LUẬN VĂN THẠC SĨ - XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ XÃ, PHƯỜNG, THỊ TRẤN Ở TỈNH CÀ MAU TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

BỘ QUỐC PHÒNG
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ
*

CHUNG QUY NHƠN

XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ XÃ, PHƯỜNG,
THỊ TRẤN Ở TỈNH CÀ MAU GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ
XÂY DỰNG ĐẢNG VÀ CHÍNH QUYỀN NHÀ NƯỚC

HÀ NỘI - 2014


2

BỘ QUỐC PHÒNG
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ
*

CHUNG QUY NHƠN

XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ XÃ, PHƯỜNG, THỊ TRẤN
Ở TỈNH CÀ MAU GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

CHUYÊN NGÀNH
XÂY DỰNG ĐẢNG VÀ CHÍNH QUYỀN NHÀ NƯỚC
MÃ SỐ: 60 31 02 03

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS TRẦN BÁ THANH

HÀ NỘI - 2014


3
BẢNG CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Chữ viết đầy đủ

ANND

An ninh nhân dân

BLLĐ

Bạo loạn lật đổ

CNH

Công nghiệp hóa

DBĐV

Dự bị động viên

“DBHB”

“Diễn biến hòa bình”

HTCT

Hệ thống chính trị

HĐH

Hiện đại hóa

HĐND

Hội đồng nhân dân

Nxb

Nhà xuất bản

MTTQ

Mặt trận Tổ quốc

UBND

Ủy ban nhân dân

QP, AN

Quốc phòng, an ninh

QPTD

Quốc phòng toàn dân

XHCN

Xã hội chủ nghĩa


4
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU
Chương 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ LÝ LUẬN, THỰC
TIỄN XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ XÃ,
1.1

tỉnh Cà Mau
Thực trạng và một số kinh nghiệm xây dựng đội ngũ cán

bộ xã, phường, thị trấn ở tỉnh Cà Mau
Chương 2 MỤC TIÊU, YÊU CẦU VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP
CHỦ YẾU XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ XÃ,
PHƯỜNG, THỊ TRẤN Ở TỈNH CÀ MAU GIAI
2.1

13

41

61

ĐOẠN HIỆN NAY

Sự phát triển của tình hình nhiệm vụ và mục tiêu, yêu cầu
xây dựng đội ngũ cán bộ xã, phường, thị trấn ở tỉnh Cà Mau

2.2

13

PHƯỜNG, THỊ TRẤN Ở TỈNH CÀ MAU
Đội ngũ cán bộ xã, phường, thị trấn và một số vấn đề cơ
bản về xây dựng đội ngũ cán bộ xã, phường, thị trấn ở

1.2

Trang
5

giai đoạn hiện nay
Những giải pháp chủ yếu xây dựng đội ngũ cán bộ xã,
phường, thị trấn ở tỉnh Cà Mau giai đoạn hiện nay

KẾT LUẬN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

61

69
92
94
102

5
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong hệ thống hành chính ở Việt Nam: xã, phường, thị trấn là đơn vị
hành chính cấp cơ sở, là nơi trực tiếp tiếp xúc và giải quyết những công việc
hàng ngày của nhân dân, là cầu nối giữa chính quyền nhà nước với nhân dân,
thực hiện quản lý nhà nước về kinh tế, văn hóa, xã hội và QP, AN ở địa
phương, bảo đảm cho chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước được
hiện thực hóa trong cuộc sống. Hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính
trị nói chung, của chính quyền cơ sở nói riêng phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong
đó trước hết và chủ yếu là về cán bộ và công tác cán bộ. Bởi vì, cán bộ là nhân
tố quyết định sự thành bại của cách mạng, gắn liền với vận mệnh của Đảng, của
đất nước và chế độ, là khâu then chốt trong công tác xây dựng Đảng trong từng
giai đoạn cách mạng.
Đội ngũ cán bộ xã, phường, thị trấn (gọi chung là đội ngũ cán bộ cấp xã)
có vai trò quan trọng trong quản lý và tổ chức công việc của chính quyền cơ sở,
giải thích các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến với
nhân dân; đồng thời phản ảnh nguyện vọng của quần chúng nhân dân với Đảng
và Nhà nước để có sự điều chỉnh, bổ sung chính sách cho phù hợp với thực tiễn.
Hội nghị lần thứ 5 Khóa IX về đổi mới và nâng cao chất lượng hệ thống chính
trị ở cơ sở xã, phường, thị trấn, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong
tình hình mới đã xác định: “Xây dựng đội ngũ cán bộ ở cơ sở xã, phường, thị
trấn là một nhiệm vụ quan trọng của toàn Đảng.” [50, tr.167-168].
Cà Mau là tỉnh Tây Nam bộ nằm ở cận cực Nam của Tổ quốc Việt Nam.
Cùng với cả nước, Cà Mau đang trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa,
hiện đại hóa, giải quyết đồng bộ các vấn đề nông nghiệp, nông thôn và nông
dân; đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng phát triển công nghiệp,
xây dựng và dịch vụ; khai thác có hiệu quả tiềm năng kinh tế biển, kinh tế thủy

sản và tài nguyên rừng; thực hiện phát triển nền kinh tế thị trường định hướng
XHCN.


6
Bên cạnh những thành tựu kinh tế, xã hội đã đạt được, hiện nay ở Cà
Mau nảy sinh nhiều vấn đề bức xúc, phức tạp trong quản lý và phát triển kinh tế
- xã hội theo cơ chế mới... Thực tế đó đặt ra yêu cầu mới đối với đội ngũ cán bộ
cơ sở nói chung, đội ngũ cán bộ cấp xã ở tỉnh Cà Mau nói riêng, đòi hỏi đội ngũ
này phải có cơ cấu hợp lý, có phẩm chất, năng lực tốt, bản lĩnh chính trị vững
vàng, ngang tầm nhiệm vụ mới ở địa phương.
Nhận thức đầy đủ những vấn đề trên, cấp ủy, chính quyền, cơ quan chức
năng các cấp đã có chủ trương, nghị quyết, chính sách trong xây dựng đội ngũ
cán bộ các cấp ở địa phương từng bước đáp ứng yêu cầu mới. Nhờ vậy, đội ngũ
cán bộ xã ở tỉnh Cà Mau đã có bước trưởng thành về nhiều mặt, góp phần vào
xây dựng HTCT và bộ máy chính quyền ở cơ sở trong sạch, vững mạnh, giữ
vững ổn định chính trị, góp phần phát triển KT-XH và thực hiện các nhiệm vụ
khác ở địa phương. Tiêu biểu trong công tác xây dựng đội ngũ cán bộ cấp xã ở
tỉnh Cà Mau đã được chú trọng quy hoạch đào tạo, bồi dưỡng, các chế độ chính
sách ngày càng hoàn thiện; tăng về mặt số lượng, trình độ và kiến thức các mặt
được nâng lên.
Tuy nhiên, bên cạnh đó công tác xây dựng đội ngũ cán bộ cấp xã vẫn là
khâu yếu kém: nội dung chương trình đào tạo còn bất cập; quy hoạch còn bị
động, chắp vá; chế độ, chính sách chưa thật sự thoả đáng; việc tổng kết, đánh
giá một cách có hệ thống và thường xuyên về xây dựng đội ngũ cán bộ cấp xã
chậm được tiến hành; chưa có giải pháp đồng bộ, phù hợp với đặc thù của địa
phương nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ xã của tỉnh Cà Mau trong giai đoạn mới.
Đặc biệt, trước yêu cầu thực hiện đồng bộ cải cách hành chính nhà nước, nhất là
cấp cơ sở, thì công tác xây dựng đội ngũ cán bộ xã còn nhiều hạn chế, bất cập
cả về nhận thức, trách nhiệm, nội dung, quy trình tiến hành...

