SKKN phương pháp hoạt động thư viện thân thiện trong trường phổ thông

Trần Thị Tường – CBTV Trường THPT số 1 huyện Mường Khương – Lào Cai

Phần thứ nhất
ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Bèi c¶nh cña ®Ò tµi:
Trường THPT số 1 Mường Khương thành lập tháng 9 năm 1970 tại
trung tâm huyện lỵ Mường khương, lúc đầu lấy tên là trường liên cấp 2-3
huyện Mường Khương, khi đó chỉ có 01 lớp học và 05 thầy cô giáo. Hiện
nay trường vẫn đóng tại thị trấn Mường Khương, là 1 trong 2 trường của
huyện Mường Khương, là một trường thuộc huyện vùng cao biên giới, địa
hình tương đối khó khăn và phức tạp, nhận thức về học tập của học sinh
còn nhiều hạn chế, việc duy trì số lượng đầu năm chưa đáp ứng được yêu
cầu chung của ngành. Nhà trường hiện có 46 cán bộ giáo viên và hơn 700
học sinh với đủ 3 khối lớp, Đội ngũ CBGVNV tương đối đầy đủ, nhiệt tình
trong công tác, tâm huyết với nghề.

Trường THPT số 1 huyện Mường Khương

1


Trần Thị Tường – CBTV Trường THPT số 1 huyện Mường Khương – Lào Cai

II. Lí do chọn đề tài:
Trước tình hình đó, công tác Thư viện trường học là một trong các
nội dung được nhà trường đặc biệt quan tâm. Để hưởng ứng phong trào xây
dựng trường học thân thiện học sinh tích cực thì mô hình thư viện trường
học thân thiện càng trở lên quan trọng và cần thiết.

Các đ/c Lãnh đạo nhà trường chụp ảnh lưu niệm cùng sinh viên thực tập Thư
viện tại Trường THPT số 1 Mường Khương năm 2008.

Phong trào xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực là một
phong trào mang tính tích cực và cần thiết cho các trường học. Trong đó
mô hình Thư viện trường học thân thiện, “Tủ sách lưu động” là một nội
dung rất mới với nhµ nhà trường cũng như các trường bạn trong địa bàn
cần được tổ chức xây dựng và đưa vào hoạt động có hiệu quả. Qua đó có
thể nhân rộng đối với tất cả các đơn vị nhà trường trên địa bàn huyện
Mường Khương.

2


Trần Thị Tường – CBTV Trường THPT số 1 huyện Mường Khương – Lào Cai

C¸n bé Th- viÖn Tr-êng THPT sè 1 M-êng Kh-¬ng

Nhằm xây dựng, tổ chức các hoạt động của Thư viện trường học thân
thiện đảm bảo đầy đủ các tiêu chuẩn của Thư viện đạt chuẩn Quốc gia và
thực sự trở thành địa chỉ tin cậy để cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh
thường xuyên khai thác, tìm kiếm các thông tin phục vụ công tác chuyên
môn, nâng cao kiến thức, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ. Là nơi thể
hiện được tính đoàn kết, thân thiện sáng tạo của học sinh và cũng là nơi có
thể thực hiện các hoạt động giải trí, giảm bớt căng thẳng sau các giờ học
trên lớp.
Giáo viên và học sinh có thể tham khảo tài liệu trên nhiều vị trí
trong khuôn viên nhà trường mà không cần lên phòng thư viện chính.
Phong trào đọc và nghiên cứu tài liệu của giáo viên và học sinh đã
có nhiều chuyển biến tích cực.
Ý thức tham gia các hoạt động của học sinh được nâng cao.
Phát huy tính tích cực và tinh thần đoàn kết, phát huy văn hóa đọc

và giữ gìn nét văn hóa địa phương.
Về cơ sở vật chất kỹ thuật:
Trường có khuôn viên khang trang, sạch đẹp, cơ sở vật chất tương
đối đầy đủ, có 2 nhà 4 tầng, có các phòng chức năng (Thư viện, phòng thực
3


Trần Thị Tường – CBTV Trường THPT số 1 huyện Mường Khương – Lào Cai

hành bộ môn, phòng Tin học, phòng trình chiếu...); Có nhà hiệu bộ
và các phòng làm việc kiên cố, có nhà bán trú cho học sinh ở tại trường, có
nhà bếp, phòng ăn, bể nước, nhà vệ sinh bán tự hoại cho học sinh, trang
thiết bị (Điện, nước, quạt...) đã được lắp đặt đầy đủ, tạo điều kiện thuận lợi
cho việc giảng dạy của giáo viên và học tập của học sinh.

