TIỂU LUẬN tư TƯỞNG hồ CHÍ MINH về HIỂU cán bộ, KHÉO DÙNG cán bộ TRONG tác PHẨM sửa đổi lối làm VIỆC

1

-1-1- 1 -- -

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
VỀ " HIỂU BIẾT CÁN BỘ, KHÉO DÙNG CÁN BỘ "
TRONG TÁC PHẨM "SỬA ĐỔI LỐI LÀM VIỆC"
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb, CTQG Hà Nội, 1995,
Tập 5, trang 229 - 306

Đảng Cộng sản Việt Nam, do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, giáo dục
và rèn luyện là nhân tố quyết định mọi thắng lợi và phát triển của cách mạng
nước ta. Suốt cuộc đời hoạt động cách mạng sôi nổi và phong phú, Chủ tịch
Hồ Chí Minh luôn quan tâm chăm lo xây dựng, giáo dục và rèn luyện Đảng
Cộng sản Việt Nam - thật sự trở thành một Đảng mác xít vững mạnh để lãnh
đạo nhân dân thực hiện thắng lợi mục tiêu cách mạng.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam được thể
hiện trong những tác phẩm, những bài nói, bài viết. Đặc biệt, mỗi khi cách mạng
Việt nam chuyển sang giai đoạn mới có tính chất bước ngoặt, Hồ Chí Minh lại
có những bài nói, bài viết và những tác phẩm quan trọng thể hiện tư duy biện
chứng thống nhất xuyên suốt về công tác củng cố đội ngũ những người tiên
phong của giai cấp công nhân, của nhân dân lao động và của cả dân tộc. tác
phẩm "Sửa đổi lối làm việc" đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh viết vào tháng 10
năm 1947, kịp thời đáp ứng cho công tác xây dựng đảng trong điều kiện mới.
Hoàn cảnh lịch sử ra đời của tác phẩm
Những năm 40 của thế kỷ XX, sau khi Hồng quân Liên Xô chiến thắng
phát xít Đức. Hàng loạt các nước xã hội chủ nghĩa ra đời. Cuộc đấu tranh giữa
hai hệ thống xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa tiếp tục diễn ra trên cơ sở
mới, đó là phong trào vô sản trên phạm vi toàn thế giới ngày càng phát triển
mạnh mẽ, nhiều nước đế quốc suy yếu, chiến tranh đế quốc bị thu hẹp, nước
Mỹ vượt lên cầm đầu các nước đế quốc. Các dân tộc thuộc địa đang đấu tranh

2

-2-2- 2 -- -

mở rộng nền dân chủ hoặc giành chính quyền, phong trào đấu tranh giành độc
lập dân tộc ngày càng phát triển, phong trào dân chủ, hòa bình và độc lập dân
tộc, hầu hết do các Đảng Cộng sản lãnh đạo đang lan rộng khắp thế giới. Các
nước ở khu vực Đông Dương nằm trong phạm vi trung tâm mâu thuẩn giữa
các nước đế quốc chủ yếu. Đế quốc Anh, Pháp, Mỹ chú trọng dàn xếp bố trí
chiến lược để chống phong trào cộng sản và uy hiếp phong trào cách mạng giải
phóng dân tộc của các dân tộc nhỏ. Các nước ở Đông Dương (Việt Nam, Lào,
Căm-pu-chia), dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản đã và đang trở một mặt
trận chống thực dân Pháp xâm lược.
ở Việt Nam, sau ngày tuyên bố độc lập (2-9-1945) từ một nước thuộc
địa nửa phong kiến trở thành một quốc gia độc lập có chủ quyền - Đảng ta
từ một Đảng hoạt động bí mật, bất hợp pháp trở thành Đảng cầm quyền.
Các thế lực đế quốc, phản động trong nước và quốc tế luôn tìm mọi cách
để chống phá cách mạng Việt Nam. Thực dân Pháp được quân đội Anh
tiếp sức đã quay lại xâm lược nước ta lần thứ hai, ngày 19/ 12/ 1946 chủ
tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến. Đây là một giai
đoạn lịch sử đặc biệt khó khăn, vận mệnh của dân tộc, của đất nước và của
Đảng ta đứng trước tình thế hết sức ngặt nghèo, như "ngàn cân treo sợi
tóc" - trong hoàn cảnh đó Đảng ta đã thực hiện sách lược, tuyên bố "tự giải
tán" - thực chất là đi vào hoạt động bí mật.
Sau cách mạng Tháng Tám thành công, Đảng ta trở thành Đảng cầm
quyền, nhiệm vụ của Đảng đã thay đổi căn bản và có sự phát triển mới,
Đảng vừa phải lãnh đạo toàn dân tiến hành cuộc kháng chiến chống thực
dân Pháp xâm lược, vừa phải lãnh đạo xây dựng phát triển kinh tế và xây

dựng chính quyền non trẻ, vừa kháng chiến, vừa kiến quốc; chống cả giặc
đói, giặc dốt và cả giặc ngoại xâm. Trong điều kiện khó khăn như vậy, để


