văn học chí phèo

Phần hai: tác phẩm

CHÍ PHÈO
Nam Cao


I. Tìm hiểu chung


1. Hoàn cảnh sáng tác:
- Hoàn cảnh lớn: Đó là giai đoạn xã hội Việt Nam nửa
thực dân nửa phong kiến.
- Hoàn cảnh cảm hứng: Dựa vào những việc thật, người
thật ở làng quê Nam Cao trước Cách mạng tháng Tám.


2. Thể loại: Văn bản “Chí Phèo” thuộc loại tự
sự, thể truyện ngắn.
3. Xuất xứ: Tác phẩm được viết năm 1941.
4. Đề tài: người nông dân nghèo Việt Nam
trước Cách mạng tháng Tám.


5. Nhan đề:
-

-

Ban đầu tên truyện là “Cái lò gạch cũ”.
Năm 1941: Nhà xuất bản Đời Mới đổi lại thành “Đôi lứa xứng đôi”.
Năm 1946: Tác giả tự sửa lại là “Chí Phèo”, in trong tập “Luống cày”.

6. Nội dung:

•

Tố cáo mạnh mẽ xã hội nửa thực dân
nửa phong kiến.

•

Trân trọng, khẳng định bản chất tốt đẹp
của con người.


+ Đoạn 1: Chí Phèo say rượu vừa đi vừa chửi.
+ Đoạn 2: Chí Phèo trở về làng sau mấy năm đi tù. Hắn đến nhà Bá Kiến rạch mặt ăn vạ
nhưng Bá Kiến đã xử êm vụ này.

+ Đoạn 3: Những biến đổi, thức tỉnh ở Chí Phèo sau đêm gặp Thị Nở và trận ốm.

7. Bố cục:

+ Đoạn 4: Chí phèo đâm chết Bá Kiến rồi tự sát.

+ Đoạn 5: Thái độ của mọi người và Thị Nở sau cái chết của Bá Kiến và Chí Phèo.


II. ĐỌC, HIỂU VĂN BẢN:

1. Hình ảnh làng Vũ Đại:



•
•
•
•

Là không gian của tác phẩm.
Dân “không quá hai trăm, xa phủ, xa tỉnh”.
Tôn ti, trật tự nghiêm ngặt:
Cao nhất: Bá Kiến “bốn đời làm tổng lí”.
Thứ hai: đám cường hào.
Thứ ba: người nông dân.
Những người dân dưới đáy cùng của xã hội, sống tăm tối như thú vật: Chí Phèo…


Kết luận

•
•

Nam Caođã dựng nên một làng Vũ Đạisống động, hết sức ngột ngạt, đen tối.
Làm nổi bật mối xung đột giai cấp âm thầm mà quyết liệt ở nông thôn.

Đấy chính là hình ảnh thu nhỏ của nông thôn ViệtNamtrước CMT8.

2. Hình tượng Chí Phèo:


a. Sự xuất hiện độc đáo

-

“Hắn vừa đi vừa chửi”

Tiếng chửi vật vã, đau đớn của một thân phận con người ít nhiều nhận thức được bi
kịch của chính mình.

-

“Chửi đời, chửi trời, chửi tấtcả làng Vũ Đại, chửi cha đứa nào không chửi nhau
với hắn, chửiđứachếtmẹnàođẻrathânhắn”.


Điềulạlùnglà
ở
chỗchửimàkhôngcóngườinghechửivàcũngkhôngaichửilạihắn.
Hắnđã bị đánh bật ra khỏi cái xã hội loài người, cái xã hội mà dù
sống trong nó hắncũng không còn được xem là con người nữa.


Ngôn ngữ kể chuyện, trần thuật, dựng chân
dung nhân vật đặc sắc.


Cách mở tru

yện độc đáo
khiến người
đọc
bắt nhịp được n
gay với tác ph
ẩm, kích thích
trí tò mò của
người đọc về
một nhân vậ
t
thật đáng thư
ơng! Vậy hắ
n là ai mà đến
nông nỗi ấy?

CHÍ PHÈO


b. Trước khi vào tù
-Chí Phèo là một con người bất hạnh:
“Một anh đi thả ống lươn, một buổi

+ Bị bỏ rơi, không rõ cha mẹ.

sáng tinh sương đã thấy hắn trần

+ Không biết quê hương.

truồng và xám ngắt trong cái váy đụp

+ Được người ta nhặt về từ chiếc lò gạch cũ, người
làng chuyền tay nhau nuôi.

để bên một lò gạch bỏ không…”


- Làmột con ngườilươngthiện:
+“Năm hai mươi tuổi, hắn làm canh điền cho ông lý Kiến, bây giờ cụ bá Kiến, ăn
tiên chỉ làng.” Sống bằng sức lao động.
+ Có mơ ước, suy nghĩ bình dị về mái ấm gia đình.


+ Bị vợ ba bá Kiến sai làm việc xấu xa, Chí Phèo
cảm thấy rất xấu hổ, nhục nhã
Một con người đầy ý thức về danh dự.


Kết luận

Chí Phèo là một con người hiền lành, có quyền sống một cuộc
sống đời thường, bình dị như những người lao động khác.


c. Khi ở tù ra
-Nhân hình của Chí Phèo dị dạng:
+ “trông đặc như thằng săng đá”
+ “phanh ngực xăm trổ”
+ “con mắt gườm gườm”
+ “mặt đen”, “cơng cơng”
+ “đầu trọc lốc” …

Trước khi vào tù

Sau khi ra tù


- Hành động cũng khác xưa:
+ “… say khướt, hắn xách một cái vỏ chai đến cổng nhà bá Kiến, gọi tận tên tục ra
mà chửi.”
+ “điệu bộ hung hăng”, “tay nó lại nhăm nhăm cầm một cái vỏ chai”
+ “Chí Phèo lăn lộn dưới đất, vừa kêu vừa lấy mảnh chai cào vào mặt.”


ChíPhèo đã trở thành con quỷ của
làng Vũ Đại.
Cuộc sống của Chí Phèo là cuộc sống
thú vật, tăm tối.


thiện.
g
n
ơ
ư
l
i
n ngườ
ồ
h

m
â
t
i
ủy hoạ
h
,
c
á
x
ể
n phá th
à
t
:
ó
đ
c
ã hội lú
x
o
á
c
ố
t
Nam Cao