Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn thị xã chí linh tỉnh hải dương

L I CAM OAN
Tôi xin cam đoan nh ng s li u, k t qu nghiên c u trong Lu n v n
này là hoàn toàn trung th c, n i dung c a Lu n v n ch a t ng đ
trong b t c m t công trình khoa h c nào tr

c công b

c đây.

Tôi cam đoan m i tài li u tham kh o trích d n trong Lu n v n này đ u
đ

c ch rõ ngu n g c.
Tác gi Lu n v n

Nguy n Nh Nguy n


L IC M

N

Trong quá trình h c t p và rèn luy n t i tr
N i, đ

ng

i h c Th y l i - Hà

c s gi ng d y và t n tình giúp đ c a các th y, cô giáo, tác gi đã

trang b thêm r t nhi u nh ng ki n th c c b n v chuyên môn c ng nh
trong th c t cu c s ng, c ng c thêm hành trang ki n th c trong quá trình
công tác sau này.
Tác gi xin chân thành c m n các th y, cô giáo đ c bi t là th y giáo
h

ng d n PGS.TS. Nguy n Bá Uân đã t n tình giúp đ tôi hoàn thành Lu n

v n này.
Tác gi c ng xin trân tr ng c m n s giúp đ nhi t tình c a các đ ng
chí lãnh đ o, cán b c a Phòng Tài nguyên và Môi tr

ng, V n phòng đ ng

ký quy n s d ng đ t, Phòng Kinh t th xã Chí Linh; lãnh đ o và cán b
chuyên môn các xã, ph

ng trên đ a bàn; các t p th , cá nhân đã t o đi u ki n

đ tác gi thu th p s li u và nh ng thông tin c n thi t liên quan đ th c hi n
nghiên c u hoàn thi n Lu n v n.
Trong quá trình nghiên c u, m c dù đã có nhi u c g ng nh ng m ng
nghiên c u c a đ tài r ng, th i gian ng n, kh n ng và kinh nghi m có h n
nên Lu n v n không tránh kh i nh ng thi u sót, tác gi r t mong đ

c các

th y, cô giáo, các đ ng nghi p góp ý đ các nghiên c u trong Lu n v n này
đ

c áp d ng vào th c ti n.
Xin chân thành c m n!
Tác gi lu n v n

Nguy n Nh Nguy n


M CL C
M

U .......................................................................................................... 1

CH
S

NG 1: T NG QUAN V
D NG

T NÔNG NGHI P VÀ HI U QU

T NÔNG NGHI P ................................................................. 1

1.1. M t s v n đ v qu n lý s d ng đ t nông nghi p................................... 1
1.1.1.

t nông nghi p và tình hình s d ng đ t nông nghi p ......................... 1

1.1.2.

c đi m s d ng đ t nông nghi p vùng khí h u nhi t đ i ................. 12

1.1.3. V n đ suy thoái đ t nông nghi p ......................................................... 14
1.2. Hi u qu s d ng đ t nông nghi p và các ch tiêu đánh giá .................... 26
1.2.1. Hi u qu kinh t và các ch tiêu đánh giá ............................................. 28
1.2.2. Hi u qu xã h i và các ch tiêu đánh giá .............................................. 30
1.2.3. Hi u qu môi tr
1.3. Nh ng nhân t

ng và các ch tiêu đánh giá ...................................... 31

nh h

ng đ n hi u qu s d ng đ t nông nghi p ......... 33

1.3.1. Nhóm các y u t k thu t ..................................................................... 33
1.3.2. Nhóm các y u t t ch c - qu n lý ....................................................... 34
1.3.3. Nhóm các y u t xã h i - pháp lý ......................................................... 35
1.4. Kinh nghi m v s d ng đ t nông nghi p t i m t s n

c trên th gi i và

Vi t Nam ......................................................................................................... 36
1.4.1. Kinh nghi m s d ng đ t nông nghi p

m ts n

1.4.2. Kinh nghi m s d ng đ t nông nghi p

Vi t Nam ............................. 40

K T LU N CH
CH
TRÊN

NG 2:

c trên th gi i .... 36

NG 1................................................................................ 43
ÁNH GIÁ HI U QU

S

D NG

T NÔNG NGHI P

A BÀN TH XÃ CHÍ LINH TRONG TH I GIAN QUA ........ 45

2.1. Khái quát chung v đi u ki n t nhiên, kinh t - xã h i th xã Chí Linh. 45
2.1.1. i u ki n t nhiên th xã Chí Linh ....................................................... 45
2.1.2. i u ki n kinh t - xã h i ...................................................................... 49
2.2. Th c tr ng vi c s d ng đ t nông nghi p trên đ a bàn th xã Chí Linh .. 51


2.2.1. Tình hình bi n đ ng đ t đai c a th xã Chí Linh nh ng n m g n đây . 51
2.2.2. Tình hình s d ng đ t nông nghi p n m 2014 ..................................... 53
2.2.3. Th c tr ng qu n lý, s d ng đ t nông nghi p c a th xã ...................... 55
2.3. ánh giá hi u qu s d ng đ t nông nghi p c a th xã Chí Linh ............ 60
2.3.1. Hi u qu kinh t c a các lo i hình s d ng đ t .................................... 63

2.3.2. Hi u qu xã h i c a vi c s d ng đ t nông nghi p .............................. 79
2.3.3. ánh giá hi u qu s d ng đ t nông nghi p v m t môi tr

ng .......... 81

2.4. ánh giá chung ........................................................................................ 84
2.4.1. Nh ng k t qu đ t đ

c ........................................................................ 84

2.4.2. Nh ng t n t i, h n ch và nguyên nhân ................................................ 85
K T LU N CH
CH

NG 3:

S D NG
3.1.

NG 2................................................................................ 87
XU T M T S

GI I PHÁP NÂNG CAO HI U QU

T NÔNG NGHI P TRÊN

A BÀN TH XÃ CHÍ LINH... 88

nh h ng phát tri n nông nghi p c a th xã Chí Linh trong th i gian t i .. 88

3.2. Nguyên t c và c n c đ xu t các gi i pháp ............................................ 89
3.2.1. Nguyên t c đ xu t gi i pháp ................................................................ 89
3.2.2. C n c đ xu t các gi i pháp................................................................. 91
3.3. Nghiên c u đ xu t m t s gi i pháp nâng cao hi u qu s d ng đ t nông
nghi p trên đ a bàn th xã Chí Linh................................................................. 95
3.3.1. Nhóm gi i pháp v quy ho ch s d ng đ t ........................................... 95
3.3.2. Nhóm gi i pháp v áp d ng k thu t công ngh ................................... 98
3.3.3. Nhóm gi i pháp v t ch c, qu n lý ................................................... 101
3.3.4. Nhóm gi i pháp v giáo d c - pháp lý - kinh t - xã h i - môi tr
K T LU N CH

ng102

NG 3.............................................................................. 108

K T LU N VÀ KI N NGH .................................................................... 109
TÀI LI U THAM KH O .......................................................................... 114


DANH M C B NG BI U
B ng 1.1. Di n tích đ t t nhiên và đ t nông nghi p ch a đ

c khai thác c a

các Châu l c trên th gi i................................................................................ 37
B ng 1.2. Di n tích đ t nông nghi p
B ng 2.1.

