Tải bản đầy đủ (.pdf) (157 trang)

Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn thị xã chí linh tỉnh hải dương

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (904.07 KB, 157 trang )

L I CAM OAN
Tôi xin cam đoan nh ng s li u, k t qu nghiên c u trong Lu n v n
này là hoàn toàn trung th c, n i dung c a Lu n v n ch a t ng đ
trong b t c m t công trình khoa h c nào tr

c công b

c đây.

Tôi cam đoan m i tài li u tham kh o trích d n trong Lu n v n này đ u
đ

c ch rõ ngu n g c.
Tác gi Lu n v n

Nguy n Nh Nguy n


L IC M

N

Trong quá trình h c t p và rèn luy n t i tr
N i, đ

ng

i h c Th y l i - Hà

c s gi ng d y và t n tình giúp đ c a các th y, cô giáo, tác gi đã


trang b thêm r t nhi u nh ng ki n th c c b n v chuyên môn c ng nh
trong th c t cu c s ng, c ng c thêm hành trang ki n th c trong quá trình
công tác sau này.
Tác gi xin chân thành c m n các th y, cô giáo đ c bi t là th y giáo
h

ng d n PGS.TS. Nguy n Bá Uân đã t n tình giúp đ tôi hoàn thành Lu n

v n này.
Tác gi c ng xin trân tr ng c m n s giúp đ nhi t tình c a các đ ng
chí lãnh đ o, cán b c a Phòng Tài nguyên và Môi tr

ng, V n phòng đ ng

ký quy n s d ng đ t, Phòng Kinh t th xã Chí Linh; lãnh đ o và cán b
chuyên môn các xã, ph

ng trên đ a bàn; các t p th , cá nhân đã t o đi u ki n

đ tác gi thu th p s li u và nh ng thông tin c n thi t liên quan đ th c hi n
nghiên c u hoàn thi n Lu n v n.
Trong quá trình nghiên c u, m c dù đã có nhi u c g ng nh ng m ng
nghiên c u c a đ tài r ng, th i gian ng n, kh n ng và kinh nghi m có h n
nên Lu n v n không tránh kh i nh ng thi u sót, tác gi r t mong đ

c các

th y, cô giáo, các đ ng nghi p góp ý đ các nghiên c u trong Lu n v n này
đ


c áp d ng vào th c ti n.
Xin chân thành c m n!
Tác gi lu n v n

Nguy n Nh Nguy n


M CL C
M

U .......................................................................................................... 1

CH
S

NG 1: T NG QUAN V
D NG

T NÔNG NGHI P VÀ HI U QU

T NÔNG NGHI P ................................................................. 1

1.1. M t s v n đ v qu n lý s d ng đ t nông nghi p................................... 1
1.1.1.

t nông nghi p và tình hình s d ng đ t nông nghi p ......................... 1

1.1.2.

c đi m s d ng đ t nông nghi p vùng khí h u nhi t đ i ................. 12


1.1.3. V n đ suy thoái đ t nông nghi p ......................................................... 14
1.2. Hi u qu s d ng đ t nông nghi p và các ch tiêu đánh giá .................... 26
1.2.1. Hi u qu kinh t và các ch tiêu đánh giá ............................................. 28
1.2.2. Hi u qu xã h i và các ch tiêu đánh giá .............................................. 30
1.2.3. Hi u qu môi tr
1.3. Nh ng nhân t

ng và các ch tiêu đánh giá ...................................... 31

nh h

ng đ n hi u qu s d ng đ t nông nghi p ......... 33

1.3.1. Nhóm các y u t k thu t ..................................................................... 33
1.3.2. Nhóm các y u t t ch c - qu n lý ....................................................... 34
1.3.3. Nhóm các y u t xã h i - pháp lý ......................................................... 35
1.4. Kinh nghi m v s d ng đ t nông nghi p t i m t s n

c trên th gi i và

Vi t Nam ......................................................................................................... 36
1.4.1. Kinh nghi m s d ng đ t nông nghi p

m ts n

1.4.2. Kinh nghi m s d ng đ t nông nghi p

Vi t Nam ............................. 40


K T LU N CH
CH
TRÊN

NG 2:

c trên th gi i .... 36

NG 1................................................................................ 43
ÁNH GIÁ HI U QU

S

D NG

T NÔNG NGHI P

A BÀN TH XÃ CHÍ LINH TRONG TH I GIAN QUA ........ 45

2.1. Khái quát chung v đi u ki n t nhiên, kinh t - xã h i th xã Chí Linh. 45
2.1.1. i u ki n t nhiên th xã Chí Linh ....................................................... 45
2.1.2. i u ki n kinh t - xã h i ...................................................................... 49
2.2. Th c tr ng vi c s d ng đ t nông nghi p trên đ a bàn th xã Chí Linh .. 51


2.2.1. Tình hình bi n đ ng đ t đai c a th xã Chí Linh nh ng n m g n đây . 51
2.2.2. Tình hình s d ng đ t nông nghi p n m 2014 ..................................... 53
2.2.3. Th c tr ng qu n lý, s d ng đ t nông nghi p c a th xã ...................... 55
2.3. ánh giá hi u qu s d ng đ t nông nghi p c a th xã Chí Linh ............ 60
2.3.1. Hi u qu kinh t c a các lo i hình s d ng đ t .................................... 63

2.3.2. Hi u qu xã h i c a vi c s d ng đ t nông nghi p .............................. 79
2.3.3. ánh giá hi u qu s d ng đ t nông nghi p v m t môi tr

ng .......... 81

2.4. ánh giá chung ........................................................................................ 84
2.4.1. Nh ng k t qu đ t đ

c ........................................................................ 84

2.4.2. Nh ng t n t i, h n ch và nguyên nhân ................................................ 85
K T LU N CH
CH

NG 3:

S D NG
3.1.

NG 2................................................................................ 87
XU T M T S

GI I PHÁP NÂNG CAO HI U QU

T NÔNG NGHI P TRÊN

A BÀN TH XÃ CHÍ LINH... 88

nh h ng phát tri n nông nghi p c a th xã Chí Linh trong th i gian t i .. 88


3.2. Nguyên t c và c n c đ xu t các gi i pháp ............................................ 89
3.2.1. Nguyên t c đ xu t gi i pháp ................................................................ 89
3.2.2. C n c đ xu t các gi i pháp................................................................. 91
3.3. Nghiên c u đ xu t m t s gi i pháp nâng cao hi u qu s d ng đ t nông
nghi p trên đ a bàn th xã Chí Linh................................................................. 95
3.3.1. Nhóm gi i pháp v quy ho ch s d ng đ t ........................................... 95
3.3.2. Nhóm gi i pháp v áp d ng k thu t công ngh ................................... 98
3.3.3. Nhóm gi i pháp v t ch c, qu n lý ................................................... 101
3.3.4. Nhóm gi i pháp v giáo d c - pháp lý - kinh t - xã h i - môi tr
K T LU N CH

ng102

NG 3.............................................................................. 108

K T LU N VÀ KI N NGH .................................................................... 109
TÀI LI U THAM KH O .......................................................................... 114


DANH M C B NG BI U
B ng 1.1. Di n tích đ t t nhiên và đ t nông nghi p ch a đ

c khai thác c a

các Châu l c trên th gi i................................................................................ 37
B ng 1.2. Di n tích đ t nông nghi p
B ng 2.1.

