MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG KHI TỔ CHỨC TRÒ CHƠI DÂN GIAN CHO TRẺ MẪU GIÁO 5 ĐẾN 6 TUỔI Ở TRƯỜNG MẦM NON NGA THỦY

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH THANH HÓA
PHÒNG GD&ĐT NGA SƠN (TRƯỜNG MẦM NON NGA THỦY)

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG KHI TỔ
CHỨC TRÒ CHƠI DÂN GIAN CHO TRẺ MẪU GIÁO 5 – 6 TUỔI
Ở TRƯỜNG MẦM NON NGA THỦY

Người thực hiện: Phạm Thị Hường
Chức vụ : Giáo Viên
Đơn vị công tác : Trường Mầm non Nga Thủy
SKKN thuộc lĩnh vực: Chuyên môn

THANH HÓA, NĂM 2015
1


A. ĐẶT VẤN ĐỀ
Thế kỷ XXI loài người sống trong nền văn minh công nghiệp hiện đại,
trong đó con người là trung tâm của sự phát triển.Sự hùng mạnh của các quốc
gia trên thế giới là do tiềm năng trí tuệ quyết định, do đó phát triển năng lực trí
tuệ và năng lực hành động cho con người là một trong những xu hướng xây
dựng chiến lược giáo dục của nhiều quốc gia trên thế giới.
Ở Việt Nam, trong sự nghiệp đổi mới đất nước, Đảng ta đã chỉ rõ “Điều
quyết định là ở con người với trí tuệ và năng lực ngày càng cao” và Đảng ta
cũng khẳng định rõ ràng rằng “Nguồn lực lớn nhất, quý báu nhất của chúng ta là
tiềm lực con người, trong đó có tiềm lực trí tuệ”
Do đó phát huy nguồn lực con người là nhân tố cơ bản của sự phát triển
nhanh chóng và bền vững của xã hội, con người vừa là mục tiêu vừa là động lực
của sự phát triển kinh tế - xã hội, là nhân tố quyết định thắng lợi trong sự nghiệp

công nghiệp hoá và hiện đại hoá đất nước. Để chuẩn bị nguồn năng lực đáp ứng
nhu cầu của xã hội Đảng đã chỉ rõ “Vai trò của trí tuệ, nguồn nhân lực có trí tuệ
và đi liền với nó là vai trò của giáo dục - đào tạo, đầu tư cho giáo dục là đầu tư
cho sự nghiệp phát triển” đó là nền văn minh trí tuệ trong đó con người đứng ở
vị trí trung tâm. Vấn đề giáo dục con người là vấn đề của mọi thời đại, mọi quốc
gia dân tộc và cũng là của mọi nhà, mọi người.Vì vậy, việc giáo dục con người
ngay từ những năm tháng đầu đời là vô cùng quan trọng. Giáo dục mầm non là
bậc học đầu tiên của hệ thống giáo dục quốc dân, có vai trò đặc biệt quan trọng
trong việc đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển của nhân cách con
người. Trong thời đại ngày nay, trẻ em luôn được xác định là tương lai của đất
nước, là những chủ nhân quyết định vận mệnh đất nước. Ở lứa tuổi mẫu giáo,
hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo, bởi vui chơi đã gây ra những biến đổi
về chất, có ảnh hưởng quyết định đến sự hình thành nhân cách trẻ và là tiền đề
cho hoạt động học tập ở lứa tuổi tiếp theo. Phương châm “Học mà chơi, chơi mà
học” luôn được quán triệt trong công tác chăm sóc, giáo dục trẻ mẫu giáo ở
trường mầm non. Trong hoạt động vui chơi có rất nhiều trò chơi học tập và một
bộ phận không thể không nhắc đến đó là các trò chơi dân gian – đây là một loai
trò chơi được trẻ em mẫu giáo yêu thích. Trên thế giới, không có một dân tộc
nào lại không có trò chơi riêng cho con em mình. Từ xa xưa trẻ em Việt Nam đã
có nhu cầu chơi, chúng nghĩ ra các trò chơi, truyền cho nhau cách chơi từ thế hệ
2


này sang thế hệ khác. Nhờ đó mà trò chơi dân gian được lưu truyền đến ngày
nay.Trò chơi dân gian đã được sử dụng nhiều trong các hoạt động vui chơi của
trẻ ở trường mầm non, đặc biệt là hoạt động học có chủ đích của giáo viên cho
trẻ ở trường mầm non. Các trò chơi dân gian không chỉ nhiều về số lượng mà
còn phong phú về thể loại. Việc kết hợp trò chơi dân gian trong các hoạt động
học có chủ đích tại trường mầm non mang ý nghĩa to lớn trong việc: rèn luyện
thể lực, sự khéo léo , nhịp nhàng, rèn luyện trí tuệ, sự nhanh trí, óc phán đoán,

gợi xúc cảm thẩm mỹ, khả năng hoạt động nhóm, tập thể, sự gắn kết của tình
bạn và đặc biệt nó góp phần xây dựng nhân cách mang đậm văn hóa dân tộc
Việt Nam cho trẻ ngay từ khi trẻ còn nhỏ. Từ lí do trên, tôi chọn đề tài nghiêm
cứu “Một số biện pháp nâng cao chất lượng khi tổ chức trò chơi dân gian cho
trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi ở trường mầm non Nga Thủy" do tôi phụ trách.
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1.CƠ SỞ LÝ LUẬN:
Trò chơi dân gian là vốn quý của dân tộc đã gắn liền với đời sống lao
động và các hội hè, đình đám của nhân dân. Trò chơi vừa thể hiện tính sáng tạo
của người lao động vừa là giải trí sau những ngày lao động mệt nhọc, bày tỏ
niềm vui mùa bội thu, hay chiến thắng thiên nhiên,… Trò chơi đa dạng cuốn hút
người chơi bởi sự bình dị khéo léo, nhạy bén, hấp dẫn, vui tươi, hòa nhập, cởi
mở trong cuộc sống.
Trò chơi dân gian cũng là một di sản quý báu của dân tộc. Nó được kết
thành từ quá trình lao động và sinh hoạt, trong đó tích tụ cả trí tuệ và niềm vui
cuộc sống của bao thế hệ người Việt xưa. Đặt biệt đối với trẻ em, trò chơi dân
gian với những chức năng đặc biệt của nó đã mang lại cho thế giới trẻ thơ nhiều
điều thú vị, bổ ích. Đúng như lời PGS.TS Nguyễn Văn Huy, Giám đốc Bảo tàng
Dân tộc học VN cho rằng: “Cuộc sống đối với trẻ em không thể thiếu những trò
chơi. Trò chơi dân gian không đơn thuần là một trò chơi của trẻ con mà nó chứa
đựng cả một nền văn hoá dân tộc VN độc đáo và giàu bản sắc.
Trò chơi dân gian không chỉ nâng cánh cho tâm hồn trẻ, giúp trẻ phát triển
khả năng tư duy, sáng tạo, sự khéo léo mà còn giúp các em hiểu về tình bạn, tình
yêu gia đình, quê hương, đất nước.
3