Vi t Nam ........................................... 41

c đi m khí h u, th i ti t ............................................................. 47

B ng 2.2. Hi n tr ng s d ng đ t th xã Chí Linh n m 2014 ........................ 51
B ng 2.3. Hi n tr ng s d ng đ t nông nghi p th xã Chí Linh n m 2014 .... 54
B ng 2.4. Các lo i hình s d ng đ t ti u vùng 1 ............................................ 61
B ng 2.5. Các lo i hình s d ng đ t ti u vùng 2 ............................................ 62
B ng 2.6. Các lo i hình s d ng đ t ti u vùng 3 ............................................ 62
B ng 2.7. Hi u qu kinh t trên m t ha c a các cây tr ng chính t i .............. 65
Ti u vùng 1...................................................................................................... 65
B ng 2.8. Hi u qu kinh t trên m t ha c a các cây tr ng chính t i .............. 66
Ti u vùng 2...................................................................................................... 66
B ng 2.9. Hi u qu kinh t trên m t hac a các cây tr ng chính t i ............... 67
Ti u vùng 3...................................................................................................... 67
B ng 2.10. Hi u qu kinh t các lo i hình s d ng đ t ti u vùng 1 ............... 70
B ng 2.11. Hi u qu kinh t các lo i hình s d ng đ t ti u vùng 2 ............... 73
B ng 2.12. Hi u qu kinh t các lo i hình s d ng đ t ti u vùng 3 ............... 75
B ng 2.13. T ng h p hi u qu kinh t theo các vùng..................................... 76
B ng 2.14. T ng h p hi u qu kinh t theo lo i hình s d ng đ t ................. 77
B ng 2.15. M c đ s d ng phân bón c a m t s cây tr ng .......................... 82
B ng 3.1 : D ki n quy ho ch s d ng đ t nông nghi p đ n n m 2020 ........ 97


M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
t đai là ngu n tài nguyên vô cùng quý giá mà thiên nhiên ban t ng
cho con ng

i. M i qu c gia khác nhau có qu đ t khác nhau và qu đ t c a

m i qu c gia đ u có gi i h n, do v y đ t đai tr thành m t tài s n quý c a
m i qu c gia. Cùng v i vai trò đó, đ t đai còn là môi tr
ng

ng s ng c a con

i và đ ng th c v t, là không gian s ng, n i phân b dân c và các ho t

đ ng kinh t xã h i khác c a con ng

i.

i v i s n xu t nông nghi p, đ t đai không ch là đ i t
mà còn là t li u s n xu t không th thay th đ

ng lao đ ng

c. Vi c s d ng đ t s n xu t

nông nghi p không ch đ n thu n là ngành kinh t sinh h c, t o ra l
th c ph m mà còn đ

c coi là n n kinh t sinh thái, g n li n v i phát tri n

kinh t xã h i và b o v môi tr

ng.

Trong s phát tri n c a ngành kinh t th tr
l c t nhi u phía nh : s phát tri n kinh t theo h
đ i hóa; s bùng n dân s và su h
đ t không hi u qu đ đáp
ng

ng, đ t đai ph i ch u áp
ng công nghi p hóa, hi n

ng đô th hóa, vi c khai thác và s d ng

ng nhu c u l

ng th c, sinh ho t c a con

i,... h u qu c a nh ng áp l c đó là: di n tích đ t nông nghi p b gi m,

đ t đai b thoái hoá m t kh n ng canh tác, nh h
ng

ng th c,

ng đ n đ i s ng c a con

i và m t cân b ng sinh thái.
Vi c nghiên c u v hi u qu s d ng đ t đã đ

c nhi u t ch c, nhi u

qu c gia và nhi u nhà khoa h c trên th gi i đ c p t i và đ

c coi là m t v n

đ c n thi t khi nghiên c u tình hình s d ng đ t đai c a các đ a ph

ng.

Vi t Nam là m t qu c gia đang phát tri n, có m t đ dân s đông, di n
tích đ t nông nghi p chi m t l l n. Tuy nhiên v i vi c chuy n m c đích m t
cách

t sang các m c đích khác đã làm gi m đáng k di n tích đ t nông

nghi p, làm nh h

ng đ n anh ninh l

ng th c qu c gia. Ngoài ra v i vi c


s d ng đ t không có hi u qu d n t i vi c đóng góp c a ngành nông nghi p
đ i v i n n kinh t qu c dân ch a x ng v i ti m n ng c a nó.
Th xã Chí Linh n m

phía đông b c t nh H i D

ng, cách trung tâm

t nh 40 km. Phía đông giáp huy n ông Tri u, t nh Qu ng Ninh. Phía tây giáp
t nh B c Ninh. Phía nam giáp huy n Nam Sách. Phía b c giáp t nh B c Giang.

Phía b c và đông b c c a th xã là vùng đ i núi thu c cánh cung
ba m t còn l i đ

ông Tri u,

c bao b c b i sông Kinh Thày, sông Thái Bình và sông

ông Mai. V i t ng di n tích t nhiên là 28202.78 ha, di n tích đ t nông
nghi p chi m kho ng 73% t ng di n tích t nhiên toàn th xã. Cùng v i các
đ a ph

ng trong c n

c, th xã Chí Linh c ng đang ti n hành công nghi p

hoá, hi n đ i hoá nông nghi p và nông thôn mà c th là ch

ng trình xây

d ng nông thôn m i. T th c t trên cho th y vi c đánh giá và đ a ra h

ng

qu n lý, s d ng đ t h p lý, có hi u qu là r t c n thi t. Trên c s đó, tác gi
đã l a ch n đ tài “

xu t m t s gi i pháp nâng cao hi u qu s d ng đ t

nông nghi p trên đ a bàn th xã Chí Linh, t nh H i D
2.

it

ng và ph m vi nghiên c u

a.

it

ng nghiên c u
it

và các nhân t

ng”.

ng nghiên c u c a đ tài là hi u qu s d ng đ t nông nghi p
nh h

ng t i hi u qu s d ng đ t nông nghi p trên đ a bàn

th xã Chí Linh, tình H i D

ng.

b. Ph m vi nghiên c u
Ph m vi nghiên c u c a đ tài là hi u qu s d ng đ t nông nghi p trên
đ a bàn th xã Chí Linh, t nh H i D

ng, th i gian k t khi th c hi n Lu t

t đai (s a đ i) n m 2003 đ n nay, trong đó t p trung ch y u vào th i k t
n m 2008 đ n nay và các gi i pháp đ
n m 2020.

