Bài giảng thao giảng sinh 9 phương pháp nghiên cứu di truyền người (2)

GIÁO VIÊN THỰC HIỆN


Kiểm tra bài cũ:
Nêu phương pháp và đối tượng nghiên cứu di truyền
Của Menđen và Moocgan?
Trả lời:

Phương pháp nghiên cứu di truyền của Menđen và Moocgan là
phương pháp phân tích các thế hệ lai
*Nội dung
-Lai các cặp bố mẹ khác nhau về một hoặc một số cặp tính trạng
thuần chủng tương phản, rồi theo dõi sự di truyền riêng rẽ của
từng cặp tính trạng đó trên con cháu của từng cặp bố mẹ
- Dùng toán thống kê để phân tích các số liệu thu được. Từ đó
rút ra quy luật di truyền các tính trạng
*Đối tượng nghiên cứu:
- Menđen nghiên cứu trên cây đặu Hà Lan
- Moocgan nghiên cứu trên ruồi giấm


CHƯƠNG V

DI TRUYỀN HỌC NGƯỜI

Tiết 29-Bài 28: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN NGƯỜI


Khó khăn :

+ sinh sản chậm và đẻ ít con
+ vì lý do xã hội không thể áp dụng
các phương pháp lai và gây đột biến.


Nghiªn cøu th«ng tin SGK gi¶i thÝch c¸c ký hiƯu sau:
Nữ
Nam
Hai màu khác nhau của cùng một kí hiệu biểu thò 2 trạng thái đối lập
nhau của cùng 1 tính trạng

Nữ tóc thẳng

Nam tóc thẳng

Nữ tóc quăn

Nam tóc quăn

Kết hôn hay cặp
vợ chồng


Tiết 29

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN NGƯỜI.

I. Nghiên cứu phả hệ

Ph¶ hƯ lµ b¶n ghi chÐp c¸c thÕ hƯ

Tiết 29

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN NGƯỜI.

I. Nghiên cứu phả hệ

V í dụ 1:Khi theo dõi sự di truyền tính trạng mầu mắt (nâu:
hoặc
và
đen :
hoặc
) qua 3 đời của 2 gia đình khác nhau người ta lập được sơ đồ
phả hệ như sau :

Đời ơng bà
(P)
Đời con
(F1)
Đời cháu
(F2)

a

b

Hình 28.1. sơ đồ phả hệ của 2 gia ®×nh
a (cã bµ ngo¹i m¾t n©u)vµ b (cã «ng néi m¾t n©u)

Tiết 29

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN NGƯỜI.

Ý kiến cá nhân

Ý kiến cá nhân

I. Nghiên cứu phả hệ
Ph­¬ng
Phiếu họph¸p
c tậpnghiªn
số 1. Nhó
cøu m
ph¶
..........
hƯ:Là phương pháp theo dõi sự di
truyền
Quan sácủa
t hình
một28.1
tính(atrạng
và b)nhất
thảo định
luận trên
nhómnhững
trả lờingười
câu hỏthuộc
i sau:

cùng
-Mắt một
nâu dòng
và măhọ
t đen
quatính
nhiều
trạnthế
g nàhệ
o là
để trộ
xáci ?định đặc điểm di
truyền
-Sự di truyề
của tính
n tính
trạng
trạngđó.
màu mắt có liên quan tới giới tính hay
không ?
Tr¶ lêi: -Mắt nâu là trội.
Ý kiế
n cá nhâ
n mắt kh«ng liên quan đến
-Sự di truyền tính
trạng
màu
giới tính vì mắt nâu, mắt đen có cả ở nam và nữ
? Phương pháp nghiênÝcứu
hệcủlàa cả

gì ? Tại sao người ta dùng
kiếnphả
chung
phương pháp này ? nhóm
Ý kiến cá nhân


Ví dụ 2: Bệnh máu khó đông do một gen quy đònh. Người
vợ không mắc bệnh(
) lấy chồng không mắc
bệnh( ), sinh ra con mắc bệnh chỉ là con trai(
)

1. Hãy vẽ sơ đồ phả hệ cho trường hợp này
§êi bè, mĐ
Đời con

Ý kiến cá nhân

Ý kiến cá nhân

Phiếu học tập số 2: Nhóm.........
1-Bệnh máu khó đơng do gen trội hay gen lặn quy định ?
2-Sự di truyền bệnh máu khó đơng có liên quan tới giới tính hay
khơng ? Tại sao ?
Gợi ý:
Ý kiến cá nhân
Tr¶ lêi:
-Đặt tình huống nếu bệnh do gen trội quy định, bố khơng
1-Bệnh máu khó đơng do gen lặn quy định.

mắc bệnh, mẹ khơng mắc bệnh. Liệu sẽ sinh ra con mắc
2-Sự di truyền bệnh máu khó đơng có
Ý liên
kiến chung của cả
bệnh khơng ?
nhóở
m
quan tới giới tính vì bệnh chỉ xuất hiện
nam giới.
-Ta thấy bệnh chỉ xuất hiện ở nam giới. Liệu bệnh nay có
Ý kiến cá nhân
liên quan đến giới tính khơng ?