Thi công nhà chức năng Trường THPT số 1 Mường Khương năm 2007.

Về quản lý chất lượng giáo dục:
Ngay từ đầu năm học, ban giám hiệu nhà trường đã có thông báo
tuyển sinh lớp 10 trên các phương tiện thông tin đại chúng, kết quả đầu vào
tương đối ổn định, tuy nhiên hết học kỳ 1 số học sinh giảm nhiều do bỏ
học, nguyên nhân không theo kịp chương trình, gia đình khó khăn...; Nhà
trường đã có lịch phân công giảng dạy ngay từ đầu năm học, có lịch bồi
dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh yếu kém. Hàng năm chất lượng học
sinh được tăng lên rõ rệt.

4


Trần Thị Tường – CBTV Trường THPT số 1 huyện Mường Khương – Lào Cai

Nhà Hiệu bộ Trường THPT số 1 Mường Khương

Về tài chính:
Nhà trường đã thực hiện nghiêm túc quy chế chi tiêu nội bộ và được
áp dụng trong nghị quyết hội nghị cán bộ công chức hàng năm, thực hiện 3
công khai được thông báo ở bảng tin của nhà trường.

Phần thứ hai
NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TẾ ĐỀ XUẤT SÁNG KIẾN

1. Cơ sở lý luận
Nói đến Thư viện trường học, từ lâu chúng ta vẫn hiểu đó là nơi
mượn sách và nghiên cứu tài liệu của giáo viên và học sinh trong nhà
trường. Tuy nhiên, những năm gần đây Bộ GD&ĐT đã đưa ra những quy
định, tiêu chuẩn rất cụ thể về cơ sở vật chất, trang thiết bị; về diện tích
không gian, tiêu chuẩn tài liệu và các hình thức tổ chức hoạt động cho một
thư viện trường học. Chỉ rõ tầm quan trọng của thư viện trong một tổ chức
5


Trần Thị Tường – CBTV Trường THPT số 1 huyện Mường Khương – Lào Cai

nhà trường. Trong những năm gần đây, khi Bộ GD&ĐT phát động phong
trào " xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực" thì thư viện
trường học được biết đến với tên và nội dung mới: Thư viện trường học
thân thiện.
Thư viện trường học thân thiện là như thế nào? Đó là nơi để CB,
GV, NV và các em học sinh có thể vui chơi, đọc sách, thể hiện năng khiếu,

sở trường của bản thân, thể hiện tinh thần đoàn kết, thân ái, không phân
biệt đối tượng; là nơi trao đổi và tìm hiểu thông tin qua các phương tiện
Internet; đồng thời là nơi lưu giữ nét văn hóa của địa phương. Dựa theo
những nội dung trên và một số tiêu chuẩn khác, ngoài việc xây dựng các
nội dung tại phòng thư viện chính. Trường THPT số 1 huyện Mường
Khương đã bám sát tình hình thực tế của nhà trường để xây dựng kế hoạch
và đưa vào tổ chức hoạt động mô hình thư viện trường học thân thiện với
nội dung: Thư viện ngoài trời “ Tủ sách lưu động” tại 02 vị trí hợp lí trên
sân trường với mục đích tăng thêm các điểm đọc sách cho giáo viên và học
sinh; tạo môi trường thân thiện cho học sinh trên cơ sở học sinh tự quản và
tự do sử dụng tài liệu; giảm bớt sự phân biệt kì thị, tạo sự hòa đồng giữa
học sinh con em người kinh và học sinh con em dân tộc thiểu số.
II. Thực trạng vấn đề:
Năm học 2013 - 2014 là một năm học đánh dấu một bước tiến quan
trọng trong quá trình phấn đấu xây dựng trường THPT số 1 Mường
Khương đạt chuẩn Quốc gia giai đoạn 2001 – 2010. Với điều kiện cơ sở
vật chất còn hạn chế. Đặc biệt số học sinh là con em người dân tộc thiểu số
chiếm trên 90% đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc tổ chức, quản lý của Thư
viện nhà trường. Mặc dù số lượng tài liệu của thư viện nhà trường còn hạn
chế, chưa đa dạng. Song với nhiệm vụ đặt ra xuyên suốt quá trình xây
dựng trường chuẩn quốc gia. Việc xây dựng thư viện trường học chuẩn,
mang tính thân thiện được đặt lên hàng đầu. Để xây dựng một thư viện đáp
6