c đ xu t cho giai đo n t nay đ n


3. M c đích nghiên c u c a đ tài
Trên c s nghiên c u lý lu n và th c ti n v tình hình qu n lý, s
d ng đ t nông nghi p t i th xã Chí Linh, Lu n v n đ xu t gi i pháp đ phát
huy ti m n ng đ t nông nghi p hi n có và nâng cao hi u qu s chúng nh m
góp ph n th c hi n m c tiêu phát tri n kinh t - xã h i c a Th xã.
4. Ph

ng pháp nghiên c u
th c hi n m c tiêu và nhi m v đ t ra, đ tài s d ng các ph

ng

pháp nghiên c u sau:
- Ph

ng pháp đi u tra, kh o sát thu th p s li u, ph

ng pháp chuyên

gia áp d ng khi thu th p thông tin tài li u c a các nghiên c u th c t ;
- Ph

ng pháp th ng kê, x lý s li u, phân tích t ng h p, phân tích so

sánh: Nh m phân tích, so sánh, đánh giá th c tr ng vi c qu n lý và s d ng
đ t đai, t đó rút ra nh ng k t qu c n phát huy và nh ng t n t i c n kh c
ph c;
- Ph

ng pháp phân tích hi u qu kinh t - xã h i - môi tr

- Ph

ng pháp đ i chi u v i h th ng v n b n pháp quy;

- Ph

ng pháp h th ng hóa;

- Ph

ng pháp d báo.

ng;

5. Ý ngh a khoa h c và th c ti n c a đ tài
a. Ý ngh a khoa h c
tài nghiên c u h th ng c s lý lu n và th c ti n công tác qu n lý,
s d ng và đánh giá hi u qu s d ng đ t nông nghi p trên đ a bàn th xã Chí
Linh, nh ng nhân t
h

ng và đ xu t đ

b. Ý ngh a th c ti n

nh h

ng đ n hi u qu s d ng đ t nông nghi p nh

c nh ng gi i pháp thích h p có tính kh thi.


Vi c nghiên c u tìm ra đ

c gi i pháp mang tính kh thi nh m nâng

cao hi u qu s d ng đ t nông nghi p trên đ a bàn th xã Chí Linh, góp ph n
quan tr ng trong vi c qu n lý, s d ng nh m góp ph n nâng cao hi u qu s
d ng ngu n tài nguyên đ c bi t này t i đ a ph
6. K t qu d ki n đ t đ

ng.

c

- H th ng c s lý lu n và th c ti n v qu n lý, s d ng đ t nông
nghi p, hi u qu s d ng đ t nông nghi p, các ch tiêu đánh giá và nh ng
nhân t

nh h

ng đ n hi u qu s d ng đ t nông nghi p.

- Phân tích, đánh giá th c tr ng s d ng và hi u qu s d ng đ t nông
nghi p c a th xã Chí Linh, t đó rút ra nh ng k t qu đã đ t đ
huy và nh ng m t còn t n t i, v

c c n phát

ng m c c n nghiên c u gi i pháp kh c

ph c, tháo g .
đ

xu t m t s gi i pháp s d ng đ t nông nghi p nh m phát huy

c ti m n ng đ t đai nông nghi p hi n có và đáp ng m c tiêu phát triên

kinh t - xã h i c a đ a ph

ng trong th i gian t i.

7. K t c u c a lu n v n
Ngoài ph n M đ u, K t lu n và ki n ngh , danh m c tài li u tham
kh o, lu n v n k t c u theo ki u truy n th ng g m 3 ch
Ch

ng chính:

ng 1: T ng quan v đ t nông nghi p và hi u qu s d ng đ t nông
nghi p

Ch

ng 2:

ánh giá hi u qu s d ng đ t nông nghi p trên đ a bàn th xã
Chí Linh trong th i gian qua

Ch

ng 3:

xu t m t s gi i pháp nâng cao hi u qu s d ng đ t nông
nghi p trên đ a bàn th xã Chí Linh


1
CH
T NG QUAN V

NG 1

T NÔNG NGHI P VÀ HI U QU S

D NG

T NÔNG NGHI P
1.1. M t s v n đ v qu n lý s d ng đ t nông nghi p
1.1.1.

t nông nghi p và tình hình s d ng đ t nông nghi p

1.1.1.1. Khái ni m đ t nông nghi p
t nông nghi p (ký hi u là NNP) là đ t s d ng vào m c đích s n
xu t, nghiên c u, thí nghi m v nông nghi p, lâm nghi p, nuôi tr ng th y s n,
làm mu i và m c đích b o v , phát tri n r ng.

t nông nghi p bao g m đ t

s n xu t nông nghi p, đ t lâm nghi p, đ t nuôi tr ng th y s n, đ t làm mu i
và đ t nông nghi p khác. [23]
1.1.1.2. Phân lo i đ t nông nghi p
1.

t s n xu t nông nghi p
t s n xu t nông nghi p là đ t nông nghi p s d ng vào m c đích s n

xu t nông nghi p; bao g m đ t tr ng cây hàng n m, đ t tr ng cây lâu n m.
a.

t tr ng cây hàng n m
t cây tr ng hàng n m là đ t chuyên tr ng các lo i cây có th i gian sinh

tr

ng t khi gieo tr ng t i khi thu ho ch không quá m t n m, k c đ t s

d ng theo ch đ canh tác không th

ng xuyên, đ t c t nhiên có c i t o s

d ng vào m c đích ch n nuôi. Lo i này bao g m đ t tr ng lúa, đ t c dùng
vào ch n nuôi, đ t tr ng cây hàng n m khác.
*

t tr ng lúa
t tr ng lúa là ru ng, n

ng r y tr ng lúa t m t v tr lên ho c tr ng

lúa k t h p v i s d ng vào các m c đích khác đ

c pháp lu t cho phép

nh ng tr ng lúa là chính; bao g m đ t chuyên tr ng lúa n
n

c còn l i, đ t tr ng lúa n

ng.

c, đ t tr ng lúa


2
t chuyên tr ng lúa n

-

m i n m tr lên k c tr

c: là ru ng lúa n

c c y tr ng t hai v lúa

ng h p luân canh v i cây hàng n m khác, có khó

kh n đ t xu t mà ch tr ng c y đ

c m t v ho c ph i b hóa không quá m t

n m.
t tr ng lúa n

tr ng lúa n
*

c còn l i: là ru ng lúa n

c không ph i chuyên

c.

t tr ng lúa n

ng: là đ t n

ng, r y đ tr ng t m t v lúa tr lên.

t c dùng vào ch n nuôi

t tr ng c vào tr n nuôi là đ t tr ng c ho c đ ng c , đ i c t nhiên

có c i t o đ ch n nuôi gia súc; bao g m đ t tr ng c và đ t c t nhiên có c i
t o.
-

t tr ng c : là đ t gieo tr ng các lo i c đ

c ch m sóc, thu ho ch

nh các lo i cây hàng n m.
-

t c t nhiên có c i t o: là đ ng c , đ i c t nhiên đã đ

c c i t o,

khoanh nuôi, phân thành t ng th a đ ch n nuôi đàn gia súc.
*

t tr ng cây hàng n m khác
t tr ng cây hàng n m khác là đ t tr ng cây hàng n m không ph i đ t

tr ng lúa và đ t c dùng vào ch n nuôi g m ch y u đ tr ng m u, hoa, cây
thu c, mía, đay, gai, cói, s , dâu t m, c không đ ch n nuôi; g m đ t b ng
tr ng cây hàng n m khác và đ t n
-

ng r y tr ng cây hàng n m khác.

