàn kết, ý thức tổ chức kỷ luật của học sinh và quan trọng là
trang bị cho các em những kiến thức cơ bản nhất về quân sự.
Qua quá trình giảng dạy và khảo sát tại một số trường THPT trên địa
bàn tỉnh Vĩnh Phúc ( THPT Bình Xuyên, THPT Xuân Hòa, THPT Yên Lạc,
THPT Đội Cấn), tôi thấy trong quá trình giảng dạy, giáo viên chưa bám sát
vào tình hình thực tế và đối tượng giảng dạy. Các bài giảng chủ yếu theo
phương pháp thuyết trình gây ra sự nhàm chán cho học sinh. Trong tình hình
hiện nay, học sinh tại các trường thường bị động theo khuân mẫu của giáo
viên. Khả năng sáng tạo bị bó buộc, điều này không những làm giảm động cơ
học tập của học sinh mà còn gây tâm lý ngại khó, ngại khổ, ngại rèn, mất
hứng thú tiếp nhận tri thức làm cho kết quả đạt được không được cao.
Khi giảng dạy bài lý thuyết (trên lớp học) giáo viên giảng dạy thường
ghi lại những đề mục lớn lên bảng rồi sau đó sử dụng phương pháp thuyết
trình, độc thoại, dựa vào giáo án cho học sinh ghi lại những ý chính, học sinh

15


tham gia học còn thụ động, chưa nắm bắt được nội dung chính của buổi học,
nhận thức của các em về bài học còn chưa đạt yêu cầu.
Đối với nội dung thực hành, giáo viên giảng dạy mới chỉ được đào tạo
ngắn hạn nên các động tác cử động còn chưa chính xác và không tự tin vào
khả năng truyền thụ bài giảng của mình. Bên cạnh đó, cơ sở vật chất để phục
vụ giảng dạy bài thực hành còn hạn chế nên khi giảng dạy bài học thường bị
thiếu tính sinh động, không sát với thực tế dẫn đến kết quả chưa cao.
Thực hiện sự chỉ đạo của Bộ GD&ĐT, ở các trường THPT, môn giáo
dục quốc phòng và an ninh được tổ chức dạy và học theo phân phối chương
trình, thời lượng dành cho bộ môn này rải đều trong suốt cả năm học và được
đánh giá, tính điểm như những môn học khác.
Tại trường THPT Bình Xuyên thời gian dạy môn học GDQP&AN chưa

được cố định. Trong những năm học trước, môn giáo dục quốc phòng và an
ninh được trường tổ chức dạy học tập trung trong thời gian khoảng 1 tuần vào
đầu học kì 1 hoặc học kì 2. Lý do các trường đưa ra khi chọn giải pháp học tập
trung là để tạo điều kiện về mặt thời gian cho những môn học chính khóa khác.
Do số lượng giáo viên ít, chỉ từ 2 đến 3 người, mỗi người chỉ phụ trách
công tác giảng dạy của 1 khối lớp. Giáo viên của nhà trường dạy môn
GDQP&AN mới chỉ được đào tạo ngắn hạn, chủ yếu là giáo viên của các môn
thể dục, giáo dục công dân nên chất lượng dạy và học chưa đáp ứng được yêu
cầu đặt ra.
Khó khăn vì thiếu giáo viên, trường THPT Bình Xuyên đã triển khai
theo cách: Giáo viên trong trường đảm nhiệm dạy phần lý thuyết, phần thực
hành được phụ trách bởi cán bộ, sĩ quan được mời từ các đơn vị quân đội trên
địa bàn hoặc bởi giáo viên tại trường đã được tập luyện, qua đào tạo ngắn hạn.
Công tác GDQP&AN cho học sinh hiện nay đã và đang được các nhà
trường THPT tổ chức học tập nghiêm túc cả về thời gian, nội dung chương

16


trình đúng, đủ theo quy định của Bộ GD&ĐT. Các trường đã từng bước chú
trọng đến chất lượng công tác giảng dạy GDQP&AN kết hợp rèn luyện cho
học sinh có ý thức tổ chức kỷ luật. Môn học này còn có tác dụng rèn luyện tác
phong nghiêm túc, tinh thần đoàn kết, ý thức tổ chức kỷ luật trong học sinh.
Mặc dù có vai trò, vị trí quan trọng như vậy nhưng do nhiều nguyên nhân
khác nhau nên chất lượng dạy và học môn giáo dục quốc phòng và an ninh
trong nhà trường THPT thời gian qua còn chưa đạt yêu cầu về chất lượng.
Trong tình hình thực tế hiện nay, trường THPT Bình Xuyên còn nhiều
khó khăn gây ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dạy và học môn giáo dục
quốc phòng và an ninh như tình trạng thiếu giáo viên, thiếu cơ sở vật chất bảo
đảm cho giảng dạy và học tập đã ảnh hưởng trực tiếp đến phương pháp giảng

dạy của giáo viên và khả năng tiếp thu tri thức của học sinh đối với môn học.
Số lượng cơ sở vật chất có hạn nên thường phải luân chuyển liên tục giữa các
lớp, các khối trong cùng bài dạy và trong cùng một buổi học.
Tại trường THPT Bình Xuyên, khi lên lớp cho học sinh, giáo viên chủ
yếu sử dụng phương pháp thuyết trình, giảng giải là chính, vì vậy các bài
giảng thường thiếu sinh động. Số lượng cơ sở vật chất còn chưa đảm bảo cả
số lượng và chất lượng gây nên hạn chế cho bài giảng của giáo viên và làm
giảm nhận thức tiếp thu nội dung bài của học sinh, trong khi đó số lớp tham
gia học tập khá nhiều vậy nên giáo viên thường sử dụng phương pháp dạy học
truyền thống (giáo viên thuyết trình, học sinh nghe và ghi chép nội dung).
Như vậy, các em học sinh chủ yếu tiếp thu tri thức một chiều từ giáo viên.
Trong các động tác thực hành, giáo viên chưa được đào bài bản, chưa có kinh
nghiệm nên còn nhiều thiếu sót và chưa tự tin đứng lớp. Đặc biệt với nội dung
bài học thực hành như: Đội ngũ từng người không có súng; Kỹ thuật bắn súng
tiểu liên AK và súng trường CKC; Các tư thế động tác cơ bản vận động trên

17