Trần Thị Tường – CBTV Trường THPT số 1 huyện Mường Khương – Lào Cai

ứng các yêu cầu trước mắt của nhà trường. Trước tiên phải có một tổ chức
hoạt động thư viện có thể lôi cuốn, thu hút học sinh; kích thích tinh thần tự
học, tự đọc sách, nghiên cứu tài liệu của học sinh tại nhiều vị trí trên khuôn

viên nhà trường. Đồng thời thể hiện tính chất thân thiện, tích cực của học
sinh nhất là các em người dân tộc thiểu số.
III. Các biện pháp tiến hành:
1. Rà soát tình hình và điều kiện thực tế, xác định những thuận lợi,
khó khăn về cơ sở vật chất, trang thiết bị, nguồn nhân lực và kinh phí hoạt
động.
2. Lên kế hoạch cụ thể; báo cáo Ban Giám hiệu nhà trường các nội
dung cần triển khai và xây dựng, các trang thiết bị cần đầu tư mua sắm,
thiết kế mái che, vị trí đặt tủ sách, tài liệu và các nội dung khác theo tiêu
chí của thư viện trường học thân thiện, học sinh tích cực.
3. Từng bước triển khai xây dựng và tổ chức các hoạt động của thư
viện ngoài trời “ Tủ sách lưu động”:
- Chọn vị trí hợp lí trên sân trường, đảm bảo học sinh tham gia sử dụng
tủ sách thuận tiện, đồng thời để CBQL thư viện và giáo viên dễ quan sát các
hoạt động của học sinh khi tham gia tủ sách lưu động. Xây dựng tại 02 vị trí
với mục đích sử dụng bóng mát của cây và bồn cây làm chỗ ngồi cho học sinh
khi đọc sách.
- Thiết kế mái che và tủ sách: xây dựng 02 mái che đảm bảo mỗi mái
rộng tối thiểu 1.5(m), dài tối thiểu 3(m), cao từ 2.5(m) – 3.0(m), cột và mái
che bằng sắt kiên cố, chịu được mưa, nắng, đặc biệt là gió trong mùa mưa
bão; mái che có màu sắc tạo cảm giác thoải mái, thân thiện cho học sinh;
02 tủ sách bằng gỗ chắc chắn. Mỗi tủ được chia làm 04 tầng khác nhau để
tiện phân loại tài liệu, có cửa kính thuận lợi cho việc quan sát, lựa chọn tài
liệu, đồng thời che chắn bụi, 04 bánh xe linh hoạt để có thể di chuyển tủ

7


Trần Thị Tường – CBTV Trường THPT số 1 huyện Mường Khương – Lào Cai

sách khi cần thiết. Tủ có chiều rộng từ 1.4(m) - 1.5(m); cao 1.2(m) 1.4(m), tủ có chiều dày từ 40 (cm)-50 (cm); tủ không sử dụng khóa.
- Trang trí khu vực mái che thư viện phải đảm bảo tính tự chủ, thân
thiện. Bố trí ghế đá làm chỗ ngồi hoặc sử dụng thêm bồn cây tại vị trí mái
che; có thể đặt thêm ghế nhựa để tăng thêm chỗ ngồi khi có số lượng học
sinh tham gia đông. Trên mái che bố trí các khẩu hiệu với mục đích nhắc
nhở các em học sinh khi sử dụng tủ sách lưu động. Có thể dùng các khẩu
hiệu sau:

+ Chào mừng các em đến với thư viện trường học thân thiện
+ Kỉ luật - Trật tự
+ Tích cực - Tự giác
+ Bảo vệ tài sản
+ Giữ vệ sinh chung
8