t b ng tr ng cây hàng n m khác: là đ t b ng ph ng

đ ng b ng,

thung l ng, cao nguyên đ tr ng cây hàng n m khác.
-

tn

ng r y tr ng cây hàng n m khác: là đ t n

ng, r y

trung du

và mi n núi đ tr ng cây hàng n m khác.
b.

t tr ng cây lâu n m
t tr ng cây lâu n m là đ t tr ng các lo i cây có th i gian sinh tr

ng

trên m t n m t khi gieo tr ng t i khi thu ho ch k c cây có th i gian sinh


3
tr

ng nh cây hàng n m nh ng cho thu ho ch trong nhi u n m nh Thanh

long, Chu i, D a, Nho, v.v.; bao g m đ t tr ng cây công nghi p lâu n m, đ t
tr ng cây n qu lâu n m và đ t tr ng cây lâu n m khác.
*

t tr ng cây công nghi p lâu n m
t tr ng cây công nghi p lâu n m là đ t tr ng cây lâu n m có s n

ph m thu ho ch không ph i là g đ làm nguyên li u cho s n xu t công
nghi p ho c ph i qua ch bi n m i s d ng đ

c g m ch y u là chè, cà phê,

cao su, h tiêu, đi u, ca cao, d a, v.v.
*

t tr ng cây n qu lâu n m
t tr ng cây n qu lâu n m là đ t tr ng cây lâu n m có s n ph m thu

ho ch là qu đ
*

nt

i ho c k t h p ch bi n.

t tr ng cây lâu n m khác
t tr ng cây lâu n m khác là đ t tr ng cây lâu n m không ph i đ t

tr ng cây công nghi p lâu n m và đ t tr ng cây n qu lâu n m g m ch y u

là đ t tr ng cây l y g , l y bóng mát, t o c nh quan không thu c đ t lâm
nghi p, đ t v

n tr ng xen l n nhi u lo i cây lâu n m ho c cây lâu n m xen

l n cây hàng n m.
2.

t lâm nghi p
t lâm nghi p là đ t đang có r ng t nhiên ho c đang có r ng tr ng

đ t tiêu chu n r ng, đ t đang khoanh nuôi ph c h i r ng (đ t đã có r ng b
khai thác, ch t phá, ho ho n nay đ

c đ u t đ ph c h i r ng), đ t đ tr ng

r ng m i (đ t có cây r ng m i tr ng ch a đ t tiêu chu n r ng ho c đ t đã
giao đ tr ng r ng m i); bao g m đ t r ng s n xu t, đ t r ng phòng h , đ t
r ng đ c d ng.
a.

t r ng s n xu t
t r ng s n xu t là đ t s d ng vào m c đích s n xu t lâm nghi p

theo quy đ nh c a pháp lu t v b o v và phát tri n r ng; bao g m đ t có r ng


4
t nhiên s n xu t, đ t có r ng tr ng s n xu t, đ t khoanh nuôi ph c h i r ng
s n xu t, đ t tr ng r ng s n xu t.

*

t có r ng t nhiên s n xu t
t có r ng t nhiên s n xu t là đ t r ng s n xu t có r ng t nhiên đ t

tiêu chu n r ng theo pháp lu t v b o v và phát tri n r ng.
*

t có r ng tr ng s n xu t
t có r ng tr ng s n xu t là đ t r ng s n xu t có r ng do con ng

i

tr ng đ t tiêu chu n r ng theo pháp lu t v b o v và phát tri n r ng.
*

t khoanh nuôi ph c h i r ng s n xu t
t khoanh nuôi ph c h i r ng s n xu t là đ t r ng s n xu t đã có

r ng b khai thác, ch t phá, ho ho n nay đ
b.

c đ u t đ ph c h i r ng.

t r ng phòng h
t r ng phòng h là đ t đ s d ng vào m c đích phòng h đ u

ngu n, b o v đ t, b o v ngu n n

c, b o v môi tr

ng sinh thái, ch n gió,

ch n cát, ch n sóng ven bi n theo quy đ nh c a pháp lu t v b o v và phát
tri n r ng; bao g m đ t có r ng t nhiên phòng h , đ t có r ng tr ng phòng
h , đ t khoanh nuôi ph c h i r ng phòng h , đ t tr ng r ng phòng h .
*

t có r ng t nhiên phòng h
t có r ng t nhiên phòng h là đ t r ng phòng h có r ng t nhiên đ t tiêu

chu n r ng theo pháp lu t v b o v và phát tri n r ng.
*

t có r ng tr ng phòng h
t có r ng tr ng phòng h là đ t r ng phòng h có r ng do con ng

i

tr ng đ t tiêu chu n r ng theo pháp lu t v b o v và phát tri n r ng.
*

t khoanh nuôi ph c h i r ng phòng h
t khoanh nuôi ph c h i r ng phòng h là đ t r ng phòng h đã có

r ng b khai thác, ch t phá, ho ho n nay đ
*

t tr ng r ng phòng h

c đ u t đ ph c h i r ng.


5
t tr ng r ng phòng h là đ t r ng phòng h nay có cây r ng m i
tr ng nh ng ch a đ t tiêu chu n r ng.
c.

t r ng đ c d ng
t r ng đ c d ng là đ t đ s d ng vào m c đích nghiên c u, thí

nghi m khoa h c, b o t n thiên nhiên và đa d ng sinh h c, v

n r ng qu c

gia, b o v di tích l ch s , v n hoá, danh lam th ng c nh, b o v môi tr

ng

sinh thái theo quy đ nh c a pháp lu t v b o v và phát tri n r ng; bao g m
đ t có r ng t nhiên đ c d ng, đ t có r ng tr ng đ c d ng, đ t khoanh nuôi
ph c h i r ng đ c d ng, đ t tr ng r ng đ c d ng.
*

t có r ng t nhiên đ c d ng
t có r ng t nhiên đ c d ng là đ t r ng đ c d ng có r ng t nhiên

đ t tiêu chu n r ng theo pháp lu t v b o v và phát tri n r ng.
*

t có r ng tr ng đ c d ng
t có r ng tr ng đ c d ng là đ t r ng đ c d ng có r ng do con ng

i

tr ng đ t tiêu chu n r ng theo pháp lu t v b o v và phát tri n r ng.
*

t khoanh nuôi ph c h i r ng đ c d ng
t khoanh nuôi ph c h i r ng đ c d ng là đ t r ng đ c d ng đã có

r ng b khai thác, ch t phá, ho ho n nay đ
*

c đ u t đ ph c h i r ng.

t tr ng r ng đ c d ng
t tr ng r ng đ c d ng là đ t r ng đ c d ng nay có cây r ng m i

tr ng nh ng ch a đ t tiêu chu n r ng.
3.

t nuôi tr ng thu s n
t nuôi tr ng thu s n là đ t đ

c s d ng chuyên vào m c đích nuôi,

tr ng thu s n; bao g m đ t nuôi tr ng thu s n n
nuôi tr ng thu s n n
a.

c ng t.

t nuôi tr ng thu s n n

cl ,m n

c l , m n và đ t chuyên


6
t nuôi tr ng thu s n n
s n s d ng môi tr
b.

ng n

c l , m n là đ t chuyên nuôi, tr ng thu

c l ho c n

t chuyên nuôi tr ng thu s n n

c m n.
c ng t

t chuyên nuôi tr ng thu s n n
thu s n s d ng môi tr
4.

ng n

c ng t là đ t chuyên nuôi, tr ng

c ng t.

t làm mu i
t làm mu i là ru ng mu i đ s d ng vào m c đích s n xu t mu i.