3

-3-3- 3 -- -

lãnh đạo toàn quân, toàn dân chống thù trong, giặc ngoài, bảo vệ và củng
cố chính quyền cách mạng Đảng cần phải được xây dựng, chỉnh đốn để
nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu đáp ứng với yêu cầu tình hình
nhiệm vụ. Khi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp lần thứ hai bước vào
giai đoạn gay go, quyết liệt, trong khi chính quyền cách mạng còn non trẻ,
còn thiếu kinh nghiệm trong quản lý, điều hành đất nước xây dựng chế độ
xã hội mới. Lúc bấy giờ, Chính phủ và ủy ban kháng chiến các nơi đã mở
rộng cho các lực lượng nhân, chí sỹ tham gia. Dù chính quyền vẫn giữ
vững sự tập trung, nhưng trên thực tế ở nhiều nơi bộ máy hành chính
kháng chiến và các tổ chức đoàn thể hoạt động thiếu đồng bộ, chồng chéo
kém hiệu quả. Cuộc kháng chiến đã làm cho nền kinh tế nước ta vốn đã
kiệt quệ lại bị đảo lộn, đời sống của nhân dân hết sức khó khăn. Song Đảng
ta lãnh đạo công cuộc kháng chiến kiến quốc vẫn củng cố và giữ vững
được chính quyền cách mạng, xây dựng, bảo vệ và phát triển lực lượng,
phát động toàn quốc kháng chiến.
Thời gian nắm chính quyền chưa nhiều (gần hai năm), nhưng đã xuất
hiện trong bộ máy của Đảng và Nhà nước, trong cán bộ, đảng viên mầm
mống những căn bệnh như: quan liêu, bàn giấy, óc bè phái, quân phiệt, hẹp
hòi ích kỷ, kiêu ngạo... Hồ Chí Minh cho rằng những khuyết điểm đó nếu
không được phát hiện và khắc phục kịp thời sẽ dẫn tới sự suy thoái, biến
chất của đội ngũ cán bộ, đảng viên làm giảm hiệu lực lãnh đạo của Đảng
và sự quản lý của Nhà nước. Hồ Chí Minh đã gửi thư cho các đồng chí ở

Bắc bộ và Trung bộ, Người đã nghiêm khắc phê phán một số cơ quan của
Đảng và Nhà nước mắc bệnh làm trái phép nước, tư tưởng chia rẽ, kiêu
ngạo... và Hồ Chí Minh yêu cầu phải kịp thời khắc phục khuyết điểm, phát


4

-4-4- 4 -- -

huy ưu điểm, đoàn kết nội bộ, mở rộng hàng ngũ, chấn chỉnh công tác để
lãnh đạo kháng chiến đi tới thắng lợi.
Sau một thời gian thực hiện Hồ Chí Minh thấy sự chuyển biến trong
Đảng chưa nhiều, cán bộ, đảng viên chưa thật sự cố gắng sửa chữa khuyết
điểm. Để kịp thời nâng cao trình độ tư tưởng lý luận, tình cảm cách mạng,
tác phong công tác và phong cách lãnh đạo của cán bộ, đảng viên làm cho
Đảng trong sạch vững mạnh lãnh đạo cuộc kháng chiến toàn dân, toàn diện
thì phải xây dựng các nhân tố. Trong đó, nhân tố đặc biệt quan trọng nhất,
quyết định nhất bảo đảm cho kháng chiến thắng lợi là phải củng cố và tăng
cường sự lãnh đạo của Đảng. Vào tháng 10 năm 1947, tại thôn Điềm mạc,
xã Thanh Định, huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên, Chủ tịch Hồ Chí Minh
đã viết tác phẩm "Sửa đổi lối làm việc".
Tư tưởng xuyên suốt của tác phẩm nhằm mục đích nâng cao trình độ
lý luận, tư tưởng, phẩm chất đạo đức, tình cảm cách mạng, phong cách
lãnh đạo của Đảng, tác phong công tác của người cán bộ cách mạng. Trong
tác phẩm "Sửa đổi lối làm việc" Hồ Chí Minh đã phê phán và coi: "Chủ
nghĩa cá nhân là như một thứ vi trùng rất độc, do nó mà sinh ra các thứ
bệnh rất nguy hiểm"