Vi t Nam ........................................... 41


c đi m khí h u, th i ti t ............................................................. 47

B ng 2.2. Hi n tr ng s d ng đ t th xã Chí Linh n m 2014 ........................ 51
B ng 2.3. Hi n tr ng s d ng đ t nông nghi p th xã Chí Linh n m 2014 .... 54
B ng 2.4. Các lo i hình s d ng đ t ti u vùng 1 ............................................ 61
B ng 2.5. Các lo i hình s d ng đ t ti u vùng 2 ............................................ 62
B ng 2.6. Các lo i hình s d ng đ t ti u vùng 3 ............................................ 62
B ng 2.7. Hi u qu kinh t trên m t ha c a các cây tr ng chính t i .............. 65
Ti u vùng 1...................................................................................................... 65
B ng 2.8. Hi u qu kinh t trên m t ha c a các cây tr ng chính t i .............. 66
Ti u vùng 2...................................................................................................... 66
B ng 2.9. Hi u qu kinh t trên m t hac a các cây tr ng chính t i ............... 67
Ti u vùng 3...................................................................................................... 67
B ng 2.10. Hi u qu kinh t các lo i hình s d ng đ t ti u vùng 1 ............... 70
B ng 2.11. Hi u qu kinh t các lo i hình s d ng đ t ti u vùng 2 ............... 73
B ng 2.12. Hi u qu kinh t các lo i hình s d ng đ t ti u vùng 3 ............... 75
B ng 2.13. T ng h p hi u qu kinh t theo các vùng..................................... 76
B ng 2.14. T ng h p hi u qu kinh t theo lo i hình s d ng đ t ................. 77
B ng 2.15. M c đ s d ng phân bón c a m t s cây tr ng .......................... 82
B ng 3.1 : D ki n quy ho ch s d ng đ t nông nghi p đ n n m 2020 ........ 97


M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
t đai là ngu n tài nguyên vô cùng quý giá mà thiên nhiên ban t ng
cho con ng


i. M i qu c gia khác nhau có qu đ t khác nhau và qu đ t c a

m i qu c gia đ u có gi i h n, do v y đ t đai tr thành m t tài s n quý c a
m i qu c gia. Cùng v i vai trò đó, đ t đai còn là môi tr
ng

ng s ng c a con

i và đ ng th c v t, là không gian s ng, n i phân b dân c và các ho t

đ ng kinh t xã h i khác c a con ng

i.

i v i s n xu t nông nghi p, đ t đai không ch là đ i t
mà còn là t li u s n xu t không th thay th đ

ng lao đ ng

c. Vi c s d ng đ t s n xu t

nông nghi p không ch đ n thu n là ngành kinh t sinh h c, t o ra l
th c ph m mà còn đ

c coi là n n kinh t sinh thái, g n li n v i phát tri n

kinh t xã h i và b o v môi tr

ng.


Trong s phát tri n c a ngành kinh t th tr
l c t nhi u phía nh : s phát tri n kinh t theo h
đ i hóa; s bùng n dân s và su h
đ t không hi u qu đ đáp
ng

ng, đ t đai ph i ch u áp
ng công nghi p hóa, hi n

ng đô th hóa, vi c khai thác và s d ng

ng nhu c u l

ng th c, sinh ho t c a con

i,... h u qu c a nh ng áp l c đó là: di n tích đ t nông nghi p b gi m,

đ t đai b thoái hoá m t kh n ng canh tác, nh h
ng

ng th c,

ng đ n đ i s ng c a con

i và m t cân b ng sinh thái.
Vi c nghiên c u v hi u qu s d ng đ t đã đ

c nhi u t ch c, nhi u

qu c gia và nhi u nhà khoa h c trên th gi i đ c p t i và đ


c coi là m t v n

đ c n thi t khi nghiên c u tình hình s d ng đ t đai c a các đ a ph

ng.

Vi t Nam là m t qu c gia đang phát tri n, có m t đ dân s đông, di n
tích đ t nông nghi p chi m t l l n. Tuy nhiên v i vi c chuy n m c đích m t
cách

t sang các m c đích khác đã làm gi m đáng k di n tích đ t nông

nghi p, làm nh h

ng đ n anh ninh l

ng th c qu c gia. Ngoài ra v i vi c


s d ng đ t không có hi u qu d n t i vi c đóng góp c a ngành nông nghi p
đ i v i n n kinh t qu c dân ch a x ng v i ti m n ng c a nó.
Th xã Chí Linh n m

phía đông b c t nh H i D

ng, cách trung tâm

t nh 40 km. Phía đông giáp huy n ông Tri u, t nh Qu ng Ninh. Phía tây giáp
t nh B c Ninh. Phía nam giáp huy n Nam Sách. Phía b c giáp t nh B c Giang.

Phía b c và đông b c c a th xã là vùng đ i núi thu c cánh cung
ba m t còn l i đ

ông Tri u,

c bao b c b i sông Kinh Thày, sông Thái Bình và sông

ông Mai. V i t ng di n tích t nhiên là 28202.78 ha, di n tích đ t nông
nghi p chi m kho ng 73% t ng di n tích t nhiên toàn th xã. Cùng v i các
đ a ph

ng trong c n

c, th xã Chí Linh c ng đang ti n hành công nghi p

hoá, hi n đ i hoá nông nghi p và nông thôn mà c th là ch

ng trình xây

d ng nông thôn m i. T th c t trên cho th y vi c đánh giá và đ a ra h

ng

qu n lý, s d ng đ t h p lý, có hi u qu là r t c n thi t. Trên c s đó, tác gi
đã l a ch n đ tài “

xu t m t s gi i pháp nâng cao hi u qu s d ng đ t

nông nghi p trên đ a bàn th xã Chí Linh, t nh H i D
2.


it

ng và ph m vi nghiên c u

a.

it

ng nghiên c u
it

và các nhân t

ng”.

ng nghiên c u c a đ tài là hi u qu s d ng đ t nông nghi p
nh h

ng t i hi u qu s d ng đ t nông nghi p trên đ a bàn

th xã Chí Linh, tình H i D

ng.

b. Ph m vi nghiên c u
Ph m vi nghiên c u c a đ tài là hi u qu s d ng đ t nông nghi p trên
đ a bàn th xã Chí Linh, t nh H i D

ng, th i gian k t khi th c hi n Lu t


t đai (s a đ i) n m 2003 đ n nay, trong đó t p trung ch y u vào th i k t
n m 2008 đ n nay và các gi i pháp đ
n m 2020.

