Giải pháp nâng cao năng lực quản lý khai thác công trình thủy lợi cho các tổ chức thủy nông cơ sở trên địa bàn tỉnh lào cài

L I CAM OAN
Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên c u đ c l p c a b n thân v i s
giúp đ c a giáo viên h
v nđ

ng d n. Nh ng thông tin, d li u, s li u đ a ra trong lu n

c trích d n rõ ràng, đ y đ v ngu n g c. Nh ng s li u thu th p và t ng

h p c a cá nhân đ m b o tính khách quan và trung th c.

Hà N i, ngày

tháng

n m 2016

Tác gi

ng Qu c Hùng


L IC M

N

Trong quá trình h c t p và làm lu n v n t t nghi p cao h c, đ
giúp đ c a các th y, cô giáo tr

ng

i h c Th y l i, đ c bi t là th y giáo

PGS.TS. Nguy n Bá Uân, cùng v i s n l c c a b n thân.

n nay tác gi

đã hoàn thành lu n v n th c chuyên ngành Qu n lý tài nguyên và môi tr
Các k t qu đ t đ

cs

ng.

c là nh ng đóng góp nh v m t khoa h c trong

quá trình nghiên c u tìm ra m t s mô hình qu n lý, nâng cao n ng l c qu n
lý v n hành khai thác các công trình th y l i vùng cao mi n núi c a c n
nói chung, và các công trình th y l i vùng cao mi n núi

c

Lào Cai nói riêng.

Tuy nhiên, trong khuôn kh lu n v n, do đi u ki n th i gian và trình đ có
h n nên không th tránh kh i nh ng thi u sót. Tác gi r t mong nh n đ

c

nh ng l i ch b o và góp ý c a các th y, cô giáo và các đ ng nghi p.
Tác gi bày t lòng bi t n sâu s c t i Th y giáo PGS.TS. Nguy n Bá

Uân đã h

ng d n, ch b o t n tình và cung c p các ki n th c khoa h c c n

thi t trong quá trình th c hi n lu n v n. Xin chân thành c m n các th y, cô
giáo thu c Khoa Kinh t và qu n lý, phòng
tr

ng

ào t o

i h c và Sau

ih c

i h c Th y l i đã t o m i đi u ki n thu n l i cho tác gi hoàn thành

t t lu n v n th c s c a mình.
Tác gi chân thành c m n

y ban nhân dân t nh Lào Cai, S Nông

nghi p và Phát tri n nông thôn t nh Lào Cai, Chi c c th y l i và PCLB t nh
Lào Cai … đã t o đi u ki n cung c p tài li u liên quan và giúp đ tác gi
hoàn thành lu n v n.
Tác gi xin chân thành c m n các b n bè đ ng nghi p và gia đình đã
đ ng viên, khích l tác gi trong quá trình h c t p và th c hi n lu n v n này.
Hà N i, ngày

tháng

n m 2016

Tác gi

ng Qu c Hùng


M CL C
L I CAM OAN ......................................................................................................1
L IC M

N ............................................................................................................2

DANH M C T
PH N M
CH

VI T T T....................................................................................6
U ........................................................................................................9

NG 1: C

S

LÝ LU N VÀ TH C TI N V

QU N LÝ KHAI

THÁC CÔNG TRÌNH TH Y L I .........................................................................1
1.1. T ng quan chung ................................................................................................1
1.1.1. M t s khái ni m ...............................................................................................1
1.1.2. Vai trò, nhi m v c a h th ng công trình th y l i ..........................................2
1.1.3. N i dung c a công tác qu n lý khai thác công trình th y l i ...........................3
1.1.4. H th ng nh ng v n b n pháp quy v qu n lý khai thác công trình th y l i ...6
1.1.5. Th c tr ng qu n lý khai thác các công trình th y l i khu v c mi n núi phía
B c ...............................................................................................................................7
1.2. Các mô hình t ch c qu n lý khai thác các h th ng công trình th y l i ..10
1.2.1. Doanh nghi p nhà n

c ..................................................................................10

1.2.2. Doanh nghi p t nhân .....................................................................................12
1.2.3. T ch c th y nông c s .................................................................................14
1.2.4. Tiêu chí đánh giá n ng l c qu n lý khai thác công trình th y l i...................18
nh h

1.3. Nh ng nhân t

ng đ n công tác qu n lý khai thác công trình

th y l i.....................................................................................................................22
1.3.1. Nhân t ch quan ............................................................................................22
1.3.2. Nhân t khách quan .........................................................................................22
1.4. T ng quan v qu n lý khai thác các công trình th y l i

Vi t Nam..........24

1.5. Kinh nghi m qu n lý khai thác các công trình th y l i

ph

m t s đa

ng......................................................................................................................27

1.5.1. Kinh nghi m

n

1.5.2. Kinh nghi m

trong n

c ngoài ..............................................................................27
c ..............................................................................29

1.6. T ng quan nh ng công trình nghiên c u có liên quan đ n đ tài ...............32


K T LU N CH
CH

NG 1 ........................................................................................33

NG 2. TH C TR NG CÔNG TÁC QU N LÝ, KHAI THÁC CÁC

CÔNG TRÌNH TH Y L I C A CÁC T
TRÊN

CH C TH Y NÔNG C

S

A BÀN T NH LÀO CAI.........................................................................35

2.1. Khái quát v đi u ki n t nhiên kinh t - xã h i t nh Lào Cai ....................35
2.1.1. V trí đ a lý ......................................................................................................35
2.1.2.

c đi m đ a hình ...........................................................................................36

2.1.3. Khí h u ............................................................................................................36
2.1.4. Tài nguyên thiên nhiên và l i th phát tri n kinh t .......................................37
2.1.5. Kinh t - xã h i ................................................................................................39
2.2. H th ng t ch c qu n lý Nhà n

c v th y l i trên đ a bàn t nh….......44

2.2.1. T ch c qu n lý Nhà n

c v th y l i

c p t nh…………………..…….44

2.2.2. T ch c qu n lý Nhà n

c v th y l i

c p huy n .......................................47

2.3. Hi n tr ng h th ng th y l i trên đ a bàn t nh Lào Cai...............................50
2.3.1.

c đi m công trình th y l i và phân vùng thu l i ......................................50

2.3.2. Hi n tr ng v các h th ng công trình th y l i ...............................................53
2.4. Các mô hình t ch c qu n lý khai thác công trình th y l i trên đ a bàn
t nh Lào Cai. ............................................................................................................55
2.4.1. Các mô hình t ch c qu n lý khai thác công trình th y l i đã đ

c nghiên c u

tri n khai th c hi n trên đ a bàn t nh Lào cai............................................................55
2.4.2. Các t ch c đang qu n lý khai thác công trình th y l i trên đ a bàn t nh. .....57
2.5. Th c tr ng n ng l c qu n lý khai thác h th ng các công trình th y l i
trên đ a bàn t nh Lào Cai. ......................................................................................61
2.5.1. Hoàn thành m c tiêu th c thi xã h i hóa vi c qu n lý khai thác công trình
th y l i ......................................................................................................................63
2.5.2. Th c tr ng v qu n lý kinh t .........................................................................63
2.5.3. Th c tr ng giá k t qu đ u ra ..........................................................................65
2.5.4. Th c tr ng đ i v i vi c cung c p n

ct

i ..................................................68

2.6. ánh giá chung v n ng l c qu n lý khai thác các công trình th y l i ......72

2.6.1. ánh giá v t ch c, phân c p và có mô hình t
2.6.2.