(1)

, như bệnh: tham lam, lười biếng, kiêu ngạo, hiếu

danh, thiếu kỷ luật, óc hẹp hòi, óc địa phương, óc lãnh tụ, hữu danh vô
thực, kéo bè kéo cánh... đồng thời Người vạch ra nguyên nhân và phương
hướng khắc phục. Có như vậy, Đảng mới thực sự là lực lượng tiên phong,
ưu tú nhất của xã hội, là đầu tàu của lịch sử.
Trong khuôn khổ bài luận này, xin đề cập tư tưởng Hồ chí Minh về "hiểu
biết cán bộ, khéo dùng cán bộ " trong tác phẩm "sửa đổi lối làm việc".
Hồ Chí Minh quan niệm: cán bộ là những người đem chính sách của Đảng,
của chính phủ giải thích cho dân chúng hiểu rõ và thi hành. Đồng thời đem


5

-5-5- 5 -- -

tình hình của dân chúng báo cáo cho Đảng, cho Chính phủ hiểu rõ để đặt
chính sách cho đúng. Như vậy, cán bộ là "cầu nối" giữa Đảng, cơ quan
Nhà Nước với nhân dân. Không có cán bộ, thì không có đường lối
__________________
(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, trang 255.

đúng và nếu khi đã có đường lối đúng thì không có người tổ chức cho
dân chúng thực hiện. Vì vậy, Hồ Chí Minh luôn luôn đánh giá vai trò to
lớn của cán bộ Người nói: "Cán bộ là cái gốc của mọi công việc"

(1)

và

"Công việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay kém" (2). Nhưng
để phát huy được vai trò của cán bộ thì Đảng phải luôn luôn quan tâm đến
công tác cán bộ, coi đây là một nội dung quan trọng hàng đầu của công tác tổ
chức. Theo Hồ Chí Minh công tác cán bộ phải được tiến hành thường xuyên
liên tục; phải chú trọng giáo dục đào tạo, bồi dưỡng kiến thức toàn diện cho
cán bộ; phải thương yêu, chăm sóc bảo vệ cán bộ; phải có thái độ chân thành
thân thiết đối với những cán bộ bị mắc sai lầm. Hồ Chí Minh đưa ra luận
điểm "phải hiểu biết cán bộ, khéo dùng cán bộ". Đây là hai vấn đề rất quan
trọng trong "chính sách cán bộ" và nó có quan hệ chặt chẽ với nhau.
Để sử dụng đúng cán bộ phù hợp với năng lực và nhiệm vụ thì điều
trước hết những người làm công tác cán bộ phải hiểu biết và đánh giá đúng
cán bộ. Dĩ nhiên đây là một việc làm không đơn giản. Vì "biết người, cố
nhiên là khó. Tự biết mình, cũng không phải là dễ" (3). Rõ ràng đối với mỗi
cán bộ, đảng viên ai cũng có cái tốt và cái xấu, nhưng để hiểu được tường tận
những ưu điểm, nhược điểm của từng cán bộ thì đòi hỏi phải có một quá
trình làm việc nghiêm túc của những người làm công tác cán bộ hoặc
của


6

-6-6- 6 -- -

Đảng nói chung. Trong mỗi cán bộ luôn tự biết đánh giá đúng bản thân
mình, thì mới có thể đánh giá đúng người khác. "Nếu không biết sự phải
trái ở mình, thì chắc không thể nhận rõ người cán bộ tốt hay xấu" (4). Người
còn chỉ ra những chứng bệnh thường gặp trong vấn đề đánh giá cán bộ
như
__________________
(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, trang 269.

(2) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, trang 273.
(3) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, trang 277.
(4) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, trang 277.

"tự cao, tự đại, ưa người ta nịnh mình; do lòng yêu, ghét của mình mà đối
với người; đem một cái khuôn khổ nhất định, chật hẹp mà lắp vào tất cả
mọi người khác nhau. phạm một trong bốn bệnh đó thì cũng như mắt đã
mang kính có màu, không bao giờ thấy rõ cái mặt thật của những cái mình
trông"(1). Song song với việc chỉ rõ những "căn bệnh" thường gặp trong
công tác đánh giá cán bộ, người còn đưa ra những yêu cầu rất cụ thể để
khắc phục những căn bệnh đó. Đồng thời chỉ ra cách thức, phương pháp
thực sự khoa học để đánh giá và hiểu biết đúng cán bộ. Hồ Chí Minh cho
rằng: "Muốn biết rõ cán bộ, muốn đối đãi một cách đúng đắn các hạng
người, trước hết phải sửa những khuyết điểm của mình" (2). Điều đó có
nghĩa là nếu người làm công tác cán bộ công tâm, vô tư, có đạo đức trong
sáng, am hiểu chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước; có năng lực
chuyên môn nghiệp vụ giỏi thì mới có thể hiểu và đánh giá đúng cán bộ.
Hồ Chí Minh viết : "Mình càng ít khuyết điểm thì cách xem xét cán bộ
càng đúng"(3). Người yêu cầu, trong đánh giá cán bộ phải thực sự khách
quan, phải xem xét toàn diện, vừa mang tính lịch sử, lại vừa cụ thể. Xem
xét cán bộ phải có cái quan sát toàn diện trên lập trường của người cách