c đ xu t cho giai đo n t nay đ n


3. M c đích nghiên c u c a đ tài
Trên c s nghiên c u lý lu n và th c ti n v tình hình qu n lý, s
d ng đ t nông nghi p t i th xã Chí Linh, Lu n v n đ xu t gi i pháp đ phát
huy ti m n ng đ t nông nghi p hi n có và nâng cao hi u qu s chúng nh m
góp ph n th c hi n m c tiêu phát tri n kinh t - xã h i c a Th xã.
4. Ph

ng pháp nghiên c u
th c hi n m c tiêu và nhi m v đ t ra, đ tài s d ng các ph

ng

pháp nghiên c u sau:
- Ph

ng pháp đi u tra, kh o sát thu th p s li u, ph

ng pháp chuyên

gia áp d ng khi thu th p thông tin tài li u c a các nghiên c u th c t ;
- Ph


ng pháp th ng kê, x lý s li u, phân tích t ng h p, phân tích so

sánh: Nh m phân tích, so sánh, đánh giá th c tr ng vi c qu n lý và s d ng
đ t đai, t đó rút ra nh ng k t qu c n phát huy và nh ng t n t i c n kh c
ph c;
- Ph

ng pháp phân tích hi u qu kinh t - xã h i - môi tr

- Ph

ng pháp đ i chi u v i h th ng v n b n pháp quy;

- Ph

ng pháp h th ng hóa;

- Ph

ng pháp d báo.

ng;

5. Ý ngh a khoa h c và th c ti n c a đ tài
a. Ý ngh a khoa h c
tài nghiên c u h th ng c s lý lu n và th c ti n công tác qu n lý,
s d ng và đánh giá hi u qu s d ng đ t nông nghi p trên đ a bàn th xã Chí
Linh, nh ng nhân t
h


ng và đ xu t đ

b. Ý ngh a th c ti n

nh h

ng đ n hi u qu s d ng đ t nông nghi p nh

c nh ng gi i pháp thích h p có tính kh thi.


Vi c nghiên c u tìm ra đ

c gi i pháp mang tính kh thi nh m nâng

cao hi u qu s d ng đ t nông nghi p trên đ a bàn th xã Chí Linh, góp ph n
quan tr ng trong vi c qu n lý, s d ng nh m góp ph n nâng cao hi u qu s
d ng ngu n tài nguyên đ c bi t này t i đ a ph
6. K t qu d ki n đ t đ

ng.

c

- H th ng c s lý lu n và th c ti n v qu n lý, s d ng đ t nông
nghi p, hi u qu s d ng đ t nông nghi p, các ch tiêu đánh giá và nh ng
nhân t

nh h


ng đ n hi u qu s d ng đ t nông nghi p.

- Phân tích, đánh giá th c tr ng s d ng và hi u qu s d ng đ t nông
nghi p c a th xã Chí Linh, t đó rút ra nh ng k t qu đã đ t đ
huy và nh ng m t còn t n t i, v

c c n phát

ng m c c n nghiên c u gi i pháp kh c

ph c, tháo g .
đ

xu t m t s gi i pháp s d ng đ t nông nghi p nh m phát huy

c ti m n ng đ t đai nông nghi p hi n có và đáp ng m c tiêu phát triên

kinh t - xã h i c a đ a ph

ng trong th i gian t i.

7. K t c u c a lu n v n
Ngoài ph n M đ u, K t lu n và ki n ngh , danh m c tài li u tham
kh o, lu n v n k t c u theo ki u truy n th ng g m 3 ch
Ch

ng chính:

ng 1: T ng quan v đ t nông nghi p và hi u qu s d ng đ t nông
nghi p


Ch

ng 2:

ánh giá hi u qu s d ng đ t nông nghi p trên đ a bàn th xã
Chí Linh trong th i gian qua

Ch

ng 3:

xu t m t s gi i pháp nâng cao hi u qu s d ng đ t nông
nghi p trên đ a bàn th xã Chí Linh


1
CH
T NG QUAN V

NG 1

T NÔNG NGHI P VÀ HI U QU S

D NG

T NÔNG NGHI P
1.1. M t s v n đ v qu n lý s d ng đ t nông nghi p
1.1.1.


t nông nghi p và tình hình s d ng đ t nông nghi p

1.1.1.1. Khái ni m đ t nông nghi p
t nông nghi p (ký hi u là NNP) là đ t s d ng vào m c đích s n
xu t, nghiên c u, thí nghi m v nông nghi p, lâm nghi p, nuôi tr ng th y s n,
làm mu i và m c đích b o v , phát tri n r ng.

t nông nghi p bao g m đ t

s n xu t nông nghi p, đ t lâm nghi p, đ t nuôi tr ng th y s n, đ t làm mu i
và đ t nông nghi p khác. [23]
1.1.1.2. Phân lo i đ t nông nghi p
1.

t s n xu t nông nghi p
t s n xu t nông nghi p là đ t nông nghi p s d ng vào m c đích s n

xu t nông nghi p; bao g m đ t tr ng cây hàng n m, đ t tr ng cây lâu n m.
a.

t tr ng cây hàng n m
t cây tr ng hàng n m là đ t chuyên tr ng các lo i cây có th i gian sinh

tr

ng t khi gieo tr ng t i khi thu ho ch không quá m t n m, k c đ t s

d ng theo ch đ canh tác không th

ng xuyên, đ t c t nhiên có c i t o s


d ng vào m c đích ch n nuôi. Lo i này bao g m đ t tr ng lúa, đ t c dùng
vào ch n nuôi, đ t tr ng cây hàng n m khác.
*

t tr ng lúa
t tr ng lúa là ru ng, n

ng r y tr ng lúa t m t v tr lên ho c tr ng

lúa k t h p v i s d ng vào các m c đích khác đ

c pháp lu t cho phép

nh ng tr ng lúa là chính; bao g m đ t chuyên tr ng lúa n
n

c còn l i, đ t tr ng lúa n

ng.

c, đ t tr ng lúa


2
t chuyên tr ng lúa n

-

m i n m tr lên k c tr


c: là ru ng lúa n

c c y tr ng t hai v lúa

ng h p luân canh v i cây hàng n m khác, có khó

kh n đ t xu t mà ch tr ng c y đ

c m t v ho c ph i b hóa không quá m t

n m.
t tr ng lúa n

tr ng lúa n
*

c còn l i: là ru ng lúa n

c không ph i chuyên

c.

t tr ng lúa n

ng: là đ t n

ng, r y đ tr ng t m t v lúa tr lên.

t c dùng vào ch n nuôi

t tr ng c vào tr n nuôi là đ t tr ng c ho c đ ng c , đ i c t nhiên

có c i t o đ ch n nuôi gia súc; bao g m đ t tr ng c và đ t c t nhiên có c i
t o.
-

t tr ng c : là đ t gieo tr ng các lo i c đ

c ch m sóc, thu ho ch

nh các lo i cây hàng n m.
-

t c t nhiên có c i t o: là đ ng c , đ i c t nhiên đã đ

c c i t o,

khoanh nuôi, phân thành t ng th a đ ch n nuôi đàn gia súc.
*

t tr ng cây hàng n m khác
t tr ng cây hàng n m khác là đ t tr ng cây hàng n m không ph i đ t

tr ng lúa và đ t c dùng vào ch n nuôi g m ch y u đ tr ng m u, hoa, cây
thu c, mía, đay, gai, cói, s , dâu t m, c không đ ch n nuôi; g m đ t b ng
tr ng cây hàng n m khác và đ t n
-

ng r y tr ng cây hàng n m khác.