i h p lý, b n v ng.............72

ánh giá v chính sách và quy đ nh trong qu n lý khai thác công trình th y

l i...............................................................................................................................76
2.6.3. ánh giá h th ng công trình th y l i ............................................................76
2.6.4. ánh giá đ i ng nhân l c qu n lý h th ng th y l i .....................................77
2.6.5. ánh giá vi c gi i quy t t t m i xung đ t v l i ích t

i trên h th ng ........78

2.6.6. ánh giá qu n lý kinh t .................................................................................78
2.6.7. ánh giá k t qu đ u ra ...................................................................................79
K T LU N CH
CH

NG 2 ........................................................................................80
XU T GI I PHÁP NÂNG CAO N NG L C QU N LÝ

NG 3.

KHAI THÁC CÔNG TRÌNH TH Y L I CHO CÁC T
TH Y NÔNG C
3.1.

nh h

S

CH C QU N LÝ

T NH LÀO CAI ...........................................................81

ng phát tri n th y l i trên đ a bàn t nh Lào Cai ..........................81

3.1.1.

nh h

ng v đ u t xây d ng th y l i ........................................................81

3.1.2.

nh h

ng v qu n lý khai thác ....................................................................82

3.2. Nh ng c h i và thách th c trong qu n lý khai thác các công trình th y l i
trên đ a bàn t nh Lào Cai trong th i gian t i .......................................................85
3.2.1. Nh ng c h i ...................................................................................................85
3.2.2. Nh ng thách th c ............................................................................................86
3.3. Các gi i pháp đ xu t.......................................................................................88
3.3.1. C ch chính sách và quy ch ho t đ ng cho các t ch c th y nông c s ...88
3.3.2. L a ch n mô hình t ch c qu n lý th y nông c s phù h p .........................98
3.3.3.

ào t o, b i d

ng nâng cao n ng l c, h tr k thu t cho các t ch c th y

nông c s . ..............................................................................................................101
3.3.4. Gi i pháp v công tác qu n lý tài chính, k thu t c a h th ng ...................104
3.3.5. T ng c

ng tuyên truy n, giáo d c c ng đ ng tham gia qu n lý khai thác

công trình th y l i ...................................................................................................108
K T LU N CH

NG 3 ......................................................................................111

K T LU N VÀ KI N NGH ..............................................................................112


DANH M C T

VI T T T

Ch vi t t t

Ngh a đ y đ

BCHTW

Ban ch p hành Trung

BQL

Ban qu n lý

BQLDA

Ban qu n lý d án

CTTL

Công trình th y l i

CNH

Công nghi p hóa

FAO

T ch c Nông – L

H ND

H i đ ng nhân dân

HTX

H p tác xã

HÐH

Hi n đ i hóa

KTCT

Khai thác công trình

KTCTTL

Khai thác công trình th y l i

KT - XH

Kinh t - xã h i

NN&PTNT

Nông nghi p và phát tri n nông thôn

SXNN

S n xu t nông nghi p

QLKTCTTL

Qu n lý khai thác công trình th y l i

PCLB

Phòng ch ng l t bão

PTNT

Phát tri n nông thôn

TNHH MTV

Trách nhi m h u h n m t thành viên

TLP

Th y l i phí

TW

Trung

UBND

ng

y ban nhân dân

ng

ng th gi i


DANH M C CÁC S

, HÌNH V

Hình 2.1. B n đ hành chính t nh Lào Cai................................................................35
Hình 2.2. S đ t ch c qu n lý nhà n

c v th y l i t nh Lào Cai. .......................44


DANH M C CÁC B NG, BI U
B ng 1.1. Các lo i hình doanh nghi p qu n lý .........................................................13
B ng 1.2. Các lo i hình t ch c dùng n

c ..............................................................18

B ng 2.1 . Di n tích, dân s c a các huy n, thành ph thu c t nh Lào Cai..............39
B ng 2.2: M t s ch tiêu t ng h p so sánh v phát tri n kinh t t nh Lào Cai giai
đo n 2010-2014 .........................................................................................................42
B ng 2.3. T ng h p thi t h i do thiên tai t n m 2011 đ n 2015, t nh Lào Cai......43
B ng 2.4. H th ng t ch c, b máy qu n lý, ch t l

ng ngu n nhân l c chuyên

ngành th y l i c a t nh Lào Cai ................................................................................49
B ng 2.4. Hi n tr ng h th ng th y l i c a t nh Lào Cai, tính đ n n m 2015 .........54
B ng 2.5. T ng h p s l

ng ban thu l i xã thu c UBND xã, ph

ng, th tr n ....58

B ng 2.6. T ng h p các lo i hình t ch c qu n lý khai thác công trình th y l i
các huy n, thành ph trong t nh Lào Cai ..................................................................60

PH N M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
Lào Cai là t nh mi n núi biên gi i n m

phía B c Vi t Nam, dân s nông

thôn chi m g n 80%, đ ng bào dân t c thi u s chi m 64%, trình đ dân trí th p, t
l h đói nghèo v n còn

m c cao, tính đ n n m 2015 t l h đói nghèo là

17,61%, c n nghèo 12,65%.
Theo s li u báo cáo c a Chi c c th y l i t nh Lào Cai đ n nay toàn T nh có
1.134 h th ng công trình thu l i, ph c v t
cây tr ng các lo i và m t n

i tiêu v i di n tích h n 43.000 ha

c nuôi thu s n. Trên đ a bàn không có h th ng công

trình thu l i liên huy n, liên t nh. Có 18 h th ng công trình thu l i liên xã thu c
5 huy n, Thành ph còn l i là các h th ng công trình đ u n m g n trong m t xã.
T ng chi u dài kênh m

ng c a các h th ng công trình th y l i là 4.332 km; có

1.035 đ u m i là đ p dâng l y n

c và 97 h ch a n

c.

Hi n nay, t t c các công trình thu l i c a t nh Lào Cai sau khi xây d ng
xong đ u đ

c giao cho UBND c p xã và c ng đ ng khu v c xây d ng công trình

qu n lý v n hành khai thác, không t ch c lo i hình công ty qu n lý khai thác công
trình th y l i. Các lo i hình t ch c th y nông

c s trên đ a bàn t nh đ

c thành

l p đ tr c ti p qu n lý khai thác công trình th y l i bao g m: Ban th y l i xã là các
cán b thu c UBND xã làm nhi m v qu n lý th y nông kiêm nhi m; các h p tác
xã nông nghi p đ
dùng n

c

c giao nhi m v d ch v qu n lý th y nông và các t h p tác

các thôn b n.