Trần Thị Tường – CBTV Trường THPT số 1 huyện Mường Khương – Lào Cai

Tủ sách lưu động tại sân trường

- Phát triển vốn tài liệu bằng hình thức phát động phong trào quyên
góp sách từ giáo viên và học sinh trong toàn trường với khẩu hiệu: “ Hãy
phát huy tính tích cực của học sinh để xây dựng thư viện trường học thật sự
thân thiện”. Để tăng thêm ý nghĩa và hiệu quả của phong trào quyên góp
sách, Thư viện nhà trường đã tham mưu với Ban Giám hiệu, kết hợp cùng
Ban chấp hành Đoàn trường và giáo viên chủ nhiệm. Chọn hình thức tổ
chức quyên góp trực tiếp vào các buổi chào cờ đầu tuần, dưới sự chứng
kiến của toàn thể cán bộ, giáo viên và học sinh. Đặc biệt là tập thể cán bộ
giáo viện trong nhà trường thực hiện quyên góp trước nhằm giúp các em
học sinh thấy được ý nghĩa của phong trào, thấy được sự đóng góp của các

thầy giáo, cô giáo. Từ đó khích lệ, động viên học sinh tham gia phong trào
nhiệt tình, đạt kết quả cao hơn.

9


Trần Thị Tường – CBTV Trường THPT số 1 huyện Mường Khương – Lào Cai

- Đầu tư mua thêm tài liệu, sách tham khảo, báo tạp chí phù hợp với
lứa tuổi học sinh.
- Thực hiện lựa chọn, luân chuyển sách trong tủ sách lưu động theo
kế hoạch từng tuần, tháng, từng kì hoặc khi có tài liệu mới. Kiểm kê, quản
lý số lượng, chất lượng tài liệu khi luân chuyển.
- Thực hiện theo dõi gián tiếp quá trình sử dụng tủ sách lưu động của
học sinh bằng hình thức tự quản. Thành lập đội học sinh cộng tác viên thư
viện khoảng 20 em ở 03 khối lớp. Có lịch hoạt động hàng tuần cho từng
thành viên, phù hợp với lịch học của từng khối. Đội cộng tác viên có nhiệm
vụ quan sát các hoạt động học sinh tham gia sử dụng tủ sách lưu động,
nhắc nhở các bạn khi các bạn thực hiện chưa đúng quy định và báo cáo cho
cán bộ quản lí thư viện kịp thời để thư viện nhà trường có hình thức nhắc
nhở và xử lí kịp thời những em học sinh thực hiện nội quy cua Thư viện
chưa tốt. Mặt khác, Thư viện cần có hình thức tuyên dương, khích lệ kịp
thời những em học sinh có ý thức tốt trong các buổi chào cờ đầu tuần (ít
nhất một tháng một lần).
IV. Hiệu quả:
Sau khi mô hình Thư viện trường học thân thiện ngoài trời với nội
dung “ tủ sách lưu động” được đưa vào hoạt động đã được sự hưởng ứng
nhiệt tình của cán bộ,giáo viên, nhân viên, đặc biệt là các em học sinh trong
toàn trường. Từ đó thấy được tính tích cực của học sinh khi tham gia các
phong trào mang tính tập thể mà nhà trường tổ chức và phát động.

Phong trào học tập, nghiên cứu tài liệu của các em học sinh từ khối
10 đến khối 12 phát triển rõ rệt: 100 % hoc sinh tham gia đọc sách tại tủ

10


Trần Thị Tường – CBTV Trường THPT số 1 huyện Mường Khương – Lào Cai

sách lưu động, trung bình mỗi ngày có khoảng trên 80 lượt học sinh tham
gia đọc sách tại tủ sách ngoài trời.
Số lượng tài liệu của thư viện nhà trường tăng lên đáng kể chủ yếu từ
nguồn đóng góp của học sinh. Đạt tổng số trên 300 cuốn, đáp ứng ngày một
tốt hơn nhu cầu đọc sách ngày càng cao của giáo viên và học sinh trong
trường, góp phần trong công tác giữ gìn và phát huy văn hóa đọc.
Tăng tính đoàn kết, thân thiện giữa học sinh với học sinh, học sinh
và giáo viên. Đặc biệt đã tạo sự hòa đồng, giảm bớt tự ty, tăng thêm sự tự
tin vào bản thân cho các em học sinh thuộc dân tộc thiểu số. Các em cảm
thấy mình tự do, bình đẳng trong việc học, đọc, nghiên cứu tài liệu củng cố
và nâng cao kiến thức cho bản thân.
Đối với các em học sinh trong khu tập thể bán trú thì tủ sách lưu động
của thư viện ngoài trời luôn là người bạn thân thiết trong khoảng thời gian các
em ở trường.
Tủ sách lưu động là nơi để các em học sinh giải tỏa tâm lí, giảm bớt
áp lực về học tập sau mỗi tiết học căng thẳng trên lớp. Là nơi các em cảm
nhận được sự thoải mái, thân thiện của môi trường giáo dục thời hiện đại.
Qua việc lựa chọn và luân chuyển các loại tài liệu phù hợp với lứa
tuổi học sinh trong nhiều lĩnh vực khác nhau tại tủ sách lưu động, đã cơ bản
cải thiện và tăng thêm hiểu biết cho phần lớn học sinh trong trường. Đặc
biệt với các em học sinh thuộc dân tộc thiểu số về mọi lĩnh vực: khoa học,
y tế, sức khỏe, học tập và đời sống thường ngày.

