Bài giảng sinh học 8 hấp thụ dinh dưỡng và thải phân (1)

KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu hỏi :Hoạt động tiêu hóa chủ yếu ở ruột
non là gì ?
- Thức ăn xuống ruột non được biến đổi tiếp về
mặt hóa học là chủ yếu.
- Nhờ có nhiều tuyến tiêu hóa hỗ trợ như gan,tụy
,các tuyến ruột,…nên ở ruột non có đủ các loại
enzim phân giải các phân tử phức tạp của thức ăn
(Gluxit, lipit, Prôtêin..) thành các chất dinh dưỡng
có thể hấp thụ được ( đường đơn, glixêrin , axit béo,
axit amin…)


Nghiên cứu thông tin và hình 29.1 trả lời câu hỏi sau :
+ So sánh ruột non với dạ dày về cấu tạo, kích thước ?
+ Trong ống tiêu hóa cơ quan nào có vai trò hấp thụ dinh dưỡng?


§Æc ®iÓm cÊu t¹o cña ruét non:
+ Thµnh ruét non gåm 4 líp, máng h¬n thµnh
d¹ dµy.
+ Lớp niêm mạc có nhiều nếp gấp với nhiÒu l«ng
ruét và lông ruột cực nhỏ .
+ Cã m¹ng líi mao m¹ch dµy đặc phân bố tới
từng tíi tõng l«ng ruét.
+ Ruét non dµi từ 2,8  3 m.


Thảo luận nhóm 3 phút :
- Đặc điểm cấu tạo trong của ruột non có ý nghĩa gì với
chức năng hấp thụ các chất dinh dưỡng của nó ?

- Căn cứ vào đâu người ta khẳng định rằng ruột non là
cơ quan chủ yếu của hệ tiêu hóa đảm nhận vai trò hấp thụ
các chất dinh dưỡng ?


Đặc điểm cấu tạo của ruột non
- Diện tích bề mặt bên trong của ruột non rất lớn .
- Có hệ mao mạch máu và mao mạch bạch huyết dày
đặc phân bố tới từng lông ruột .
Chất dinh dưỡng được hấp thu với hiệu quả cao .
- Ruột non rất dài: giúp chất dinh dưỡng lưu trong
ruột lâu hơn  Hấp thụ chất dinh dưỡng triệt để hơn .


Người ta khẳng định ruột non là cơ quan chủ yếu của
hệ tiêu hóa đảm nhận vai trò hấp thụ dinh dưỡng là căn
cứ vào :
- Ruột non có bề mặt hấp thụ lớn (tới 400  500 m2),lớn
nhất so với các đoạn khác của ống tiêu hóa .
- Có mạng mao mạch máu và mao mạch bạch huyết dày
đặc .


Cấu tạo ruột non phù hợp với chức
năng hấp thụ chất dinh dưỡng :

Ruột non có
cấu tạo nào phù
+ Niêm mạc ruột có nhiều nếp gấp với hợp chức năng
hấp thụ dinh

nhiều lông ruột và lông ruột cực nhỏ .
dưỡng ?

+ Có mạng mao mạch máu và bạch
huyết dày đặc phân bố đến từng lông
ruột .
+ Ruột non rất dài.
 Làm tăng diện tích bề mặt và hiệu quả
hấp thụ của ruột non .

Các chất dinh
dưỡng được hấp
thụ qua niêm mạc
ruột non và được
vận chuyển trong
cơ thể bằng những
con đường nào?


Quan sát hình 29.3, thảo luận nhóm 3 phút để hoàn thành nội dung
phiếu học tập
Tĩnh mạch
chủ trên

Các chất dinh
dưỡng với nồng độ
thích hợp và không
còn chất độc
Phần chất dinh
dưỡng dư được tích

lũy tại gan hoặc thải
bỏ. Chất độc bị khử
Các chất dinh dưỡng
khác và 30% lipit, có
thể lẫn một số chất
độc theo con đường
này

Tim
Tĩnh mạch
chủ dưới

Gan

Các vitamin tan
trong dầu và 70%
lipit theo con đường
này
Mạch bạch huyết

Mao mạch máu

Ruột non


Thảo luận nhóm 3 phút : Hoàn thành bàng 29.
Các chất dinh dưỡng
Các chất dinh dưỡng
được hấp thụ và vận chuyển được hấp thụ và vận chuyển
theo đường máu

theo đường bạch huyết
- Đường đơn.
- Axít béo và glyxêrin .
- A xít amin.
- Các vitamin tan trong nước.
-Các muối khoáng .
- Nước.

- Lipit (các giọt nhỏ đã
được nhũ tương hóa )
- Các Vitamin tan trong
dầu ( A, D, E, K…)


1.Các chất dinh dưỡng được hấp thụ
Tĩnh mạch chủ trên
qua thành ruột và được vận chuyển
về tim bằng những con đường nào?
Tim
- Đường máu
- Đường bạch huyết
2. Các chất dinh dưỡng nào hấp thụ
và vận chuyển theo đường máu?
Đường, axit amin, vitamin, nước,
Tĩnh mạch
muối khoáng hòa tan, lipit (30%)

chủ dưới

3. Đường bạch huyết hấp thụ và vận

chuyển những chất dinh dưỡng
nào?
Lipit (70%) và các vitamin tan
trong dầu
4. Gan đóng vai trò gì trên con đường
vận chuyển các chất dinh dưỡng
về tim?