Vì vậy, việc tác giả lựa chọn đề tài: “Xây dựng đội ngũ cán bộ xã,
phường, thị trấn ở tỉnh Cà Mau giai đoạn hiện nay” làm luận văn tốt nghiệp
cao học là đáp ứng yêu cầu cấp thiết cả về lý luận và thực tiễn.


7
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Vấn đề cán bộ và công tác cán bộ, trong đó công tác xây dựng đội ngũ
cán bộ cơ sở là nội dung được các nhà lãnh đạo, các cấp ủy đảng và nhiều nhà
khoa học nghiên cứu ở những góc độ và phạm vi khác nhau.
Thời gian qua, đã có nhiều công trình, đề tài nghiên cứu về xây dựng đội
ngũ cán bộ nói chung và xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức nói riêng, tiêu biểu
có các công trình và đề tài sau đây:
- Nhóm đề tài về xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức gồm có:
TS. Thang Văn Phúc và TS. Nguyễn Minh Phương (đồng chủ biên), “Cơ
sở lý luận, thực tiễn xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức”, Nxb Chính trị Quốc
gia, Hà Nội, 2001. Lê Thị Lý, “Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức xã trước
yêu cầu đổi mới”, Luận văn Thạc sĩ, Đại học Quốc gia, Hà Nội, 2003. Nguyễn
Thị Hậu, “Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền cấp xã ở
tỉnh Phú Thọ hiện nay”, Luận văn thạc sĩ Luật học, Hà Nội, 2003. Th.S Dương
Hương Sơn, “Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền cấp
xã ở tỉnh Quảng Trị hiện nay”, Luận văn thạc sĩ Luật học, Học viện Chính trị
quốc gia Hồ Chí Minh, 2004. TS. Hồ Công Dũng, “Xây dựng đội ngũ cán bộ,
công chức cơ sở Tây Nguyên giai đoạn 2006 - 2010”, Đề tài cấp Bộ, Hà Nội,
2006. Nguyễn Thanh Xuân, “Nghiên cứu đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức
theo vị trí chức danh”, Đề tài cấp Bộ, Hà Nội, 2006. Vũ Minh Bồng, “Nghiên
cứu các giải pháp xây dựng và phát triển cán bộ, công chức dân tộc thiểu số
người Khmer”, Đề tài cấp Bộ, Hà Nội, 2006. Trần Thị Kim Dung, “Cán bộ,
công chức cấp xã ở tỉnh Bắc Giang trong giai đoạn hiện nay”, Luận văn Thạc
sĩ Lý luận và lịch sử Nhà nước pháp luật, Hà Nội, 2011. Cao Thanh Thương,

“Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực quản lý cấp xã trên địa bàn huyện Hoài
Nhơn - Bình Định”, Luận văn Thạc sĩ Kinh tế, Đà Nẵng, 2011. Trương Ngọc
Hùng, “Giải pháp tạo động lực cho cán bộ, công chức xã, phường, thành phố
Đà Nẵng”, Luận văn Thạc sĩ Kinh tế, Đà Nẵng, 2012. Trần Văn Thanh, “Đào
tạo đội ngũ cán bộ, công chức hành chính cấp xã, (phường) thành phố Quy
Nhơn”, Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh, Đà Nẵng, 2012.


8
Các đề tài khoa học trên đã nêu bật vị trí, vai trò, đặc điểm và những vấn
đề có tính nguyên tắc trong xây dựng đội ngũ cán bộ công chức theo địa bàn
phạm vi nghiên cứu; đánh giá thực trạng, nguyên nhân. Trên cơ sở dự báo
những nhân tố tác động, các tác giả đã đề xuất những giải pháp chủ yếu để xây
dựng, phát huy vai trò đội ngũ cán bộ công chức hiện nay ở các địa bàn trên.
- Nhóm đề tài về xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt gồm có:
TS. Nguyễn Văn Tích (chủ biên), “Xác định cơ cấu và tiêu chuẩn cán bộ
lãnh đạo chủ chốt cấp cơ sở (xã, phường, thị trấn)”, Đề tài KT-XH.05-11-06,
1993. Hồ Bá Thâm, “Nâng cao năng lực tư duy của cán bộ lãnh đạo chủ chốt
cấp xã hiện nay”, Luận án Tiến sĩ Triết học, 1994. PGS, TS. Trần Xuân Sầm
(chủ biên), “Xác định cơ cấu và tiêu chuẩn cán bộ lãnh đạo chủ chốt trong hệ
thống chính trị thời kỳ đổi mới”, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1998.
Nguyễn Văn Phích, “Xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã ở tỉnh
Bình Thuận giai đoạn hiện nay”, Luận văn Thạc sĩ, Học viện Chính trị - Hành
chính Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội, 2000. Phạm Công Khâm, “Xây dựng đội
ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã vùng nông thôn Đồng bằng sông Cửu Long hiện
nay”, Luận án Tiến sĩ, 2000. Nguyễn Hồng Tân, “Xây dựng đội ngũ cán bộ
lãnh đạo chủ chốt cấp quận ở Thành Phố Đà Nẵng trong thời kỳ đẩy mạnh
công nghiệp hóa, hiện đại hóa”, Luận văn Thạc sĩ khoa học lịch sử, Hà Nội,
2000. Nguyễn Mậu Dựng, “Xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt của
Đảng bộ các cấp ở Tây Nguyên hiện nay”, Luận án Tiến sĩ lịch sử, 2000. Đoàn

Tất Hoài, “Xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở huyện Cần Giờ, thành
phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay”, Luận văn Thạc sĩ, 2001. Nguyễn
Căn Côi, “Xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở huyện Phú Bình, tỉnh
Thái Nguyên trong giai đoạn hiện nay”, Luận văn Thạc sĩ Lịch sử, 2002.
Nguyễn Huy Châu, “Xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt của hệ thống chính trị
cấp xã ở tỉnh Gia Lai trong giai đoạn hiện nay”, Luận văn Thạc sĩ, 2003. Vũ
Thị Nghĩa, “Xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt của hệ thống chính trị các xã ở
tỉnh Đồng Nai trong giai đoạn hiện nay”, Luận văn Thạc sĩ, Hà Nội, 2004.
Phạm Thị Thúy Vân, “Xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp phường ở thành