2. Những vấn đề đặt ra :

11


Trần Thị Tường – CBTV Trường THPT số 1 huyện Mường Khương – Lào Cai

Để tiếp thu những kiến thức văn minh của nhân loại, việc thường
xuyên đọc sách đóng vai trò không nhỏ, đã góp phần làm giàu thêm về trí
tuệ, phong phú về tâm hồn, cao đẹp về phẩm hạnh, lành mạnh về lối sống
của mỗi con người trong xã hội ngày nay. Đúng như V.A.SuKhomlinsky
có nói: “Không thể trở thành một con người chân chính mà lại không có
sách”.

Giáo dục giúp thế hệ trẻ phát triển toàn diện, bền vững. Với ý thức
học tập suốt đời, cần phải có các kỹ năng tự học. Tự học là chủ động phát
triển vốn tri thức cho bản thân, tiếp thu các kinh nghiệm. Tự học là học tập
có phương pháp dưới sự tổ chức dẫn dắt của người thầy một cách chủ
động, tự giác, sáng tạo phát huy năng lực của bản thân. Tự học với các điều
kiện sống của mình và yêu cầu của sự phát triển xã hội. Tự học bằng cách
tìm kiếm thông tin, lựa chọn thông tin, khai thác thông tin phục vụ cho các
mục đích học tập, làm việc cụ thể. Tự học bằng chính những trải nghiệm
của bản thân qua thực tiễn học tập, làm viêc, sinh hoạt tập thể. Tự học là
học ở mọi nơi, mọi lúc, học ở trong lớp học, học ở thư viện, học ở nhà, học
qua các phương tiện truyền thông như truyền hình, Internet, sách, báo...

12


Trần Thị Tường – CBTV Trường THPT số 1 huyện Mường Khương – Lào Cai

Thực hiện triết lý học tập suốt đời với tư tưởng tự học, tự giáo dục là
một trong những mục tiêu giáo dục được thực hiện ngay từ bậc học phổ
thông. Thư viện bằng các hoạt động nghiệp vụ của mình góp phần hình
thành cho học sinh phổ thông thói quen đọc sách thường xuyên, kỹ năng
đọc sách, kỹ năng tìm kiếm thông tin, tiếp nhận thông tin với tinh thần chủ
động, sáng tạo trong học tập. Qua đó các em phát triển tư duy độc lập, tự
nâng cao vốn tri thức của mình, rèn luyện kỹ năng tự học. Để thư viện có
thể thực hiện tốt điều này, trước tiên cần phải xây dựng hệ thống thư viện
một cách toàn diện, từ cơ sở vật chất, trang thiết bị cho đến các loại sách
báo tạp chí...nhằm thu hút nhiều bạn đọc.
Từ lâu thư viện trở thành một bộ phận không thể thiếu được trong
các nhà trường vì sách báo có một vị trí đặc biệt quan trọng đối với đời
sống xã hội: “Không có sách thì không có tri thức”.. Với nhà trường, sách
lại càng có ý nghĩa quan trọng hơn, vì nó là người bạn gần gũi nhất, là học
liệu cần thiết nhất của thầy và trò. Sách báo đã và đang góp phần “Làm tốt
việc chăm sóc và giáo dục thế hệ trẻ”, góp phần quyết định chất lượng và
không ngừng nâng cao năng lực giảng dạy của giáo viên, mở rộng kiến
thức xây dựng thói quen tự học, tự nghiên cứu của học sinh.
Hoạt động chủ yếu của giáo viên và học sinh trong nhà trường phổ
thông là giảng dạy và học tập, cả hai hoạt động này đều phải sử dụng công
cụ sách báo. Sách báo chỉ có thể phát huy được tác dụng tích cực của nó
trên cơ sở quản lý tốt công tác thư viện. Vì vậy tổ chức thư viện trường học
nhằm thỏa mãn các nhu cầu về sách báo cho giáo viên và học sinh, là một
yêu cầu khách quan không thể thiếu. Việc tổ chức thư viện và đẩy mạnh
các hoạt động của nó là một việc làm cần thiết, bởi đối với nhà trường, thư
viện không những là một bộ phận cơ sở vật chất trọng yếu mà còn đảm bảo
cung cấp đủ số lượng và chất lượng các loại sách báo. Thư viện còn là
13

