Phân môn tiếng việt nhằm hình thành và phát triển ở học sinh các kiến thức sử dụng tiếng việt

SKKN: Đổi mới PPDH phân mơn tập làm văn lớp 4

MỤC LỤC

A.PHẦN THỨ NHẤT: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
1. Lý do chọn đề tài.
2. Mục đích của đề tài.
3. Phạm vi nghiên cứu của đề tài.
4. Phương pháp nghiên cứu của đề tài.
B. PHẦN THỨ HAI: NỘI DUNG SÁNG KIẾN.
I. Cơ sở lý luận của vấn đề.
II. Thực trạng của vấn đề.
1. Thuận lợi .
2. Khó khăn.
III.Các biện pháp đã tiến hành xây dựng Sáng kiến.

1

Năm học 2008-2009


SKKN: Đổi mới PPDH phân mơn tập làm văn lớp 4
1. Lựa chọn phương pháp.
2. Phân loại đối tượng học sinh.
3. giúp học sinh miêu tả chân thực.
4. Học sinh là chủ thể của học văn miêu tả.
5. xây dựng đoạn văn cho học sinh.
6. Hướng dẫn học sinh tích luỹ vốn ngôn ngữ miêu tả và lựa chọn từ ngữ khi
miêu tả.
7. Hướng dẫn học sinh lập dàn ý.
8. Hướng dẫn học sinh viết thành bài văn hoàn chỉnh.

IV. Hiệu quả của sáng kiến thu được.
V. Bài học kinh nghiệm.

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT:

2

Năm học 2008-2009


SKKN: Đổi mới PPDH phân mơn tập làm văn lớp 4
HS:

Học sinh

GV:

Giáo viên.

SGK: Sách giáo khoa.

A. phẦN THỨ NHẤT : NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG.

1. Lý do chọn đề tài:
Gi¸o dơc tiĨu häc ®ang thùc hiƯn nh÷ng ®ỉi míi toµn diƯn vµ ®ång bé ®Ĩ
gãp phÇn chn bÞ häc vÊn vµ c¬ së kh¶ n¨ng thÝch øng chđ ®éng s¸ng t¹o cho
nh÷ng ng-êi lao ®éng trong ®iỊu kiƯn c«ng nghiƯp ho¸ - hiƯn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc
ViƯt Nam ®Çu thÕ kû XXI.

3

Năm học 2008-2009


SKKN: i mi PPDH phõn mụn tp lm vn lp 4
Trong những đổi mới về giáo dục và đào tạo thì đổi mới ph-ơng pháp dạy
học có vị trí đặc biệt quan trọng vì hoạt động dạy học đang là hoạt động chủ yếu
của nhà tr-ờng và xét cho đến cùng thì khoa học, giáo dục là khoa học về ph-ơng
pháp giáo dục trong đó có ph-ơng pháp dạy học.
Kinh nghiệm của nhiều n-ớc trên thế giới chỉ ra rằng, cuộc cách mạng về
ph-ơng pháp ( Ph-ơng pháp lựa chọn nội dung, ph-ơng pháp dạy học, ph-ơng
pháp sử dụng các ph-ơng tiện kỷ thuật hiện đại ...) sẽ đem lại bộ mặt mới, sức
sống mới cho giáo dục trong xã hội hiện đại. Hơn nữa bậc tiểu học là bậc nền
tảng lại bao gồm số học sinh đông đảo nhất. Là bậc học mà mọi quốc gia quan
tâm. Bậc học này giúp cho học sinh phát triển toàn diện về đức, trí, thể, mỹ và
các kỹ thuật cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động sáng tạo và hình
thành nhân cách con ng-ời Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng t- cách và
trách nhiệm công dân chuẩn bị cho học sinh lên hoặc đi vào cuộc sống, để tham
gia bảo vệ tổ quốc.
2. Muùc ủớch cuỷa ủe taứi: .
Phân môn Tiếng Việt nhằm hình thành và phát triển ở học sinh các kiến
thức sử dụng Tiếng Việt ( nghe, nói, đọc , viết) để hình thành và giao tiếp trong
4

