Nhân sinh quan phật giáo với một số lĩnh vực văn hóa tinh thân của con người việt nam

Khóa luận tốt nghiệp
A. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài:
Phật giáo là một trào lưu triết học tôn giáo xuất hiện vào khoảng cuối thế kỷ VI
trước Công nguyên ở miền Bắc Ấn Độ. Đạo Phật là một tôn giáo lớn của thế giới được
xây dựng trên cơ sở cuộc đời và tư tưởng triết lý của Thích Ca Mâu Ni. Nội dung cơ

NGUYỄN THỊ TÌNH - Lớp Triết K27

Trang 1


Khóa luận tốt nghiệp
bản của Phật giáo là triết lý nhân sinh về nỗi khổ của con người và cách tu luyện để
diệt khổ, giải thoát khỏi vòng luân hồi. Cốt lõi của triết lý đó là Tứ diệu đế bao gồm
khổ đế, tập đế, diệt đế, đạo đế.
Cứu vớt và giải thoát con người luôn là mục đích và nội dung của nhân sinh quan
triết học đạo Phật. Đây cũng là lý do để đạo Phật trở thành một tôn giáo lớn và tồn tại
cho đến ngày nay.

NGUYỄN THỊ TÌNH - Lớp Triết K27

Trang 2


Khóa luận tốt nghiệp
Phật giáo được truyền vào Việt Nam cách đây hơn 2000 năm và đã để lại nhiều
dấu ấn văn hóa sâu sắc. Nội dung và mục đích của nhân sinh quan Phật giáo luôn được
nhiều người quan tâm và nó cũng có tác động không nhỏ đến bản sắc văn hóa tinh thần
người Việt Nam. Phật giáo hội nhập lâu đời vào nền văn hóa Việt Nam, gắn bó với xã
hội Việt Nam và dân tộc Việt Nam trong mọi bước đi thăng trầm của lịch sử nhưng

NGUYỄN THỊ TÌNH - Lớp Triết K27

Trang 3


Khóa luận tốt nghiệp
tuyệt đối không đánh mất những giá trị tâm linh siêu việt, toàn cầu, có tính vũ trụ của
nó.
Mặt khác, xã hội Việt Nam, dân tộc Việt Nam, con người Việt Nam khi tiếp thu
những tinh hoa của Phật giáo không những không đánh mất đi bản sắc văn hóa của
đạo Phật mà còn tạo cho Phật giáo ở Việt Nam có một bản sắc văn hóa riêng và độc
đáo.

NGUYỄN THỊ TÌNH - Lớp Triết K27

Trang 4


Khóa luận tốt nghiệp
Triết lý về nhân sinh quan của Phật giáo cho đến ngày nay vẫn có nhiều người
quan tâm nghiên cứu, tìm hiểu và đánh giá. Trong giai đoạn đất nước đang trên đà phát
triển, Phật giáo cũng góp phần không nhỏ vào việc tạo nên một bản sắc văn hóa riêng
và độc đáo của Việt Nam. Bởi vậy, xây dựng một nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản
sắc dân tộc, đưa đất nước ngày một đi lên thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất

NGUYỄN THỊ TÌNH - Lớp Triết K27

Trang 5

Khóa luận tốt nghiệp
nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa có sự đóng góp của Phật giáo là một vấn đề có
ý nghĩa thực tiễn sâu sắc.
Đó là động lực thúc đẩy tôi tìm hiểu về một số lĩnh vực văn hóa tinh thần của
người Việt Nam có sự góp mặt của Phật giáo. Đây cũng là lý do tôi chọn đề tài “Nhân
sinh quan Phật giáo với một số lĩnh vực văn hóa tinh thần của người Việt Nam”.
2. Tổng quan đề tài nghiên cứu

NGUYỄN THỊ TÌNH - Lớp Triết K27

Trang 6


Khóa luận tốt nghiệp
Phật giáo là một đề tài khá hấp dẫn thu hút rất nhiều người nghiên cứu. Ở Việt
Nam đã có nhiều công trình tìm hiểu, nghiên cứu về Phật giáo ở nhiều góc độ khác
nhau. Chẳng hạn như “Phật giáo với văn hóa Việt Nam” của Nguyễn Đăng Duy, “Lịch
sử Phật giáo Việt Nam” của Nguyễn Tài Thư, “Việt Nam Phật giáo sử luận” của
Nguyễn Lang, “Lịch sử nhà Phật”, “Giáo pháp nhà Phật” của Đoàn Trung Còn, “Phật
giáo Việt Nam và thế giới” của Thiền sư Đinh Lực, Cư sĩ Nhất Tâm…