9
phố Cần Thơ hiện nay - Thực trạng và giải pháp”, Luận văn Thạc sĩ Khoa học
Chính trị, 2005. Trần Trung Trực, “Xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt hệ thống
chính trị cấp xã ở huyện Bình Chánh, thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn
hiện nay”, Luận văn Thạc sĩ Khoa học Chính trị, 2005. Hà Thị Bích Thủy,
“Xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt của hệ thống chính trị cấp phường, quận
Thanh Xuân, thành phố Hà Nội giai đoạn hiện nay”, Luận văn Thạc sĩ, 2006.
Đỗ Thanh Hiệp, “Ảnh hưởng tư duy kinh nghiệm đối với đội ngũ cán bộ chủ
chốt cấp cơ sở ở tỉnh Cà Mau”, Luận văn Thạc sĩ khoa học chính trị, Hà Nội,
2010. Biện Thanh Lâm, “Nâng cao đạo đức cách mạng của cán bộ chủ chốt
các xã ở tỉnh Cà Mau giai đoạn hiện nay”, Luận văn Thạc sĩ khoa học chính trị,
Hà Nội, 2010. Nguyễn Văn Hòa, “Đánh giá thực trạng cán bộ lãnh đạo chủ
chốt ở xã, phường, thị trấn tỉnh Bạc Liêu giai đoạn hiện nay”, Bạc Liêu, 2012.
Các công trình, đề tài trên đã luận giải quan niệm về cán bộ chủ chốt, chỉ
ra đặc điểm, yêu cầu về cơ cấu, tiêu chuẩn, trình độ, năng lực tư duy của cán bộ
chủ chốt các cấp; luận giải về vị trí, vai trò đội ngũ cán bộ chủ chốt các cấp;
quan niệm về công tác xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt, đánh giá thực trạng
chất lượng đội ngũ cán bộ, nguyên nhân và bài học kinh nghiệm; xác định mục
tiêu, phương hướng và đề xuất những giải pháp cơ bản nhằm xây dựng đội ngũ

cán bộ chủ chốt nói chung, tập trung vào cán bộ chủ chốt cấp xã theo phạm vi
nghiên cứu, góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ từng bước ngang tầm
chức trách, nhiệm vụ thời kỳ mới.
- Ngoài ra, một số bài viết, nghiên cứu được đăng trên các tạp chí như:
Trần Đình Thu: “Giải pháp nâng cao đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở
Kon Tum”, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 9/2007. Trần Quang Kiểm: “Hải Phòng
tạo nguồn cán bộ xã, phường, thị trấn”, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 7/2010.
Trương Minh Nguyệt: “Xây dựng đội ngũ cán bộ cấp xã ở Lạng Sơn”, Tạp chí
Xây dựng Đảng, số 4/2012. Phúc Sơn: “Giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ cấp
xã”, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 5/2012. Lê Ngọc Xuyên: “Giải pháp nâng cao
chất lượng đội ngũ cán bộ cơ sở ở Tây Nguyên”, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 1 +
2/2014 …


10
Nhìn chung, với những góc độ nghiên cứu tiếp cận khác nhau, những
công trình, đề tài nghiên cứu trên đã có những đóng góp nhất định cả về lý luận
và thực tiễn theo phạm vi nghiên cứu, từ đó xác định yêu cầu và đề xuất những
giải pháp cơ bản nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ xã nói chung; cán bộ, công
chức và cán bộ chủ chốt trong HTCT trên các địa bàn, địa phương ở nước ta.
Tuy nhiên, chưa có công trình, đề tài, luận văn nào nghiên cứu về “Xây
dựng đội ngũ cán bộ xã, phường, thị trấn ở tỉnh Cà Mau giai đoạn hiện nay” một
cách có hệ thống, toàn diện dưới góc độ chuyên ngành Xây dựng Đảng và Chính
quyền nhà nước. Vì vậy, tác giả lựa chọn vấn đề này làm đề tài nghiên cứu, là công
trình độc lập, không trùng lặp với các công trình, đề tài, luận văn, luận án đã
nghiệm thu, bảo vệ.
Đồng thời trên cơ sở kế thừa có chọn lọc kết quả nghiên cứu của các công
trình, đề tài, luận văn, luận án nói trên và căn cứ vào thực trạng đội ngũ cán bộ xã,
phường, thị trấn trong tỉnh, từ đó đưa ra những giải pháp nhằm xây dựng đội ngũ
cán bộ xã nói chung ở tỉnh Cà Mau ngang tầm chức trách, nhiệm vụ trong giai

đoạn mới.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
* Mục đích
Trên cơ sở làm rõ một số vấn đề cơ bản về lý luận và thực tiễn xây dựng
đội ngũ cán bộ xã, đề xuất giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ xã ở tỉnh Cà Mau
giai đoạn hiện nay.
* Nhiệm vụ
- Luận giải làm rõ về đội ngũ cán bộ xã và một số vấn đề cơ bản về xây
dựng đội ngũ cán bộ xã ở tỉnh Cà Mau.
- Đánh giá đúng thực trạng, chỉ rõ nguyên nhân và rút ra một số kinh
nghiệm xây dựng đội ngũ cán bộ xã ở tỉnh Cà Mau.
- Xác định mục tiêu, yêu cầu và đề xuất những giải pháp chủ yếu xây
dựng đội ngũ cán bộ xã ở tỉnh Cà Mau giai đoạn hiện nay.


11
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của đề tài
* Đối tượng nghiên cứu
Xây dựng đội ngũ cán bộ xã, phường, thị trấn ở tỉnh Cà Mau giai đoạn hiện
nay.
* Phạm vi nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu hoạt động xây dựng đội ngũ cán bộ xã, phường, thị
trấn ở tỉnh Cà Mau; phạm vi khảo sát tập trung ở 3 huyện là Trần Văn Thời,
Đầm Dơi, Cái Nước và thành phố Cà Mau; thời gian và các số liệu điều tra,
khảo sát từ năm 2008 đến nay.
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu
* Cơ sở lý luận
Đề tài được thực hiện trên cơ sở chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh, quan điểm, đường lối, nghị quyết của Đảng về cán bộ và chiến lược cán
bộ thời kỳ mới, pháp luật của Nhà nước về cán bộ công chức; chủ trương, nghị

quyết của Tỉnh ủy, huyện ủy về xây dựng đội ngũ cán bộ địa phương giai đoạn
hiện nay. Ngoài ra, đề tài có kế thừa kết quả nghiên cứu của một số công trình
có liên quan.
* Cơ sở thực tiễn
Thực tiễn xây dựng đội ngũ cán bộ xã, phường, thị trấn ở tỉnh Cà Mau;
qua các báo cáo sơ kết, tổng kết về công tác xây dựng đội ngũ cán bộ xã ở tỉnh
Cà Mau thời gian qua; đồng thời qua quá trình điều tra, nghiên cứu, khảo sát
thực tiễn của tác giả; bên cạnh đó có tiếp thu kế thừa và chọn lọc kết quả của
các công trình, đề tài đã được nghiệm thu, bảo vệ.
* Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở phương pháp luận chủ nghĩa Mác - Lênin, đề tài sử dụng tổng
hợp các phương pháp nghiên cứu khoa học của chuyên ngành và liên ngành,
trong đó chú trọng phương pháp: kết hợp lôgic - lịch sử, phân tích - tổng hợp,
phương pháp tổng kết thực tiễn, thống kê - so sánh và phương pháp chuyên gia.