Trẻ em ở một xã hội công nghiệp, chỉ quen với máy móc và không có
khoảng trống để chơi cũng là một thiệt thòi. Thiệt thòi hơn khi các em không
được làm quen và chơi những trò chơi dân gian của thiếu nhi thuở trước - đang

ngày càng bị mai một và quên lãng, không chỉ ở các thành phố mà còn ở cả các
vùng nông thôn, nơi mà đang dần bị đô thị hoá mạnh mẽ. Vì thế giúp các em
hiểu và tìm về cội nguồn với những trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết”.
Có thể thấy, ngày nay trò chơi của các em chủ yếu được thay thế bằng đó là các
trò chơi sử dụng các thiết bị máy móc, ít có tác dụng giáo dục, thậm chí còn là
nguyên nhân tác động đến hành động, ý thức không tốt của các em.Vì vậy, việc
bảo tồn và giúp các em tiếp cận với các trò chơi dân gian là trách nhiệm không
chỉ của ngành giáo dục, mà là của mọi người, mọi nhà và toàn xã hội.
Trò chơi trẻ em Việt Nam thường bắt nguồn từ những bài đồng dao, một
thể loại văn vần độc đáo của dân tộc. Đấy là những bài ca có nhịp điệu đơn giản
gieo vần một cách thoải mái, có thể ngắn dài bất kỳ hoặc lặp đi lặp lại không
dứt. Nhờ đó mà trò chơi dân gian được lưu truyền đến ngày nay. Trò chơi dân
gian đã được sử dụng nhiều trong các hoạt động vui chơi của trẻ ở trường mầm
non, đặc biệt là hoạt động học của giáo viên cho trẻ ở trường mầm non. Các trò
chơi dân gian không chỉ nhiều về số lượng mà còn phong phú về thể loại. Việc
kết hợp trò chơi dân gian trong các hoạt động học có chủ định tại trường mầm
non mang ý nghĩa to lớn trong việc: rèn luyện thể lực, sự khéo léo , nhịp nhàng,
rèn luyện trí tuệ, sự nhanh trí, óc phán đoán, gợi xúc cảm thẩm mỹ, khả năng
hoạt động nhóm, tập thể, sự gắn kết của tình bạn… và đặc biệt nó góp phần xây
dựng nhân cách mang đậm văn hóa dân tộc Việt Nam cho trẻ ngay từ khi trẻ còn
nhỏ.Chúng ta biết rằng, ở lứa tuổi mẫu giáo, hoạt động vui chơi là hoạt động chủ
đạo, bởi vui chơi đã gây ra những biến đổi về chất, có ảnh hưởng quyết định đến
sự hình thành nhân cách trẻ và là tiền đề cho hoạt động học tập ở lứa tuổi tiếp
theo. Phương châm “Học mà chơi, chơi mà học” luôn được quán triệt trong công
tác chăm sóc, giáo dục trẻ mẫu giáo ở trường mầm non. Trong hoạt động vui
chơi có rất nhiều trò chơi học tập và một bộ phận không thể không nhắc đến đó
là các trò chơi dân gian - đây là một loai trò chơi được trẻ em mẫu giáo yêu
thích.

4

2. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ:

1.Thuận lợi:
- Năm học 2014 - 2015 tôi được giao phụ trách lớp 5 - 6 tuổi, bản thân luôn
cố gắng trong mọi nhiệm vụ được giao cũng như dạy học các cháu. Được sự
quan tâm ban giám hiệu nhà trường, chi uỷ, chi bộ, các cấp lãnh đạo địa phương
về tạo điều kiện cơ sở vật chất, trường lớp từng bước khang trang, chuẩn bị đầy
đủ đồ dùng đồ chơi cho cô và trẻ đặc biệt là chuẩn bị đầy đủ cho hoạt động để
trẻ thực hiện, cùng với sự phối hợp nhiệt tình của các bậc phụ huynh trong việc
mua sắm đồ dùng trang phục cho trẻ.
- Có đội ngũ giáo viên nhiệt tình, chuyên môn tốt luôn tạo điều kiện để học
hỏi lẫn nhau trong công tác
- Bản thân tôi là một giáo viên trẻ năng động nhiệt tình có niền đam mê với
công tác chăm sóc giáo dục trẻ, điều đặc biệt bản thân tôi có nhiều kinh nghiệm
trong việc chăm sóc giáo dục trẻ 5 - 6 tuổi, rõ nét nhất vẫn là tổ chức các trò
chơi dân gian cho trẻ. Bản tôi luôn được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của lãnh
đạo Phòng Giáo Dục và Đào Tạo và hướng dẫn của BGH Nhà trường sự quan
tâm tạo điều kiện về mọi mặt của các cấp ủy Đảng chính quyền địa phương của
các bậc cha mẹ học sinh tạo điều kiện về kinh phí cũng như đồ dùng đồ chơi
nhất là đồ dùng phục vụ trò chơi dân gian, nên ngay từ đầu năm học tôi đã xây
dựng lịch trình tổ chức giao lưu trò chơi dân gian cho chính lớp mình.
- Trẻ lớp tôi rất mạnh dạn, tự tin, thông minh, thích tham gia vào các trò,
đặc biệt là các trò chơi dân gian.
- Bản thân tôi đã trải qua thời thơ ấu tôi hiểu, những trò chơi dân gian đã
gắn bó với tôi trong suốt thời thơ ấu đó. Tôi rất thích các trò chơi dân gian Việt
Nam và sưu tầm được rất nhiều trò chơi dân gian thú vị và đặc sắc, phù hợp với
trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi hơn bao giờ hết.
- Bản thân tôi có trình độ đào tạo trên chuẩn và trải qua nhiều năm kinh