Trần Thị Tường – CBTV Trường THPT số 1 huyện Mường Khương – Lào Cai

trung tâm sinh hoạt văn hóa khoa học của nhà trường, tạo cơ sở từng
bước thay đổi phương pháp dạy và học đồng thời tham gia tích cực vào
việc bồi
dưỡng tư tưởng chính trị và xây dựng nếp sống văn hóa mới cho các thành
viên trong trường.
1. 2. Cơ sở thực tế
Trường THPT số 1 huyện Mường Khương đã đạt được nhiều thành
tích xuất sắc trong phong trào thi đua “ Dạy tốt - Học tốt”.
Thư viện trường phổ thông số 1 huyện Mường Khương là một trong
các thư viện có nhiều chuyển biến trong các thư viện của ngành giáo dục
Lào Cai và khối các trường THPT trong toàn tỉnh. Với những kết quả đã
đạt được, thư viện nhà trường đã không ngừng phấn đấu vươn lên. Là một
cán bộ thư viện tâm huyết với nghề tôi luôn luôn băn khoăn, trăn trở: Thư
viện nhà trường đã đạt được thành tích xuất sắc rồi thì cần phải xây dựng
kế hoạch hoạt động thư viện như thế nào? Có những giải pháp gì để nâng
cao chất lượng thư viện trường học? Làm thế nào để thu hút nhiều bạn đọc
đến thư viện? Từ thực tế trên tôi quyết tâm đưa ra Một số biện pháp nâng
cao chất lượng thư viện trường học xuất sắc nhằm đưa Thư viện trường
THPT số 1 huyện Mường Khương thành Thư viện điển hình trong toàn
tỉnh.
II. NỘI DUNG CỤ THỂ CỦA SÁNG KIẾN
Để thực hiện kế hoạch, nhiệm vụ năm học 2013-2014 của nhà trường
đã đề ra, thư viện trường THPT số 1 huyện Mường Khương không ngừng
phấn đấu vươn lên, luôn tự hoàn thiện mình hơn nữa để xứng đáng là thư
viện điển hình trong khối các trường THPT trong toàn Tỉnh. Để đạt được
thành quả đó là sự nỗ lực phấn đấu không ngừng của bản thân người thủ
thư, sự học hỏi của bạn bè, đồng nghiệp, người cán bộ thư viện luôn bám

14


Trần Thị Tường – CBTV Trường THPT số 1 huyện Mường Khương – Lào Cai

sát 05 tiêu chuẩn theo quyết định 01 của Bộ GD& ĐT về xây dựng
thư viện trường học xuất sắc, trên cơ sở đó phát triển từng tiêu chuẩn một
cách sáng tạo, cụ thể như sau:

CBTV Trường THPT số 1 Mường Khương (áo xanh) nhận phần thưởng do Giám
đốc Sở GD&ĐT Lào Cai khen thưởng.

2. 1. Bổ sung thường xuyên nguồn tài liệu
Để phục vụ nhu cầu đọc mượn của cán bộ, giáo viên và học sinh
được tốt hơn, người thủ thư thấy được phải nâng cao chất lượng kho sách
của thư viện sao cho đa dạng về số lượng, đảm bảo về chất lượng, phong
phú về nội dung và tên sách, đó là bổ sung thường xuyên các loại tài liệu
theo từng tháng, từng quý, từng năm học. Ngoài ra thư viện nhà trường
phối kết hợp với thư viện huyện Mường Khương trao đổi và mượn thêm
một lượng tài liệu đáng kể phục vụ nhu cầu của cán bộ, giáo viên và học
sinh
15