Là t nh mi n núi, kinh t và c s h t ng ch a phát tri n, trình đ dân trí
còn th p, có nhi u y u t

nh h

ng gây khó kh n trong công tác qu n lý khai thác

công trình th y l i đ i v i các t ch c th y nông
r i rác phân tán, đ u m i th

c s nh : Công trình th y l i

ng xa khu dân c , đ a hình d c, đ a ch t ph c t p, d

b s t l do m a l . H u h t là công trình th y l i là t ch y, tuy n kênh dài nên
khó v n hành ki m soát dòng ch y, nhi u công trình xây d ng đã lâu và xây d ng
trong đi u ki n kinh phí đ u t h n h p nên công trình không đ ng b , kh n ng
ch ng ch u m a l không t t, thi t k còn nhi u t n t i khi m khuy t, thi u v n s a


ch a nâng c p công trình. Hi n t i nhi u h ng m c b h h ng ch a đ

c s a ch a

k p th i.
c đi m các công trình th y l i
hành qu n lý t

ng đ i đ n gi n, c ng đ ng có th t qu n lý nh ng do đ i ng cán

b làm công tác thu l i
là ch a đ

Lào Cai là lo i nh , yêu c u k thu t v n

c s không có trình đ chuyên môn th y l i và h u h t

c đào t o t p hu n v qu n lý công trình, v trình t th t c s a ch a

công trình, nên ch qu n lý v n hành và b o v công trình theo kinh nghi m, ch
đ m nh n đ

c các công vi c s a ch a đ n gi n; T n m 2008, Nhà n

c có ch

tr

ng mi n, gi m th y l i phí cho ng

i nông dân; Các t ch c th y nông c s

đ

c ti p nh n ngu n kinh phí c p bù th y l i phí đ t ch c ho t đ ng qu n lý

khai thác các công trình th y l i; C ch chính sách h tr kinh phí c p bù do mi n
gi m th y l i phí trên đ a bàn t nh Lào Cai hi n nay c b n là phù h p, th c hi n
đúng ch tr

ng c ch chính sách c a Nhà n

c, tuy nhiên các t ch c th y nông

c s v n ch a ch đ ng trong vi c đi u hành, s d ng hi u qu ngu n kinh phí
Nhà n

c h tr . T ch c qu n lý thu nông c s

m t s xã còn lúng túng khi

ti p nh n ngu n kinh phí c p bù mi n thu th y l i phí, ch m phân khai k ho ch tài
chính, công tác b o d
s a ch a th

ng ch th c hi n đ nh k theo mùa v , công tác b o d

ng,

ng xuyên ch a k p th i, trong khi nhu c u s a ch a các công trình

thu l i r t l n.
Vi c nghiên c u tìm các gi i pháp phù h p nh m nâng cao n ng l c cho các
t ch c thu nông

c s đ qu n lý khai thác (QLKT) có hi u qu các công trình

thu l i, đ a tiêu chí th y l i là m t trong nh ng tiêu chí hoàn thành s m trong
ch

ng trình xây d ng nông thôn m i t i Lào Cai là m t yêu c u th c s c p thi t.

ó c ng chính là lý do tác gi đã l a ch n đ tài lu n v n “Gi i pháp nâng cao n ng
l c qu n lý khai thác công trình thu l i cho các t ch c thu nông c s trên đ a
bàn t nh Lào Cai” v i mong mu n có nh ng đóng góp h u ích cho đ a ph
trong l nh v c qu n lý tài nguyên n

ng

c, phát tri n kinh t - xã h i.

2. M c đích nghiên c u c a đ tài
xu t m t s gi i pháp nh m nâng cao n ng l c và hi u qu qu n lý khai


thác công trình th y l i c a các t ch c th y nông c s trên đ a bàn t nh Lào Cai,
phù h p v i trình đ , đi u ki n dân sinh kinh t , t p quán c a nông thôn mi n núi
biên gi i.
3.

it

ng và ph m vi nghiên c u c a đ tài

a.

it

ng nghiên c u

Nghiên c u th c tr ng c a t ch c thu nông c s trên đ a bàn t nh Lào Cai,
nh ng nhân t

nh h

ng và các gi i pháp nâng cao n ng l c đ qu n lý khai thác

công trình thu l i c a các t ch c này.
b.Ph m vi nghiên c u
Ph m vi v n i dung: Nghiên c u đ a ra các gi i pháp phù h p, có hi u qu
đ nâng cao n ng l c cho các t ch c thu nông c s t i Lào Cai trong công tác
qu n lý khai thác công trình thu l i.
Ph m vi v không gian:

tài nghiên c u trên đ a bàn mi n núi biên gi i

c a t nh Lào Cai.
Ph m vi v th i gian: Nghiên c u s thu th p các s li u, đánh giá th c tr ng
v các mô hình qu n lý khai thác các công trình th y l i trên đ a bàn t nh Lào Cai
trong th i gian t n m 2010 đ n n m 2015 và đ a ra các gi i pháp t ng c

ng n ng

l c qu n lý cho các t ch c giai đo n 2016 – 2020.
4. Ph

ng pháp nghiên c u
th c hi n m c tiêu và nhi m v đ t ra, đ tài s d ng các ph

ng pháp

nghiên c u sau:
- Ph

ng pháp đi u tra, kh o sát thu th p s li u, thông tin tài li u c a các t

ch c th y nông c s , các công trình th y l i th c t trên đ a bàn t nh Lào Cai;
- Ph

ng pháp th ng kê, phân tích t ng h p, phân tích so sánh: Nh m phân

tích, so sánh, đánh giá th c tr ng vi c áp d ng các mô hình t ch c qu n lý khai
thác công trình th y l i hi n đang áp d ng, t đó rút ra nh ng k t qu c n phát huy
và nh ng t n t i c n kh c ph c;
- Ph

ng pháp h th ng hóa đ

c s d ng trong vi c h th ng hóa nh ng c

s lý lu n cho nghiên c u c a đ tài. Ph

ng pháp phân tích h th ng ch n đ xu t


các gi i pháp nâng cao n ng l c cho t ch c th y nông c s qu n lý khai thác công
trình th y l i hi u qu và phù h p.
5. Ý ngh a khoa h c và th c ti n c a đ tài
a. Ý ngh a khoa h c
H th ng hóa nh ng c s lý lu n, nh ng k t qu phân tích đánh giá th c

tr ng và nh ng gi i pháp nghiên c u đ xu t v t ch c qu n lý khai thác h th ng
các công trình th y l i c a lu n v n là nh ng tài li u tham kh o h u ích đ i công
tác nghiên c u v qu n lý v n hành các công trình th y l i mi n núi sau xây d ng
có hi u qu .
b. Ý ngh a th c ti n
Các gi i pháp nâng cao n ng l c qu n lý khai thác công trình th y l i là
nh ng ý ki n g i m đ i v i các c quan qu n lý nhà n