Tiết 29

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN NGƯỜI.

I. Nghiên cứu phả hệ
Ví dụ 2: Bệnh máu khó đông do mét gen quy đònh.Người vợ
không mắc bệnh(
) lấy chồng không mắc bệnh(
), sinh
ra con mắc bệnh chỉ là con trai(
)
§êi bè, mĐ
Đời con

P (bè ,mĐ)

♂X

A

Y

x

♀X

A

X

a


Tiết 29

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN NGƯỜI.

I. Nghiên cứu phả hệ

Ví dụ 2: Bệnh máu khó đông do một gen quy đònh. Người
vợ không mắc bệnh(
) lấy chồng không mắc
bệnh( ), sinh ra con mắc bệnh chỉ là con trai(
)

1. Hãy vẽ sơ đồ phả hệ cho trường hợp này

§êi bè, mĐ
Đời con


Tiết 29

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN NGƯỜI.

I. Nghiên cứu phả hệ
Ví dụ 2: Bệnh máu khó đông do mét gen quy đònh.Người vợ
không mắc bệnh(
) lấy chồng không mắc bệnh(
), sinh
ra con mắc bệnh chỉ là con trai(
)
§êi bè, mĐ
Đời con

P (bè ,mĐ)

♂X Y

GP

XA , Y

A

♂

F1(con)

♀

XA
Y

x

♀

XA Xa

XA ,Xa

XA

Xa

XAXA XA Xa
XAY
Xa Y


2.Phửụng phaựp nghieõn cửựu treỷ ủong sinh.


Tiết 29

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN NGƯỜI.

I. Nghiên cứu phả hệ
II. Phương pháp nghiên cứu trẻ đồng sinh.

Em hiĨu thÕ nµo lµ trỴ ®ång sinh?
Trẻ đồng sinh là những đứa trẻ cùng được sinh ra ở một lần sinh
của người mẹ.


sơ đồ
và bthµnh
giống trỴ
và khác
điểmtrøng
nào ?vµ
Em h·y2nªu
sù ah×nh
®ångnhau
sinh ởcïng
trøng?
Gống nhau: Các phối bào đềkh¸c
u được sinh
ra từ các hợp tử và phát triển cho
ra những đứa trẻ đồng sinh.
Thơ tinh
Khác nhau

a

Sơ đồ a (Đồng sinh cùng trứnHỵp
g):

b

tư ph©n
Sơ đồ bµo
b (Đồng sinh khác trứng):

- Hai phối bào phát triển từ một hợp tử. - Hai phôi bào phát triển từ hai hợp tử
của cùng một cha mẹ ở cùng thời điểm
nhất đònh

Ph«i
Phơi bào tách nhau

a) Sinh ®«i cïng trøng
b) Sinh ®«i kh¸c trøng
H28.a,b S¬ ®å h×nh thµnh trỴ ®ång sinh
- Sinh đơi cùng trứng:1 tinh trùng + 1trứng 1 Hợptử 
Phân cắt tạo 2 tế bào tách biệt nhau hoµn phát triển
thành 2 phơi2 cơ thể.
-Sinh đơi khác trứng: 2 tinh trùng khác nhau thụ tinh
với 2 trứng tạo 2 hợp tử  2 phơi  2 cơ thể.


sơ đồ
và bthµnh
giống trỴ
và khác
điểmtrøng
nào ?vµ

Em h·y2nªu
sù ah×nh
®ångnhau
sinh ởcïng
kh¸c trøng?
Thơ tinh
b

a

Hỵp tư ph©n bµo

Ph«i
Phơi bào tách nhau

a) Sinh ®«i cïng trøng
b) Sinh ®«i kh¸c trøng
H28.a,b S¬ ®å h×nh thµnh trỴ ®ång sinh
Gống nhau: Các phối bào đều được sinh ra từ các hợp tử và phát triển cho ra những
-Sinh
đứa trẻ ®«i
đồngcïng
sinh. trøng: 1 trøng + 1 tinh trïng  1 hỵp tư  ph©n bµo
lÇn 1  2 ph«i bµo (t¸ch biƯt nhau
Khác hoµn
nhau toµn). Mçi ph«i bµo l¹i ph©n