t b ng tr ng cây hàng n m khác: là đ t b ng ph ng

đ ng b ng,

thung l ng, cao nguyên đ tr ng cây hàng n m khác.
-

tn

ng r y tr ng cây hàng n m khác: là đ t n

ng, r y

trung du

và mi n núi đ tr ng cây hàng n m khác.
b.

t tr ng cây lâu n m
t tr ng cây lâu n m là đ t tr ng các lo i cây có th i gian sinh tr

ng

trên m t n m t khi gieo tr ng t i khi thu ho ch k c cây có th i gian sinh


3
tr

ng nh cây hàng n m nh ng cho thu ho ch trong nhi u n m nh Thanh


long, Chu i, D a, Nho, v.v.; bao g m đ t tr ng cây công nghi p lâu n m, đ t
tr ng cây n qu lâu n m và đ t tr ng cây lâu n m khác.
*

t tr ng cây công nghi p lâu n m
t tr ng cây công nghi p lâu n m là đ t tr ng cây lâu n m có s n

ph m thu ho ch không ph i là g đ làm nguyên li u cho s n xu t công
nghi p ho c ph i qua ch bi n m i s d ng đ

c g m ch y u là chè, cà phê,

cao su, h tiêu, đi u, ca cao, d a, v.v.
*

t tr ng cây n qu lâu n m
t tr ng cây n qu lâu n m là đ t tr ng cây lâu n m có s n ph m thu

ho ch là qu đ
*

nt

i ho c k t h p ch bi n.

t tr ng cây lâu n m khác
t tr ng cây lâu n m khác là đ t tr ng cây lâu n m không ph i đ t

tr ng cây công nghi p lâu n m và đ t tr ng cây n qu lâu n m g m ch y u

là đ t tr ng cây l y g , l y bóng mát, t o c nh quan không thu c đ t lâm
nghi p, đ t v

n tr ng xen l n nhi u lo i cây lâu n m ho c cây lâu n m xen

l n cây hàng n m.
2.

t lâm nghi p
t lâm nghi p là đ t đang có r ng t nhiên ho c đang có r ng tr ng

đ t tiêu chu n r ng, đ t đang khoanh nuôi ph c h i r ng (đ t đã có r ng b
khai thác, ch t phá, ho ho n nay đ

c đ u t đ ph c h i r ng), đ t đ tr ng

r ng m i (đ t có cây r ng m i tr ng ch a đ t tiêu chu n r ng ho c đ t đã
giao đ tr ng r ng m i); bao g m đ t r ng s n xu t, đ t r ng phòng h , đ t
r ng đ c d ng.
a.

t r ng s n xu t
t r ng s n xu t là đ t s d ng vào m c đích s n xu t lâm nghi p

theo quy đ nh c a pháp lu t v b o v và phát tri n r ng; bao g m đ t có r ng


4
t nhiên s n xu t, đ t có r ng tr ng s n xu t, đ t khoanh nuôi ph c h i r ng
s n xu t, đ t tr ng r ng s n xu t.

*

t có r ng t nhiên s n xu t
t có r ng t nhiên s n xu t là đ t r ng s n xu t có r ng t nhiên đ t

tiêu chu n r ng theo pháp lu t v b o v và phát tri n r ng.
*

t có r ng tr ng s n xu t
t có r ng tr ng s n xu t là đ t r ng s n xu t có r ng do con ng

i

tr ng đ t tiêu chu n r ng theo pháp lu t v b o v và phát tri n r ng.
*

t khoanh nuôi ph c h i r ng s n xu t
t khoanh nuôi ph c h i r ng s n xu t là đ t r ng s n xu t đã có

r ng b khai thác, ch t phá, ho ho n nay đ
b.

c đ u t đ ph c h i r ng.

t r ng phòng h
t r ng phòng h là đ t đ s d ng vào m c đích phòng h đ u

ngu n, b o v đ t, b o v ngu n n

c, b o v môi tr


ng sinh thái, ch n gió,

ch n cát, ch n sóng ven bi n theo quy đ nh c a pháp lu t v b o v và phát
tri n r ng; bao g m đ t có r ng t nhiên phòng h , đ t có r ng tr ng phòng
h , đ t khoanh nuôi ph c h i r ng phòng h , đ t tr ng r ng phòng h .
*

t có r ng t nhiên phòng h
t có r ng t nhiên phòng h là đ t r ng phòng h có r ng t nhiên đ t tiêu

chu n r ng theo pháp lu t v b o v và phát tri n r ng.
*

t có r ng tr ng phòng h
t có r ng tr ng phòng h là đ t r ng phòng h có r ng do con ng

i

tr ng đ t tiêu chu n r ng theo pháp lu t v b o v và phát tri n r ng.
*

t khoanh nuôi ph c h i r ng phòng h
t khoanh nuôi ph c h i r ng phòng h là đ t r ng phòng h đã có

r ng b khai thác, ch t phá, ho ho n nay đ
*

t tr ng r ng phòng h


c đ u t đ ph c h i r ng.


5
t tr ng r ng phòng h là đ t r ng phòng h nay có cây r ng m i
tr ng nh ng ch a đ t tiêu chu n r ng.
c.

t r ng đ c d ng
t r ng đ c d ng là đ t đ s d ng vào m c đích nghiên c u, thí

nghi m khoa h c, b o t n thiên nhiên và đa d ng sinh h c, v

n r ng qu c

gia, b o v di tích l ch s , v n hoá, danh lam th ng c nh, b o v môi tr

ng

sinh thái theo quy đ nh c a pháp lu t v b o v và phát tri n r ng; bao g m
đ t có r ng t nhiên đ c d ng, đ t có r ng tr ng đ c d ng, đ t khoanh nuôi
ph c h i r ng đ c d ng, đ t tr ng r ng đ c d ng.
*

t có r ng t nhiên đ c d ng
t có r ng t nhiên đ c d ng là đ t r ng đ c d ng có r ng t nhiên

đ t tiêu chu n r ng theo pháp lu t v b o v và phát tri n r ng.
*


t có r ng tr ng đ c d ng
t có r ng tr ng đ c d ng là đ t r ng đ c d ng có r ng do con ng

i

tr ng đ t tiêu chu n r ng theo pháp lu t v b o v và phát tri n r ng.
*

t khoanh nuôi ph c h i r ng đ c d ng
t khoanh nuôi ph c h i r ng đ c d ng là đ t r ng đ c d ng đã có

r ng b khai thác, ch t phá, ho ho n nay đ
*

c đ u t đ ph c h i r ng.

t tr ng r ng đ c d ng
t tr ng r ng đ c d ng là đ t r ng đ c d ng nay có cây r ng m i

tr ng nh ng ch a đ t tiêu chu n r ng.
3.

t nuôi tr ng thu s n
t nuôi tr ng thu s n là đ t đ

c s d ng chuyên vào m c đích nuôi,

tr ng thu s n; bao g m đ t nuôi tr ng thu s n n
nuôi tr ng thu s n n
a.


c ng t.

t nuôi tr ng thu s n n

cl ,m n

c l , m n và đ t chuyên


6
t nuôi tr ng thu s n n
s n s d ng môi tr
b.

ng n

c l , m n là đ t chuyên nuôi, tr ng thu

c l ho c n

t chuyên nuôi tr ng thu s n n

c m n.
c ng t

t chuyên nuôi tr ng thu s n n
thu s n s d ng môi tr
4.


ng n

c ng t là đ t chuyên nuôi, tr ng

c ng t.

t làm mu i
t làm mu i là ru ng mu i đ s d ng vào m c đích s n xu t mu i.