c, các đ a ph

ng

Lào

Cai áp d ng đ xây d ng, phát tri n các t ch c th y nông c s qu n lý hi u qu ,
b n v ng công trình th y l i, phù h p v i ch tr

ng phát tri n mô hình t ch c

qu n lý thu nông c s g n v i c ng đ ng (PIM), có s ch đ o h tr c a Chính
quy n, c quan Nhà n

c

6. K t qu d ki n đ t đ

c

- H th ng c s lý lu n v công tác qu n lý khai thác công trình th y l i,
n ng l c qu n lý, khai thác h th ng công trình c a các t ch c th y nông c s và

nh ng nhân t

nh h

ng đ n s phù h p, tính hi u qu và b n v ng c a các mô

hình t ch c qu n lý khai thác này;
-

ánh giá th c tr ng ho t đ ng c a các t ch c th y nông c s đang qu n

lý khai thác h th ng công trình th y l i trên đ a bàn t nh Lào Cai, qua đó rút ra
nh ng k t qu đ t đ

c c n nghiên c u áp d ng và nh ng m t còn t n t i, v

ng

m c c n kh c ph c và tháo g .
-

xu t m t s gi i pháp nâng cao n ng l c qu n lý khai thác công trình

th y l i cho các t ch c thu nông c s trên đ a bàn t nh Lào Cai.
7. N i dung c a lu n v n
Lu n v n đ

c k t c u v i nh ng n i dung sau: Ph n m đ u, 3 ch

ng n i

dung chính, ph n k t lu n và ki n ngh .
Các ch

ng n i dung chính c a lu n v n đ

c l a ch n tên g i nh sau:

Ch

ng 1: C s lý lu n và th c ti n v qu n lý khai thác công trình th y

Ch

ng 2: Th c tr ng công tác qu n lý, khai thác các công trình th y l i

l i;
trên đ a bàn t nh Lào Cai;
Ch

ng 3:

xu t gi i pháp nh m nâng cao n ng l c QLKT các công trình

th y l i c a các t qu n lý th y nông c s trên đ a bàn t nh Lào Cai.


1

CH
C

S

NG 1

LÝ LU N VÀ TH C TI N V QU N LÝ

KHAI THÁC CÔNG TRÌNH TH Y L I
1.1. T ng quan chung
1.1.1. M t s khái ni m
1. Khái ni m v qu n lý
Qu n lý là s tác đ ng gi a ch th qu n lý và đ i t

ng qu n lý, trong đó

ch th qu n lý là nh ng t ch c và cá nhân, nh ng nhà qu n lý c p trên còn đ i
t

ng qu n lý hay còn g i là khách th qu n lý là nh ng t ch c, cá nhân , nhà qu n

lý c p d

i, c ng nh các t p th , cá nhân ng

quan h qu n lý mang tính hai chi u và đ

i lao đ ng. S tác đ ng trong m i

c th c hi n thông qua các ho t đ ng t

ch c, lãnh đ o, l p k ho ch, ki m tra, đi u ch nh. Thông th

ng qu n lý đ ng nh t

v i các ho t đ ng t ch c ch huy, đi u khi n, đ ng viên, ki m tra, đi u ch nh nh m
s d ng hi u qu nh t các ngu n l c, các th i c c a t ch c đ đ t m c tiêu đ t ra
trong đi u ki n môi tr

ng luôn bi n đ ng. Qu n lý đ

c phát sinh t lao đ ng,

không tách r i v i lao đ ng và b n thân qu n lý c ng là m t lo i ho t đ ng lao
đ ng, b t k m t ho t đ ng nào mà do m t t ch c th c hi n đ u c n có s qu n lý
dù

m c đ nhi u hay ít nh m ph i h p nh ng ho t đ ng cá nhân th c hi n nh ng

ch c n ng chung.
2. Khái ni m v qu n lý khai thác công trình thu l i
Qu n lý khai thác các công trình thu l i là m t quá trình v n hành, s d ng
và qu n lý các công trình thu l i nh m đ m b o cung c p và tiêu thoát n
k ho ch t

i tiêu, góp ph n nâng cao hi u qu kinh t cho khu v c t

c đúng

i tiêu, đ ng

th i theo dõi, ki m tra, đi u ch nh đ đ m b o công trình thu l i an toàn, phát huy
hi u qu trong su t th i gian s d ng.
3. Khái ni m v h th ng công trình thu l i
H th ng công trình thu l i (dù l n hay nh ) ph c v t
cho s n xu t, dân sinh th
M ng l

i kênh m

i tiêu, c p n

c

ng bao g m các h ng m c nh : Công trình đ u m i;

ng; Các công trình trên kênh.


2

a. Công trình đ u m i bao g m:
- H ch a n

c: Gi n

c m a và dòng ch y c a sông su i trong mùa m a

đ s d ng trong mùa khô. H ch a n

n

c, đ p tràn x n
-

kênh m

c th

c th a, c ng l y n

p dâng: Ng n n

i.

c c n thi t ch y trong

p dâng cùng v i c ng l y n

thành c m đ u m i công trình đ p dâng n

c đ u kênh t o

c.

c không đ p: Là hình th c l y n

kênh d n đ n các khu t

p ng n

c vào kênh d n...

c c a sông, su i đ t o m c n

ng đ n các khu c n t

-C al yn

ng bao g m các h ng m c:

c tr c ti p t khe su i vào

i mà không c n có đ p dâng.

- Tr m b m: Tr m b m n

c t ngu n n

c vào kênh ho c đ

ng ng d n

ph c v s n xu t, dân sinh, (bao g m b m đi n, b m d u, b m thu luân...).
b. M ng l

i kênh m

ng bao g m: kênh đ t, kênh lát mái, kênh xây g ch,

đá, kênh bê tông, kênh b ng đ

ng ng các lo i… (có đ d c đ m b o d n n

ch y thông su t t đ u m i đ n m t ru ng ho c n i c n c p n
m

ng t

i là kênh m

ho c n i c n c p n

ng làm nhi m v d n n

c. M ng l

chính (kênh c p I) d n n
nhánh c p II c p n

i kênh m

ct

ng đ

c, tiêu n

c). Kênh

i t đ u m i đ n m t ru ng

c chia thành các c p kênh: kênh

c t đ u m i c p vào các kênh nhánh (c p II); Kênh

c vào kênh nhánh c p III; kênh nhánh c p III c p n

kênh n i đ ng. Kênh m

ct

ng tiêu là kênh m

c vào

ng làm nhi m v tiêu thoát n

c

ch ng sói l , ng p úng.
c. Các công trình trên kênh bao g m: C ng l y n
k t h p tràn x n

c đ u kênh; B l ng cát

c th a khi có l ; Tràn qua kênh, k t h p tràn n

kênh; ng d n xi phông; C u máng; Công trình chia n

c th a trong

c; C ng ti u câu.