7

-7-7- 7 -- -

mạng được trang bị thế giới quan duy vật và phương pháp tư duy biện
chứng. "Vì vậy, cách xem xét cán bộ, quyết không nên chấp nhất, vì nó
cũng phải biến hóa"(4). Điều này có nghĩa là trong xem xét đánh giá cán bộ

luôn luôn đặt trong sự vận động, biến đổi, không thể có thái độ quy chụp,
thành kiến hoặc dựa trên kinh nghiệm đã có. Bởi trong thực tiễn cách mạng
có cán bộ trước đây rất tốt, dù khó khăn gian khổ đều ra sức cố gắng hoàn
thành nhiệm vụ, nhưng "có người khi trước theo cách mạng mà nay lại
phản cách __________________
(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, trang 277.
(2), (3) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, trang 278.
(4) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, trang 278.

mạng" (1). Như vậy xem xét đánh giá cán bộ cho đúng, thực sự là công việc
khó khăn. Song không có nghĩa là không làm được, mà điều quan trọng là
Đảng, Nhà nước và những người làm công tác cán bộ đã thực sự gương
mẫu, đã có những chủ trương chính sách đúng đắn hay chưa; đã thực hiện
tốt cách thức, phương pháp mà Hồ Chí Minh đã chỉ dẫn: " Nhận xét cán bộ
không nên chỉ xét ngoài mặt mà còn phải xem tính chất của họ. Không chỉ
xem một việc, một lúc mà phải toàn cả lịch sử, toàn cả công việc của họ" (2).
Đồng thời người còn chỉ ra cách nhận biết, đánh giá thế nào là người cán
bộ tốt hay không tốt. Hiểu cán bộ đúng, cốt làm cho điểm tốt của họ càng
tốt thêm và "khéo sửa chữa chỗ xấu cho họ". Hiểu cán bộ, xem xét đánh giá
cán bộ phải dựa trên "những khuôn khổ" - tức là những tiêu chuẩn cán bộ chứ
không xuất phát từ sự áp đặt, chủ quan, có như vậy thì mới "hiểu biết cán bộ"
đúng và là cơ sở để giúp cho công việc sử dụng cán bộ đúng.
Như vậy, trong công tác cán bộ không những làm tốt việc lựa chọn, đánh giá
và đào tạo cán bộ, mà còn phải khéo sử dụng cán bộ - "khéo dùng cán bộ".


8

-8-8- 8 -- -

Hồ Chí Minh cho rằng: " mục đích khéo dùng cán bộ, cốt để thực hành đầy
đủ chính sách của Đảng và Chính phủ"(3). Khéo dùng cán bộ, chính là biết
sắp xếp bố trí, sử dụng cán bộ, biết phân phối công tác cho họ một cách
đúng đắn và cả việc bổ nhiệm, đề bạt chức danh cho cán bộ. Đây là một
nội dung rất quan trọng trong công tác cán bộ. Bởi từ việc bố trí, sử dụng
cán bộ đã phản ánh quan điểm lập trường, phương châm, phương hướng
nguyên tắc của Đảng trong công tác cán bộ, thể hiện tính khoa học và nghệ
thuật của người làm công tác cán bộ, mới tạo điều kiện thuận lợi cho cán
bộ hoàn thành nhiệm vụ và giúp họ không ngừng tiến bộ. Để sử dụng
đúng cán bộ, __________________
(1), (2), Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, trang 278.
(3) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, trang 279.