5.

t nông nghi p khác
t nông nghi p khác là đ t t i nông thôn s d ng đ xây d ng nhà

kính và các lo i nhà khác ph c v m c đích tr ng tr t k c các hình th c
tr ng tr t không tr c ti p trên đ t; xây d ng chu ng tr i ch n nuôi gia súc, gia
c m và các lo i đ ng v t khác đ

c pháp lu t cho phép; xây d ng tr m, tr i

nghiên c u thí nghi m nông nghi p, lâm nghi p, diêm nghi p, th y s n, xây
d ng c s

m t o cây gi ng, con gi ng; xây d ng kho, nhà c a h gia đình,

cá nhân đ ch a nông s n, thu c b o v th c v t, phân bón, máy móc, công
c s n xu t nông nghi p. [23]
1.1.1.3. Tình hình s d ng đ t nông nghi p
1. Tình hình s d ng đ t nông nghi p trên th gi i
Hi n nay, toàn b qu đ t có kh n ng s n xu t nông nghi p trên th

gi i là 3.256 tri u hecta, chi m kho ng 22% t ng di n tích đ t li n. Nh ng
lo i đ t t t thu n l i cho s n xu t nông nghi p ch chi m 12,6%. Nh ng lo i
đ t quá x u chi m t i 40,5%. Di n tích đ t tr ng tr t trên toàn th gi i m i
ch chi m 10,8% t ng di n tích đ t t nhiên (kho ng 1.500 tri u hecta), trong
đó ch có 46% đ t có kh n ng s n xu t nông nghi p còn 54% đ t có kh
n ng s n xu t nh ng ch a đ

c khai thác. K t qu đánh giá đ t nông nghi p

c a th gi i cho th y: ch có 14% đ t có n ng su t cao, 28% đ t có n ng su t
trung bình, nh ng có t i 58% đ t có n ng su t th p. [28]


7
Hàng n m, trên th gi i di n tích đ t canh tác b thu h p, s n xu t nông
nghi p tr nên khó kh n h n. Không ch đ i m t v i s s t gi m v di n tích,
c th gi i c ng đang lo ng i tr

c s suy gi m ch t l

di n tích l n đ t canh tác b nhi m m n không canh tác đ

ng đ t tr ng. M t
c m t ph n c ng

do tác đ ng gián ti p c a s gia t ng dân s . S gia t ng s d ng thu c
BVTV c ng t o ra nguy c ô nhi m đ t nông nghi p. Thu c hóa h c tr sâu,
phân bón hóa h c trên th gi i ngày càng đ
niên 80, thu c BVTV đ

c s d ng

c s d ng nhi u. Trong th p

các n

c nh : Indonexia, Pakistan,

Philipin, Srilanka đã t ng h n 10%/n m. Thu c BVTV gây h i nghiêm tr ng
cho môi tr

ng và s c kh e con ng

i. Theo

cl

m i n m có 3% lao đ ng trong nông nghi p
tri u ng

ng c a T ch c WHO,

các n

c đang phát tri n (25

i) b nhi m đ c thu c tr sâu. Th p niên 90,

11 tri u ng

Châu Phi m i n m

i b nhi m đ c. T i Malayxia, 7% nông dân b ng đ c hàng

n m và 15 % b ng đ c ít nh t 1 l n trong đ i.
Hi n t

ng m t r ng c ng gây nh h

ng x u t i ch t l

ng đ t nông

nghi p. Toàn th gi i có kho ng 3,8 t hecta r ng. Hàng n m m t đi kho ng
trên 15 tri u hecta. T l m t r ng nhi t đ i kho ng 2% /n m. Di n tích r ng
b m t nhi u nh t

vùng châu M - Latinh và châu Á. T i Braxin hàng n m

m t 1,7 tri u hecta r ng, t i

n

con s này là 1,5 tri u ha. T i các n

nh : Campuchia và Lào, n n phá r ng làm c i đun, làm n

c

ng r y, xu t kh u

g , ch bi n các s n ph m t g ph c v cho cu c s ng c a c dân đã làm c n
ki t ngu n tài nguyên r ng v n phong phú. [28]
Hoang m c hoá hi n đang đe d a 1/3 di n tích trái đ t, nh h
s ng ít nh t 850 tri u ng

ng đ i

i. Hoang m c hoá là quá trình t nhiên và xã h i.

Kho ng 30% di n tích trái đ t n m trong vùng khô h n và bán khô h n đang
đ ng tr

c nguy c hoang m c hóa. Hàng n m có kho ng 6 tri u hecta đ t b

hoang m c hoá, m t kh n ng canh tác do nh ng ho t đ ng c a con ng

i.


8
Xói mòn r a trôi c ng là m t nguyên nhân khác gây suy thoái đ t. M i
n m r a trôi xói mòn chi m 15% nguyên nhân thoái hoá đ t. Trung bình đ t
đai trên th gi i b xói mòn 1,8 - 3,4 t n/hecta/n m. T ng l
b r a trôi xói mòn hàng n m là 5,4 - 8,4 tri u t n, t
s n sinh 30 - 50 tri u t n l

ng đ

ng dinh d

ng

ng v i kh n ng

ng th c. S xói mòn đ t d n t i h u qu là làm

gi m n ng su t đ t, t o ra nguy c m t an ninh l

ng th c, phá ho i ngu n tài

nguyên, làm m t đa d ng sinh h c, m t cân b ng sinh thái và nhi u nguy c
khác. [28]
T tr ng các nguyên nhân gây thoái đ t trên th gi i nh sau: m t r ng
30%, khai thác r ng quá m c (ch t cây c i làm c i,...) 7%, ch n th gia súc
quá m c 35%, canh tác nông nghi p không h p lý 28%, công nghi p hoá gây
ô nhi m 1%. M c đ tác đ ng c a các nguyên nhân gây thoái hoá đ t
châu l c không gi ng nhau:

Châu Âu, châu Á và Nam M , m t r ng là

nguyên nhân hàng đ u trong khi
súc quá m c có nh h

các

châu

ng nhi u nh t;

iD

ng và châu Phi ch n th gia

B c và Trung M thì nguyên nhân

ch y u l i do ho t đ ng s n xu t nông nghi p. Thoái hóa đ t làm nghèo dinh
d

ng, phá h y cân b ng chu trình n

c và t o nguy c m t an ninh l

ng

th c, t l nghèo đói gia t ng.
Kho ng 2/3 di n tích đ t nông nghi p trên th gi i đã b suy thoái
nghiêm tr ng trong 50 n m qua do xói mòn r a trôi, sa m c hoá, chua hoá,
m n hoá, ô nhi m môi tr

ng, kh ng ho ng h sinh thái đ t. Kho ng 40% đ t

nông nghi p đã b suy thoái m nh ho c r t m nh, 10% b sa m c hoá do bi n
đ ng khí h u b t l i và khai thác s d ng không h p lý. Sa m c Sahara m i
n m m r ng l n m t 100.000 hecta đ t nông nghi p và đ ng c . Thoái hoá
môi tr

ng đ t có nguy c làm gi m 10 - 20% s n l

trong 25 n m t i.

ng l

ng th c th gi i


9
T c đ đô th quá nhanh d n t i s hình thành các siêu đô th , hi n nay
trên th gi i đã có kho ng 20 siêu đô th v i dân s trên 10 tri u ng

i. S

hình thành siêu đô th gây khó kh n cho giao thông v n t i, nhà , nguyên v t
li u, x lý ch t th i và c ng làm gi m b t di n tích đ t nông nghi p. [28]
B

c vào th k 21, v i nh ng thách th c v an ninh l

ng th c, dân

ng sinh thái, nông nghi p - m t ngành s n xu t l

ng th c, th c

s , môi tr

ph m c b n nuôi s ng con ng
c a con ng
nông nghi p.

i ph i đ i m t v i nhi u khó kh n. Nhu c u

i ngày càng t ng đó gây s c ép n ng n lên đ t, đ c bi t là đ t
t nông nghi p b suy thoái, bi n ch t đã nh h

n ng su t, ch t l

ng l n đ n

ng nông s n và kh n ng đ m b o an ninh l

ng th c.

Th c t cho th y, khi đ t nông nghi p b thoái hóa thì cu c s ng c a con
ng

i b đe d a. Theo FAO, tình tr ng thoái hóa đ t gia t ng đã khi n n ng

su t cây tr ng gi m và có th đe d a t i tình hình an ninh l

ng th c đ i v i

kho ng ¼ dân s trên th gi i. N ng su t cây tr ng gi m, giá l

ng th c t ng

cao, ngu n d tr th p, trong khi đó nhu c u tiêu dùng t ng và thiên tai ngày
càng nhi u đang là nguyên nhân gây nên tình tr ng thi u đói c a hàng tri u
ng

i

các n

c đang phát tri n.

Bên c nh hi n t

ng thu h p v di n tích đ t nông nghi p do quá trình

công nghi p hóa, đô th hóa và suy gi m ch t l

ng đ t nông nghi p do sa

m c hóa, xói mòn, r a trôi, m t r ng, vi c chuy n đ i s d ng đ t nông
nghi p không b n v ng s làm tình tr ng s n xu t nông nghi p r i vào tình
tr ng tr m tr ng h n trong vòng lu n qu n: suy thoái đ t – m t đa d ng sinh
h c – bi n đ i khí h u – hi u qu s d ng đ t th p – t ng c

ng khai thác đ t

– suy thoái đ t. Cùng v i m c t ng dân s và s gia t ng hàng lo t nhu c u
c a con ng

i v các s n ph m nông nghi p thì cách ti p c n qu n lý đ t đai

không b n v ng đã đem l i nhi u th t b i.


10

Tóm l i, đ t nông nghi p trên th gi i đã không nhi u so v i t ng di n
tích t nhiên, l i b s d ng kém hi u qu và kém b n v ng d n t i nhi u h
lu x u cho hi n t i và t

ng lai. Có nhi u nguyên nhân, nh ng nguyên nhân

ch y u v n là do con ng

i. Nghiên c u th c tr ng hi u qu s d ng đ t

nông nghi p trên th gi i, chúng tôi nh n th y r ng t ng c
d ng đ t theo h

ng qu n lý và s

ng nâng cao hi u qu là m t vi c làm c n thi t trong b i

c nh hi n nay.
2. Tình hình s d ng đ t nông nghi p t i Vi t Nam
T ng di n tích t nhiên c a Vi t Nam là 33.168.855 hecta, đ ng th 59
trong h n 200 n

c trên th gi i. Th nh ng, di n tích đ t canh tác c a Vi t

Nam th p vào b c nh t trên th gi i.
h i th o “S d ng tài nguyên đ t

ó là d báo c a các chuyên gia trong
Vi t Nam v i đ nh c đô th và nông

thôn” do Liên hi p các H i khoa h c K thu t Vi t Nam, Vi n nghiên c u
đ nh c (SHI), Vi n nghiên c u đô th và phát tri n h t ng t ch c vào ngày
24-25/5/2007.
N

c ta có các vùng đ t nông nghi p trù phú nh : đ ng b ng sông

H ng r ng g n 800 ngàn hecta, đ ng b ng sông C u Long kho ng 2,5 tri u
hecta. Nh ng hi n nh ng vùng đ t này đ u b chia nh , manh mún khi n m t
s công trình th y nông không còn tác d ng. M t khác, đ t nông nghi p đang
b chuy n đ i tùy ti n.

n n m 2010, đ t nông nghi p gi m kho ng h n 170

ngàn hecta.
t b ng

Vi t Nam có kho ng trên 7 tri u hecta, đ t d c trên 25

tri u hecta. Trên 50% di n tích đ t đ ng b ng, g n 70% di n tích đ t đ i núi
là đ t x u và có đ phì nhiêu th p, trong đó đ t b c màu g n 3 tri u hecta, đ t
tr s i đá 5,76 tri u hecta, đ t m n 0,91 tri u hecta, đ t d c trên 250 g n 12,4
tri u hecta.


11
Bình quân đ t t nhiên theo đ u ng

i là 0,4 hecta. Theo m c đích s

d ng n m 2000, đ t nông nghi p 9,35 tri u hecta, đ t lâm nghi p 11,58 tri u
hecta, đ t ch a s d ng 10 tri u hecta (30,45%), đ t chuyên dùng 1,5 tri u
hecta.

t ti m n ng nông nghi p hi n còn kho ng 4 tri u hecta. Bình quân

đ t nông nghi p theo đ u ng

i th p và gi m r t nhanh theo th i gian, n m

1940 có 0,2 hecta, n m 1995 là 0,095 hecta.

ây là m t h n ch r t l n cho

phát tri n. [15]
n 01/01/2007 t ng di n tích đ t nông nghi p c a c n

c là 24.696

hecta và đ n 01/01/2008 v n là 24.696 hecta, nh ng v i s dân c n
t i 86.210.800 ng
24.233.300 ng

c lên

i (tính đ n h t 2008), trong đó dân s

thành th là

i, chi m 28,11%; nông thôn là 61.977.500 ng

i, (71,89%).