1.1.2. Vai trò, nhi m v c a h th ng công trình th y l i
1. Vai trò c a h th ng công trình th y l i
H th ng công trình th y l i đã góp ph n quan tr ng trong vi c ph c v s n
xu t và dân sinh, b o đ m an ninh l

ng th c, góp ph n b o v môi tr

phòng, ch ng gi m nh thiên tai.
2. Nhi m v c a h th ng công trình th y l i

ng và


3

Nhi m v c b n c a h th ng công th y l i là ph c v n

ct

i cho đ t

tr ng lúa, rau màu các lo i và cây công nghi p ng n ngày. Công trình thu l i có
nhi m v ch ng h n hán vào mùa khô h n vì h th ng công trình thu l i có th
cung c p n

c cho nh ng khu v c b h n ch v n

th i kh c ph c đ

c tình tr ng khi thi u n

ct

i cho nông nghi p đ ng

c, khô h n kéo dài;

H th ng công trình th y l i còn có nhi m v c p n

c cho di n tích nuôi

tr ng thu s n;
H th ng công trình th y l i còn có nhi m v tiêu thoát n
nghi p và tiêu thoát n

c cho khu dân c

c cho đ t nông

thành th và nông thôn, đ c bi t là

ch ng ng p úng vào mùa m a;
H th ng công trình th y l i còn góp ph n ng n m n đ t nông nghi p nh t là
khi tri u c

ng lên xu ng th t th

ng nh hi n nay, c i t o chua phèn, làm t ng

di n tích canh tác;
H th ng thu l i có nhi m v duy trì c p n
xu t công nghi p v i kh i l

ng và ch t l

c sinh ho t cho dân sinh và s n

ng c n thi t;

H th ng công trình thu l i còn có th đ m b o vi c giao thông thu ; D n
và x lý n

c th i đ b o v ngu n n

c tránh b ô nhi m;

H th ng công trình thu l i còn có nhi m v phòng ch ng l l t, b o v b
bi n, tránh nh ng thi t h i v ng

i, tài s n c a Nhà n

c và c a nhân dân;

H th ng công trình th y l i còn t o đi u ki n phát tri n đa d ng hóa cây
tr ng, chuy n d ch c c u, nâng hi u su t s d ng đ t, phân b l i ngu n n
nhiên, c i t o đ t, c i t o môi tr

ng theo chi u h

ct

ng có l i cho s n xu t và sinh

ho t. Bên c nh đó, ch n nuôi c ng phát tri n đa d ng, phong phú theo h

ng hi u

qu kinh t cao.
Ngoài ra các h th ng công trình th y l i còn góp ph n đi u hòa dòng ch y
cho các dòng sông, n đ nh dòng ch y mùa ki t, b o v môi tr

ng n

c, phát tri n

d ch v , du l ch.
1.1.3. N i dung c a công tác qu n lý khai thác công trình th y l i
N i dung c b n c a công tác qu n lý, khai thác công trình th y l i bao g m:


4

- Qu n lý, v n hành, duy tu, b o d

ng công trình t

i tiêu n

c, c p n

c

theo đúng quy chu n, tiêu chu n k thu t, đ m b o an toàn công trình (g i t t là
Qu n lý công trình);
- Th c hi n cung c p s n ph m, d ch v công ích t

i tiêu, c p n

c ph c v

s n xu t nông nghi p và các ngành kinh t khác trên c s h p đ ng đ t hàng v i
c quan có th m quy n ho c k ho ch đ

c giao (g i t t là Qu n lý n

c);

- Xây d ng mô hình t ch c h p lý đ qu n lý, s d ng v n, tài s n và m i
ngu n l c đ

c giao đ hoàn thành t t nhi m v qu n lý, khai thác công trình th y

l i theo qui đ nh c a pháp lu t (g i t t là T ch c và qu n lý kinh t ).
1. N i dung c a qu n lý công trình
- Th c hi n vi c v n hành công trình thu l i theo nhi m v thi t k , tiêu
chu n k thu t, quy trình thao tác và các quy đ nh pháp lu t khác có liên quan; đ m

b o công trình v n hành an toàn, hi u qu và s d ng lâu dài;
- T ch c theo dõi, qu n lý b o v h th ng công trình thu l i;
- Th

ng xuyên theo dõi, phát hi n và x lý k p th i các s c trong h

th ng công trình thu l i; S a ch a nâng c p công trình, máy móc, thi t b và th c
hi n vi c duy tu, b o d

ng, b o trì công trình đúng quy đ nh;

- Th c hi n vi c quan tr c, ki m tra công trình theo quy đ nh; B o v công
trình, ng n ch n, phòng, ch ng các hành vi xâm h i ho c phá ho i công trình;
- Th c hi n công tác phòng ch ng l t, bão, b o đ m an toàn công trình;
- Th c hi n nhi m v ch đ u t , t ch c tri n khai, giám sát vi c khôi ph c,
đ i tu, nâng c p công trình;
- L p, l u tr h s k thu t và các h s tài li u khác có liên quan;
-

ng d ng công ngh tiên ti n, áp d ng sáng ki n, c i ti n k thu t đ kéo

dài tu i th và nâng cao hi u qu khai thác công trình thu l i.
Qu n lý công trình là m t n i dung đóng vai trò quan tr ng trong vi c qu n
lý khai thác công trình thu l i. N u m t công trình đ
đ

c tu i th c a công trình và phát huy đ

k công trình.

c qu n lý t t s nâng cao

c hi u qu s d ng theo yêu c u thi t


5

2. N i dung c a qu n lý n

c

i u hành vi c phân ph i c p n

c, tiêu n

c h p lý trong h th ng công

trình thu l i, ng n m n ho c h n ch xâm nh p m n;
- T ng h p yêu c u s d ng n
cho các h dùng n

c, ph

c; l p k ho ch, ph

ng án tiêu thoát n

c và k ho ch, ph

ho c h n ch xâm nh p m n; d báo và đánh giá ngu n n

- Quan tr c, đo đ c l

ng m a, m c n

ng án cung c p n

c, l u l

c

ng án ng n m n

c;
ng n

c, ch t l

ng n

c

theo quy đ nh;
- B o v , ch ng ô nhi m ngu n n
n

c vào ngu n n

c, qu n lý, ki m soát ch t ch vi c th i

c;

- Phát tri n và t ng c

ng n ng l c qu n lý t

i đ khai thác có hi u qu và

b n v ng các h th ng công trình thu l i hi n có;
- Th c hi n các gi i pháp phòng, ch ng h n hán, úng ng p, xâm nh p m n,
gi m nh thi t h i do thiên tai gây ra;
- ánh giá k t qu t
c pn

i, tiêu n

c cho các h dùng n

c, cung c p n

c phi nông nghi p;

- Ph bi n, ng d ng các công ngh t
n

i ti t ki m n

c, nâng cao hi u qu s d ng t ng h p ngu n n

tiêu n

c tiên ti n đ nâng cao n ng su t và ch t l
- L p, l u tr

c và báo cáo v k t qu cung

b n đ k t qu t

i tiêu n

c, c i thi n ch t l

c; các quy trình, k thu t t

ng
i

ng s n ph m nông nghi p;
c hàng v , h s k thu t và các

h s tài li u khác có liên quan;
Vi c qu n lý n

c là m t công tác h t s c quan tr ng trong qu n lý v n hành

khai thác công trình th y l i. N u qu n lý n
tr ng, phát tri n kinh t cho đ t n
hán… và ng
ng

c t t s nâng cao n ng su t cho cây

c, gi m thi u đ

c thiên tai nh l l t, h n

c l i n u qu n lý không t t s gây nh h

i và n n kinh t c a đ t n

ng không nh cho con

c.