người làm công tác cán bộ phải có tinh thần rộng rãi, gần gủi người mà
mình không ưa, phải độ lượng, chí công, vô tư, không có thái độ thành
kiến hẹp hòi và phải quan tâm, chịu khó huấn luyện, giáo dục rèn luyện
cán bộ. Hồ Chí Minh coi: "Vấn đề cán bộ là một vấn đề rất trọng yếu rất
cần kíp"(1). Và Người chỉ rõ: "Kinh nghiệm cho ta biết: mỗi lần xem xét lại
nhân tài, một mặt thì tìm thấy những nhân tài mới, một mặt khác thì những
người hủ hóa cũng lòi ra" (2). Theo Hồ Chí Minh: "Cất nhắc cán bộ, phải vì
công tác, tài năng, vì cổ động cho đồng chí khác thêm hăng hái. Như thế
công việc nhất định chạy"(3). Người chỉ dẫn việc phân phối, cất nhắc cán
bộ còn phải đúng chỗ, đúng lúc, đúng việc. Như vậy, trong bố trí, sử dụng
cán bộ không được giản đơn, hòa đồng như nhau, mà phải dựa trên vị trí
từng loại cán bộ, phù hợp với từng chuyên môn, nghiệp vụ cụ thể, phải
lựa chọn chính xác, công minh trong mọi việc bố trí, sử dụng cán bộ đều
phải tính toán, bàn bạc thận trọng. "Trước khi cất nhắc cán bộ phải nhận


9

-9-9- 9 -- -

xét rõ ràng. Chẳng những xem xét công tác của họ, mà còn phải xem cách
sinh hoạt của họ. Chẳng những xem xét cách viết, cách nói của họ, mà còn phải
xem xét việc làm của họ có đúng với lời nói, bài viết của họ hay không"(4) .
Trong quá trình xây dựng đội ngũ cán bộ, Hồ Chí Minh rất coi trọng việc
kết hợp giữa các thế hệ cán bộ. Người yêu cầu giữa cán bộ cũ, cán bộ tuổi
già với cán bộ trẻ tuổi phải luôn luôn doàn kết, thương yêu nhau, giúp đỡ
nhau để cùng tiến bộ. Người phê phán thái độ bảo thủ, hẹp hòi đối với cán
bộ trẻ, đồng thời nhắc nhở cán bộ trẻ phải khiêm tốn học hỏi cán bộ già,
không kiêu căng tự mãn. Người yêu cầu Đảng ta phải kết hợp cán bộ già
với cán bộ trẻ không nên coi thường cán bộ trẻ. Còn cán bộ trẻ thì không
__________________
(1), (2) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, trang 274.
(3), (4) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, trang 281.

được kiêu ngạo, phải khiêm tốn học hỏi các đồng chí già có kinh nghiệm.
Đồng thời, trong tư tưởng Hồ Chí Minh về sử dụng cán bộ, Đảng phải biết
trọng dụng người tài giỏi, vì đó là vốn quí, là tài sản của nước nhà và biết
sử dụng cả người ngoài Đảng, vì trong thực tế có người tuy chưa vào Đảng
do một vài vấn đề gì đó nhưng họ thực sự có ích cho cách mạng, những
người này thậm chí còn hơn những đảng viên mang danh cộng sản nhưng
lại tham ô hủ hóa, không có đạo đức còn làm hại cho nước, cho dân.
Để "khéo dùng cán bộ", thì người lãnh đạo, người làm công tác cán bộ vừa
phải luôn luôn lắng nghe ý kiến đóng góp phê bình mình, bởi: " Người lãnh
đạo muốn biết rõ ưu điểm, khuyết điểm của mình, muốn biết công tác của
mình tốt hay xấu, không gì bằng khuyên cán bộ mình mạnh bạo đề ra ý
kiến và phê bình"(1). Trước khi có quyết định sử dụng cán bộ, cần phải đề cao
trí tuệ tập thể, phát huy quyền làm chủ của mọi cán bộ, không chỉ trong cơ

10

- 10 - 10 - 10 -- -

quan lãnh đạo mà ngay với những cán bộ được giao công tác mới và luôn tôn
trọng ý kiến của họ. Không nên dùng mệnh lệnh áp đặt, nhưng cũng không nên
quá khắt khe, quá đòi hỏi tính toàn diện trong cất nhắc cán bộ. Phải mạnh dạn
cất nhắc những người có triển vọng, cần nhìn xa, trông rộng, giàu lòng vị
tha, nhân ái. Phải quan tâm giúp đỡ cán bộ, Hồ Chí Minh viết: " Khi giao
công tác cho cán bộ cần phải chỉ đạo rõ ràng, sắp đặt đầy đủ. Vạch rõ những
điểm chính, và những khó khăn có thể xảy ra. Những vấn đề đã quyết định
rồi, thả cho họ làm, khuyên gắng họ cứ cả gan mà làm"(2).
Vấn đề "khéo dùng cán bộ" theo tư tưởng Hồ Chí Minh những người làm
công tác cán bộ, phải tránh những chứng bệnh thường gặp: " Ham dùng
người bà con, anh em quen biết; ham dùng những kẻ khéo nịnh hót mình,
những người tính tình hợp với mình". Vì những căn bệnh đó là vi phạm
__________________
(1), (2) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, trang 280.

