Benzen va dong dang

TRƯỜNG THPT LÊ THỊ RIÊNG
GV: TRỊNH NGHĨA TÚ

LỚP 11C4

KÍNH CHÀO
QUÍ THẦY – CÔ
HỘI THI GIÁO VIÊN GIỎI VÒNG TỈNH CẤP THPT


Chương 7
HIDROCACBON THƠM
NGUỒN HIDROCACBON THIÊN NHIÊN

HỆ THỐNG HÓA VỀ HIDROCACBON
KÊ-KU-LÊ


Một số hidrocacbon thơm

Hidrocacbon thơm là gì?
Hiđrocacbon thơm được chia
làm mấy loại?


- Hiđrocacbon thơm là những
hiđrocacbon trong phân tử chứa một
hay nhiều vòng benzen.

- Hiđrocacbon thơm được chia thành hai
loại:

+ Loại có một vòng benzen:
CH=CH
VD:
CH
+ Loại có nhiều vòng benzen
3

2

VD:

- Hiddrocacbon thơm có nhiều ứng dụng
trong công nghiệp hoá chất.


Chất dẻo

Phẩm nhuộm

Dược phẩm

HIDROCACBON
THƠM

Thuốc nổ

Dung môi

Giải khát

Thuốc trừ sâu


A/ BENZEN VÀ ĐỒNG ĐẲNG
I/ Đồng đẳng, đồng phân, danh pháp, cấu tạo.
II/ Tính chất vật lí.
III/ Tính chất hoá học.
B/ MỘT VÀI HIĐROCACBON THƠM KHÁC.
I/ Stiren
II/ Naphtalen (giảm tải)
C/ ỨNG DỤNG CỦA MỘT SỐ HIĐROCACBON
THƠM


A.

BENZEN VÀ ĐỒNG ĐẲNG
I. ĐỒNG ĐẲNG, ĐỒNG PHÂN, DANH PHÁP,
CẤU TẠO
1. Dãy đồng đẳng của benzen
- Benzen:
C6H6
- Đồng đẳng:

C7H8,
C8H10,
C9H12,…

- CTC:

CnH2n-6 (n ≥ 6)


A.

BENZEN VÀ ĐỒNG ĐẲNG
I. ĐỒNG ĐẲNG, ĐỒNG PHÂN, DANH PHÁP, CẤU TẠO
Những
đồng phân này thuộc loại đồng phân về

Những đồng phân này thuộc loại đồng phân về
1. trí
Dãytương
đồng, đối
đẳngcủa
củacác
benzen
vị
nhóm ankyl hay đồng
2.phân
Đồngvề
phân,
pháp cacbon của nhánh?
cấudanh
tạo mạch
a. Đồng phân: Từ C H trở lên có đồng phân hidrocacbon thơm
- Đồng phân về vị trí tương đối của các nhóm ankyl
Từ
Cacbon
thứ benzen

mấy trở lên các đồng
xung
quanh vòng
8

10

đẳng benzen
phân
CH có đồng CH
H C hidrocacbon
CH
CH
thơm?
H
C
3

3

3

3

3

3

- Đồng phân về cấu tạo mạch cacbon của nhánh
CH2 CH2 CH2

CH CH3
CH3


b. Danh pháp:
- Tên thông thường( xem bảng 7.1 trang 151)
CTPT C6H6 C7H8
CH3

C8H10
C2H5

CH3

CH3

CH3

CH 3

CTCT

CH 3

Teân Benzen
thoâng
Toluen
thöôøng

ortho –

xilen

Viết tắt là
(o-xilen)

meta – xilen
Viết tắt là
(m-xilen)

CH3

para – xilen
Viết tắt là
(p-xilen)


b. Danh pháp:
- Tên hệ thống:

Tên hệ thống gọi như
thế nào?

* Dạng 1 nhánh

R Tên nhóm ankyl (tên gốc R) + benzen
Ví dụ

CH3

metylbenzen

C2H5

CH2

etylbenzen
CH2

CH3

propylbenzen


R

b. Danh pháp:
- Tên hệ thống:

R

1

Cách
đánh
* Dạng nhiều
nhánh

R

R

1

2

2

số nào đúng?
4
Cách đánh số nào sai?
R

Số chỉ vị trí nhánh + tên nhóm ankyl + benzen
Chú ý:
- Đánh số các nguyên tử cacbon của vòng benzen
sao cho tổng chỉ số trong tên gọi là nhỏ nhất.
Ví dụ cách đánh số:
5

H3C

6
1

4

Đúng

3

3

2

CH3

CH3

1,2,4-trimetylbenzen

2

1
Tên
gọi của
H 3C 4
CH3
chất này
gì?
Sai
5 là
6

CH3


Chú ý: - Các nhóm thế được gọi theo thứ tự
chữ cái đầu tên gốc ankyl

1

CH2 CH3

1

2

CH3

CH3

CH2 CH3

3

1-etyl- 2-metylbenzen

1 – etyl – 3 - metylbenzen

o-etylmetylbenzen

m-etylmetylbenzen

- Nếu vòng benzen có 2 nhóm ankyl ở vị trí
+ Vị trí 1,2 – gọi là vị trí ortho (o)
+ Vị trí 1,3 – gọi là kí hiệu meta (m)
+ Vị trí 1,4 – gọi là kí hiệu para (p)

Ví dụ: Gọi tên các chất có CTCT sau :
CH3
CH 3

CH3

1,2 - đimetylbenzen
o - đimetylbenzen

1,3 - đimetylbenzen
m – đimetylbenzen
CH 3

CH3

1,4 - đimetylbenzen
p - đimetylbenzen
CH3


A.