Nm hc 2008-2009


SKKN: i mi PPDH phõn mụn tp lm vn lp 4
môi tr-ờng hoạt động của lứa tuổi. Thông qua việc dạy học Tiếng Việt góp phần
rèn luyện các thao tác t- duy, tri thức sử dụng Tiếng Việt trong giao tiếp. Bồi

d-ỡng cho học sinh tình yêu Tiếng Việt và hình thành thói quen giữ gìn sự trong
sáng giàu đẹp của Tiếng Việt, góp phần hình thành nhân cách con ng-ời Vịêt
Nam xã hội chủ nghĩa. Phân môn Tập làm văn lớp 4 chú trọng vào 2 loại văn kể
chuyện và văn miêu tả trong đó văn miêu tả chiếm vị trí quan trọng trong cuộc
sống nh- khi sáng tác văn ch-ơng, văn học truyện ngắn, truyện dài bút ký ... hay
cả khi viết văn bản cũng nh- viết th- nhiều khi ng-ời ta cũng xen vào các đoạn
miêu tả.à sử dụng
từ, câu cho lời văn hàm súc và hấp dẫn.
Muốn đạt đ-ợc nh- thế, các em phải trên cơ sở quan sát tỉ mỉ, chính xác và
suy nghĩ, chọn lựa chi tiết cách diễn đạt tốt nhất.
Ví dụ : Khi tả v-ờn hoa, mỗi em tả một khác.
Học sinh A: V-ờn hoa là một bản hoà tấu màu sắc của thiên nhiên. Tr-ớc
mặt em ngợp một màu đủ các sắc xanh, vàng, tím , đỏ , trắng, hồng sặc sỡ.
Học sinh B: V-ờn hoa nh- một chiếc mâm cỗ khổng lồ trên đó đủ các thứ
hoa nở xoè nh- những món ăn hấp dẫn ai cũng muốn th-ởng thức.

23

Nm hc 2008-2009


SKKN: i mi PPDH phõn mụn tp lm vn lp 4
Học sinh C: V-ờn hoa rực rỡ màu sắc trong nắng. Hoa hồng đỏ thắm nồng
nàn. Hoa th-ợc d-ợc nh- những chiếc g-ơng nhìn thẳng lên trời. Hoa rực trắng
thanh kiết, đôn hậu. ...
Những điều kiện để viết một bài văn hay còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu
tố.
- Về cách dùng từ : Phải dùng cho đúng, cho sát và chọn lựa từ ngữ nào
hay nhất để làm cho câu văn có hồn.
Ví dụ : Tả một cành mai vàng ngày tết, nhiều em đã chọn lựa cách diễn

đạt rất hay.
- Cánh mai vàng "rung rinh" tr-ớc gió.
- Những "hạt nắng" "đan" vào cánh hoa "lung linh".
- Màu vàng của hoa làm cho nắng cũng thêm "sóng sánh", "loang loáng"
ánh vàng.
Muốn dùng từ đ-ợc hay, các em, phải luôn luôn có sự liên t-ởng sự vật với
nhau, so sánh hiện t-ợng này với hiện t-ợng khác, sự vật này với sự vật khác để
chọn lựa đ-ợc từ ngữ có hình ảnh gợi cảm. Đặc biệt các em nên mở rộng vốn từ
đã học sử dụng nhiều từ láy và từ ghép nữa diễn tả.
24

Nm hc 2008-2009


SKKN: i mi PPDH phõn mụn tp lm vn lp 4
Ví dụ : Xanh ( xanh ngắt , xanh xanh)
Dịu ( dịu mắt, dìu dịu)
Hót ( hót nh- khiếu, hót líu lo)
Về viết câu : cần linh hoạt đừng viết theo kiểu công thức đơn điệu khi viết
nên thay đổi chủ thể của câu.
Ví dụ : Gà mẹ xoè cánh, che chụỷ đàn con.
Có thể đổi lại : đàn gà con vội vàng rúc vào đôi cánh xoè ra che chở của gà mẹ.
Muốn viết đ-ợc câu hay, lại còn phải sử dụng cách so sánh nhân hoá nữa.
Ví dụ về nhân hoá: - Lá trong v-ờn vẫy chào ng-ời bạn nhỏ.
- Cây rung rinh tr-ớc gió, ngả nghiêng , hớn hở.
Ví dụ về so sánh : - Những giọt s-ơng đọng lại ở cánh hoa long lanh nhnhững hạt ngọc.
Tóm lại : Để viết bài văn hoàn chỉnh, một bài văn hay cần phải có cách
sắp xếp chặt chẽ: Mở bài, thân bài , kết bài.
Phần mở bài nh- một lời thân ái mời chào của chúng ta đối với ng-ời
khách đến thăm " v-ờn văn " của mình . Lời mời chào ấy phải hấp dẫn gợi mở ,