5.

t nông nghi p khác
t nông nghi p khác là đ t t i nông thôn s d ng đ xây d ng nhà

kính và các lo i nhà khác ph c v m c đích tr ng tr t k c các hình th c
tr ng tr t không tr c ti p trên đ t; xây d ng chu ng tr i ch n nuôi gia súc, gia
c m và các lo i đ ng v t khác đ

c pháp lu t cho phép; xây d ng tr m, tr i

nghiên c u thí nghi m nông nghi p, lâm nghi p, diêm nghi p, th y s n, xây
d ng c s

m t o cây gi ng, con gi ng; xây d ng kho, nhà c a h gia đình,

cá nhân đ ch a nông s n, thu c b o v th c v t, phân bón, máy móc, công
c s n xu t nông nghi p. [23]
1.1.1.3. Tình hình s d ng đ t nông nghi p
1. Tình hình s d ng đ t nông nghi p trên th gi i
Hi n nay, toàn b qu đ t có kh n ng s n xu t nông nghi p trên th

gi i là 3.256 tri u hecta, chi m kho ng 22% t ng di n tích đ t li n. Nh ng
lo i đ t t t thu n l i cho s n xu t nông nghi p ch chi m 12,6%. Nh ng lo i
đ t quá x u chi m t i 40,5%. Di n tích đ t tr ng tr t trên toàn th gi i m i
ch chi m 10,8% t ng di n tích đ t t nhiên (kho ng 1.500 tri u hecta), trong
đó ch có 46% đ t có kh n ng s n xu t nông nghi p còn 54% đ t có kh
n ng s n xu t nh ng ch a đ

c khai thác. K t qu đánh giá đ t nông nghi p

c a th gi i cho th y: ch có 14% đ t có n ng su t cao, 28% đ t có n ng su t
trung bình, nh ng có t i 58% đ t có n ng su t th p. [28]


7
Hàng n m, trên th gi i di n tích đ t canh tác b thu h p, s n xu t nông
nghi p tr nên khó kh n h n. Không ch đ i m t v i s s t gi m v di n tích,
c th gi i c ng đang lo ng i tr

c s suy gi m ch t l

di n tích l n đ t canh tác b nhi m m n không canh tác đ

ng đ t tr ng. M t
c m t ph n c ng

do tác đ ng gián ti p c a s gia t ng dân s . S gia t ng s d ng thu c
BVTV c ng t o ra nguy c ô nhi m đ t nông nghi p. Thu c hóa h c tr sâu,
phân bón hóa h c trên th gi i ngày càng đ
niên 80, thu c BVTV đ


c s d ng

c s d ng nhi u. Trong th p

các n

c nh : Indonexia, Pakistan,

Philipin, Srilanka đã t ng h n 10%/n m. Thu c BVTV gây h i nghiêm tr ng
cho môi tr

ng và s c kh e con ng

i. Theo

cl

m i n m có 3% lao đ ng trong nông nghi p
tri u ng

ng c a T ch c WHO,

các n

c đang phát tri n (25

i) b nhi m đ c thu c tr sâu. Th p niên 90,

11 tri u ng


Châu Phi m i n m

i b nhi m đ c. T i Malayxia, 7% nông dân b ng đ c hàng

n m và 15 % b ng đ c ít nh t 1 l n trong đ i.
Hi n t

ng m t r ng c ng gây nh h

ng x u t i ch t l

ng đ t nông

nghi p. Toàn th gi i có kho ng 3,8 t hecta r ng. Hàng n m m t đi kho ng
trên 15 tri u hecta. T l m t r ng nhi t đ i kho ng 2% /n m. Di n tích r ng
b m t nhi u nh t

vùng châu M - Latinh và châu Á. T i Braxin hàng n m

m t 1,7 tri u hecta r ng, t i

n

con s này là 1,5 tri u ha. T i các n

nh : Campuchia và Lào, n n phá r ng làm c i đun, làm n

c

ng r y, xu t kh u


g , ch bi n các s n ph m t g ph c v cho cu c s ng c a c dân đã làm c n
ki t ngu n tài nguyên r ng v n phong phú. [28]
Hoang m c hoá hi n đang đe d a 1/3 di n tích trái đ t, nh h
s ng ít nh t 850 tri u ng

ng đ i

i. Hoang m c hoá là quá trình t nhiên và xã h i.

Kho ng 30% di n tích trái đ t n m trong vùng khô h n và bán khô h n đang
đ ng tr

c nguy c hoang m c hóa. Hàng n m có kho ng 6 tri u hecta đ t b

hoang m c hoá, m t kh n ng canh tác do nh ng ho t đ ng c a con ng

i.


8
Xói mòn r a trôi c ng là m t nguyên nhân khác gây suy thoái đ t. M i
n m r a trôi xói mòn chi m 15% nguyên nhân thoái hoá đ t. Trung bình đ t
đai trên th gi i b xói mòn 1,8 - 3,4 t n/hecta/n m. T ng l
b r a trôi xói mòn hàng n m là 5,4 - 8,4 tri u t n, t
s n sinh 30 - 50 tri u t n l

ng đ

ng dinh d


ng

ng v i kh n ng

ng th c. S xói mòn đ t d n t i h u qu là làm

gi m n ng su t đ t, t o ra nguy c m t an ninh l

ng th c, phá ho i ngu n tài

nguyên, làm m t đa d ng sinh h c, m t cân b ng sinh thái và nhi u nguy c
khác. [28]
T tr ng các nguyên nhân gây thoái đ t trên th gi i nh sau: m t r ng
30%, khai thác r ng quá m c (ch t cây c i làm c i,...) 7%, ch n th gia súc
quá m c 35%, canh tác nông nghi p không h p lý 28%, công nghi p hoá gây
ô nhi m 1%. M c đ tác đ ng c a các nguyên nhân gây thoái hoá đ t
châu l c không gi ng nhau:

Châu Âu, châu Á và Nam M , m t r ng là

nguyên nhân hàng đ u trong khi
súc quá m c có nh h

các

châu

ng nhi u nh t;


iD

ng và châu Phi ch n th gia

B c và Trung M thì nguyên nhân

ch y u l i do ho t đ ng s n xu t nông nghi p. Thoái hóa đ t làm nghèo dinh
d

ng, phá h y cân b ng chu trình n

c và t o nguy c m t an ninh l

ng

th c, t l nghèo đói gia t ng.
Kho ng 2/3 di n tích đ t nông nghi p trên th gi i đã b suy thoái
nghiêm tr ng trong 50 n m qua do xói mòn r a trôi, sa m c hoá, chua hoá,
m n hoá, ô nhi m môi tr

ng, kh ng ho ng h sinh thái đ t. Kho ng 40% đ t

nông nghi p đã b suy thoái m nh ho c r t m nh, 10% b sa m c hoá do bi n
đ ng khí h u b t l i và khai thác s d ng không h p lý. Sa m c Sahara m i
n m m r ng l n m t 100.000 hecta đ t nông nghi p và đ ng c . Thoái hoá
môi tr

ng đ t có nguy c làm gi m 10 - 20% s n l

trong 25 n m t i.


ng l

ng th c th gi i


9
T c đ đô th quá nhanh d n t i s hình thành các siêu đô th , hi n nay
trên th gi i đã có kho ng 20 siêu đô th v i dân s trên 10 tri u ng

i. S

hình thành siêu đô th gây khó kh n cho giao thông v n t i, nhà , nguyên v t
li u, x lý ch t th i và c ng làm gi m b t di n tích đ t nông nghi p. [28]
B

c vào th k 21, v i nh ng thách th c v an ninh l

ng th c, dân

ng sinh thái, nông nghi p - m t ngành s n xu t l

ng th c, th c

s , môi tr

ph m c b n nuôi s ng con ng
c a con ng
nông nghi p.


i ph i đ i m t v i nhi u khó kh n. Nhu c u

i ngày càng t ng đó gây s c ép n ng n lên đ t, đ c bi t là đ t
t nông nghi p b suy thoái, bi n ch t đã nh h

n ng su t, ch t l

ng l n đ n

ng nông s n và kh n ng đ m b o an ninh l

ng th c.

Th c t cho th y, khi đ t nông nghi p b thoái hóa thì cu c s ng c a con
ng

i b đe d a. Theo FAO, tình tr ng thoái hóa đ t gia t ng đã khi n n ng

su t cây tr ng gi m và có th đe d a t i tình hình an ninh l

ng th c đ i v i

kho ng ¼ dân s trên th gi i. N ng su t cây tr ng gi m, giá l

ng th c t ng

cao, ngu n d tr th p, trong khi đó nhu c u tiêu dùng t ng và thiên tai ngày
càng nhi u đang là nguyên nhân gây nên tình tr ng thi u đói c a hàng tri u
ng


i

các n

c đang phát tri n.

Bên c nh hi n t

ng thu h p v di n tích đ t nông nghi p do quá trình

công nghi p hóa, đô th hóa và suy gi m ch t l

ng đ t nông nghi p do sa

m c hóa, xói mòn, r a trôi, m t r ng, vi c chuy n đ i s d ng đ t nông
nghi p không b n v ng s làm tình tr ng s n xu t nông nghi p r i vào tình
tr ng tr m tr ng h n trong vòng lu n qu n: suy thoái đ t – m t đa d ng sinh
h c – bi n đ i khí h u – hi u qu s d ng đ t th p – t ng c

ng khai thác đ t

– suy thoái đ t. Cùng v i m c t ng dân s và s gia t ng hàng lo t nhu c u
c a con ng

i v các s n ph m nông nghi p thì cách ti p c n qu n lý đ t đai

không b n v ng đã đem l i nhi u th t b i.


10

Tóm l i, đ t nông nghi p trên th gi i đã không nhi u so v i t ng di n
tích t nhiên, l i b s d ng kém hi u qu và kém b n v ng d n t i nhi u h
lu x u cho hi n t i và t

ng lai. Có nhi u nguyên nhân, nh ng nguyên nhân

ch y u v n là do con ng

i. Nghiên c u th c tr ng hi u qu s d ng đ t

nông nghi p trên th gi i, chúng tôi nh n th y r ng t ng c
d ng đ t theo h

ng qu n lý và s

ng nâng cao hi u qu là m t vi c làm c n thi t trong b i

c nh hi n nay.
2. Tình hình s d ng đ t nông nghi p t i Vi t Nam
T ng di n tích t nhiên c a Vi t Nam là 33.168.855 hecta, đ ng th 59
trong h n 200 n

c trên th gi i. Th nh ng, di n tích đ t canh tác c a Vi t

Nam th p vào b c nh t trên th gi i.
h i th o “S d ng tài nguyên đ t

ó là d báo c a các chuyên gia trong
Vi t Nam v i đ nh c đô th và nông


thôn” do Liên hi p các H i khoa h c K thu t Vi t Nam, Vi n nghiên c u
đ nh c (SHI), Vi n nghiên c u đô th và phát tri n h t ng t ch c vào ngày
24-25/5/2007.
N

c ta có các vùng đ t nông nghi p trù phú nh : đ ng b ng sông

H ng r ng g n 800 ngàn hecta, đ ng b ng sông C u Long kho ng 2,5 tri u
hecta. Nh ng hi n nh ng vùng đ t này đ u b chia nh , manh mún khi n m t
s công trình th y nông không còn tác d ng. M t khác, đ t nông nghi p đang
b chuy n đ i tùy ti n.

n n m 2010, đ t nông nghi p gi m kho ng h n 170

ngàn hecta.
t b ng

Vi t Nam có kho ng trên 7 tri u hecta, đ t d c trên 25

tri u hecta. Trên 50% di n tích đ t đ ng b ng, g n 70% di n tích đ t đ i núi
là đ t x u và có đ phì nhiêu th p, trong đó đ t b c màu g n 3 tri u hecta, đ t
tr s i đá 5,76 tri u hecta, đ t m n 0,91 tri u hecta, đ t d c trên 250 g n 12,4
tri u hecta.


11
Bình quân đ t t nhiên theo đ u ng

i là 0,4 hecta. Theo m c đích s


d ng n m 2000, đ t nông nghi p 9,35 tri u hecta, đ t lâm nghi p 11,58 tri u
hecta, đ t ch a s d ng 10 tri u hecta (30,45%), đ t chuyên dùng 1,5 tri u
hecta.

t ti m n ng nông nghi p hi n còn kho ng 4 tri u hecta. Bình quân

đ t nông nghi p theo đ u ng

i th p và gi m r t nhanh theo th i gian, n m

1940 có 0,2 hecta, n m 1995 là 0,095 hecta.

ây là m t h n ch r t l n cho

phát tri n. [15]
n 01/01/2007 t ng di n tích đ t nông nghi p c a c n

c là 24.696

hecta và đ n 01/01/2008 v n là 24.696 hecta, nh ng v i s dân c n
t i 86.210.800 ng
24.233.300 ng

c lên

i (tính đ n h t 2008), trong đó dân s

thành th là

i, chi m 28,11%; nông thôn là 61.977.500 ng


i, (71,89%).