nghiệm thực tế giảng dạy tại lớp 5 - 6 tuổi.
- Tôi nghĩ rằng việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ 5 - 6 tuổi đòi hỏi
cô giáo phải thật sự linh hoạt và sáng tạo cao.
2. Khó khăn:
Xã nga Thuỷ là một xã nghèo nằm ven biển nên phần lớn các phụ huynh đi
làm ăn xa để con cái gửi ông, bà, cô, bác....Còn một số ít phụ huynh xóm 8 và 9
5


đi biển hàng tháng mới về nhà nên việc chăm sóc các cháu chưa được chu đáo,
họ xem nhẹ bậc học mầm non vì vậy phụ huynh cũng xem nhẹ các trò chơi,
chưa tạo điều kiện để trẻ phát huy hết khả năng.
- Nhiều phụ huynh rất nóng lòng trong việc cho con mình học đọc, học viết,
chứ không biết đến việc vui, chơi của trẻ. Bên cạnh đó một số phụ huynh chưa
quan tâm đúng mức đến việc học của con em mình.
- Trẻ không có sự quan tâm của cha mẹ nên tâm lý của trẻ không ổn định.
- Thời gian tổ chức cho trẻ chơi rất hạn hẹp vì một trò chơi không thể diễn ra
trong suốt cả một hoạt động của trẻ mà nó chủ yếu chỉ được lồng ghép và tích
hợp vào các hoạt động mà thôi.
- Ở mọi trò chơi con phải tùy thuộc vào mức độ khó hay dễ của mỗi trò
chơi không giống nhau. Có những trò chơi vô cùng đơn giản nhưng cũng có
những trò chơi lại vô cùng phức tạp, đòi hỏi người chơi phải tư duy trong quá
trình chơi.
* Qua khảo sát chất lượng đầu năm cho thấy:
STT

Nội dung khảo sát
Tổng số trẻ( 39)

Đạt

Tốt

%

Khá

CĐ
%

TB

%

1

Trẻ biết luật chơi, cách 5
chơi của các trò chơi
dân gian

12,8 10

25,7 15

38,5 9

23

2

Trẻ thuộc lời ca và biết 4

chơi trò chơi dân gian

10.
3

28.
2

15

38.
5

9

23

3

Hứng thú tham gia trò
chơi

6

15.3 10

25.7 16

41

7

18

4

Biết lựa chọn đồ dùng
đồ chơi phù hợp với trò
chơi

5

12.
8

28.
2

36

9

23

11

11

14

Từ những thực trạng trên đây, tôi đã đề ra một số giải pháp cụ thể như sau:
3. CÁC GIẢI PHÁP VÀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN:
6


1.Chuẩn bị địa điểm, đồ dùng đồ chơi, lời đồng dao trước khi tổ chức
trò chơi dân gian cho trẻ:
Địa điểm, đồ dùng đồ chơi cũng như lời đồng dao là trong những yêu cầu
tất tếu không thể thiếu được đối với trò chơi dân gian, chúng ta muốn tổ chức
thành công một trò chơi dân giàn nào đó thì việc đầu tiên chúng ta phải làm đố
là lựa chọn dịa điểm chơi, cũng như đồ dùng đồ chơi và lời ca sao cho phù hợp
với trò chơi.
1.1 Chuẩn bị địa điểm : Trò chơi dân gian gắn bó chặt chẽ với thiên nhiên Việt
Nam. Trong trò chơi dân gian, con người và thiên nhiên hoà quyện với nhau,
thiên nhiên được nhân cách hoá trở nên có hồn. Có những trò chơi dân gian
mang tính tập thể cao thường có số lượng cháu tham gia đông như trò chơi :
Rồng rắn, kéo co, mèo đuổi chuột…Tuy vậy cũng có những trò chơi tĩnh trẻ hay
chơi theo nhóm nhỏ như trò chơi: Chồng nụ chồng hoa, cắp cua… Vì vậy tôi
luôn nắm vững cách chơi, luật chơi, đặc điểm của từng trò chơi để từ đó lựa
chọn địa điểm chơi phù hợp với từng trò chơi. Đối với những trò chơi có số
lượng trẻ tham gia chơi đông, tôi đã tận dụng khoảng không gian thoáng mát ở
sân trường để tổ chức cho trẻ chơi, với những trò chơi tĩnh tôi tổ chức lồng ghép
vào các hoạt động chung, hoạt động chiều để cho các cháu chơi trong lớp. 1.2
Chuẩn bị đồ dùng, đồ chơi: Để trò chơi được thành công thì ngoài kiến thức cơ
bản như nắm vững luật chơi, cách chơi, thuộc lời ca. Đồ dùng đồ chơi phục vụ
cho trò chơi cũng là cơ sở quyết định kết quả của trò chơi. Mỗi trò chơi dân gian
có một hoặc nhiều loại đồ dùng đồ chơi tương ứng, nếu thiếu nó sẽ không tiến
hành được. Ví dụ: Trò chơi “Cướp cờ” đòi hỏi một mảnh vải hoặc cành lá làm
cờ, giữa sân vẽ 1 vòng tròn đặt làm cành hoặc mảnh vải, ở đầu mỗi sân vẽ một
vạch ngang làm mốc. Đối với trò chơi “kéo co” thì đòi hỏi phải có 1 sợi dây

thừng 6m, vẽ 1 vạch thẳng làm ranh giới giữa 2 đội. Với trò chơi “ném vòng cổ
chai” thì đòi hỏi phải có 3 cái chuỳ hoặc 3 cái chai, 9 vòng tròn đường kính 10 15cm làm bằng tre… Hay như trò chơi “bịt mắt bắt dê” nếu thiếu 2 cái khăn bịt
mắt thì không thể tổ chức được.