12
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài
Kết quả nghiên cứu của đề tài cung cấp thêm cơ sở khoa học để cấp ủy
các cấp, cán bộ chủ chốt của tỉnh Cà Mau trong lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng đội
ngũ cán bộ xã, phường, thị trấn ở tỉnh Cà Mau giai đoạn hiện nay. Đề tài có thể
sử dụng làm tài liệu tham khảo, nghiên cứu, giảng dạy và học tập môn xây dựng
Đảng ở các trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện, thành phố và Trường
Chính trị tỉnh Cà Mau.
7. Kết cấu của luận văn
Luận văn gồm phần mở đầu, 2 chương (4 tiết), kết luận, danh mục tài
liệu tham khảo và phụ lục.


13

Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ LÝ LUẬN, THỰC TIỄN XÂY DỰNG
ĐỘI NGŨ CÁN BỘ XÃ PHƯỜNG, THỊ TRẤN Ở TỈNH CÀ MAU
1.1. Đội ngũ cán bộ và một số vấn đề cơ bản về xây dựng đội ngũ cán
bộ xã, phường, thị trấn ở tỉnh Cà Mau
1.1.1. Xã, phường, thị trấn và đội ngũ cán bộ xã, phường, thị trấn ở tỉnh Cà
Mau
* Các xã, phường, thị trấn ở tỉnh Cà Mau
- Khái quát về tỉnh Cà Mau
Cà Mau là tỉnh cực Nam của Tổ quốc, được tách ra từ tỉnh Minh Hải
thành hai tỉnh Cà Mau và Bạc Liêu từ ngày 01 tháng 01 năm 1997, là một trong
những tỉnh thuộc vùng Đồng bằng sông Cửu Long và nằm trọn trên bán đảo Cà
Mau. Mũi Cà Mau là địa danh có ý nghĩa kinh tế - chính trị, có ý nghĩa thiêng
liêng đối với nhân dân cả nước, có tầm chiến lược về an ninh - quốc phòng,
thuận lợi phát triển kinh tế biển. Toàn tỉnh có diện tích là 5.329,5 km 2, là tỉnh có
diện tích vào loại lớn trong vùng (chỉ sau tỉnh Kiên Giang). Đất đai của Cà Mau
là đất trẻ, mới được khai phá sử dụng, có độ phì trung bình khá, hàm lượng chất
hữu cơ cao. Các tài nguyên đất đai, khí hậu, nguồn nước… tương đối thuận lợi,
là tiềm năng lớn để phát triển kinh tế Ngư - Nông - Lâm nghiệp, tạo nguồn
nguyên liệu để phát triển công nghiệp chế biến xuất nhập khẩu và du lịch tham
quan gắn với du lịch sinh thái, biển đảo.
Là tỉnh duy nhất trong vùng và cả nước có 3 mặt giáp biển trải dài từ
biển Đông sang biển Tây với bờ biển dài 254 km, nằm trong vòng cung đường
biển của nhiều trung tâm phát triển của khu vực Đông Nam Á với nhiều hòn
đảo (Hòn Khoai, Hòn Chuối, Hòn Đá Bạc…) có vị trí chiến lược quan trọng, là
cầu nối để khai thác biển, ven biển và là tiền tuyến bảo vệ Tổ quốc; ngư trường
rộng trên 80.000 km2, tài nguyên biển phong phú với nhiều loại thủy hải sản
quý hiếm, có trữ lượng lớn, khả năng khai thác khoảng 250.000 tấn/năm; có
tiềm năng khá lớn về dầu khí trong lòng biển (trữ lượng tiềm năng khoảng 172
tỷ m3, đã phát hiện 30 tỷ m3, sản lượng khai thác có thể đạt 8,25 tỷ m 3/năm).

14
Vùng ven biển Cà Mau có nguồn tài nguyên rừng phong phú, đa dạng với hệ
sinh thái rừng ngập mặn và rừng ngập lợ trên 145.600 ha (bằng 36,9% diện tích
đất rừng vùng đồng bằng sông Cửu Long) có điều kiện phát triển kinh tế lâm
nghiệp, nuôi trồng thủy sản dưới tán rừng, du lịch sinh thái, nghiên cứu khoa
học.
Trong mối quan hệ với khu vực, Cà Mau là một trong bốn tiểu vùng kinh tế
đang được quy hoạch xây dựng thành vùng kinh tế động lực của Đồng bằng sông
Cửu Long; là điểm đến của một số tuyến Quốc lộ và tuyến đường thủy quan trọng
(như Quốc lộ 1A, Quốc lộ 63, Quản lộ Phụng Hiệp, tuyến đường thủy Cà Mau –
Thành phố Hồ Chí Minh, cảng hàng không Cà Mau - Thành phố Hồ Chí Minh, cảng
biển Năm Căn…). Với dự án tiểu vùng Mê Kông mở rộng thì Cà Mau được xác
định nằm trong hành lang phát triển phía nam (Băngkok - Phnompenh - Hà Tiên Cà Mau), đây cũng là tuyến đường Hồ Chí Minh giai đoạn II được nối dài đến mũi
Cà Mau. Với dự án cụm công nghiệp Khí - Điện - Đạm đang được Trung ương đầu
tư và đưa vào sử dụng, Cà Mau thực sự trở thành một cực phát triển của tứ giác Cà
Mau - Cần Thơ - An Giang - Kiên Giang và có khả năng hợp tác phát triển một số
lĩnh với các tỉnh, thành phố khu vực như: liên kết khai thác du lịch lữ hành, tổ chức
các tour du lịch (du lịch sinh thái, biển đảo), đào tạo nguồn nhân lực, cung cấp lao
động cho các khu công nghiệp…
Cà Mau còn có hệ thống sông ngòi, kênh rạch chằng chịt với 33 cửa sông
lớn, nhỏ thông ra biển. Hệ thống sông ngòi, kênh rạch ở Cà Mau như mạng
nhện, với tổng chiều dài hơn 18.000 km, rất thuận lợi cho việc phát triển giao
thông bằng đường thủy. Sông ngòi, kênh rạch ở Cà Mau đóng vai trò quan trọng
trong cuộc sống của người dân bản xứ. Nó gắn liền với mọi sinh hoạt, cung cách
ứng xử, hình thành nên các tục lệ, tín ngưỡng mang đậm tính sông nước và hình
thành nên nét văn hoá đặc trưng. Chính những đặc điểm này, đã hình thành nên
một Cà Mau thích ứng với điều kiện địa lý tự nhiên của cộng đồng dân cư vùng
sông nước.