nguyên tắc, là tiếp tay cho những thói hư, tật xấu, là che chở dung túng làm
cho cán bộ càng hư hỏng. Kết quả là không hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Như vậy, theo quan điểm Hồ Chí Minh về vấn đề hiểu biết và sử dụng
đúng cán bộ là nhiệm vụ quan trọng của Đảng và những người làm công tác
cán bộ. Để hiểu và sử dụng đúng cán bộ, phải đứng vững trên lập trường giai
cấp công nhân, phải khách quan, vô tư trong xem xét cán bộ có lý, có tình, có
trước, có sau, trong nhiều mối quan hệ của họ... sử dụng cán bộ phải căn cứ từ
yêu cầu nhiệm vụ làm chính, đồng thời coi trọng năng lực cán bộ, phải chu đáo
thận trọng, nhưng không quá cầu toàn; phải thực sự công tâm, vô tư, tôn trọng

ý kiến cán bộ; phải giải quyết tốt mối quan hệ giữa các nguyên tắc trong từng
hoàn cảnh cụ thể, giữa quá trình lịch sử và năng lực hiện tại, bảo đảm thấu
tình, đạt lý và có tính kế thừa giữa các thế hệ cán bộ.


11

- 11 - 11 - 11 -- -

Sự vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh
về "hiểu biết cán bộ, khéo dùng cán bộ"
trong công tác xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội hiện nay
Cán bộ trong quân đội là một bộ phận cán bộ của Đảng, Nhà nước
hoạt động trong lĩnh vực quân sự. Họ là lực lượng quyết định sự nghiệp
xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của quân đội, lực lượng nòng cốt
trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân. Vì vậy, xây dựng đội ngũ cán bộ
trong quân đội vững mạnh là nhiệm vụ của Đảng, Nhà nước, quân đội và
cũng là trách nhiệm của dân. Để xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội trong
thời kỳ thời kỳ mới có số lượng, cơ cấu hợp lý, đồng bộ, chất lượng cao,
đòi hỏi phải thực hiện bằng nhiều giải pháp. Trong đó, đặc biệt quan tâm đến
công tác cán bộ nói chung cũng như vấn đề xem xét, đánh giá sử dụng cán bộ
nói riêng.
Trong những năm qua, trước những thách thức mới " Tuyệt đại bộ phận
cán bộ, đảng viên giữ được phẩm chất đạo đức, lối sống cách mạng, đề cao
được trách nhiệm chính trị đối với nhiệm vụ... đặc biệt là ý chí vươn lên, tinh
thần tự lực, tự cường, khắc phục khó khăn hoàn thành nhiệm vụ được giao" (1).
Đó là kết quả tổng hợp của nhiều yếu tố, song yếu tố then chốt quyết định là
Đảng bộ quân đội đã quán triệt thực hiện tốt các Nghị quyết của Đảng về công
tác xây dựng đảng và công tác cán bộ. Đặc biệt là Nghị quyết hội nghị Ban chấp
hành Trung ương 3, Nghị quyết hội nghị Ban chấp hành Trung ương 6 (Khóa

VIII) Nghị quyết 93, Nghị quyết 94 của Đảng ủy quân sự Trung ương.
Tuy nhiên, trước những diễn biến phức tạp của tình hình quốc tế và trong
nước, sự tác động mặt trái của nền kinh tế thị trường, cùng với sự hoạt động
chống phá của các thế lực thù địch "một bộ phận các bộ, đảng viên giảm sút ý


12

- 12 - 12 - 12 -- -

chí, phai nhạt lý tưởng ... một số ít biểu hiện cơ hội, thực dụng, tham nhũng, cá
biệt có người suy thoái về đạo đức lối sống" (2).
Những ưu, khuyết điểm của cán bộ trong quân đội có nhiều nguyên nhân,
trong đó, nguyên nhân cơ bản là từ công tác cán bộ. Vì vậy, để xây dựng đội
ngũ cán bộ trong quân đội vững mạnh về mọi mặt, đáp ứng với yêu cầu nhiệm
vụ trong giai đoạn mới của cách mạng. Đòi hỏi phải tiến hành đồng bộ với
nhiều chủ trương, biện pháp, bởi vì "công tác cán bộ trong quân đội là công tác
đối với lực lượng nòng cốt của quân đội... có ý nghĩa quyết định trong việc
nâng cao sức mạnh về mọi mặt của quân đội, góp phần bảo đảm cho quân đội
luôn luôn sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu thắng lợi trong mọi tình huống"(3).
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX xác định: Xây dựng Quân đội nhân
dân theo hướng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, có bản
chính trị vững vàng... để thực hiện nhiệm vụ xây dựng quân đội trong giai
đoạn hiện nay. Đòi hỏi trước hết phải tiến hành công tác xây dựng đảng gắn
liền với công tác xây dựng đội ngũ cán bộ trong quân đội.
__________________
(1), (2) Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ quân đội lần thứ VII.
(3) Nghị quyết 94/ ĐUQS T ư .