3. N i dung c a t ch c và qu n lý kinh t
- Xây d ng mô hình t ch c phù h p, áp d ng c ch qu n lý n ng đ ng, t o
đ ng l c thúc đ y, nâng cao hi u qu qu n lý, khai thác công trình thu l i;


6

- L p k ho ch chi phí hàng n m, ph c v qu n lý h th ng, theo quy đ nh;
- Th c hi n các th t c, h s giao k ho ch, đ t hàng, đ u th u đ i v i s n
ph m, d ch v công ích trong qu n lý khai thác công trình th y l i;
- Ký k t h p đ ng t

i, tiêu n

c, h p đ ng cung c p n

c và các d ch v

khai thác t ng h p công trình thu l i; H p đ ng th c hi n vi c b o trì, b o v công
trình; Nghi m thu, thanh lý các h p đ ng nêu trên;
- Qu n lý các kho n thu, các kho n chi theo quy đ nh;
- L p và áp d ng các đ nh m c kinh t - k thu t ph c v vi c qu n lý, v n
hành công trình, g m:

nh m c s d ng n

c; đ nh m c s d ng đi n ho c nhiên

li u; đ nh m c lao đ ng; đ nh m c s a ch a th

ng xuyên và các đ nh m c c n

thi t khác;
- Th c hi n vi c theo dõi có h th ng, đi u ch nh ho c đ ngh đi u ch nh
cho phù h p các ch tiêu kinh t , các đ nh m c kinh t - k thu t; đ nh k đánh giá
hi u qu d ch v t

i tiêu n

c và hi u qu đ u t , khai thác công trình thu l i.

1.1.4. H th ng nh ng v n b n pháp quy v qu n lý khai thác công trình th y l i
- Lu t Tài nguyên n

c s 17/2012/QH13 đã đ

c Qu c h i n

c C ng hoà

xã h i ch ngh a Vi t Nam khóa XIII, k h p th 3 thông qua ngày 21/6/2012 và
các v n b n h

ng d n thi hành;

- Pháp l nh khai thác và b o v

công trình th y l i s

31/2001/PL-

UBTVQH10 ngày 04/4/2001; Ngh đ nh s 143/2003/N -CP, c a Chính ph quy
đ nh chi ti t thi hành m t s đi u c a Pháp l nh khai thác và b o v công trình th y
l i; Ngh đ nh S 67/2012/N -CP s a đ i, b sung m t s đi u c a Ngh đ nh s
143/2003/N -CP;
- Ngh quy t s 26- NQ/TW "V nông nghi p, nông dân, nông thôn" do H i
ngh BCH Trung

ng

ng l n th 7 khóa X;

- Quy t đ nh s 1590/Q - TTg ngày 9/10/2009 c a Th t
phê duy t đ nh h

ng chi n l

c phát tri n Th y l i Vi t Nam;

- Quy t đ nh s 899/Q - TTg ngày 16/6/2013 c a Th t
duy t

ng Chính ph

án t i c c u ngành nông nghi p theo h

ng Chính ph phê

ng nâng cao giá tr gia t ng và


7

phát tri n b n v ng; Quy t đ nh s 31/2005/N -CP ngày 11 tháng 3 n m 2005
c a Chính ph v s n xu t và cung ng s n ph m, d ch v công ích;
- Thông t s 178/2014/TT-BTC ngày 26/11/2014 c a B Tài chính v vi c
H

ng d n m t s n i dung v tài chính khi th c hi n đ u th u, đ t hàng, giao k

ho ch đ i v i các đ n v làm nhi m v qu n lý khai thác công trình thu l i ;
- Các thông t c a B Nông nghi p và PTNT: Thông t s 45/2009/TT-BNN
ngày 24/7/2009 v h

ng d n l p và phê duy t ph

l i; Thông t s 65/2009/TT-BNN v vi c h

ng án b o v công trình thu

ng d n t ch c ho t đ ng và phân

c p, qu n lý khai thác công trình th y l i; Thông t s 56/2010/TT-BNN ngày
01/10/2010 quy đ nh m t s n i dung trong ho t đ ng c a các t ch c qu n lý khai
thác công trình th y l i; Thông t s 40/2011/TT-BNN ngày 27/5/2011 v quy đ nh
n ng l c c a t ch c, cá nhân tham gia qu n lý, khai thác công trình thu l i;
1.1.5. Th c tr ng qu n lý khai thác các công trình th y l i khu v c mi n núi
phía B c
H u h t các t nh mi n núi phía B c n m

th

ng ngu n các sông, su i. Do

đi u ki n đ a hình đ t đai b chia c t manh mún và có đ d c l n, dân c

phân tán,

cho nên vi c phát tri n th y l i ph c v s n xu t, khai hoang m r ng di n tích
canh tác và n

c sinh ho t cho nhân dân g p r t nhi u khó kh n, ph c t p. Trong

nh ng n m qua Ð ng, Nhà n

c và nhân dân các t nh mi n núi phía B c đã t p

trung đ u t nhi u công s c, ti n c a đ xây d ng các h th ng công trình th y l i
ph c v s n xu t và đ i s ng, gi i quy t yêu c u v l
nhi u công trình th y l i v a và nh đ
bán kiên c nh m đáp ng yêu c u n
b o v môi tr

ng th c trên đ a bàn. R t

c xây d ng b ng nhi u hình th c kiên c ,
ct

ng sinh thái và cung c p n

i cho cây tr ng, phòng ch ng thiên tai,
c sinh ho t cho dân c vùng núi cao.

Vi c t ch c qu n lý, khai thác và b o v h th ng công trình th y l i
phía B c c ng gi ng nh c a c n
Nhà n

mi n núi

c bao g m hai lo i hình chính là t ch c c a

c (Công ty khai thác CTTL, Trung tâm, Ban qu n lý th y nông) và các t

ch c th y nông c s hay còn g i là các t ch c dùng n

c.