7


Các cháu và cô chơi mèo đuổi chuột

Các cháu chơi rồng rắn lên mây

Để có được đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trẻ chơi, ngoài việc tìm tòi
nghiên cứu ở sách báo, tôi cũng tận dụng những nguyên vật liệu sẵn có ở địa
phương như: cành cây, lá cây, tre, nứa… những vật liệu phế thải như: chai nhựa,
vải vụn. Ngoài ra tôi cũng huy động ở các bậc phụ huynh sưu tầm thêm những
nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương để tạo ra những đồ dùng đồ chơi an toàn,
đẹp mắt thu hút sự chú ý của trẻ, kích thích trẻ tham gia vào trò chơi. Và với đồ
dùng đồ chơi tự làm khi đưa vào sử dụng trong trò chơi dân gian tôi thấy trẻ rất
hào hứng, hứng thú chơi. Điều đó chứng tỏ rằng đồ dùng đồ chơi phục vụ cho
trò chơi dân gian rất quan trọng. Vì thế trước khi tổ chức cho trẻ chơi 1 trò chơi
dân gian nào đó, giáo viên cần tìm hiểu kĩ về cách chơi, luật chơi, xác định
những đồ dùng đồ chơi phù hợp với trò chơi để từ đó có thể chuẩn bị đầy đủ các
yếu tố cần thiết cho trò chơi để trò chơi được tổ chức tốt hơn, hiệu quả hơn.
1.3 Dạy trẻ đọc thuộc lời ca: (với những trò chơi có lời đồng dao) Hầu hết
trò chơi dân gian trẻ em Việt nam đều gắn liền với những bài đồng dao. Đó là
những câu vè ngắn gọn, có nhịp điệu, âm thanh dễ thuộc, dễ nhớ được sử dụng
trong khi chơi, nhưng thiếu nó thì trò chơi khó có thể tiến hành được. Và khi
chơi trẻ không đơn thuần thực hiện các vận động của mình mà chúng thường
vừa chơi vừa hát hoặc đọc lời đồng dao nào đó.
Ví dụ : Chơi “Kéo cưa lừa xẻ” thì trẻ hát hoặc đọc: Kéo cưa lừa xẻ - Ông

thợ nào khoẻ - Thì ăn cơm vua - Ông thợ nào thua - Về bú tý mẹ. Hay khi chơi
8


“lộn cầu vồng” thì trẻ hát hoặc đọc : Lộn cầu vồng - Nước sông nước chảy - Có
cô mười bảy - Có chị mười ba - Ra lộn cầu vồng … Những câu hát tuy chưa có
mạch ý rõ ràng nhưng nếu thiếu nó thì trò chơi không thực hiện được. Thật vậy,
qua thực tế tôi thấy : các bài đồng dao gắn với trò chơi khiến cho không khí chơi
vui vẻ nhộn nhịp hơn. Khi tham gia chơi trẻ được ca hát nhảy múa, đối đáp qua
đó vốn từ của trẻ được phong phú, ngôn ngữ mạch lạc. Chính vì vậy muốn tổ
chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian có lời đồng dao, thì điều cần thiết trước
hết phải cho trẻ đọc thuộc lời ca trước. Từ đó kích thích sự hứng thú và tích cực
tham gia chơi của trẻ. Đối với lớp tôi, trước khi tổ chức cho trẻ chơi trò chơi dân
gian có gắn bài đồng dao. Tôi thường tận dụng những khoảng thời gian vào các
hoạt động chơi tự do, mọi lúc mọi nơi để tập cho trẻ thuộc lời ca trước. Tôi
thường đọc cho trẻ nghe qua 2 lần, tôi đọc với giọng truyền cảm kết hợp với
điệu bộ minh hoạ và đưa người theo nhịp điệu của bài đồng dao để kích thích lôi
cuốn trẻ hứng thú muốn được đọc, được chơi trò chơi gắn với bài đồng dao đó.
Rồi tôi cho trẻ đọc theo cô nhiều lần đến khi trẻ thuộc lời ca. Thực tế tôi thấy
khi trẻ đã thuộc lời ca thì trò chơi được tổ chức sôi động, nhộn nhịp hẳn lên, trẻ
hào hứng tham gia chơi một cách say mê, nhiệt tình.
- Kết quả: Khi sử dụng biện pháp trên tôi thấy trẻ trong lớp rất hào hứng,
tôi chuẩn bị đồ dùng đồ chơi luôn luôn chú ý đến an toàn, đẹp, khoa học sáng
tạo, không gây nguy hiểm đối với trẻ là đầu tiên. Lời ca ứng với tác động tác trẻ
làm, địa điểm cũng không kém phần quan trọng rộng, hẹp tùy theo trò chơi tạo
cơ hội cho trẻ thể hiện hết mình. Vì vậy trong lớp tôi có tổng số trẻ là 39/39 trẻ
hứng thú tham gia các trò chơi.
2: Tổ chức các trò chơi phù vào các thời điểm trong ngày.
Mỗi hoạt động của trẻ đều nhằm đạt được một mục đích nhất định. Vì thế,
hoạt động nào cũng có tính chất riêng của nó. Nếu như hoạt động học được tổ

chức nhằm cung cấp các kiến thức cho trẻ thì hoạt động ngoài trời lại giúp trẻ
được gần gũi với thiên nhiên, khám phá các hiện tượng tự nhiên và phát triển thể
chất; hay như ở hoạt động góc trẻ lại được mở rộng thêm về kinh nghiệm sống
và kỹ năng chơi theo nhóm. Chính vì vậy, giáo viên cần chú ý lựa chọn và tổ
chức các trò chơi dân gian cho phù hợp với tính chất của từng hoạt động.