Do nhu c u s d ng đ t cho các m c tiêu phát tri n kinh t - xã h i, trong
nh ng n m g n đây, di n tích đ t này ngày càng gi m m nh. Phân theo đ a
ph

ng, khu v c TD - MNPB đ ng th 2 trong c n

v c này đ ng đ u trong c n

c v t ng di n tích, khu

c v di n tích đ t lâm nghi p, nh ng di n tích

s n xu t nông nghi p thì ch đ ng th t trong 6 khu v c c a c n

cv i

1.423,2 nghìn hecta (Xem B ng 1.1 ph n Ph l c). Khu v c TD - MNPB có
di n tích đ t lâm nghi p chi m t i h n 50% t ng di n tích, ch đ ng sau khu
v c Tây Nguyên v c c u đ t lâm nghi p. Song, đ t nông nghi p c a khu
v c TD - MNPB l i ch chi m h n 14,9% t ng di n tích. Con s này cho
th y, đây là khu v c có di n tích đ t nông nghi p so v i t ng di n tích t
nhiên th p nh t trong c n

c. Tính đ n h t n m 2008 là nh v y, nh ng xét

trong kho ng th i gian t n m 2000 đ n 2007, di n tích đ t nông nghi p đã
có s bi n đ ng đáng k (Xem B ng 1.2 ph n Ph l c). Xét xu h


ng bi n

đ ng c a đ t nông nghi p cùng v i s bi n đ ng c a dân s trong giai đo n
này có th th y, dân s không ng ng t ng lên theo th i gian, trong khi đó đ t
SXNN, bao g m c đ t tr ng cây hàng n m liên t c gi m, khi n cho di n tích


12
đ t SXNN bình quân đ u ng

i c ng gi m. So sánh v i m t s n

c trong

khu v c và trên th gi i, trong giai đo n 2005- 2008, di n tích đ t canh tác
bình quân c a n

c ta hi n vào b c th p nh t th gi i, ch kho ng 0,12

hecta/ng

i. Xét bình quân, di n tích đ t canh tác c a Vi t Nam ch h n đ

m ts n

c nh : Hàn Qu c, B ng-la-đét, Ai C p,... T i Thái Lan, di n tích

đ t canh tác bình quân là 0,3 hecta/ng


c

i, cao h n 2,5 l n so v i Vi t Nam

(Xem B ng 1.3 ph n Ph l c).
Theo ph

ng án quy ho ch s d ng đ t đ n n m 2020 và k ho ch s

d ng đ t 5 n m (2011-2015) do Chính ph trình Qu c h i ngày 20/10/2011,
đ

c

y ban Kinh t Qu c h i thông qua, đ t nông nghi p c a c n

cđ n

n m 2020 là 26.732 nghìn hecta, t ng 506 nghìn hecta so v i n m 2010.
th i đi m hi n nay, c n

n

c còn trên 4 tri u hecta đ t tr ng lúa, di n tích này

v n đang gi m m t cách nhanh chóng. Qu c h i đã nh t trí ph

ng án gi

di n tích đ t tr ng lúa đ n n m 2020 là 3,81 tri u hecta. V i quy ho ch s

d ng đ t đ n n m 2020 và k ho ch s d ng đ t 5 n m (2011-2015), Chính
ph đ ra 3 m c tiêu c b n đó là: đáp ng yêu c u phát tri n c s h t ng
kinh t - xã h i (giao thông, thu l i, v n hoá, y t , giáo d c, th d c th
thao…), công nghi p và đô th đ th c hi n công nghi p hoá, hi n đ i hoá đ t
n

c b o đ m anh ninh, qu c phòng và an sinh xã h i; đ m b o an ninh

l

ng th c qu c gia; b o v môi tr

ng sinh thái, phát tri n b n v ng, thích

ng bi n đ i khí h u.
1.1.2.

c đi m s d ng đ t nông nghi p vùng khí h u nhi t đ i
Khí h u là m t trong nh ng y u t quan tr ng có nh h

đ t đai. Khí h u nh h
nhi t; nh h

ng tr c ti p đ n đ t th hi n

l

ng n

ng l n đ n

c m a và

ng gián ti p thông qua sinh v t. B KH gây r i lo n ch đ

m a, nguy c n ng nóng nhi u h n,… làm cho l
m t cao h n, hi n t

ng dinh d

ng xói mòn, khô h n nhi u h n. N

ng trong đ t b

c bi n dâng, thiên


13
tai, bão l gia t ng s làm t ng hi n t
sông, b bi n… d n đ n nh h

ng nghiêm tr ng t i tài nguyên đ t.

Nh ng thay đ i v nhi t đ , l
đ i v hình thái trong chu trình n
thay đ i c ch

m trong đ t, l

ng m a, th i đi m m a và nh ng thay
c: m a - n


ng n

vi c s d ng đ t đai c ng có nh h
h u. L

ng nhi m m n, ng p úng, s t l b

c b c h i… đ u d n đ n s

c ng m và các dòng ch y. Ng

c l i,

ng đ i v i s thay đ i các y u t khí

ng phát th i khí nhà kính do s d ng đ t, ch t phá d n đ n suy thoái

r ng,… là nh ng nguyên nhân tác đ ng đ n s nóng lên c a toàn c u.
Thiên nhiên nhi t đ i m gió mùa nh h

ng đ n nhi u m t ho t đ ng

s n xu t và đ i s ng, tr c ti p nh t và rõ r t nh t là ho t đ ng s n xu t nông
nghi p.
1.1.2.1 Nh ng thu n l i trong s d ng đ t nông nghi p vùng khí h u nhi t
đ i
N n nhi t m cao, khí h u phân mùa t o đi u ki n cho chúng ta phát
tri n n n nông nghi p lúa n


c, t ng v , đa d ng hoá cây tr ng, v t nuôi. C n

t n d ng m t thu n l i này đ không ng ng nâng cao n ng su t cây tr ng và
nhanh chóng ph c h i l p phú th c v t trên đ t tr ng b ng mô hình nông lâm k t h p.
Thiên nhiên nhi t đ i m gió mùa t o thu n l i cho n

c ta phát tri n

các ngành kinh t nh lâm nghi p, thu s n, giao thông v n t i, du l ch… và
đ y m nh ho t đ ng khai thác, xây d ng… nh t là vào mùa khô.
1.1.2.2. Nh ng khó kh n trong s d ng đ t nông nghi p vùng khí h u nhi t
đ i
Tính th t th

ng c a các yêu t th i ti t và khí h u gây khó kh n cho

ho t đ ng canh tác, c c u cây tr ng, k ho ch th i v , phòng ch ng thiên tai,
phòng tr d ch b nh,… trong s n xu t nông nghi p.


14
Các ho t đ ng giao thông v n t i, du l ch, công nghi p khai thác… ch u
nh h

ng tr c ti p c a s phân mùa khí h u, ch đ n

c c a sông ngòi.

m cao gây khó kh n cho vi c b o qu n máy móc, thi t b , nông
s n.

Các thiên tai nh m a bão, l l t, h n hán hàng n m gây t n th t r t l n
cho m i ngành s n xu t, thi t h i v ng
Các hi n t

ng th i ti t b t th

rét h i, khô nóng… cùng gây nh h
Môi tr

i và tài s n.

ng nh dông, l c, m a đá, s

ng mu i,

ng l n đ n s n xu t và đ i s ng.

ng thiên nhiên d b suy thoái.