8

Theo báo cáo đánh giá th c tr ng Các t ch c th y nông c s

qu n lý khai

thác công trình thu l i c a PGS.TS Tr n Chí Trung (Trung tâm PIM-Vi n Khoa
h c th y l i Vi t Nam):
Tr

c th c tr ng nh ng n m g n đây, Nhà n

c và nhân dân các t nh mi n

núi ch chú tr ng đ u t ngân sách và công s c cho vi c nâng c p, kiên c h th ng
kênh m

ng và xây d ng m i m t s công trình ph c v chuy n d ch c c u cây

tr ng v i ngu n v n còn quá nh so v i yêu c u c a s n xu t. Nh ng do quá trình
s d ng nhi u n m, l l t tàn phá, thi u kinh phí đ u t cho vi c b o d

ng, s a

ch a h ng n m, cho nên nhi u công trình đang xu ng c p nghiêm tr ng. M c dù đã
đ tđ

c nhi u thành tích to l n nh đã đ c p

trên, công tác qu n lý, khai thác

CTTL hi n v n còn nhi u t n t i và b t c p.
Th nh t là c ch chính sách đ u t còn ch a h p lý, chú tr ng đ u t xây
d ng m i, đ u t công trình đ u m i mà ch a quan tâm nhi u đ n đ u t nâng c p,
hi n đ i hóa, hoàn ch nh h th ng nên thi u đ ng b đã nh h
khai thác. Nhi u h th ng công trình thu l i l n đ

ng đ n hi u qu

c xây d ng xong công trình

đ u m i, kênh chính nh ng còn thi u công trình đi u ti t n

c, kênh m

ng n i

đ ng nên ch a khai thác h t n ng l c theo thi t k .
Th hai là hi u qu ho t đ ng c a các t ch c qu n lý, khai thác công trình
thu l i v n còn th p.

i v i b máy qu n lý Nhà n

nhi m v gi a các c quan qu n lý nhà n

c v thu l i, phân giao

c chuyên ngành còn nhi u b t c p,

ch ng chéo d n đ n khó kh n trong đi u hành ch đ o. M t s đ a ph
có s trùng l n gi a ch c n ng qu n lý Nhà n
qu n lý nhà n

ng v n còn

c và qu n lý s n xu t, ch c n ng

c và ch c n ng cung c p d ch v công ích c a nhà n

c. Qu n lý

v n mang n ng tính quan liêu, m nh l nh, không phù h p v i c ch qu n lý c a
n n kinh t th tr
và ch a đ

ng. Công tác ki m tra, thanh tra, giám sát ch a bám sát th c ti n

c coi tr ng, các th t c hành chính còn r

m rà.

Th ba là b máy qu n lý, khai thác công trình thu l i, m c dù s l

ng đ n

v l n nh ng hi u qu ho t đ ng ch a cao. H u h t các đ n v qu n lý khai thác
CTTL đ u là doanh nghi p nhà n

c v n hành theo c ch bao c p đã h n ch tính

9

n ng đ ng và thi u đ ng l c phát tri n. Ch t l
lãnh đ o qu n lý

ng ngu n nhân l c, k c cán b

nhi u t ch c, đ n v ch a đáp ng đ

c yêu c u. T ch c qu n

tr s n xu t thi u khoa h c nên chi phí s n xu t cao, n ng su t lao đ ng th p, b
máy c ng k nh, chi ti n l

ng chi m ph n l n ngu n thu c a doanh nghi p.

Th t là th ch chính sách và ph
đ i m i theo c ch th tr

ng th c qu n lý, khai thác CTTL ch m

ng. C ch qu n lý mang tính “n a th tr

ng, n a bao

c p”, doanh nghi p ho t đ ng theo Lu t Doanh nghi p, trong khi qu n lý s n xu t
c a doanh nghi p theo c ch bao c p không t o ra đ ng l c đ thúc đ y phát tri n.
Qu n lý s n xu t b ng ph

t

ng th c giao k ho ch, theo c ch bao c p d n đ n t

ng d a d m, trông ch vào nhà n

c. Qu n lý tài chính theo hình th c c p phát -

thanh toán, ch a ràng bu c ch t ch v i c ch ki m tra giám sát, đánh giá và tính
công khai minh b ch đã làm sai l ch b n ch t ho t đ ng s n xu t trong n n kinh t
th tr

ng.

ánh giá k t qu ho t đ ng s n xu t ch a d a vào k t qu đ u ra, thanh

quy t toán ch y u d a vào ch ng t , n ng v th t c hành chính.
C ch ràng bu c quy n l i, trách nhi m c a ng
d ng ti n v n, tài s n v t t , lao đ ng c a nhà n

i đ ng đ u v i hi u qu s

c ch a rõ ràng và thi u ch t ch

gây ra lãng phí ngu n l c. Phân ph i thu nh p cho ng

i lao đ ng v n mang tính

cào b ng d n đ n n ng su t lao đ ng th p, chí phí s n xu t cao. Chính sách tr c p
qua giá đã nh h

ng tiêu c c đ n quan h kinh t , khó ki m soát và kém hi u qu ,

gây ra vi c s d ng n

c lãng phí. Chính sách mi n gi m th y l i phí cho nông dân

theo hình th c gián ti p không g n k t đ
dân v i vai trò là ng

ih

c trách nhi m doanh nghi p v i nông

ng l i.

Phân c p qu n lý ch a phù h p, nên h u h t các công trình thu l i đ u do
doanh nghi p nhà n

c qu n lý đã không t o đ

c sân ch i cho các doanh nghi p

thu c các thành ph n kinh t khác tham gia nên ch a huy đ ng đ
các t ch c cá nhân
h

khu v c ngoài nhà n

c và c a nhân dân, đ c bi t là ng

i

ng l i t công trình thu l i.
Nh ng n m g n đây, các T ch c dùng n

ph

c s c m nh c a

ng ch y u là đ

cđ

c thành l p

nhi u đ a

c s h tr k thu t c a các d án qu c t . Tuy nhiên, h u


10

h t các đ a ph
ch c dùng n

ng còn g p nhi u khó kh n trong vi c xây d ng phát tri n các t
c. Nguyên nhân ch y u là các t nh còn thi u các chính sách quy

đ nh phát tri n mô hình qu n lý khai thác CTTL có s tham gia c a ng

n

c, lúng túng trong vi c tìm ra các mô hình t ch c dùng n

i dùng

c phù h p.

1.2. Các mô hình t ch c qu n lý khai thác các h th ng công trình th y l i
Các mô hình t ch c qu n lý khai thác các h th ng công trình th y l i
n

c ta bao g m hai lo i hình chính là: T ch c c a nhà n

c (Doanh nghi p khai

thác công trình th y l i, Trung tâm, Ban qu n lý th y nông) và các T ch c th y
nông c s hay còn g i là các t ch c dùng n
th y l i, T ch c h p tác s d ng n

c (H p tác xã qu n lý công trình

c, T thu l i,

i th y nông, Ban thu l i

xã, Ban qu n lý thu nông xã, cá nhân qu n lý công trình th y l i). Các t ch c c a
nhà n

c (ch y u là lo i hình công ty khai thác công trình th y l i) qu n lý, khai

thác các công trình đ u m i, kênh chính c a h th ng th y l i có quy mô v a và
l n, v n hành ph c t p. Các công trình còn l i do các t ch c th y nông c s qu n
lý bao g m các h th ng công trình có quy mô nh ho c h th ng th y l i n i đ ng
thu c các h th ng l n do các công ty khai thác công trình th y l i qu n lý.
1.2.1. Doanh nghi p nhà n

c

1. Khái ni m doanh nghi p Nhà n
do Nhà n

c: Doanh nghi p Nhà n

c là t ch c kinh t

c đ u t v n và tr c ti p thành l p khi th y c n thi t. Vi c thành l p

doanh nghi p Nhà n
v c then ch t, x

c d a trên nguyên t c ch thành l p theo nh ng ngành, l nh

ng s ng c a n n kinh t d a trên nh ng đòi h i th c ti n c a n n

kinh t th i đi m dó và ch tr
2. Doanh nghi p Nhà n

ng c a

ng và ngành ngh l nh v c đó.