Do nhu c u s d ng đ t cho các m c tiêu phát tri n kinh t - xã h i, trong
nh ng n m g n đây, di n tích đ t này ngày càng gi m m nh. Phân theo đ a
ph

ng, khu v c TD - MNPB đ ng th 2 trong c n

v c này đ ng đ u trong c n

c v t ng di n tích, khu

c v di n tích đ t lâm nghi p, nh ng di n tích

s n xu t nông nghi p thì ch đ ng th t trong 6 khu v c c a c n

cv i

1.423,2 nghìn hecta (Xem B ng 1.1 ph n Ph l c). Khu v c TD - MNPB có
di n tích đ t lâm nghi p chi m t i h n 50% t ng di n tích, ch đ ng sau khu
v c Tây Nguyên v c c u đ t lâm nghi p. Song, đ t nông nghi p c a khu
v c TD - MNPB l i ch chi m h n 14,9% t ng di n tích. Con s này cho
th y, đây là khu v c có di n tích đ t nông nghi p so v i t ng di n tích t
nhiên th p nh t trong c n

c. Tính đ n h t n m 2008 là nh v y, nh ng xét

trong kho ng th i gian t n m 2000 đ n 2007, di n tích đ t nông nghi p đã
có s bi n đ ng đáng k (Xem B ng 1.2 ph n Ph l c). Xét xu h

ng bi n

đ ng c a đ t nông nghi p cùng v i s bi n đ ng c a dân s trong giai đo n
này có th th y, dân s không ng ng t ng lên theo th i gian, trong khi đó đ t
SXNN, bao g m c đ t tr ng cây hàng n m liên t c gi m, khi n cho di n tích


12
đ t SXNN bình quân đ u ng

i c ng gi m. So sánh v i m t s n

c trong

khu v c và trên th gi i, trong giai đo n 2005- 2008, di n tích đ t canh tác
bình quân c a n

c ta hi n vào b c th p nh t th gi i, ch kho ng 0,12

hecta/ng

i. Xét bình quân, di n tích đ t canh tác c a Vi t Nam ch h n đ

m ts n

c nh : Hàn Qu c, B ng-la-đét, Ai C p,... T i Thái Lan, di n tích

đ t canh tác bình quân là 0,3 hecta/ng

c

i, cao h n 2,5 l n so v i Vi t Nam

(Xem B ng 1.3 ph n Ph l c).
Theo ph

ng án quy ho ch s d ng đ t đ n n m 2020 và k ho ch s

d ng đ t 5 n m (2011-2015) do Chính ph trình Qu c h i ngày 20/10/2011,
đ

c

y ban Kinh t Qu c h i thông qua, đ t nông nghi p c a c n

cđ n

n m 2020 là 26.732 nghìn hecta, t ng 506 nghìn hecta so v i n m 2010.
th i đi m hi n nay, c n

n

c còn trên 4 tri u hecta đ t tr ng lúa, di n tích này

v n đang gi m m t cách nhanh chóng. Qu c h i đã nh t trí ph

ng án gi

di n tích đ t tr ng lúa đ n n m 2020 là 3,81 tri u hecta. V i quy ho ch s

d ng đ t đ n n m 2020 và k ho ch s d ng đ t 5 n m (2011-2015), Chính
ph đ ra 3 m c tiêu c b n đó là: đáp ng yêu c u phát tri n c s h t ng
kinh t - xã h i (giao thông, thu l i, v n hoá, y t , giáo d c, th d c th
thao…), công nghi p và đô th đ th c hi n công nghi p hoá, hi n đ i hoá đ t
n

c b o đ m anh ninh, qu c phòng và an sinh xã h i; đ m b o an ninh

l

ng th c qu c gia; b o v môi tr

ng sinh thái, phát tri n b n v ng, thích

ng bi n đ i khí h u.
1.1.2.

c đi m s d ng đ t nông nghi p vùng khí h u nhi t đ i
Khí h u là m t trong nh ng y u t quan tr ng có nh h

đ t đai. Khí h u nh h
nhi t; nh h

ng tr c ti p đ n đ t th hi n

l

ng n

ng l n đ n

c m a và

ng gián ti p thông qua sinh v t. B KH gây r i lo n ch đ

m a, nguy c n ng nóng nhi u h n,… làm cho l
m t cao h n, hi n t

ng dinh d

ng xói mòn, khô h n nhi u h n. N

ng trong đ t b

c bi n dâng, thiên


13
tai, bão l gia t ng s làm t ng hi n t
sông, b bi n… d n đ n nh h

ng nghiêm tr ng t i tài nguyên đ t.

Nh ng thay đ i v nhi t đ , l
đ i v hình thái trong chu trình n
thay đ i c ch

m trong đ t, l

ng m a, th i đi m m a và nh ng thay
c: m a - n

ng n

vi c s d ng đ t đai c ng có nh h
h u. L

ng nhi m m n, ng p úng, s t l b

c b c h i… đ u d n đ n s

c ng m và các dòng ch y. Ng

c l i,

ng đ i v i s thay đ i các y u t khí

ng phát th i khí nhà kính do s d ng đ t, ch t phá d n đ n suy thoái

r ng,… là nh ng nguyên nhân tác đ ng đ n s nóng lên c a toàn c u.
Thiên nhiên nhi t đ i m gió mùa nh h

ng đ n nhi u m t ho t đ ng

s n xu t và đ i s ng, tr c ti p nh t và rõ r t nh t là ho t đ ng s n xu t nông
nghi p.
1.1.2.1 Nh ng thu n l i trong s d ng đ t nông nghi p vùng khí h u nhi t
đ i
N n nhi t m cao, khí h u phân mùa t o đi u ki n cho chúng ta phát
tri n n n nông nghi p lúa n

c, t ng v , đa d ng hoá cây tr ng, v t nuôi. C n

t n d ng m t thu n l i này đ không ng ng nâng cao n ng su t cây tr ng và
nhanh chóng ph c h i l p phú th c v t trên đ t tr ng b ng mô hình nông lâm k t h p.
Thiên nhiên nhi t đ i m gió mùa t o thu n l i cho n

c ta phát tri n

các ngành kinh t nh lâm nghi p, thu s n, giao thông v n t i, du l ch… và
đ y m nh ho t đ ng khai thác, xây d ng… nh t là vào mùa khô.
1.1.2.2. Nh ng khó kh n trong s d ng đ t nông nghi p vùng khí h u nhi t
đ i
Tính th t th

ng c a các yêu t th i ti t và khí h u gây khó kh n cho

ho t đ ng canh tác, c c u cây tr ng, k ho ch th i v , phòng ch ng thiên tai,
phòng tr d ch b nh,… trong s n xu t nông nghi p.


14
Các ho t đ ng giao thông v n t i, du l ch, công nghi p khai thác… ch u
nh h

ng tr c ti p c a s phân mùa khí h u, ch đ n

c c a sông ngòi.

m cao gây khó kh n cho vi c b o qu n máy móc, thi t b , nông
s n.

Các thiên tai nh m a bão, l l t, h n hán hàng n m gây t n th t r t l n
cho m i ngành s n xu t, thi t h i v ng
Các hi n t

ng th i ti t b t th

rét h i, khô nóng… cùng gây nh h
Môi tr

i và tài s n.

ng nh dông, l c, m a đá, s

ng mu i,

ng l n đ n s n xu t và đ i s ng.

ng thiên nhiên d b suy thoái.