Cà Mau có hai khu rừng ngập nước là rừng tràm U Minh hạ và rừng
đước Năm Căn, Ngọc Hiển. Rừng Cà Mau có sinh học cao, giá trị kinh tế và


15
phòng hộ lớn. Tại những khu rừng có nhiều sân chim phát triển với nhiều chủng
loại. Dưới chân rừng có nhiều đặc sản quý hiếm. Rừng tràm, rừng đước Cà Mau
là căn cứ địa cách mạng của Xứ ủy Nam Bộ và Khu ủy khu Tây Nam Bộ trong
hai cuộc kháng chiến chống quân xâm lược. Năm 2009, rừng Cà Mau được
UNESSCO công nhận là Khu dự trữ Sinh quyển thế giới. Cà Mau mang đặc
trưng của khí hậu nhiệt đới gió mùa cận xích đạo, với nền nhiệt độ cao vào loại
trung bình trong tất cả các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long.
Cơ cấu chuyển dịch các ngành kinh tế theo hướng: Ngư - Nông - Lâm
nghiệp sẽ giảm dần, công nghiệp, xây dựng và dịch vụ tăng lên. Nhờ đẩy mạnh
hiện đại hóa nông nghiệp và phát triển nông thôn, nâng cao năng suất, chất lượng
và đảm bảo vệ sinh an toàn sản phẩm nông nghiệp, tăng cường chế biến các mặt
hàng có hàm lượng giá trị cao tăng kim ngạch xuất khẩu đạt khoảng 1 tỷ USD vào
năm 2010, dự kiến đạt 1,4 - 1,5 tỷ USD vào năm 2015 và đạt 1,8 - 2 tỷ USD vào
năm 2020.
Chất lượng giáo dục và đào tạo nguồn nhân lực được nâng cao và thoát
ra khỏi danh sách các tỉnh thuộc vùng trũng về giáo dục vào năm 2010, 100%
xã, phường, thị trấn đạt chuẩn phổ cập giáo dục trung học cơ sở và có ít nhất
20% xã, phường, thị trấn đạt chuẩn phổ cập giáo dục trung học phổ thông; 95%
hộ gia đình, 85% ấp, khóm và 55% xã, phường, thị trấn đạt chuẩn văn hóa vào
năm 2015.
Mạng lưới y tế cơ sở được củng cố, y tế dự phòng được tăng cường, các
chương trình y tế quốc gia được triển khai đến vùng sâu, vùng xa, vùng khó
khăn. Người nghèo, trẻ em dưới 6 tuổi, trẻ em khuyết tật và các đối tượng chính
sách được chăm sóc sức khỏe tốt hơn, đã có 100% số xã có trạm y tế và bác sĩ
phục vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu cho nhân dân. 100% xã, phường, thị trấn

đạt chuẩn quốc gia về y tế xã vào năm 2015.
Tính đến ngày 01 tháng 7 năm 2014, tỉnh Cà Mau gồm có 9 đơn vị hành
chính cấp huyện, gồm 1 thành phố và 8 huyện (thành phố Cà Mau, huyện Đầm
Dơi, Ngọc Hiển, Cái Nước, Trần Văn Thời, U Minh, Thới Bình, Năm Căn, Phú
Tân). Trong đó có 9 thị trấn, 10 phường và 82 xã [Phụ lục 07].


16
Dân số 1.222.199 người, bao gồm 3 dân tộc chính là Kinh, Hoa, Khmer.
Mật độ 230 người/km2. Dân số nông thôn chiếm 79,8%. Nơi tập trung đông dân
nhất là các vùng trung tâm xã, đầu mối giao thông và dọc các trục kênh, các
dòng sông, con rạch… Cà Mau có nhiều tôn giáo và thờ cúng tín ngưỡng dân
gian. Tín đồ Phật giáo và Kitô giáo chiếm số đông, còn lại là Tin lành, Tịnh độ
Cư sĩ, Cao Đài Minh Chơn Đạo, Cao Đài Tây Ninh, Cao Đài Tiên Thiên và
Thiền Lâm, Khất sĩ, Hòa Hảo… Người kinh thường theo Phật giáo Bắc Tông,
người Hoa theo Phật giáo Hoa Tông, người Khmer theo Phật giáo Nam Tông.
Với cách sống, cách nghĩ, cách làm, cách ứng xử, giao lưu nơi vùng đất
mới, đã hình thành tính cách con người và văn hóa sông nước. Lưu dân phiêu bạt
về đất Cà Mau tuy nghèo khổ nhưng rất dũng cảm, nghĩa khí, đầy nghị lực; vừa
hào hiệp, phóng khoáng, vừa khoan dung, độ lượng, vừa trọng nghĩa tình; là những
người chân chất, thật thà, cần cù, nhẫn nại, “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời” để
đổi lấy chén cơm, manh áo. Tuy cuộc sống văn hóa ở đây từ xa xưa đến nay đã
hình thành phong cách, sinh hoạt khá phong phú, nhưng còn phải khắc phục những
bất cập trong cuộc sống để nâng cao giá trị văn hóa của vùng đất phương Nam.
Quá trình hình thành nên Cà Mau cho thấy vùng đất và con người Cà
Mau được hình thành và phát triển trên cơ sở khẩn hoang lập nghiệp, chung sức,
chung lòng vượt mọi khó khăn, hiệp lực đấu tranh chống mọi kẻ thù, bảo vệ quê
hương, đất nước; đồng thời xây dựng nên đời sống văn hóa của người dân trên
vùng đất cực Nam của Tổ quốc ngày càng thêm phát triển.
- Đặc điểm các xã, phường, thị trấn tỉnh Cà Mau

Trong hệ thống tổ chức hành chính 4 cấp ở nước ta, xã, phường, thị trấn là
những đơn vị hành chính có vị trí tương đương ở cấp cơ sở, được tổ chức ở
nông thôn, nội thành, nội thị, theo khu vực dân cư, lãnh thổ, bao gồm có các
thôn, bản, tổ dân phố. Từ sự tương đồng về vị trí, địa vị pháp lý, xã, phường, thị trấn
có vai trò tương đương nhau trong hệ thống tổ chức hành chính - vai trò là đơn vị
hành chính cơ sở. Với tư cách là đơn vị cơ sở, xã, phường, thị trấn là cấp chấp hành,
thực hiện sự tác động quản lý từ các cấp trên, nơi hiện thực hóa đường lối, chính
sách của Đảng, Nhà nước thành hoạt động thực tiễn của dân; đồng thời cũng là nơi


17
kiểm nghiệm tính đúng đắn, hiệu quả của các chủ trương, chính sách của Đảng và
Nhà nước.
Là đơn vị hành chính cơ sở, xã, phường, thị trấn là nơi diễn ra mọi hoạt
động sinh hoạt, quan hệ của dân cư trên hai địa bàn cơ bản là nông thôn và đô
thị, là nơi chính quyền và các đoàn thể tổ chức cuộc sống, hoạt động và các
phong trào trong đời sống dân cư, thể hiện rõ nhất, trực tiếp nhất ý thức và năng
lực dân chủ của dân bằng cả phương thức dân chủ đại diện và dân chủ trực tiếp.
Là nơi HTCT thể hiện trực tiếp nhất việc tổ chức và phát huy khả năng sáng
tạo, mọi tiềm năng trong dân, khai thác và phát triển những khả năng đó tại địa
bàn để giải quyết tại chỗ những yêu cầu phát triển của cộng đồng, đáp ứng nhu
cầu chính đáng của dân, đem lại lợi ích thiết thực nhất cho đời sống vật chất và
tinh thần của dân.
Cũng như các địa bàn cơ sở khác, Các xã, phường, thị trấn ở tỉnh Cà Mau
là đơn vị hành chính cơ sở trong hệ thống tổ chức hành chính của Nhà nước ta
được tổ chức theo khu vực dân cư ở nông thôn và thành thị, hợp thành bởi các
ấp, khóm, tổ dân phố trên địa bàn, có địa giới hành chính, tổ chức bộ máy và
dân số theo quy định của cấp có thẩm quyền; là nơi nhân dân địa phương sinh
sống, trực tiếp lao động sản xuất, phát triển kimh tế - xã hội, củng cố QP, AN ở
địa phương, góp phần thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ

quốc Việt Nam XHCN.
Ngoài đặc điểm chung của xã, phường, thị trấn Việt Nam, song do điều
kiện tự nhiên, trình độ kinh tế - xã hội và phong tục tập quán, Cà Mau còn có
những đặc điểm riêng đó là cơ cấu, nền tảng kinh tế các xã, phường, thị trấn ở
tỉnh Cà Mau về cơ bản vẫn là sản xuất nông nghiệp, thủy hải sản. Là tỉnh có 82
xã, 10 phường và 9 thị trấn, tuy có nhiều tiềm năng, thế mạnh, nhưng đời sống
nhân dân còn gặp nhiều khó khăn, trình độ phát triển kinh tế - xã hội còn thấp
so với các tỉnh trên địa bàn đồng bằng sông Cửu Long và các tỉnh, thành khác
trong cả nước.
Sau khi tái lập tỉnh, tình hình kinh tế - xã hội ở các xã, phường, thị trấn
có những bước phát triển, cơ cấu kinh tế có sự phát triển đa dạng, có cả nông,