Trần Thị Tường – CBTV Trường THPT số 1 huyện Mường Khương – Lào Cai

2. 2. Về cơ sở vật chất
Thấy được vai trò của thư viện trong việc đổi mới phương pháp dạy
và học của giáo viên và học sinh, nhà trường đã xây dựng thư viện trở
thành “Giảng đường thứ hai” hay “Lớp học thứ hai”.Thư viện nhà trường

được đặt ở tầng I khu nhà học bộ môn rất khang trang thoáng mát, là nơi
trung tâm diễn ra các hoạt động của nhà trường, thuận lợi cho việc cán bộ
giáo viên, học sinh tìm kiếm, trao đổi thông tin. Các phòng đều được lắp
đặt đầy đủ ánh sáng, mát về mùa hè, ấm về mùa đông, có đầy đủ trang thiết
bị hiện đại như máy Fôtocoppy, máy in, máy vi tính được đặt trong phòng
tra cứu nối mạng Internet, giá sách đẹp chắc chắn, có 03 tủ sách thân thiện
dành cho 03 khối lớp, có hệ thống biểu ngữ với những câu danh ngôn rất
hay về thư viện, hơn nữa thư viện nhà trường có nhiều cuốn sách hay có giá
trị. Chính môi trường đó đã tạo ra một không gian đẹp, tạo ra một cảm giác
rất thoải mái, dễ chịu mà chỉ khi vào phòng đọc thư viện nhà trường mới
cảm nhận được điều đó bởi vậy ngày càng thu hút được nhiều độc giả. Như
vậy, thư viện không chỉ là nơi giữ sách, thư viện đóng vai trò là “giảng
đường”là “lớp học” quan trọng trong việc hỗ trợ công tác học tập và giảng
dạy.

16


Trần Thị Tường – CBTV Trường THPT số 1 huyện Mường Khương – Lào Cai

Vốn tài liệu Thư viện

2. 3. Về nghiệp vụ thư viện
Kho sách của thư viện được quản lý theo đúng nghiệp vụ thư viện
trường học, sách, báo, tạp chí nhập về đều được thực hiện nghiêm túc các
bước nghiệp vụ như: Đăng ký, phân loại, mô tả, tổ chức mục lục, tổ chức
kho sách, giới thiệu sách mới, tổ chức phục vụ bạn đọc và được sắp xếp
theo đúng nghiệp vụ.Thư viện có đầy đủ hệ thống sổ sách để quản lý mà
ngành đề ra. Hằng năm vào đầu năm học thư viện tiến hành việc cấp thẻ
cho học sinh trong trường nhất là đối với các em khối 10 mới vào trường

các em còn bỡ ngỡ, rụt rè, chưa quen với việc tra cứu mục lục, cán bộ thư
viện hướng dẫn các em để các em quen dần với việc tra, tìm sách một cách
nhanh nhất. Hàng năm, cán bộ thư viện còn biên soạn thư mục về Pháp
luật, về đạo đức... để phục vụ dạy và học.
Như vậy cán bộ thư viện không chỉ là người giữ sách, không chỉ là
người trông coi thiết bị thư viện mà phải là những cán bộ có kiến thức
chuyên ngành, có bản lĩnh và tâm huyết để trở thành những trợ giảng đắc
17


Trần Thị Tường – CBTV Trường THPT số 1 huyện Mường Khương – Lào Cai

lực cho giáo viên và là người định hướng cho học sinh trong việc tra
cứu, khai thác và sử dụng thông tin
2. 4. Về tổ chức và hoạt động
2.4.1.Tổ chức quản lý
Đồng chí hiệu trưởng nhà trường trực tiếp chỉ đạo và quản lý các
hoạt động của thư viện, đồng thời là tổ trưởng tổ công tác thư viện năm học
2013-2014. Xác định được vị trí và tầm quan trọng của Thư viện, nhà
trường có 01 đồng chí làm công tác thư viện đã đạt chuẩn Đại học, nhiệt
tình , yêu nghề, có trách nhiệm với công việc được giao, luôn sáng tạo
trong việc tổ chức các hoạt động của thư viện, có ý thức học tập, bồi dưỡng
về kỹ thuật, nghiệp vụ thư viện nên đã tổ chức tốt các hoạt động của phòng
đọc và phòng mượn cụ thể là số lượng học sinh đến đọc và mượn sách thư
viện ngày càng tăng.
Thư viện nhà trường thành lập mạng lưới cộng tác viên thư viện, mỗi
lớp một em tham gia trong tổ công tác thư viện, các em là cầu nối thân
thiện giữa các bạn học sinh lớp mình với thư viện trường.
Đầu năm học thư viện trường lập kế hoạch chi tiết về các hoạt động
của thư viện trong năm học theo từng tháng như: Lập dự trù kinh phí cho