NGUYỄN THỊ TÌNH - Lớp Triết K27

Trang 7


Khóa luận tốt nghiệp
Ở Đại học Huế cũng đã có nhiều tác giả nghiên cứu về Phật giáo như: Lê Cung
với “Phong Trào Phật giáo miền Nam thời kỳ 1963–1964”; Trần Cao Phong với “Phật

giáo Huế với việc hình thành nhân cách con người Huế”; Hoàng Ngọc Vĩnh với “Nhân
sinh quan Phật giáo qua góc nhìn của lịch sử triết học”, “Chùa Huế và đời sống văn
hóa tinh thần con người Huế”, “Nét riêng Phật giáo Huế”, “Phật giáo Huế trong đời

NGUYỄN THỊ TÌNH - Lớp Triết K27

Trang 8


Khóa luận tốt nghiệp
sống văn hóa xã hội Huế hiện nay”; Phạm Thị Xê với “Phật giáo Huế và vấn đề chính
trị”…
Ngoài ra, còn có một số đề tài khóa luận của sinh viên như: “Gia đình phật tử và
ảnh hưởng của nó đối với thanh niên Huế hiện nay” (Hồ Anh Cường - Đại học Khoa
học), “Phật giáo với văn hóa tinh thần Việt Nam” (Trần Xuân Dương – ĐHKH),

NGUYỄN THỊ TÌNH - Lớp Triết K27

Trang 9


Khóa luận tốt nghiệp
“Nhân sinh quan Phật giáo và vai trò của nó trong đời sống xã hội” (Trịnh Thị Chung
– Đại học Sư Phạm Huế)…
Nhìn chung, triết học Phật giáo đã được các tác giả nghiên cứu từ nhiều góc độ
khác nhau, song chủ yếu đó là những công trình nghiên cứu về Phật giáo và Phật giáo
Huế trên phương diện triết học hoặc xã hội nói chung. Trên phương diện ảnh hưởng
của nhân sinh quan Phật giáo trong đời sống văn hóa tinh thần người Việt Nam cũng

NGUYỄN THỊ TÌNH - Lớp Triết K27

Trang 10


Khóa luận tốt nghiệp
có một số tác giả nghiên cứu nhưng ít người đề cập đến khía cạnh nhân sinh quan Phật
giáo đối với các lĩnh vực cụ thể trong đời sống văn hóa tinh thần người Việt Nam.
Đề tài “Nhân sinh quan Phật giáo với một số lĩnh vực đời sống văn hóa tinh
thần người Việt Nam” là sự kế thừa một số thành tựu nghiên cứu của những người đi
trước đồng thời với thời gian và khả năng hiện có khóa luận chỉ bước đầu tìm hiểu một

NGUYỄN THỊ TÌNH - Lớp Triết K27

Trang 11


Khóa luận tốt nghiệp
số lĩnh vực văn hóa tinh thần của người Việt Nam dưới ảnh hưởng của nhân sinh quan
Phật giáo chứ chưa thể nào đi tìm hiểu sâu hơn, cụ thể hơn được.
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu.
Mục tiêu của khóa luận nhằm khái quát và rút ra những kết luận khoa học bước
đầu về ảnh hưởng của Phật giáo trong một số lĩnh vực thuộc đời sống văn hóa tinh
thần người Việt Nam

NGUYỄN THỊ TÌNH - Lớp Triết K27

Trang 12


Khóa luận tốt nghiệp

Nhiệm vụ nghiên cứu của khóa luận là:
-Sơ lược về Phật giáo, sự du nhập và phát triển Phật giáo ở Việt Nam và những
nội dung của nhân sinh quan Phật giáo.
-Ảnh hưởng của nhân sinh quan Phật giáo đến một số lĩnh vực của đời sống văn
hóa tinh thần người Việt Nam.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu

NGUYỄN THỊ TÌNH - Lớp Triết K27

Trang 13


Khóa luận tốt nghiệp
Đề tài được thực hiện dựa trên cơ sở thế giới quan và phương pháp luận của chủ
nghĩa duy vật biện chứng; Đường lối, chính sách tôn trọng tự do tín ngưỡng, tôn giáo
của Đảng và Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.
Luận văn cũng vận dụng các phương pháp nghiên cứu như khái quát hóa, phân
tích và tổng hợp, lịch sử và logic và một số phương pháp hỗ trợ khác để giải quyết vấn
đề đặt ra.