18
lâm nghiệp, thủy sản, dịch vụ và công nghiệp, song kinh tế nông nghiệp vẫn là
chủ yếu, tỉ lệ lao động trong nông nghiệp chiếm 63, 40%, công nghiệp xây dựng
chiếm 16,96%, dịch vụ 19,64%. Kết cấu hạ tầng kinh tế cũng còn yếu kém, thu
nhập bình quân đầu người 296 USD, đời sống người dân còn gặp nhiều khó
khăn, tỷ lệ hộ nghèo chiếm 27,9%, lao động qua đào tạo, dạy nghề 15%, sử
dụng máy điện thoại bình quân 5 máy cho 100 dân.
Ngoài ra, xã, phường, thị trấn có những đặc điểm gắn liền với điều kiện
tự nhiên, phân bổ dân cư, phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Nắm và xác định
được vai trò, đặc điểm của cơ sở nêu trên là vấn đề có ý nghĩa hết sức quan
trọng, nhằm phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương ổn định, bền vững, có bước
đi thích hợp. Đồng thời cũng góp phần phát triển đô thị ở tỉnh Cà Mau nhanh
hơn; nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, đảm bảo vệ sinh môi
trường, ổn định an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Bên cạnh những đặc
điểm trên, Cà Mau là một vùng đất trẻ, giàu tiềm năng, trong lịch sử và hiện tại
là nơi dừng chân của nhiều người từ cả miền Bắc và miền Trung chuyển cư đến
làm ăn, sinh sống và công tác. Sự kết hợp các yếu tố tâm lý, văn hoá nhiều miền

khác nhau đã tạo nên sự phong phú về đặc điểm của con người Cà Mau.
- Vai trò của xã, phường, thị trấn tỉnh Cà Mau
Xã, phường, thị trấn là nơi tổ chức cuộc sống của cộng đồng dân cư. Đây
cũng là cầu nối trực tiếp toàn bộ hệ thống chính trị với người dân, là nơi tổ chức,
vận động nhân dân thực hiện đường lối chính sách của Đảng, pháp luật Nhà
nước. Xã, phường, thị trấn còn là nơi triển khai và tăng cường chính sách đại đoàn
kết dân tộc, tăng cường dân chủ cơ sở, phát huy quyền làm chủ tập thể của nhân
dân, tạo điều kiện khai thác mọi tiềm năng ở địa phương để phát triển kinh tế - xã
hội.
Các cơ quan chính quyền cấp xã là cầu nối giữa Nhà nước với các tổ chức và
cá nhân, đại diện cho Nhà nước, để thực thi quyền lực Nhà nước, triển khai, tổ chức
thực hiện những chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước ở cơ
sở. Cho nên chính quyền địa phương phải đủ mạnh, phải thể hiện uy quyền của
mình mới có thể thực hiện được chức năng, nhiệm vụ mà Nhà nước giao phó; đồng


19
thời, cũng vừa phải mềm dẻo, linh hoạt khi tiếp xúc, làm việc với dân, những người
cùng sinh sống, với những mối quan hệ cộng đồng gắn bó khăng khít, bền chặt chi
phối, phải đáp ứng những nhu cầu, đòi hỏi đa dạng của mỗi người dân, sao cho vừa
đúng pháp luật, vừa phù hợp với truyền thống, phong tục tập quán và điều kiện của
người dân địa phương.
Chính quyền địa phương là người sâu sát với dân, cùng chung sống hàng
ngày với dân, hiểu dân, am hiểu những phong tục, tập quán, truyền thống của địa
phương hơn cả, nên những người đại diện Nhà nước ở cấp xã phải giải quyết các
công việc đa dạng, phức tạp của dân, sao cho không trái pháp luật, nhưng có hiệu
quả cao nhất. Chính quyền cấp xã là cấp trực tiếp tổ chức thực hiện những thắc mắc,
bức xúc của dân. Đồng thời cũng là những người trực tiếp thu nhận, lắng nghe các ý
kiến, những đề xuất, kiến nghị của nhân dân. Do vậy, họ cũng là cấp phải phản ánh
một cách trung thực nhất những nguyện vọng, mong muốn, nhu cầu của người dân

lên các cơ quan cấp trên và đề xuất những giải pháp trong việc giải quyết những
vướng mắc, thoả mãn những nhu cầu, mong muốn của nhân dân nói chung và của
mỗi người dân nói riêng.
Nếu chính quyền cấp xã làm việc có hiệu quả thì đường lối, chính sách của
Đảng và pháp luật Nhà nước sẽ dễ dàng đi vào cuộc sống, trở thành hoạt động thực
tế của nhân dân, tạo ra sự phấn khởi, sự tin tưởng của nhân dân vào Đảng và Nhà
nước; đồng thời tạo ra sự hiểu biết, đồng thuận giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân.
Ngược lại, nếu chính quyền cấp xã không giải quyết một cách thấu đáo những thắc
mắc, vướng mắc của nhân dân, các cán bộ, công chức xã làm việc không tốt có thể
sẽ xẩy ra nhiều phản ứng tiêu cực của nhân dân đối với chính quyền nhà nước, với
chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, thậm chí có thể gây mất đoàn kết
giữa các dòng họ, thôn, ấp, trong xã. Vị trí, vai trò của chính quyền cấp xã nêu trên
đã cho thấy tính chất đặc thù của chính quyền cấp xã. Đồng thời, nhiều công việc
được giải quyết ở địa bàn xã mang tính chất tự quản. Vì vậy, đòi hỏi các cơ quan
chính quyền xã khi giải quyết các công việc phải luôn chủ động, sáng tạo và trách
nhiệm rất cao.


20
Các xã, phường, thị trấn của tỉnh Cà Mau hợp thành nền tảng hệ thống
hành chính của tỉnh; là cầu nối trực tiếp giữa cấp uỷ, chính quyền cấp trên với
nhân dân địa phương; là nơi nắm bắt và giải quyết mọi tâm tư, nguyện vọng chính
đáng của quần chúng nhân dân theo thẩm quyền và phản ánh, đề đạt lên cấp trên, giúp
cấp trên đề ra những chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo đúng đắn; là nơi trực
tiếp cụ thể hoá đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và nghị quyết,
chỉ thị của cấp trên, khai thác mọi tiềm năng của địa phương vào thực hiện nhiệm vụ
xây dựng và bảo vệ địa phương, đất nước; là nơi nhân dân địa phương thực hiện các
nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội để tạo ra của cải vật chất, nâng cao đời
sống, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ,
công bằng, văn minh”.