9


• Hoạt động ngoài trời:
Có thể nói rằng, ở hoạt động này trẻ được hít thở khí trời, được tiếp xúc với
thiên nhiên, với cảnh vật xung quanh, thả mình vào những trò chơi vui nhộn
cùng bạn bè. Tôi đã tận dụng khoảng không gian thoáng mát của sân trường để
tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ, với hoạt động này tôi đã lựa chọn những
trò chơi vận động nhằm tăng cường sức khoẻ và rèn luyện các yếu tố thể lực cho
trẻ như : Mèo đuổi chuột, cướp cờ, kéo co, nhảy ba bố… Trò chơi dân gian thực
sự lôi cuốn được trẻ bời những tiềng cười nói của tất cả các bạn cùng chơi.
Là trò chơi nhằm rèn luyện sức khoẻ, sự nhanh nhẹn, khéo léo, kỹ năng ứng
xử trong cuộc sống , giáo dục cho trẻ tinh thần đồng đội, giao lưu đoàn kết bạn
bè , tôn trọng kỷ luật và khả năng đối đáp.

Các cháu chơi Nhảy ba bố
Trong trò chơi dân gian còn có loại trò chơi sáng tạo, trò chơi này cô hướng
dẫn trẻ làm những đồ vật bằng vật liệu trong thiên nhiên như làm chong chóng,
xếp con trâu, con châu chấu bằng lá cây, trò chơi này giúp trẻ khéo tay phát huy
sáng kiến, phát triển năng khiếu thẩm mỹ.
• Trong hoạt động học:
Tôi luôn lựa chọn những trò chơi dân gian nhẹ nhàng, đề lồng ghép, chuyển
tiếp từ hoạt động này sang hoạt động khác nhằm gây hứng thú cho trẻ. Ổn định
10

lớp tôi có thể dùng trò chơi “ Tập tầm vông” hay “ Nu na nu nống” Đề lồng
ghép vào kiến thức học Làm quen chữ cái tôi chọn trò chơi “ Nu na nu nống” trò
chơi có lời có vần điệu , trẻ vừa đọc lời vừa đập vào đùi bạn luyện phát âm chữ
n, tiếng cuối cùng của bài đến bạn nào thì trẻ nào thì trẻ đó phải nói được từ có
chứa chữ cái cô yêu cầu, hoặc trò chơi “ Rồng rắn lên mây” có tác dụng giúp trẻ
phát triển ngôn ngữ, khả năng đối đáp, sự nhanh nhẹn, cuối cùng trẻ nào cô bắt
được cũng phải nói được từ có chứa chữ cái theo yêu cầu của cô. Để lồng ghép
củng cố kiến thức về toán (Cao – thấp, ôn số lượng) có thể sử dụng trò chơi,
Chồng nụ chồng hoa, ô ăn quan, kẹp kè…Trong hoạt động thể dục tôi thay thế
trò chơi vận động bằng trò chơi dân gian như kéo co, cướp cờ, đẩy gậy, nhảy
dây, chơi với que…

Chơi với que
• Đối với hoạt động góc :
Khi tổ chức hoạt động góc tôi đã chuẩn bị nhiều đồ dùng đồ chơi tạo sự kích
thích hứng thú để trẻ tích cực tham gia vào góc chơi trẻ đã chọn, tôi tổ chức cho
trẻ chơi theo nhóm nhỏ trong một không gian hẹp như trò chơi : Kéo cưa lừa xe,
ô ăn quan…
11


Cô hướng dẫn các cháu chơi trò chơi ô ăn quan
Bên cạnh đó tôi chú ý lồng ghép những trò chơi mà trong đó trẻ em tự tay
làm nên những đồ vật bằng vật liệu trong thiên nhiên như xếp lá mít, lá đa thành
con trâu, lá dừa thành con cào cào, thành chong chóng.. để kích thích sự sáng
tạo ở trẻ, rèn luyện sự khéo léo của đôi bàn tay khơi dậy khiếu thẩm mĩ cần cho
cuộc sống và lao động sau này
• Trong các hoạt động mọi lúc mọi nơi.

Trong hoạt động chiều, lúc đón và trả trẻ, tôi luôn tận dụng mọi lúc, mọi nơi
và lựa chọn những trò chơi, mang tính nhẹ nhàng hướng dẫn trẻ các trò chơi
như: Chi chi chành chành, Kéo cưa lừa xẻ, ô ăn quan đánh chuyền, đánh cờ,
chơi chài, chồng nụ chồng hoa, lộn cầu vòng... hoặc trò chơi bắt nguồn từ những
bài đồng dao lặp đi lặp lại một cách thoải mái như “Con gà cục tác cục ta/ Hay
đỗ đầu hè hay chạy rông rông/ Má gà thì đỏ hồng hồng/ Cái mỏ thì nhịn, cái
mồng thì tươi/ Cái chân hay đạp hay bơi/ Cái cánh hay vỗ lên trời gió bay” chơi
những trò chơi kết hợp với lời giúp trẻ phát triển ngôn ngữ..

12


Các cháu chơi lộn cầu vòng
Các cháu chơi trò trồng nụ trồng hoa
Trò chơi dân gian lồng ghép vào các hoạt động hằng ngày của trẻ giúp tôi
luôn phải nắm bắt được tâm sinh lý của trẻ trong lớp, những cháu nhút nhát,
thiếu tự tin, hạn chế về ngôn ngữ tôi thường giúp trẻ bằng cách chơi với trẻ,
cùng đọc đi đọc lại những câu đồng dao ở mọi lúc mọi nơi, không quát nạt,
khuyến khích trẻ mạnh dạn tham gia vào trò chơi. Bên cạnh đó tôi thường xuyên
trao đổi với phụ huynh nên dành thời gian chơi với trẻ và cho trẻ chơi các trò
chơi dân gian khi ở nhà.
- Kết quả: Qua biện pháp trên tôi thấy trẻ lớp tôi rất hào hứng, đặc biệt cô
tổ chức các trò chơi gần gũi, sát với từng hoạt động, từng chủ đề trẻ rất dễ nhớ,
khắc sâu các trò chơi 1 cách nhẹ nhàng nhất. Với tổng số trẻ trong lớp là 39 thì
39/39 = 100% trẻ hứng thú tham gia.
3. Ứng dụng công nghệ thông tin nhằm thu hút trẻ tham gia vào trò chơi
Hiện nay công nghệ thông tin ngày 1 phát triển rộng rãi không chỉ với kinh
tế xã hội mà với giáo dục nó cũng là 1 phần quan trong không thể thiếu, với xã
hội ngày nay nếu chúng ta không ứng dụng công nghệ thông tin vào trong việc
giảng dạy thì không những giáo viên mà ngay cả học sinh sẽ không theo kịp với