1.1.3. V n đ suy thoái đ t nông nghi p
Suy thoái tài nguyên đ t Vi t Nam bao g m nhi u v n đ và do nhi u
quá trình t nhiên xã h i khác nhau đ ng th i tác đ ng. Nh ng nguyên nhân
c b n d n t i thoái hoá đ t nghiêm tr ng

Vi t Nam là:

- Xói mòn r a trôi b c màu do m t r ng, do m a l n, do canh tác
không h p lý và do ch n th quá m c. Theo các tác gi Tr n V n Ý và
Nguy n Quang M (1999), trên 60% lãnh th Vi t Nam ch u nh h
xói mòn ti m n ng


ng c a

m c >50t n/hecta/n m.

- Chua hoá, m n hoá, phèn hoá, hoang m c hoá, cát bay, đá l đ u, m t
cân b ng dinh d

ng,... T l bón phân N : P2O5 : K2O trung bình trên th

gi i là 100 : 33:17, còn

Vi t Nam là 100 : 29 : 7, thi u lân và kali nghiêm

tr ng.
Di n tích gi m, thêm vào đó là nguy c suy gi m ch t l
tác đ ng c a t nhiên và con ng
s khai thác c a con ng

i. Hi n t

i.

ng đ t do s

t đang b sa m c hóa, thoái hóa… do
ng sa m c hóa làm m t đ t nông nghi p

đang là m i đe d a đ t nông nghi p toàn th gi i, Vi t Nam c ng không ph i
là m t ngo i l . Theo thông tin t B NN&PTNT t i h i th o qu c gia v

th c hi n Công

c qu c t Ch ng sa m c hóa t ch c t 8 - 10/9/2010, Vi t


15
Nam m t 20 hecta đ t nông nghi p m i n m do sa m c hóa và hàng tr m ngàn
hecta đ t đang trong quá trình thoái hóa nghiêm tr ng. Sa m c c c b t i Vi t
Nam hi n đã x y ra trên 7,85 tri u hecta, phân b ch y u

các t nh Tây

Nguyên, Tây B c, T giác Long Xuyên và Nam Trung B .

kh c ph c,

trong giai đo n 2005-2010, Chính ph và B NN & PTNN s t p trung th c
hi n các gi i pháp nh ng n ch n phá r ng, c i t o đ t b thoái hóa
mi n núi, ch ng cát bay

các t nh mi n Trung b ng vi c tr ng r ng, xây

d ng h th ng c nh báo s m h n hán

vùng nông thôn...

- Thoái hoá do m t r ng: Ch t l
không có r ng. Hi n t

các t nh


ng m t r ng đang

ng đ t đai không th duy trì n u
m c báo đ ng

châu Á và Vi t

Nam. M i n m, châu Á m t kho ng 5 tri u hecta r ng. Vi t Nam tr

c 1945,

r ng chi m 43% di n tích, hi n nay ch còn kho ng 33%, m c dù đã có nhi u
n l c tr ng và b o v r ng.
- Thoái hoá đ t do s d ng thu c BVTV:
ô nhi m do s d ng thu c BVTV.
th c v t đang đ

t tr ng c ng đang ch u s

Vi t Nam, trên 300 lo i thu c b o v

c s d ng (có c các lo i thu c b c m nh Wolfatox,

Monitor, DDT). Li u l

ng thu c phun vào kho ng 2-3lit/hecta. S l n phun

nh ng vùng tr ng chè là kho ng 30 l n/n m,
kho ng 20-60l n/v . D l


nh ng vùng tr ng rau

ng thu c BVTV trên đ t tr ng và không khí v

m c cho phép, c th là: 30% s m u đ t có d l

t

ng thu c BVTV vu t quá

tiêu chu n 2-40 l n; 55% m u không khí có n ng đ thu c b o v th c v t
v

t quá tiêu chu n 2-10 l n. Di n tích d n b thu h p, đ t ng s n l

đáp ng nhu c u v lúa g o, l
n

ng lúa

ng phân bón hoá h c s d ng hàng n m

c ta cao g p 2 l n Thái Lan.
Giá tr s n xu t lúa n

c và v n đ đ nh c có m i liên h r t ch t v i

nhau. Lý do gi i thích cho tình tr ng di c c a nông dân


B c Hà, Cao B ng,

Lào Cai vào Tây Nguyên là do m c đ u t phân bón và thu c BVTV

nh ng


16
vùng đ t này khá cao, giá bán s n ph m l i không cao, h ch toán ra là hòa
v n, không có lãi. [19]
Tr

c tình tr ng m t đ t nông nghi p v n ti p t c tái di n, các chuyên

gia cho r ng, m t trong nh ng v n đ đ m b o an ninh l

ng th c trong n

là chúng ta ph i ngh đ n quy ho ch đ t cho s n xu t nông nghi p tr

c

c khi

ngh đ n đ t cho khu công nghi p và đô th . Dù nông nghi p đóng góp vào
GDP hàng n m không th so sánh v i công nghi p, song, 70% dân s n

c ta

v n đang ph i s ng nh vào nông nghi p và đ c bi t, trong các cu c suy thoái

kinh t , nông nghi p luôn t ra là tr đ ng v ng ch c v c n n kinh t đi lên.
1.1.4. Nh ng quy đ nh hi n hành v qu n lý s d ng đ t nông nghi p
1.1.4.1. Th c tr ng v qu n lý và s d ng đ t nông nghi p
Chính sách đ t nông nghi p hi n nay

n

c ta là k t qu c a quá trình

xây d ng trên quan đi m đ i m i trong m t th i gian dài. Kh i đi m c a quá
trình đ i m i đó là Ngh quy t 10 c a B Chính tr n m 1988 v giao quy n
t ch cho h nông dân, Ngh quy t H i ngh l n th 6 Ban Ch p hành Trung
ng (khóa VI) tháng 11-1988 v giao đ t cho h nông dân.
C th hóa các ch tr

ng c a

ng, Nhà n

c đã xây d ng và ban

hành nhi u v n b n pháp lý xác đ nh ch đ , chính sách đ i v i đ t nông
nghi p, trong đó n i b t là Lu t

t đai ban hành n m 1993 đ

đ i vào các n m sau này (Lu t Thu chuy n quy n s
Lu t

c liên t c s a


d ng đ t n m 1999,

t đai s a đ i n m 2003, Lu t Thu s d ng đ t nông nghi p n m 2010

thay cho thu nông nghi p và m i nh t là Lu t
c b n c a chính sách đ t nông nghi p c a Nhà n

t đai n m 2013). N i dung
c Vi t Nam hi n nay th

hi n qua ch đ s h u đ t nông nghi p, chính sách giá đ t c a Nhà n

c,

chính sách tích t và t p trung đ t nông nghi p, chính sách thu đ t nông
nghi p và chính sách b i th

ng khi thu h i đ t nông nghi p.


×