NGUYỄN THỊ TÌNH - Lớp Triết K27

Trang 14


Khóa luận tốt nghiệp
5. Đóng góp của đề tài.
Khóa luận bước đầu nêu lên được sự ảnh hưởng của nhân sinh quan Phật giáo đến
một số lĩnh vực của đời sống văn hóa tinh thần người Việt Nam.
Hi vọng rằng khóa luận khi hoàn thành sẽ là tài liệu tham khảo cho sinh viên và

cán bộ giảng dạy trong việc học tập và giảng dạy môn Triết học, Lý luận tôn giáo ở

NGUYỄN THỊ TÌNH - Lớp Triết K27

Trang 15


Khóa luận tốt nghiệp
các trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp ở Việt Nam; những người quan
tâm đến Phật giáo và các lĩnh vực đời sống văn hóa tinh thần ở Việt Nam.
6. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, khóa luận
được trình bày trong hai chương, bốn tiết:
Chương 1: Phật giáo và nhân sinh quan Phật giáo

NGUYỄN THỊ TÌNH - Lớp Triết K27

Trang 16


Khóa luận tốt nghiệp
1.1. Sự hình thành, phát triển của Phật giáo và quá trình du nhập, phát triển của
Phật giáo ở Việt Nam.
1.2. Nội dung cơ bản của nhân sinh quan Phật giáo.
Chương 2: Nhân sinh quan Phật giáo đối với một số lĩnh vực đời sống văn hóa
tinh thần người Việt Nam.
2.1. Khái quát vài nét về đời sống văn hóa tinh thần người Việt Nam.

NGUYỄN THỊ TÌNH - Lớp Triết K27

Trang 17


Khóa luận tốt nghiệp
2.2. Sự tác động của nhân sinh quan Phật giáo với một số lĩnh vực đời sống văn
hóa tinh thần người Việt Nam.

NGUYỄN THỊ TÌNH - Lớp Triết K27

Trang 18


Khóa luận tốt nghiệp

NGUYỄN THỊ TÌNH - Lớp Triết K27

Trang 19


Khóa luận tốt nghiệp

NGUYỄN THỊ TÌNH - Lớp Triết K27

Trang 20


Khóa luận tốt nghiệp

NGUYỄN THỊ TÌNH - Lớp Triết K27

Trang 21


Khóa luận tốt nghiệp

B. PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1

NGUYỄN THỊ TÌNH - Lớp Triết K27

Trang 22


Khóa luận tốt nghiệp
PHẬT GIÁO VÀ NHÂN SINH QUAN PHẬT GIÁO
1.1 Sự hình thành, phát triển của Phật giáo và quá trình du nhập, phát triển
của Phật giáo ở Việt Nam.
1.1.1. Sự hình thành và phát triển của Phật giáo.
Phật giáo là một trào lưu triết học tôn giáo xuất hiện vào khoảng cuối thế kỷ VI
trước Công nguyên, ở miền Bắc Ấn Độ, phía Nam dãy Himalaya, vùng biên giới giữa

NGUYỄN THỊ TÌNH - Lớp Triết K27

Trang 23


Khóa luận tốt nghiệp
Ấn Độ và Nepan bây giờ. Đạo Phật ra đời trong làn sóng phản đối sự ngự trị của đạo
Bàlamôn và chế độ phân biệt đẳng cấp khắc nghiệt. Với triết lý nhân sinh sâu sắc nó
đã trở thành một trong những ngọn cờ trong phong trào đòi tự do tư tưởng và bình

đẳng xã hội ở Ấn Độ đương thời.
Đạo Phật được xây dựng trên cơ sở cuộc đời và tư tưởng triết lý của Thích Ca
Mâu Ni (Sakiyamuni). “Phật” theo tiếng Phạn gọi là Bouddha, tiếng Hán phiên âm là

NGUYỄN THỊ TÌNH - Lớp Triết K27

Trang 24


Khóa luận tốt nghiệp
“Phật đà”. Phật có nghĩa là đấng giác ngộ, sáng suốt và giác ngộ người khác (giác giả
giác tha).
Phật theo Phật giáo là bậc thánh nhân thấu suốt hết thảy mọi lẽ của tạo hóa và có
thể chỉ bảo con người giải thoát khỏi luật luân hồi sinh tử.
Theo kinh điển của Phật giáo, Thích Ca Mâu Ni không phải là Đức Phật duy nhất.
Thích Ca Mâu Ni chỉ là một trong những người giác ngộ trong hiện tại ở cõi này.

NGUYỄN THỊ TÌNH - Lớp Triết K27

Trang 25