sự phát triển của nền giáo dục hiện nay. Chính vì vậy việc ứng dung công nghệ
thông tin thông qua các hoạt động giúp trẻ củng cố, bổ xung các trò chơi, vì trẻ
rất dễ nhớ, mau quên nên qua các hoạt động trong ngày: như: Hoạt động ngoài
13


trời, hoạt động góc, thời điểm đón trả trẻ, mọi lúc, mọi nơi. Tôi thường kết hợp
cho trẻ xem 1 số trò chơi lời ca, ảnh trên mạng từ đó trẻ nhớ lâu hơn về các trò
chơi, phong tục của vùng miền. Tôi thấy học sinh rất hào hứng thích thú xem,
sau khi xem xong thì các cháu luôn mong mốn được chơi luôn. Chính vì vậy mà
ưu thế của trò chơi dân gian là ở chỗ nó có thể dung nạp tất cả những ai muốn
chơi. Không bao giờ trò chơi dân gian quy định số người chơi nhất định. Vì vậy
tôi luôn khuyến khích, động viên tất cả các trẻ tham gia chơi càng đông càng
vui. Nếu chơi " Bịt mắt bắt dê",mỗi khi có một người vào thêm, vòng chỉ rộng ra
một chút chứ trò chơi không thay đổi. Còn trò chơi "Rồng rắn lên mây" thì thêm
một người, "cái đuôi" sẽ dài ra một chút và tất cả mọi người đều được chơi,
được chạy như nhau. Những trò chơi "Thả đỉa ba ba", "Chi chi chành chành",
"Nhảy lò cò", "Nhảy dây", nhảy ba bố... cũng tương tự như vậy.

Trong khi chơi, mọi trẻ đều bình đẳng như nhau. Nếu trẻ nào ích kỷ, chơi
không đúng luật chơi, chen lấn các bạn khác sẽ bị tập thể phê phán, loại trừ bằng
cách không cho chơi chung. Qua đó tinh thần tập thể của các bé được nâng lên
rất nhiều.
- Kết quả: Đặc điểm của trẻ ngay từ khi còn nhỏ là hiếu thắng, tò mò, ham
hiểu biết, nếu không có sự vào cuộc của người lớn thì trẻ dễ rơi vào trường hợp
trẻ tự kỷ, không hòa đồng, không có tính tập thể, dành hết cho mình, mà ở gia
đình thì chiều chuộng. Vì vậy ngay từ đầu khi trẻ bắt đầu đến trường, tôi thường
động viên tất cả các giáo viên đứng các lớp thừơng xuyên gần gũi trẻ nắm bắt
14

được đặc điểm tâm lý trẻ và hướng trẻ dần vào các nhóm chơi, trò chơi, mỗi độ
tuổi 1 ít. Trẻ lên lớp tôi cũng vậy từ đó tôi thấy trẻ hào hứng 100% trẻ được lôi
cuốn vào các trò chơi 1 cách nhanh nhẹn, hoạt bát nhất là qua những lần thi giữa
các lớp trong trường, khối tôi rất tự hào vì học sinh lớp tôi được đánh giá rất
cao.
4. Tuyên truyền phối hợp với phụ huynh dạy trẻ chơi một số trò chơi dân
gian tại nhà.
Xã hội hiện đại khiến cho bố mẹ thường ít có thời gian chơi với con cái
hơn. Trẻ con ngày nay ngày càng đam mê với những món đồ điện tử công nghệ
cao mà không được biết đến những trò chơi dân gian mà bố mẹ chúng thường
chơi ngày xưa, hoặc chí ít cũng đã được biết đến nhưng không có cơ hội chơi.
Thì ngay bây giờ bố mẹ hãy giành một ít thời gian để chia sẽ và dạy con những
trò chơi mà minh đã từng được chơi như vậy bố mẹ sẽ có thêm nhiều thời gian
quây quần bên gia đình, con cái, để các phụ huynh, đặc biệt là các gia đình có
con nhỏ nên dạy cho bé những trò chơi dân gian đơn giản mà vui vẻ. Nó vừa
giúp cho cả nhà có những giây phút vui vẻ, đầm ấm yêu thương vừa có thể gắn
kết tình cảm giữa bố mẹ và các con. Đây cũng là khoảng thời gian hiếm hoi giúp
cho những phụ huynh có thể ôn lại những khoảnh khắc vui vẻ của thời thơ ấu,
vừa giúp cho bé có thể học thêm những trò chơi dân gian đơn giản nhưng không
kém phần thú vị và bổ ích.
Những trò chơi dân gian này đều có đặc điểm chung là rất an toàn, không
cầu kì, phức tạp và cách chơi rất đơn giản, dễ nhớ. Bố mẹ sẽ chỉ cần chuẩn bị
một vài dụng cụ đơn giản trong nhà như mảnh vải, viên đá hoặc một vật dụng
bất kỳ trong nhà để chơi với bé hoặc thậm chí không cần một đồ vật gì cũng có
thể chơi được. Hơn nữa những trò chơi này rất gần gũi và thân thuộc với các em
nhỏ bởi nó đã gắn liền với thế hệ cha ông của người Việt Nam, hầu như ai cũng
biết đến. Nó giúp bé có một ấn tượng sâu đậm gắn liền với tuổi thơ và giúp bé
hướng về nguồn cội của mình khi hiểu biết hơn về những trò chơi dân gian của
ông cha. Khi chơi những trò chơi này, nó rất có ích cho việc phát triển thể chất

cũng như trí tuệ của các em. Với một số trò chơi gắn liền với các bài đồng dao
đi kèm, các bé sẽ cảm thấy hứng khởi hơn và cũng là một cách để các bé trau
dồi khả năng ghi nhớ, tiếp thu kiến thức mới và nâng cao khả năng ngôn ngữ
của bản thân. Vì thế, bố mẹ hãy phối hợp với cô giáo để cung cấp trò chơi cho
15


trẻ một cách chính xác nhất nhằm khuyến khích và sẵn sàng cùng bé chơi những
trò chơi dân gian thú vị Megamart giới thiệu dưới đây nhé.
Kéo cưa lửa xẻ