c khai thác công trình th y l i

Doanh nghi p Nhà n

c khai thác công trình th y l i

n

c ta tr

c đây là

các Công ty Khai thác công trình th y l i, tr c thu c các t nh, thành ph ho c tr c
thu c trung

ng và là doanh nghi p Nhà n

c ho t đ ng công ích; Nay h u h t các

Công ty khai thác công trình th y l i chuy n đ i thành Công ty TNHH m t thành
viên khai thác th y l i và Công ty c ph n có m t ph n v n thu c s h u nhà n

c;

Các công ty này ho t đ ng theo quy đ nh c a Lu t Doanh nghi p. V mô hình t


11

ch c qu n lý khai thác công trình thu l i c a các công ty này thì các công trình đ u
m i, kênh tr c chính quy mô l n, liên huy n tr lên, do các doanh nghi p nhà n
(ch y u là các Công ty TNHHMTV 100% v n nhà n

c) đ m nh n, đ

đ nh t i Quy t đ nh s 14/2011/Q -TTg ngày 04/3/2011 c a Th t
v ban 5 hành tiêu chí, danh m c phân lo i doanh nghi p nhà n
c ta có 133 t ch c nhà n

khai thác công trình thu l i; Các Doanh nghi p nhà n
l i ph c v g n 70% di n tích t

c quy

ng Chính ph

c.

Theo s li u t T ng C c thu l i t ng h p báo cáo t các đ a ph
toàn qu c, tính đ n n m 2013 c n

c

ng trên

c tham gia qu n lý,

c qu n lý, khai thác thu

i và h u h t di n tích tiêu khu v c nông nghi p.

Có 3 doanh nghi p tr c thu c B Nông nghi p và phát tri n nông thôn đ

c giao

qu n lý, khai thác 3 h th ng th y l i liên t nh là B c Nam Hà, B c H ng H i, D u
Ti ng - Ph

c Hòa. Các doanh nghi p còn l i tr c thu c UBND các t nh, thành

ph tr c thu c Trung

ng, qu n lý, khai thác công trình thu l i trong ph m vi

t nh ho c liên t nh theo s phân c p c a B Nông nghi p và phát tri n nông thôn.
Lo i hình t ch c Doanh nghi p nhà n

c này có quy mô v a và l n, t

ng đ i đa

d ng bao g m: có 92 Công ty trách nhi m h u h n m t thành viên chi m 69,1%; có
4 đ n v là Công ty c ph n chi m 3,01%; Các doanh nghi p này hi n nay h u h t
đã đ
n

c chuy n đ i t lo i hình Công ty khai thác công trình thu l i (Công ty nhà

c tr

c đây) sang Công ty TNHH MTV khai thác công trình thu l i 100% v n

thu c s h u nhà n

c và mô hình Công ty c ph n có ph n v n thu c s h u nhà

n

c, ho t đ ng theo quy đ nh c a Lu t Doanh nghi p. Các t ch c khác c a Nhà

n

c g m 37 đ n v chi m 28% (trong đó có 7 Trung tâm qu n lý, khai thác thu

l i c a c p t nh và c p huy n; có 8 Ban qu n lý khai thác thu l i c a c p t nh và
c p huy n; có 17 Tr m qu n lý khai thác thu l i c p huy n và có 5 Chi c c c a các
t nh C n Th , V nh Long, Kiên Giang, H u Giang và Cà Mau tham gia tr c ti p
qu n lý khai thác công trình thu l i).
S phân b các lo i hình doanh nghi p gi a các vùng mi n là không đ ng
nh t. S l

ng doanh nghi p khai thác công trình thu l i gi a các vùng mi n

không đ ng đ u, ph thu c vào s l

ng h th ng công trình c a t ng n i.

12

Doanh nghi p khai thác công trình thu l i đ

c thành l p đ qu n lý công

trình đ u m i và h th ng kênh chính, kênh c p hai các h th ng quy mô v a và
l n, v n hành ph c t p. T ng h p t báo cáo c a các đ a ph

ng trên toàn qu c,

hi n có kho ng 80% doanh nghi p có công trình quy mô t liên huy n tr lên còn
l i 20% doanh nghi p có quy mô liên xã. Các doanh nghi p nhà n

c khai thác

công trình thu l i th c hi n vi c cung c p d ch v t

i dân thông

qua h p đ ng v i các T ch c H p tác dùng n

i, tiêu cho ng

c. vi c s n xu t và cung ng các

s n ph m, d ch v công ích “Qu n lý, khai thác h th ng công trình thu l i có quy
mô l n, bao g m CTTL liên t nh, liên huy n; công trình thu nông kè đá l n bi n”
th c hi n theo ph

ng th c đ t hàng ho c giao k ho ch. Vi c s n xu t và cung ng

các s n ph m, d ch v công ích “Qu n lý, khai thác h th ng công trình thu l i có
quy mô v a và nh ”, th c hi n theo ph

ng th c đ u th u ho c đ t hàng. Ho t

đ ng tài chính thu chi c a các doanh nghi p khai thác công trình thu l i tuân th
theo quy đ nh v quy ch qu n lý tài chính đ i v i doanh nghi p 100% v n thu c s
h u Nhà n

c, quy đ nh t i Thông t s 11/2009/TT-BTC c a B Tài chính.

1.2.2. Doanh nghi p t nhân
1. Khái ni m doanh nghi p t nhân
Doanh nghi p t nhân là doanh nghi p do m t cá nhân làm ch và t ch u
trách nhi m b ng toàn b tài s n c a mình v m i ho t đ ng c a doanh nghi p. Cá
nhân ch s h u đó ch đ
đ

c làm ch s h u m t doanh nghi p t nhân; không

c đ ng th i làm ch s h u c a doanh nghi p t nhân khác ho c ch s h u h

kinh doanh và thành viên h p danh c a công ty h p danh; cá nhân ch s h u t
quy t đ nh c c u t ch c và đích thân tr c ti p qu n lý, th c hi n các ho t đ ng
kinh doanh và là ng

i đ i di n theo pháp lu t c a doanh nghi p

2. Doanh nghi p t nhân khai thác công trình th y l i
Các công trình thu l i nh , h th ng kênh m

ng m t ru ng, có th giao

cho Doanh nghi p t nhân tr c ti p qu n lý khai thác công trình th y l i. Theo
ph

ng th c ho t đ ng c a các doanh nghi p qu n lý khai thác CTTL đ

c quy

đ nh t i Ngh đ nh s 31/2005/N -CP ngày 11/3/2005 v s n xu t và cung ng s n