Dựa vào mô hình phân tử benzen. Hãy cho
BENZEN
VÀ ĐỒNG ĐẲNG
biết:
I. ĐỒNG ĐẲNG,
ĐỒNG
PHÂN,
PHÁP, CẤU TẠO

Benzen có
cấu trúc
như DANH
thế nào?

1. Dãy
đồng Cacbon
đẳng của
benzen
Bộ khung
trong
phân tử benzen có
hình
gì ?
2. Đồng phân, danh
pháp
Vị trítạo
của các nguyên tử C, H trong benzen?
3. Cấu

Dạng đặc

Dạng rỗng
Mô hình phân tử benzen


- Cấu trúc phẳng, hình lục giác đều
- 6 nguyên tử C và 6 nguyên tử H cùng nằm trên một
mặt phẳng

Hoặc


II. TÍNH CHẤT VẬT LÍ.
- Các hiđrocacbon thơm đều là chất lỏng hoặc rắn.
Benzen là chất lỏng, khơng màu, có mùi đặc trưng. Khơng tan
trong nước, nhẹ hơn nước, có khả năng hòa tan nhiều
hợp chất hữu cơ.
- Nhiệt độ sơi của các hidrocacbon thơm tăng theo chiều
tăng của phân tử khối.
-

VD: So sánh nhiệt độ sơi của benzen và toluen
C6H6

<

CH3 (C7H8)

Quan sát thí nghiệm và nắm trạng
thái, màu sắc và tính tan?


III. TÍNH CHẤT HÓA HỌC
Từ cấu tạo
=> Các ankylbenzen có 2 trung tâm phản ứng
+ Nhân benzen
+ Mạch nhánh ankyl
=> Khả năng phản ứng của ankylbenzen:
+ phản ứng thế

+ phản ứng cộng
+ phản ứng oxi hóa


III/ Tính chất hố học
1/ Phản ứng thế.
a) Thế ngun tử H của vòng benzen.

- Phản ứng với halogen.
+ Br2
H

Br Br

C6H6 + Br2


→
Bét Fe

Br

+ HBr

Brombenzen
Quan sát thí
nghiệm và cho
biết benzen có phản ứng
với brom không?
bột Fe

C6Hn5Br
Nết0u có, phả
ứng+xảHBr
y ra
trong điều kiện nào?

Chú ý: Ở điều kiện thường benzen khơng làm mất màu dung dịch Br2


III/ Tính chất hoá học
1/ Phản ứng thế.
a) Thế nguyên tử H của vòng benzen.
- Phản ứng với halogen.
Các ankylbenzen ưu tiên nhóm
thế gắn
vào vòng benzen
Các
ankylbenzen
khiở vị trí o,p
thực hiện phản ứng
CH3
thế vào vòng
benzen
Br 2-bromtoluen
thì ưu tiên nhóm thế
(o-bromtoluen)
CH3
gắn vào những (41%)
vị trí
(o) + Br , Fe

2
nào?
CH
3
HBr
(p)
4-bromtoluen
(p-bromtoluen)
(59%)
Br


CỦNG CỐ:
Câu 1: Ứng với công thức phân tử C8H10 có bao nhiêu
đồng phân chứa vòng benzen?
A. 2
B. 3
C. 4
D. 5
C


Câu 2: Hợp chất nào sau đây không phải là
đồng đẳng của benzen
CH3

CH3

B.

A.

CH3
CH

C.
C

CH2

CH2 CH3

D.


Câu 3: Gọi tên chất sau đây?

CH3
Toluen (hoặc metylbenzen)
Câu 4: Cách đánh số sau đúng hay sai?
CH2 CH2

CH3

4
2
1

CH3

C 2H5

Đúng


Câu 5: Chọn đáp án đúng:
Ankylbenzen tham gia phản ứng thế
với Brom khi có mặt của chất xúc tác, sẽ ưu
tiên thế vào vị trí:
A. Ortho, meta.
B
B.
Ortho, para.
C. Meta, para.
D. Para.


Hướng dẫn học ở nhà
- Viết các đồng phân và gọi tên các hidrocacbon
thơm có công thức phân tử C8H10, C9H12?
- Xem phần tư liệu trang 161.
- Làm các bài tập trong sách bài tập.
- Chuẩn bị các nội dung còn lại của bài học( bỏ
phần II của B(Naphtalen)).


HẸN GẶP LẠI QUÍ THẦY CÔ CÙNG CÁC EM
HỌC SINH THÂN MẾN