Công tác cán bộ trong đội bao gồm nhiều vấn đề từ việc quy hoạch, xây

dựng kế hoạch đào tạo, huấn luyện, rèn luyện, quản lý, bố trí sử dụng cán bộ
đến công tác chính sách đối với cán bộ... trong đó, công tác xem xét, đánh giá
và bố trí, sử dụng cán bộ là nội dung rất quan trọng. Quán triệt tư tưởng Hồ
Chí Minh về vấn đề này. Phải trên cơ sở yêu cầu nhiệm vụ của quân đội và
thực trạng công tác cán bộ trong những năm qua, để tiếp tục quán triệt thực
hiện Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX với phương hướng:
"Đánh giá và sử dụng đúng cán bộ trên cơ sở tiêu chuẩn, lấy hiệu quả công


13

- 13 - 13 - 13 -- -

tác thực tế và sự tín nhiệm của nhân dân làm thước đo chủ yếu; có phương
pháp khoa học, khách quan, công tâm, theo quy trình chặt chẽ, phát huy
dân chủ, dựa vào tập thể và nhân dân để tuyển chọn cán bộ. đổi mới, trẻ
hóa đội ngũ cán bộ lãnh đạo và quản lý, kết hợp các độ tuổi, bảo đảm tính
liên tục, kế thừa và phát triển"(1). Vấn đề xem xét đánh giá cán bộ phải tiếp
tục đổi mới về quan điểm và phương pháp, bởi vì đánh giá, nhận xét cán
bộ là công việc hệ trọng là vấn đề hết sức nhạy cảm và phức tạp. Nó không
những là khâu mở đầu quyết định việc bố trí, sử dụng cán bộ đúng hay sai,
mà còn là một trong những nhân tố trực tiếp tác động đến tâm tư, tình cảm,
ý thức trách nhiệm, phấn đấu cống hiến của cán bộ trong quá trình thực
hiện nhiệm vụ. Để xem xét và đánh giá đúng cán bộ, đòi hỏi phải có quan
điểm đúng đắn và phương pháp khoa học, khách quan, công tâm theo một
quy trình dân chủ. Việc đánh giá cán bộ phải "trên cơ sở dựa vào tiêu
chuẩn, nhưng lấy hiệu quả công tác làm chính" (1). Phải đặt người cán bộ ở
những môi trường cụ thể, trong mối quan hệ biện chứng với cương vị
chức trách được giao; phải xem xét cả mặt khách quan, chủ quan trong cả
quá trình phát triển của cán bộ; bảo đảm chế độ tập thể, dân chủ trong xem

xét __________________
(1) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, trang 141 - 142.

đánh giá cán bộ. Không đánh giá nhận xét cán bộ một cách cảm tính, chủ
quan, tài năng và cống hiến của cán bộ phải được kiểm nghiệm qua thực
tiễn. Như vậy việc đánh giá, nhận xét cán bộ phải thận trọng, đòi hỏi cấp
ủy và người làm công tác cán bộ phải có quan điểm và phương pháp khoa
học. Khi đánh giá xem xét cán bộ phải gắn với cương vị, chức trách cụ thể,
căn cứ vào các tiêu chuẩn chung của cán bộ và tiêu chuẩn cụ thể của từng


14

- 14 - 14 - 14 -- -

loại hình cán bộ đã được xác định trong Nghị quyết 94 của Đảng ủy quân
sự Trung ương.
Việc bố trí sắp xếp sử dụng, đề bạt, bổ nhiệm cán bộ là việc làm
thường xuyên của cấp ủy đảng. Để thực hiện tốt vấn đề này, trước hết
phải quan tâm xây dựng cấp ủy trong sạch vững mạnh, xứng đáng là cơ
quan lãnh đạo của đơn vị thuộc quyền, thực sự là một tập thể dân chủ đàn
kết, có
phương pháp làm việc khoa học, vừa bảo đảm đúng nguyên tắc, vừa thấu
tình đạt lý. Bố trí, sử dụng cán bộ phải bám sát tiêu chuẩn và năng lực, sở
trường của cán bộ, đề bạt, bổ nhiệm đúng lúc, đúng người đúng việc. Đồng
thời phải có cơ chế chính sách khuyến khích cán bộ không ngừng phấn đấu
vươn lên đảm nhiệm các công việc cao hơn, cống hiến được nhiều hơn.
Đối với các đơn vị cơ sở, việc bố trí, sử dụng cán bộ đòi hỏi phải xuất
phát từ quy hoạch xây dựng đội ngũ cán bộ đã được Đảng ủy xác định và
cấp trên phê chuẩn. Căn cứ vào nhiệm vụ chính trị, nhiệm vụ tổ chức để