Xã, phường, thị trấn tỉnh Cà Mau là một trong những thành phần quan
trọng của thế trận khu vực phòng thủ huyện, thị xã, thành phố; là nơi tích luỹ
tiềm lực QP, AN, động viên, tổ chức toàn dân tham gia xây dựng thế trận
QPTD và ANND; là nơi tổ chức toàn dân đấu tranh chống “DBHB”, BLLĐ của
các thế lực thù địch góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở
địa phương; là nơi trực tiếp xây dựng lực lượng dân quân và quản lý, xây dựng
lực lượng DBĐV góp phần quan trọng xây dựng quân đội và chuẩn bị lực
lượng, thế trận cho chống chiến tranh xâm lược, bảo vệ vững chắc địa phương
và Tổ quốc Việt Nam XHCN.
Tóm lại, xã, phường, thị trấn ở tỉnh Cà Mau có vai trò hết sức quan trọng,
là nơi trực tiếp tổ chức triển khai thực hiện mọi đường lối, chủ trương, chính
sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước trong thực tiễn; là cầu nối liền giữa
Đảng, Nhà nước với nhân dân, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng chính đáng của
nhân dân; nơi kiểm nghiệm tính đúng đắn của đường lối, chính sách của Đảng,
pháp luật của Nhà nước; đóng góp những kinh nghiệm qúy báu giúp cho Đảng
sửa đổi, bổ sung và đề ra đường lối, chủ trương, chính sách phù hợp với thực
tiễn.


21
* Đội ngũ cán bộ xã, phường, thị trấn ở tỉnh Cà Mau
- Quan niệm đội ngũ cán bộ xã, phường, thị trấn
Quan niệm cán bộ: Từ khi Đảng ra đời lãnh đạo sự nghiệp cách mạng, từ
“Cán bộ” mới được sử dụng để chỉ những người có trọng trách trong tuyên
truyền, tổ chức, tập hợp quần chúng, sẵn sàng chịu đựng gian khổ, hy sinh; một
lòng, một dạ đấu tranh vì độc lập dân tộc và CNXH. Ngày nay, trong hệ thống
tổ chức đảng và các đoàn thể chính trị, cán bộ là những người được bầu vào cơ
quan lãnh đạo các cấp và những người được bổ nhiệm làm công tác chuyên
môn; trong hệ thống chính quyền, cán bộ là những người làm việc trong các cơ
quan Nhà nước có chức vụ lãnh đạo, quản lý thuộc các ngành, các lĩnh vực khác

nhau.
Cán bộ là công dân Việt Nam, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ
chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam,
Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội ở Trung ương, ở tỉnh, thành phố trực thuộc
Trung ương (gọi chung là cấp tỉnh), ở quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh
(gọi chung là cấp huyện), trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước
[90, tr.7]. “Cán bộ là những người đem chính sách của Đảng, của Chính phủ
giải thích cho dân chúng hiểu rõ và thi hành” [68, tr.269].
Như vậy quan niệm cán bộ cần được hiểu là: những người có chức vụ
lãnh đạo, quản lý, chỉ huy được bầu, được bổ nhiệm hoặc có chuyên môn
nghiệp vụ, hoạt động trong các ngành, các lĩnh vực khác nhau, giữ trọng trách
trong một tổ chức, cơ quan, đơn vị; có tác động, ảnh hưởng quan trọng đến sự
phát triển của tổ chức, cơ quan, đơn vị đó.
Cán bộ xã, phường, thị trấn là công dân Việt Nam, được bầu cử giữ
chức vụ theo nhiệm kỳ trong thường trực hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân,
bí thư, phó bí thư đảng ủy, người đứng đầu tổ chức chính trị - xã hội [90, tr.910].
Theo quy định tại Điều 4, khoản 3 của Luật cán bộ, công chức năm 2008,
cán bộ xã, phường, thị trấn có các chức danh sau đây [90, tr.28-29]:


22
1. Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy;
2. Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân;
3. Chủ tịch, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân;
4. Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam;
5. Bí thư Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh;
6. Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam;
7. Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam;
8. Chủ tịch Hội Cựu Chiến binh Việt Nam.
Đội ngũ cán bộ là tập hợp những người cán bộ thành một lực lượng có số

lượng, cơ cấu, chất lượng (nghề nghiệp, trình độ, tuổi đời, thâm niên công tác,
giới tính...) đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ chính trị, chức năng của một tổ chức,
một lĩnh vực hoạt động.
Từ những vấn đề trên có thể quan niệm: Đội ngũ cán bộ xã, phường, thị
trấn ở tỉnh Cà Mau là những cán bộ của Đảng và Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc
và các đoàn thể quần chúng trong hệ thống chính trị cơ sở, giữ vai trò lãnh
đạo, quản lý, tổ chức thực hiện các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hoá xã hội ở
cơ sở, là những cán bộ nòng cốt của Đảng, Nhà nước và các tổ chức đoàn thể ở
địa phương.
- Vai trò đội ngũ cán bộ xã, phường, thị trấn ở tỉnh Cà Mau:
Đảng ta khẳng định: “Vấn đề cán bộ là vấn đề rất quan trọng trong công
tác tổ chức của Đảng, bởi vì cán bộ là người có nhiệm vụ đem đường lối, chính
sách, chủ trương của Đảng tuyên truyền, giáo dục quần chúng và tổ chức quần
chúng thực hiện”[38, tr.160] và Đảng ta xác định phải: “có một đội ngũ cán bộ
đủ phẩm chất và năng lực xây dựng đường lối chính trị đúng đắn và tổ chức
thực hiện thắng lợi đường lối, đó là vấn đề cốt tử của lãnh đạo, là sinh mệnh của
Đảng cầm quyền” [45, tr.127]. Bước vào thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất
nước, Đảng ta càng nhấn mạnh đến vai trò của cán bộ. Nghị quyết Trung ương
ba (khóa VIII) xác định: “Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách
mạng, gắn liền với vận mệnh của Đảng, của đất nước và chế độ, là khâu then
chốt trong công tác xây dựng Đảng” [45, tr.166].