gây cảm xúc ban đầu nhẹ nhàng nêu đ-ợc ý muốn diễn đạt ở toàn bài. Phần kết
25

Nm hc 2008-2009


SKKN: Đổi mới PPDH phân mơn tập làm văn lớp 4
bµi còng thÕ, nã khÐp l¹i tr-íc m¾t ng-êi ®äc nh÷ng c¶m xóc trµn trỊ nh÷ng h×nh
¶nh ®Đp ®Ï mµ c¸c em ®· miªu t¶ trong bµi v¨n cđa m×nh, nã kÕt l¹i nh÷ng ý lín
®· thĨ hiƯn trong phÇn th©n bµi. Nãi mét c¸ch kh¸c h×nh ¶nh, phÇn kÕt bµi nhmét cc tiƠn ®-a ng-êi kh¸ch võa ®Õn th¨m "v-ên v¨n" cđa m×nh mét c¸ch t×nh
c¶m, th©n t×nh, ®Çy qun lun. V× thÕ khi viÕt phÇn kÕt bµi v¨n, c¸c em ph¶i
viÕt thËt c« ®äng ng¾n gän tr¸nh hµnh v¨n mét c¸ch céc lèc, c«ng thøc hc
khu«n s¸o.
Mét yªu cÇu ci cïng khi viÕt bµi v¨n nhÊt lµ ®èi víÝ c¸c em häc sinh
giái ph¶i hÕt søc tr¸nh sù cÈu th¶ vỊ c¸ch tr×nh bµy, ch÷ viÕt, tr¸nh sai sãt vỊ lçi
chÝnh t¶. Mn thÕ trong khi viÕt c¸c em ph¶i hÕt søc chó ý vµ sư dơng tõ ng÷
chÝnh x¸c, viÕt ®óng chÝnh t¶ tr×nh bµy s¸ng sđa. §Ỉc biƯt khi viÕt xong ph¶i
dµnh thêi gian ®äc l¹i, kiĨm tra vµ s÷a ch÷a nh÷ng sai sãt trong bµi .
VI. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN THU ĐƯC.
Qua quá trình nghiên sáng kiến , tôi đã nhận thấy vai trò và tầm quan trọng
của môn tập làm văn . Vì vậy tôi chọn môn tập làm văn ở lớp 4 xây dựng
tích hợp các kiến thức liên quan với nhau giữa các môn học. Thông qua dạy

26

Năm học 2008-2009


SKKN: Đổi mới PPDH phân mơn tập làm văn lớp 4
thử nghiệm theo hướng trên tôi đã thu được rất nhiều kết quả khả quan: HS

hào hứng hơn mạnh dạn hơn, vốn từ của HS phong phú hơn câu văn giàu hình
ảnh. Tiến hành khảo sát theo những tiêu chí ban đầu đề ra đối với khối lớp 4
vào tháng 12 tuần 12 ( năm học 2009- 2010) với đề bài như sau:
Hãy kể lại câu chuyện em đã được nghe hoặc được đọc về một người có
tấm lòng nhân hậu.
Kết quả khảo sát như sau:
Tổng số HS của lớp 4A: 30 em.

Nội dung khảo sát

Số HS

Tỷ lệ %

1.Biết xác đònh yêu cầu của đề bài

25/30

83%

2. Biết lựa chọn chủ đề của câu chuyện

25/30

83%

3. Thực hành kể được câu chuyện.

24/30

80%

4. Trình bày được bài văn kể chuyện.

24/30

80%

27

Năm học 2008-2009


SKKN: Đổi mới PPDH phân mơn tập làm văn lớp 4
5.Bài viết HS đạt trung bình trở lên.

27/30

90%

V. Bµi häc kinh nghiƯm:
Mn ®¹t kÕt qu¶ cao trong qu¸ tr×nh d¹y häc TËp lµm v¨n nãi chung vµ
v¨n miªu t¶ ë líp 4 nãi riªng cÇn ph¶i chó ý c¸c vÊn ®Ị sau:
- Dạy tập làm văn theo phương pháp “tích hợp -lồng ghép” các phân
môn trong môn Tiếng Việt.Biết kết hợp mối quan hệ chặt chẽ về yêu cầu
kiến thức phân môn tập làm văn của các khối lớp.
- Gi¸o viªn thùc sù thÊm nhn ®ỉi míi ph-¬ng ph¸p d¹y häc . Chú trọng
ph-¬ng ph¸p dạy học theo quan điểm giao tiếp , rèn kó năngnghe, nói, đọc
,viết cho HS.
- N¾m b¾t tr×nh ®é , ®Ỉc ®iĨm t©m sinh lý cđa häc sinh líp m×nh phơ tr¸ch