Một trò chơi cũng rất giống với “Chi chi chành chành” nhưng giúp bé vận
động nhiều hơn và có những hoạt động thể chất đòi hỏi sự kết hợp của cả cơ thể
đó là trò chơi”Kéo cưa lửa xẻ”. Mẹ và bé cũng có thể chơi trò chơi dân gian này
ở nhà với cách chơi cũng rất đơn giản và không cần một dụng cụ nào trong trò
chơi. Mẹ ngồi đối diện bé và cầm nắm chặt tay bé. Vừa hát bài đồng dao dưới
đây vừa làm động tác đầy người qua từng bên người chơi và lại đẩy lại tương
ứng với mỗi một câu hát. Động tác này giống như hai người thợ cùng nhau
chung sức cưa một khúc gỗ và hát bài hát sau:
“Kéo cưa lừa xẻ
Ông thợ nào khỏe
Về ăn cơm vua
Ông thợ nào thua
Về bú tí mẹ”
Khi bài hát kết thúc cũng là lúc cưa kéo về bên nào thì người đó bị thua.
Đây là một trò chơi dân gian rất bổ ích với các bé vừa có tác dụng giúp bé vận
động với những động tác đơn giản, nhẹ nhàng như một bài tập thể dục hàng
ngày vừa có tác dụng trong việc giúp bé học được thêm những kiến thức mới mẻ
và qua những bài đồng dao đơn giản dễ thuộc, dễ nhớ và quan trọng là thật vui
16

và bổ ích. Trò chơi này thích hợp để chơi khi có 2 người và dành cho các bé
trong độ tuổi 1-3 tuổi.
Oẳn tù tì

Đây là trò chơi đã trở nên quen thuộc với rất nhiều trẻ em từ trước đến
nay, không chỉ ở Việt Nam mà còn ở nhiều nước trên thế giới với những phiên
bản tên gọi và câu hát đi kèm khác nhau. Nhưng ở tất cả mọi nơi đều có chung
một cách chơi đó là người chơi sẽ đưa tay đung đưa theo nhịp câu hát và quyết
định ra một cái kéo hay một búa hay là lá. Nếu nắm tay vào là búa, chĩa hai
ngón trỏ ra là kéo và xòe cả bàn tay ra thì là lá. Nguyên tắc của trò chơi là búa
thắng được kéo, kéo cắt được lá và là bọc được búa. Tùy theo người chơi ra
quyết định là gì thì sẽ quyết định được ai là người thằng và ai là người thua. Trò
chơi này rất thú vị và có thể chơi được nhiều người cùng một lúc, bố mẹ cũng có
thể kết hợp trò chơi này cùng với nhiều trò chơi khác để có thể quyết định ai là
người chơi trước, ai là người phải chuẩn bị vật dụng trò chơi… Đây cũng là một
trò chơi dân gian được các trẻ em chơi rất nhiều từ trước đến nay và bài hát
thường được các em hát theo khi chơi đó là:“Oẳn tù tì.Ra cái gì?.Ra cái này!”
Trò chơi này có thể gợi mở cho bé sự tinh nhanh và còn có khả năng rèn
luyện tính phán đoán cũng như khả năng phản xạ nhanh nhẹn của bé. Không chỉ
tăng tính gắn kết với bố mẹ, bé cũng có thể chơi trò này cùng bạn bè và học cách
hòa đồng và vui chơi cùng tập thế. Bố mẹ có thể dạy trò chơi “Oẳn tù tì cho bé
kể từ khi lên 2 tuổi bởi lúc này bé đã có thể nhận biết được các sự vật và nhận

17


thức được cái kéo dùng để cắt, cái búa dùng để đóng đinh cũng như mỗi lần oằn
tù tì bé sẽ phải tự suy nghĩ thật nhanh xem sẽ “ ra cái gì” bây giờ.

Ô ăn quan

Trò chơi ô ăn quan thường thân thuộc với trẻ em ở nông thôn hơn với trẻ
ở thành phố bởi những vật dụng thường chơi trong trò chơi này như hòn sỏi,
viên đá có rất nhiều xung quanh trẻ cũng như trẻ có thể kẻ ô ngay trên nền đất
và chơi ở đó. Trẻ em thành phố thường ít sân chơi tự do hơn ở nông thôn, vì vậy
để chơi trò chơi dân gian này, bố mẹ có thể vẽ ô ra giấy và cắt theo khuôn mẫu
cho bé và thay cho các viên sỏi, hòn đá khó kiếm bằng những vật dụng khác dễ
kiếm hơn có thể thay thế được. Đây là một trò chơi được trẻ em rất yêu thích bởi
nó giúp bé có thể vận dụng khả năng tính toán, rèn luyện tư duy thông minh và
sáng tạo hơn. Nó cũng giúp cho các bé làm quen với cách suy nghĩ để đạt được
hiệu quả và thành công lớn nhất rất tích cực.
Cách chơi của trò chơi này đó là bé sẽ dựa vào các ô trong khung hình
chữ nhật của trò chơi rồi chia làm 10 ô vuông, mỗi cạnh dài của hình chữ nhật
có 5 ô vuông nhỏ đối xứng nhau., trong đó ở hai cạnh ngắn của hình chữ nhật là
hai hình bán nguyệt lớn được gọi là nhà quan. Các ô vuông nhỏ được gọi là nhà
dân và có 5 quân nhỏ được tượng trưng là những viên sỏi, viên đá nhỏ còn ô lớn
ở hai đầu được gọi là ô quan với hai viên đá to hơn.
Đầu tiên bé sẽ dải mỗi ô vuông nhỏ nhà dân gồm 5 quân, sau đó lần lượt
từng người chơi sẽ dải đều những quân ở nhà dân đi khắp các ô khác đến khi
18