1.1.3. V n đ suy thoái đ t nông nghi p
Suy thoái tài nguyên đ t Vi t Nam bao g m nhi u v n đ và do nhi u
quá trình t nhiên xã h i khác nhau đ ng th i tác đ ng. Nh ng nguyên nhân
c b n d n t i thoái hoá đ t nghiêm tr ng

Vi t Nam là:

- Xói mòn r a trôi b c màu do m t r ng, do m a l n, do canh tác
không h p lý và do ch n th quá m c. Theo các tác gi Tr n V n Ý và
Nguy n Quang M (1999), trên 60% lãnh th Vi t Nam ch u nh h
xói mòn ti m n ng

ng c a

m c >50t n/hecta/n m.

- Chua hoá, m n hoá, phèn hoá, hoang m c hoá, cát bay, đá l đ u, m t
cân b ng dinh d

ng,... T l bón phân N : P2O5 : K2O trung bình trên th

gi i là 100 : 33:17, còn

Vi t Nam là 100 : 29 : 7, thi u lân và kali nghiêm

tr ng.
Di n tích gi m, thêm vào đó là nguy c suy gi m ch t l
tác đ ng c a t nhiên và con ng
s khai thác c a con ng

i. Hi n t

i.

ng đ t do s

t đang b sa m c hóa, thoái hóa… do
ng sa m c hóa làm m t đ t nông nghi p

đang là m i đe d a đ t nông nghi p toàn th gi i, Vi t Nam c ng không ph i
là m t ngo i l . Theo thông tin t B NN&PTNT t i h i th o qu c gia v

th c hi n Công

c qu c t Ch ng sa m c hóa t ch c t 8 - 10/9/2010, Vi t


15
Nam m t 20 hecta đ t nông nghi p m i n m do sa m c hóa và hàng tr m ngàn
hecta đ t đang trong quá trình thoái hóa nghiêm tr ng. Sa m c c c b t i Vi t
Nam hi n đã x y ra trên 7,85 tri u hecta, phân b ch y u

các t nh Tây

Nguyên, Tây B c, T giác Long Xuyên và Nam Trung B .

kh c ph c,

trong giai đo n 2005-2010, Chính ph và B NN & PTNN s t p trung th c
hi n các gi i pháp nh ng n ch n phá r ng, c i t o đ t b thoái hóa
mi n núi, ch ng cát bay

các t nh mi n Trung b ng vi c tr ng r ng, xây

d ng h th ng c nh báo s m h n hán

vùng nông thôn...

- Thoái hoá do m t r ng: Ch t l
không có r ng. Hi n t

các t nh

ng m t r ng đang

ng đ t đai không th duy trì n u
m c báo đ ng

châu Á và Vi t

Nam. M i n m, châu Á m t kho ng 5 tri u hecta r ng. Vi t Nam tr

c 1945,

r ng chi m 43% di n tích, hi n nay ch còn kho ng 33%, m c dù đã có nhi u
n l c tr ng và b o v r ng.
- Thoái hoá đ t do s d ng thu c BVTV:
ô nhi m do s d ng thu c BVTV.
th c v t đang đ

t tr ng c ng đang ch u s

Vi t Nam, trên 300 lo i thu c b o v

c s d ng (có c các lo i thu c b c m nh Wolfatox,

Monitor, DDT). Li u l

ng thu c phun vào kho ng 2-3lit/hecta. S l n phun

nh ng vùng tr ng chè là kho ng 30 l n/n m,
kho ng 20-60l n/v . D l

nh ng vùng tr ng rau

ng thu c BVTV trên đ t tr ng và không khí v

m c cho phép, c th là: 30% s m u đ t có d l

t

ng thu c BVTV vu t quá

tiêu chu n 2-40 l n; 55% m u không khí có n ng đ thu c b o v th c v t
v

t quá tiêu chu n 2-10 l n. Di n tích d n b thu h p, đ t ng s n l

đáp ng nhu c u v lúa g o, l
n

ng lúa

ng phân bón hoá h c s d ng hàng n m

c ta cao g p 2 l n Thái Lan.
Giá tr s n xu t lúa n

c và v n đ đ nh c có m i liên h r t ch t v i

nhau. Lý do gi i thích cho tình tr ng di c c a nông dân

B c Hà, Cao B ng,

Lào Cai vào Tây Nguyên là do m c đ u t phân bón và thu c BVTV

nh ng


16
vùng đ t này khá cao, giá bán s n ph m l i không cao, h ch toán ra là hòa
v n, không có lãi. [19]
Tr

c tình tr ng m t đ t nông nghi p v n ti p t c tái di n, các chuyên

gia cho r ng, m t trong nh ng v n đ đ m b o an ninh l

ng th c trong n

là chúng ta ph i ngh đ n quy ho ch đ t cho s n xu t nông nghi p tr

c

c khi

ngh đ n đ t cho khu công nghi p và đô th . Dù nông nghi p đóng góp vào
GDP hàng n m không th so sánh v i công nghi p, song, 70% dân s n

c ta

v n đang ph i s ng nh vào nông nghi p và đ c bi t, trong các cu c suy thoái

kinh t , nông nghi p luôn t ra là tr đ ng v ng ch c v c n n kinh t đi lên.
1.1.4. Nh ng quy đ nh hi n hành v qu n lý s d ng đ t nông nghi p
1.1.4.1. Th c tr ng v qu n lý và s d ng đ t nông nghi p
Chính sách đ t nông nghi p hi n nay

n

c ta là k t qu c a quá trình

xây d ng trên quan đi m đ i m i trong m t th i gian dài. Kh i đi m c a quá
trình đ i m i đó là Ngh quy t 10 c a B Chính tr n m 1988 v giao quy n
t ch cho h nông dân, Ngh quy t H i ngh l n th 6 Ban Ch p hành Trung
ng (khóa VI) tháng 11-1988 v giao đ t cho h nông dân.
C th hóa các ch tr

ng c a

ng, Nhà n

c đã xây d ng và ban

hành nhi u v n b n pháp lý xác đ nh ch đ , chính sách đ i v i đ t nông
nghi p, trong đó n i b t là Lu t

t đai ban hành n m 1993 đ

đ i vào các n m sau này (Lu t Thu chuy n quy n s
Lu t

c liên t c s a

d ng đ t n m 1999,

t đai s a đ i n m 2003, Lu t Thu s d ng đ t nông nghi p n m 2010

thay cho thu nông nghi p và m i nh t là Lu t
c b n c a chính sách đ t nông nghi p c a Nhà n

t đai n m 2013). N i dung
c Vi t Nam hi n nay th

hi n qua ch đ s h u đ t nông nghi p, chính sách giá đ t c a Nhà n

c,

chính sách tích t và t p trung đ t nông nghi p, chính sách thu đ t nông
nghi p và chính sách b i th

ng khi thu h i đ t nông nghi p.