®Ĩ lùa chän ph-¬ng ph¸p, h×nh thøc tỉ chøc d¹y häc phï hỵp víi tõng ®èi t-ỵng.
- Gi¸o viªn ph¶i lµ ng-êi cã t©m hut víi nghỊ vµ cã lßng th-¬ng yªu trỴ.
Ph¶i thùc sù kiªn tr× chÞu khã víi sù ph¸t triĨn dÇn cđa häc sinh.

28

Năm học 2008-2009


SKKN: Đổi mới PPDH phân mơn tập làm văn lớp 4
- Gi¸o viªn ph¶i chó ý båi d-ìng vèn v¨n häc vµ n¨ng lùc c¶m thơ v¨n
häc. RÌn c¸ch c¶m thơ v¨n häc thùc sù cho häc sinh. Ph¸t triĨn vèn tõ ng÷ cho
häc sinh trong qu¸ tr×nh d¹y häc v¨n häc.
- Gi¸o viªn biết phối hợp hoạt động học tập với các hoạt động ngoài
giờ lên lớp.
- Gi¸o viªn ph¶i coi träng viƯc rÌn lun kû n¨ng lun tËp, thùc hµnh
- §Ĩ gióp häc sinh tr¸nh viÕt nh÷ng c©u v¨n kh« khan, rêi r¹c gi¸o viªn
cÇn h-íng dÉn häc sinh tÝch l vèn ng«n ng÷ qua c¸c m«n häc kh¸c vµ c¸ch sư
dơng chóng nh- thÕ nµo cho cã h×nh ¶nh sinh ®éng hÊp dÉn.
- Gi¸o viªn ph¶i n¾m v÷ng mơc ®Ých yªu cÇu cđa tõng thĨ lo¹i v¨n miªu t¶.
C¨n cø nh÷ng ®iỊu quan s¸t ®-ỵc b»ng c¶ gi¸c quan vµ c¶m xóc cđa m×nh vỊ ®èi
t-ỵng miªu t¶ råi dïng ng«n ng÷ vÏ ra nh÷ng h×nh ¶nh ch©n thùc vỊ ®èi t-ỵng.
- Gi¸o viªn ph¶i gióp häc sinh quan s¸t ®èi t-ỵng miªu t¶. Trong qu¸ tr×nh
quan s¸t gi¸o viªn lµ ng-êi tỉ chøc h-íng dÉn häc sinh, gióp c¸c em thùc sù tù
gi¸c, tÝch cùc vµ chđ ®éng trong qu¸ tr×nh häc. T×m kiÕm c¸c tõ ng÷ thÝch hỵp ®Ĩ
diƠn ®¹t b»ng nh÷ng c©u hái gỵi më cđa gi¸o viªn.

29

Năm học 2008-2009

SKKN: Đổi mới PPDH phân mơn tập làm văn lớp 4
Mn häc sinh lµm ®-ỵc mét bµi v¨n hoµn chØnh ®ßi hái gi¸o viªn ph¶i
biÕt c¸ch h-íng dÉn häc sinh t×m ý, s¾p xÕp ý thµnh ®o¹n, liªn kÕt c¸c ®o¹n
thµnh bµi.
Trªn ®©y lµ mét sè kinh nghiƯm nhá trong qu¸ tr×nh chØ ®¹o thùc hiƯn ®ỉi
míi ph-¬ng ph¸p d¹y häc ( Ph©n m«n TËp lµm v¨n líp 4). Bµi viÕt cđa t«i ch-a
thĨ ®Çy ®đ ®-ỵc nh-ng t«i vÉn m¹nh d¹n tr×nh bµy. RÊt mong sù gãp ý ch©n
thµnh cđa Héi ®ång khoa häc c¸c cÊp vµ c¸c ®ång nghiƯp ®Ĩ sáng kiến kinh
nghiệm cđa t«i ngµy cµng hoµn thiƯn h¬n.
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n!

Ekmút, ngµy 02 th¸ng 5 n¨m 2010
Ng-êi viÕt

Đỗ Thò Viền

30

Năm học 2008-2009


SKKN: Đổi mới PPDH phân môn tập làm văn lớp 4

31

Năm học 2008-2009