nào dừng lại mà có một ô trống ở phía trước thì sẽ được “ăn” số quân và có thể
là cả “quan” nếu phía trước là ô của nhà quan. Nếu không thì tiếp tục dải tiếp
nhưng cần lưu ý là không được dải nhà quan mà nếu ô tiếp theo là nhà quan thì
dừng lại và đến lượt chơi của người kia.
Sau khi rải hết số quan và quân trên các ô, người chơi sẽ tổng kết xem ai có
nhiều quân và quan hơn người đó sẽ thắng. Trò chơi này rất phù hợp với những
bé ở độ tuổi tiểu học tiểu lên giúp cho các bé có thể vận dụng khả năng tính toán

và suy nghĩ thông minh hơn.
Còn rất nhiều trò chơi dân gian thú vị khác mà tuổi thơ những ông bố, bà
mẹ đều có thể được chơi trong suốt thời thơ ấu của mình. Nhân dịp lễ Tết cổ
truyền, hãy dành thời gian quan tâm đến trẻ em nhiều hơn và dạy cho bé chơi
những trò chơi dân gian thú vị và bổ ích này vừa là mang lại tiếng cười trẻ thơ
trong trẻo phù hợp với lứa tuổi của trẻ vừa mang lại cho con bạn những phát
triển về cả mặt thể chất và tinh thần.
IV.KIỂM NGHIỆM:
Kết quả sau khi thực nghiệm cho thấy:
STT

Nội dung khảo sát
Tổng số trẻ( 39)

Đạt
Tốt

%

Khá

CĐ
%

TB

%

1

Trẻ biết luật chơi, cách
chơi của các trò chơi
dân gian

20

51

16

41

3

8

2

Trẻ thuộc lời ca và biết 18
chơi trò chơi dân gian

46

20

51

1

03

3

Hứng thú tham gia trò
chơi

21

54

16

41

2

05

4

Biết lựa chọn đồ dùng
đồ chơi phù hợp với trò
chơi

20

51

17

44

2

05

0

0

0

0

0

0

Qua việc áp dụng một số kinh nghiệm của bản thân vào việc tổ chức cho
19


trẻ trong lớp làm quen với các trò chơi dân gian, tôi đã thu được nhiều kết
quả tốt:
-100% trẻ rất hứng thú và yêu thích các trò chơi dân gian.
- 100% trẻ được mở rộng kiến thức và có thêm rất nhiều hiểu biết về các
trò chơi dân gian, các phong tục truyền thống của dân tộc.
- Trẻ đã biết tự tổ chức chơi các trò chơi dân gian với các bạn trong lớp.
- Qua việc thường xuyên được tham gia vào các trò chơi dân gian, nhận thức và
thể lực của các trẻ trong lớp tôi được nâng cao rõ rệt. Trẻ nhanh nhẹn, năng

động, tự tin và hồn nhiên trong giao tiếp với mọi người.
C. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
Đối với trẻ thơ, những trò chơi dân gian là một trong những yếu tố hình
thành nên bản sắc văn hóa dân tộc, là nguồn sữa nuôi dưỡng thế gới tinh thần, là
nhịp cầu nối tâm thức các em với mọi bài học về cuộc sống xã hội. Bởi vì nó có
sức hấp dẫn, lôi cuốn mạnh mẽ nhất đối với các em. Tổ chức cho các em chơi
các trò chơi dân gian là phương tiện giúp các em phát triển ngôn ngữ, phát triển
tình cảm, đạo đức, tình đoàn kết, mở rộng nhận thức, tình yêu thiên nhiên, yêu
quê hương đất nước. Bằng những biện pháp tích cực có đầu tư nghiên cứu, khắc
phục những hạn chế nhất định. Tôi đã giúp các em thỏa mãn nhu cầu vui chơi,
kích thích học sinh học tập tốt, góp phần thắng lợi trong cuộc vận động “Xây
dựng trường học thân thiện – học sinh tích cực”,
Từ những giải pháp trên qua quá trình quá trình giảng dạy trong năm học,
cho thấy chất lượng tổ chức các trò chơi dân gian được nâng lên rõ rệt tôi nhận
thấy:
- Những trẻ chơi một cách hăng hái, hoạt động nổi bật trong khi chơi
thường cũng chính là những đứa trẻ thông minh, tháo vát và biết tổ chức trong
cuộc sống.
- Trò chơi dân gian còn giúp các trẻ trong lớp tôi thêm gắn bó với nhau,
nâng cao tinh thần đoàn kết và ý thức tập thể của trẻ.
- Khi tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ giáo viên cần tìm hiểu kỹ cách chơi,
luật chơi và chuản bị đầy đủ các yếu tố cần thiết để tiến hành trò chơi.
- Cần phải tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian để phát triển ở trẻ tinh
20


thần tập thể, biết nhường nhịn bạn bè, biết giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm của
mình với bạn khác.
- Trò chơi dân gian có tầm quan trọng rất lớn đối với sự phát triển của trẻ
nhỏ. Trò chơi dân gian vừa giúp trẻ thỏa mãn nhu cầu vui chơi, vừa góp phần

nâng cao nhận thức, phát triển các giác quan, tăng cường thể lực cho trẻ, giúp trẻ
trở thành những người lao động tài giỏi trong tương lai.
- Những kinh nghiệm của tôi rất đơn giản, giáo viên có thể dễ dàng thực
hiện.
- Một số giáo viên và cả phụ huynh học sinh trong trường đã áp dụng kinh
nghiệm của tôi trong việc tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian và đạt được kết
quả tốt.
- Bằng việc tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian, tôi đã giúp trẻ được
thỏa mãn nhu cầu vui chơi, đồng thời bảo tồn được một di sản văn hóa tốt đẹp
của dân tộc, góp phần thực hiện tốt cuộc vận động " Xây dựng trường học thân
thiện - Học sinh tích cực".
Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Nga Thủy, ngày 10 tháng 4 năm 2015
Tôi xin cam đoan đây là SKKN
của mình, không sao chép nội dung
của người khác
Người thực hiện
Phạm Thị Hường

21