bµo
khèi
tÕ bµo,

mçi
đồ1 b®øa
Sơ đồ
a (Đồ
ng sinh
cùng trứ
ng):khèi tÕ bµo Sơ
(ĐồntrỴ
g sinh khác trứng):
-Sinh
®«i kh¸c trøng: 2 trøng + 2 tinh
trïng  2 hỵp tư  ph©n bµo
- Hai phối bào phát triển từ một hợp tử.
- Hai phôi bào phát triển từ hai hợp tử của
 2 ph«i bµo . Mçi ph«i bµo l¹i ph©n
 mẹ
khèi
mçi
khèi
cùng bµo
một cha
ở cùtÕ
ngbµo,
thời điể
m nhấ
t
tÕ bµo  1 ®øa trỴ
đònh

a. ẹong sinh cuứng trửựng

Tại sao Vì
trẻ chúng
đồng sinh
cùngkiểu
chứng
lạinên
đềucùng
là nam
có cùng
gen,
giớihoặc
tínhđều là nữ


b. ẹong sinh khaực trửựng

Những
đứa trẻ
sinhkhác
khácnhau,
trứng
Có.
Vì chúng
cóđồng
kiểu gen
Có thể
khác
nhau

về hoặc
giới tính
Nên
có thể
cùng
giới
kháchay
giới.
không? tại sao?


c. Ý nghóa của phương pháp nghiên cứu trẻ đồng sinh
Ý nghóa:
-Giúp ta hiể
u rõ phá
vai ptrò
của nkiể
vànvai
tròcó
củýa nghóa
môi trườ
Phương
nguyê
cứuu gen
trẻ đồ
g sinh
gì? ng
đối với sự hình thành tính trạng.
-Sự ảnh hưởng khác nhau của môi trường đối với tính trạng
số lượng và tính trạng chất lượng.

C. Ý nghóa của phương pháp nghiên cứu trẻ đồng sinh

Miền Bắc
Phú

Phú

Cườn
g

Cường

Miền nam

Trường hợp hai anh em tra sinh đôi Phú và Cường là một ví dụ về ảnh hưởng khác
nhau của môi trường đối với tính trạng số lượng và tính trạng chất lượng. Bố và mẹ
của hai em đều là bộ đội, hi sinh năm 1975, lúc hai em mới được 2 tháng tuổi. Sau
ngày miền Nam giải phóng, một người bạn chiến đấu của Bố đã đón em Phú về
nuôi dạy tại thành phó Hồ Chí Minh. Phú đã tốt nghiệp trường Đại học Thể dự thể
thao, hiện là huấn luyện viên điền kinh. Cường được người bạn chiến đấu của mẹ
đón về nuôi dạy ở Hà Nội. Cường đã tốt nghiệp trường Đại học Tài chín, nay là kế
toán ở một công ty. Hai anh em giống nhau như hai giọt nước, đều có mái tóc đen
và hơi quăn, mũi dọc dừa, mắt đen. Họ khác nhau ở ba điểm rất rõ rệt: Phú có
nước da rám nắng, cao hơn khoảng 10cm và nói giọng miền Nam, còn Cường có da
trắng. Nói giọng miền Bắc


PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN NGƯỜI.

Nghiên cứu phả hệ

Phương pháp nghiên cứu trẻ đồng sinh.

TrỴ ®ång sinh cïng trøng

TrỴ ®ång sinh kh¸c trøng


Điền từ thích hợpGHI
vào chỗ
trống?
NHớ

* Theo dõi sự di truyền của một 1tính trạng nhất định trên
nhiều 2thế hệ..,
những người thuộc cùng một dòng họ qua
3điểm
đặc
người ta có thể xác định được
.
. di truyền
(trội, lặn, do một gen hay nhiều gen quy định)
4 trứng có thể xác định
* Nghiên cứu trẻ đồng sinh cùng
.................
tính5trạng .. nào do gen quyết định là chủ yếu, tính
được
trạng nào chịu ảnh hưởng nhiều của môi trường tự nhiên

và xã hội
.....


Câu 1:

Phương pháp nào dưới đây không được áp dụng để
nghiên cứu di truyền người?
A. Phương pháp nghiên cứu phả hệ.

Sai!

B. Phương pháp lai phân tích.

Đúng!

C. Phương pháp nghiên cứu trẻ đồng sinh.

Sai!

D. Phương pháp nghiên cứu tế bào.

Sai!


Câu 2:

Phát biểu nào trong các câu sau đây là sai?
A. Các trẻ đồng sinh cùng trứng được sinh ra từ hợp tử do
một trứng thụ tinh với một tinh trùng.

Sai!
B. Các trẻ đồng sinh khác trứng có vật chất di truyền tương
tự như các anh chị em sinh ra trong những lần sinh khác
nhau của bố mẹ.
Sai!
C. Các trẻ đồng sinh cùng trứng là những đứa trẻ cùng
được sinh ra ở một lần sinh.
Sai!
D. Các trẻ đồng sinh cùng trứng có thể cùng giới có thể
khác giới.
Đúng!