bố trí, sử dụng cán bộ và phải luôn luôn lấy tiêu chuẩn đã được quy định cụ
thể để sắp xếp bố trí cán bộ cho đúng, cho phù hợp. Không thể vì ý muốn
chủ quan hay vì tình cảm cá nhân. Khi bố trí, sử dụng cán bộ cần phải quan
tâm đến các loại hình cán bộ, trong đó đặc biệt chú ý cán bộ chủ trì, cán bộ
làm công tác chuyên môn, cán bộ khoa học kỹ thuật. Đối với các loại hình
__________________
(1) Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ quân đội lần thứ VII.

cán bộ này cần có sự lựa chọn, xem xét cụ thể chính xác, công minh. Bởi
vì, đây là vấn đề trực tiếp tác động ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng, hiệu
quả hoàn thành nhiệm vụ và xây dựng đơn vị.


15

- 15 - 15 - 15 -- -

Cùng với việc thực hiện các giải pháp nêu trên, trong công tác bố trí,
sắp xếp cán bộ còn phải giải quyết tốt các mối quan hệ giữa nguyên tắc
với hoàn cảnh cụ thể của từng cán bộ, giữa quá trình cống hiến với năng
lực hiện tại, giữa yêu cầu nhiệm vụ của tổ chức với nhu cầu, nguyện vọng
cá nhân. Quán triệt phương châm có tuần tự, có nhảy vọt, có vào, có ra và có
tính kế thừa trong đội ngũ cán bộ. Vì vậy, trong bố trí, sử dụng cán bộ phải có
sự kết hợp giữa cán bộ lớn tuổi và cán bộ trẻ, bảo đảm bố trí đúng người, đúng
việc, đúng sở trường của cán bộ. Đồng thời phải quan tâm bồi dưỡng nhân tài
và kiên quyết sàng lọc cán bộ chất lượng kém.
Tóm lại: Học tập và làm theo tư tưởng Hồ Chí Minh về "hiểu biết cán
bộ, khéo dùng cán bộ" trong quá trình đổi mới công tác cán bộ hiện nay. Trước
hết, phải đổi mới về quan niệm và phương pháp công tác cán bộ trong đánh
giá, tuyển chọn, sử dụng, bố trí cán bộ, nhất là cán bộ chủ chốt. Chú trọng

đào tạo bồi dưỡng, trọng dụng nhân tài, tạo môi trường thuận lợi cho
những người có đức, có tài, cả những người trong Đảng và ngoài Đảng đều
có thể cống hiến sức lực, trí lực tài lực cho đất nước. Trong công tác cán
bộ, cần trẻ hóa đội ngũ cán bộ và trân trọng phát huy những cán bộ cao
tuổi có nhiều kiến thức, kinh nghiệm, sức khỏe tốt, lập trường chính trị
vững vàng. Việc đánh giá, lựa chọn, bố trí và sử dụng cán bộ lãnh đạo phải
quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh, nhất là những vấn đề như bản lĩnh chính
trị, lòng trung thành với với Tổ quốc với nhân dân, với chế độ xã hội chủ
nghĩa, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, giữ gìn đạo
đức và lối sống lành mạnh, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư,
không tham nhũng và không có những tiêu cực khác, có ý thức tổ chức kỷ
luật, có năng lực và phẩm chất đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao.


16

- 16 - 16 - 16 -- -

Tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác cán bộ trong tác phẩm "Sửa đổi lối
làm việc" đã và đang trở thành "cẩm nang", là kim chỉ nam và mặt trời soi
sáng cho công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng , công cuộc đổi mới đất nước đó luôn luôn là vấn đề nóng hổi bức xúc, bởi vì sự nghiệp cách mạng của Đảng
và nhân dân ta không ngừng phát triển. Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng
Đảng, xây dựng chính quyền Nhà nước, xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên
đã và đang soi sáng và mãi mãi soi sáng con đường cách mạng Việt Nam đi tới
mục tiêu dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn minh.