23
Xác định được tầm quan trọng đó, trong mỗi giai đoạn cách mạng, qua
mỗi lần Đại hội và Hội nghị Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Cà Mau đều có chủ
trương, nghị quyết xây dựng đội ngũ cán bộ phù hợp với tình hình và nhiệm vụ
mới. Đồng thời luôn quan tâm lãnh đạo xây dựng cho được đội ngũ cán bộ một
cách đồng bộ, đáp ứng yêu cầu của từng giai đoạn cách mạng. Trong đó, đặc
biệt chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ cốt cán, trước hết là ở cấp chiến lược và

cấp cơ sở.
Trong giai đoạn cách mạng hiện nay, trước yêu cầu phát triển của tỉnh,
vai trò của đội ngũ cán bộ xã, phường, thị trấn của tỉnh Cà Mau trở nên rất quan
trọng, biểu hiện như sau:
Một là, đội ngũ cán bộ xã, phường, thị trấn giữ vai trò quyết định trong
việc triển khai tổ chức thực hiện mọi chủ trương, chính sách của Đảng, pháp
luật của Nhà nước ở cơ sở. Là những người giữ vai trò “trung tâm”, “trụ cột”
tại cơ sở, họ không những có trách nhiệm nắm vững đường lối, chủ trương,
chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và đem chủ trương, chính sách
tuyên truyền, phổ biến, tổ chức cho quần chúng thực hiện mà còn phải có khả
năng nắm bắt, am hiểu đặc điểm tình hình của cơ sở để đề ra những nhiệm vụ,
giải pháp cụ thể hóa đường lối, chủ trương, chính sách đó cho phù hợp với điều
kiện, đặc điểm từng cơ sở đi vào cuộc sống và tổ chức thực hiện đạt hiệu quả
cao.
Các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước được nhân dân nắm
bắt, nhận thức mới chỉ là khởi đầu, để kiểm nghiệm được tính đúng đắn của chủ
trương, đường lối đó thì điều kiện đủ là phải tổ chức thực hiện trong thực tiễn.
Muốn làm được điều đó không có ai khác là cán bộ xã, bởi cán bộ xã là người
tiếp xúc nhiều nhất, hiễu rõ nhất, giải quyết nhiều việc nhất của nhân dân.
Như vậy, đội ngũ cán bộ xã, phường, thị trấn có vai trò đảm bảo cho các
chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước thực hiện một cách nghiêm túc,
thông qua việc xử lý, đấu tranh ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật kịp
thời, hiệu quả … góp phần ổn định tình hình an ninh, chính trị, trật tự an toàn xã
hội tại từng địa bàn ấp, khóm, thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ đề ra.


24
Hai là, đội ngũ cán bộ xã, phường, thị trấn là những người trực tiếp, gắn
bó với nhân dân, triển khai, hướng dẫn và vận động nhân dân thực hiện đường
lối, chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật Nhà nước. Đường lối, chủ

trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước có đi vào đời sống xã hội và
trở thành hiện thực trên địa bàn tỉnh Cà Mau hay không là tuỳ thuộc vào sự vận
động, tuyên truyền nhân dân thực hiện của đội ngũ cán bộ cơ sở trong tỉnh, nhất là
đội ngũ cán bộ xã, phường, thị trấn. Vì vậy, xây dựng đội ngũ cán bộ xã ở tỉnh Cà
Mau là một mắt xích góp phần thúc đẩy quá trình CNH, HĐH nông nghiệp - nông
thôn của tỉnh Cà Mau. Để thực hiện tốt vai trò này đòi hỏi đội ngũ cán bộ xã phải
có khả năng tổ chức, bố trí, sử dụng, tập hợp và lôi cuốn mọi người vào hoạt động,
phải có khả năng kiểm tra, đánh giá hoạt động của mình và khả năng tổng kết, sơ
kết việc tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.
Ba là, đội ngũ cán bộ xã, phường, thị trấn giữ vai trò quyết định trong
việc xây dựng và thúc đẩy phong trào cách mạng của quần chúng ở cơ sở; là
cầu nối quan trọng giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân.
Là những người trực tiếp, gắn bó với nhân dân, có mối quan hệ chặt chẽ
với nhân dân. Họ là người thường xuyên, trực tiếp triển khai, hướng dẫn và vận
động nhân dân thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật
Nhà nước. Trong quá trình đó, họ đã tạo ra “cầu nối” giữa Đảng, Nhà nước với
nhân dân và ý Đảng lòng dân tạo thành một khối thống nhất, làm cho Đảng và Nhà
nước ăn sâu bám rễ trong quần chúng, tạo nên mối quan hệ máu thịt giữa Đảng với
nhân dân, trực tiếp củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, với Nhà nước và
chế độ.
Bên cạnh đó, qua phong trào cách mạng của quần chúng, giúp cho cán bộ
cơ sở rút kinh nghiệm, tổng kết thực tiễn góp phần vào xây dựng và hoàn thiện
đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Như vậy,
đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước có đi vào đời
sống xã hội và trở thành hiện thực trên địa bàn tỉnh Cà Mau hay không là tùy thuộc
vào sự vận động, tuyên truyền nhân dân thực hiện của đội ngũ cán bộ cơ sở trong
tỉnh, nhất là đội ngũ cán bộ xã, phường, thị trấn.


25

Bốn là, đội ngũ cán bộ xã, phường, thị trấn có vai trò quan trọng trong
việc xây dựng, củng cố tổ chức, bộ máy của HTCT ở cơ sở địa phương. Thực
tiễn chứng minh, có lúc, có nơi HTCT ở cơ sở mạnh hay yếu và phong trào cách
mạng của quần chúng có phát triển hay không đều gắn với vai trò của đội ngũ
cán bộ ở cơ sở. Về tổ chức bộ máy, họ là trụ cột, là trung tâm đoàn kết nội bộ,
là lực lượng huy tụ lực lượng tổ chức, sắp xếp, kiện toàn các tổ chức trong
HTCT ở cơ sở.
Mặc khác, cán bộ cơ sở ở Cà Mau có vai trò quyết định đến năng lực và
sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng; năng lực quản lý, điều hành của bộ máy
chính quyền và mọi hoạt động của đoàn thể quần chúng của cơ sở. Xây dựng đội
ngũ cán bộ xã, phường, thị trấn ở Cà Mau là nhằm xây dựng, củng cố, tăng cường
vai trò lãnh đạo của Đảng; điều hành, hoạt động của Nhà nước, đoàn thể quần
chúng ở cơ sở và phát huy mạnh mẽ quyền làm chủ của nhân dân, góp phần thúc
đẩy phát triển kinh tế, xã hội.
Năm là, đội ngũ cán bộ xã, phường, thị trấn là người nắm bắt kịp thời,
phản ảnh đầy đủ các tâm tư, nguyện vọng của nhân dân để Đảng, Nhà nước có
cơ sở khoa học sửa đổi, bổ sung, ban hành mới các chủ trương, chính sách có
tính khả thi, phù hợp với từng giai đoạn phát triển của đất nước. Các chủ
trương, chính sách của Đảng và Nhà nước khi ban hành muốn đảm bảo tính khả
thi phải xuất phát từ thực tiễn cuộc sống. Muốn vậy, đòi hỏi đội ngũ cán bộ xã,
phường, thị trấn phải nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, để mọi
chủ trương, chính sách khi ban hành đều vì lợi ích của nhân dân, dựa trên ý kiến
của nhân dân, qua đó sẽ phát huy được tính tích cực, chủ động của mỗi con
người, làm cho mọi tiềm năng sáng tạo được phát triển, mọi người dân đều
được tham gia vào các quá trình chính trị, xã hội, các vấn đề nãy sinh được phát
hiện kịp thời, các khó khăn sớm được tháo gỡ, tạo sự phát triển mạnh mẽ của
đất nước. Thực tiễn cách mạng của đất nước đã khẳng định, chính từ vai trò của
cán bộ xã, phường, thị trấn trong việc nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của nhân,
nên Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách đúng, được
nhân dân đồng tình ủng hộ.