- Điều hòa nồng độ các chất dinh
dưỡng trong máu ổn định
- Khử chất độc và tiết dịch mật.

Gan

Mạch bạch huyết
Mao mạch máu


Các thí nghiệm loại bỏ vai trò khử độc của gan đều thấy
cơ thể nhanh chết vì nhiễm độc. Mỗi ngày gan phải đảm
nhiệm khử hết các chất độc do hoạt động trao đổi chất
của tế bào sinh ra cũng như từ bên ngoài đưa vào.
Vậy có phải hàng ngày chúng ta cứ đưa những chất
độc hại vào cơ thể thỡ gan sẽ khử hết các chất độc
đó hay không ? Vỡ sao ?
Gan bị bệnh
Gan bình thường
Khả năng khử độc của gan là rất lớn, nhưng không phải là vô
Để Nếu
bảo mỗi

vệ gan
không
bị nhiễm
độc,vào
chúng
ta phải
có chất
hạn.
ngày
cứ nhập
đều đều
cơ thể
những
biệnhạn,
pháp
gì sẽ
? suy kiệt dần, các tế bào
độc hại như rượu chẳng
gan
gan sẽ thoái hoá ( nhiễm mỡ) thay vào đó là mô xơ. Gan xơ
thì tiêu hoá kém, cơ thể suy nhựơc thường xuyên bị nhiễm
độc và cuộc sống sẽ kéo dài chẳng được bao lâu.


Để gan không bị nhiễm độc chúng ta phải :

- ¡n thùc phÈm s¹ch.
- Kh«ng hót thuèc l¸ vµ uèng nhiÒu
bia rîu.
- Tiêm ngừa viêm gan…..

Thành phần thức ăn không được tiêu hóa hoặc chưa
được tiêu hóa hết ở ruột non sẽ được chuyển xuống
ruột già. Tại đây sẽ xảy ra hoạt động cuối cùng của
quá trình tiêu hóa. Đó là hoạt động gì?
Tại ruột già, nước tiếp tục được hấp thụ, phần chất bã
còn lại sẽ rắn đặc hơn và thải ra ngoài nhờ sự co bóp các
cơ ở hậu môn phối hợp với các cơ thành bụng. Đó là sự
thải phân


Nêu nguyên nhân của chứng táo bón ở người ?
Cách khắc phục .
Nguyên nhân:
Do lối sống ít vận động thể lực giảm nhu động
ruột già hoặc ăn uống không đúng cách ( ăn nhiều
chất đạm, chất chát, nhiều prôtêin, ít chất xơ …)
Cách khắc phục :
- Cần vận động hợp lí, ăn uống đúng cách ( uống
đủ nước, ăn nhiều chất xơ, không ăn nhiều chất
chát…) ,
Vai trò chủ yếu của ruột già trong quá trình tiêu hóa
ở cơ thể người là gì ?


Bài 29. HẤP THỤ CHẤT DINH DƯỠNG VÀ THẢI PHÂN
I. HẤP THỤ CHẤT DINH DƯỠNG
Cấu tạo ruột non phù hợp với chức năng hấp thụ :
+ Niêm mạc ruột có nhiều nếp gấp với nhiều lông ruột và lông ruột

cực nhỏ .
+ Có mạng mao mạch máu và bạch huyết dày đặc phân bố tới từng
lông ruột .
+ Ruột non rất dài  Tăng khả năng hấp thụ của ruột non
II. CON ĐƯỜNG VẬN CHUYỂN, HẤP THỤ CÁC CHẤT VÀ VAI TRÒ
CỦA GAN
-Các chất được hấp thụ tuy đi theo 2 đường máu và bạch huyết nhưng
cuối cùng vẫn được hòa chung và phân phối đến tế bào cơ thể.
- Vai trò của gan: điều hòa nồng độ các chất trong máu, khử các chất
độc, tiết dịch mật …

III.THẢI PHÂN:
Vai trò chủ yếu của ruột già là hấp thụ nước và thải phân


Câu 1. Những đặc điểm cấu tạo nào của ruột
non giúp nó đảm nhiệm tốt vai trò hấp thụ các
chất dinh dưỡng ?
- Lớp
niêmđảm
mạcnhiệm
ruột non
có các
gấp
với
Câu
2. Gan
những
vainếp
trò gì

trong
các trình
lông ruột
và lông
nhỏ
quá
tiêu hóa
ở cơruột
thể cực
người
? Làm
diện tích bên trong của ruột non tăng gấp 600
lần so
với
diệnđộ
tích
mặt
ngoài
. máu được
Điều
hòa
nồng
các
chất
trong
ổn định
- Ruột non rất dài ( tới 2,8  3 mét ), dài nhất
cácchất
cơ quan
của

ống
tiêu
hóa
. tiêu
- trong
Khử các
độc và
tiết
dịch
mật
giúp
hóa lipit
- Có mạng mao mạch máu và mạch bạch
huyết phân bố dày đặc tới từng lông ruột .


- Học bài, trả lời câu hỏi 1,2,3 SGK tr.96
- Đọc trước nội dung bài 30.
- Kẻ bảng 30.1; 30.2 vào vở bài tập.

17