việc mua sắm trang thiết bị, sách, báo, tạp chí phù hợp với yêu cầu thực tế
của nhà trường gửi lên Ban giám hiệu, Hội đồng Sư phạm để có kế hoạch
mua sắm đúng và đủ.
2.4.2. Hoạt động của thư viện
Trường THPT số 1 huyện Mường Khương là trường được Sở
GD&ĐT Tỉnh Lào Cai công nhận thư viện tiên tiến. Với thành tích đó, Thư
viện trường không ngừng phấn đấu vươn lên, thường xuyên có các hoạt
động thiết thực phù hợp với đặc điểm học sinh trong trường. Cụ thể như
sau:
18


Trần Thị Tường – CBTV Trường THPT số 1 huyện Mường Khương – Lào Cai

Thứ nhất: Phục vụ nhu cầu mượn , đọc sách của cán bộ giáo viên
và học sinh.
Hằng năm cứ vào đầu năm học thư viện nhà trường cho toàn bộ học
sinh trong trường mượn mỗi em một bộ sách giáo khoa mà không phải trả
một khoản lệ phí nào, trước khi mượn yêu cầu các em phải làm đơn xin
mượn sách có xác nhận của Giáo viên chủ nhiệm lớp, khi mượn về các em
phải bọc giấy nilon để giữ gìn và bảo quản sách được lâu bền. Ngoài mượn
sách giáo khoa các em còn được mượn thêm sách tham khảo để học, mỗi
lần được mượn từ 2 cuốn trở lên với thời gian từ 07-15 ngày, sau khi trả
các em lại được mượn tiếp. Riêng các em trong đội tuyển học sinh giỏi cấp
tỉnh của nhà trường, thư viện ưu tiên riêng cho các em mượn trong suốt
thời gian ôn thi đến khi thi xong với lượng sách nhiều hơn so với quy định.
Đối với các giáo viên dạy đội tuyển học sinh giỏi thư viện quan tâm hết
mức, cho giáo viên tự tìm mua những cuốn sách hay nhất phục vụ giảng
dạy và học tập.
Phòng đọc thư viện trường mở cửa vào tất cả các ngày trong tuần,

ngoài số lượng sách báo có trong nhà trường, thư viện còn liên hệ với thư
viện huyện Mường Khương mượn vốn sách ở kho luân chuyển mỗi lần
mượn 200 cuốn, sau mỗi quý đổi sách một lần. Đây là số sách có nội dung
rất phong phú, bổ ích trang bị thêm nhiều kiến thức cho độc giả và cho cả
đội ngũ thư viện chúng tôi.
Để tăng thêm vốn tài liệu của bạn đọc, thư viện nhà trường phát động
phong trào quyên góp sách, báo, tạp chí đưa về tủ sách dùng chung của thư
viện, kết quả được học sinh toàn trường tham gia hưởng ứng và thu được
hơn 500 cuốn sách, tạp chí đưa về 03 tủ sách thân thiện, hằng ngày vào các
giờ ra chơi các em trong tổ công tác thư viện thay nhau phục vụ bạn đọc .
Hoạt động này được nhiều học sinh trong trường tham gia gây hứng thú
19


Trần Thị Tường – CBTV Trường THPT số 1 huyện Mường Khương – Lào Cai

cho nhiều học sinh thúc đẩy phong trào đọc sách báo của nhà trường
ngày một phát triển.
Bên cạnh việc mượn và đọc sách thư viện còn phục vụ cán bộ, giáo
viên, học sinh tra tìm các tài liệu trong phòng tra cứu có trên mạng Internet
để khai thác những thông tin cần thiết theo chủ đề mong muốn nhằm phát
triển nguồn tri thức cho bạn đọc.
Thứ hai: Tổ chức tuyên truyền giới thiệu sách mới một cách
sáng tạo
Đây là một biện pháp hữu hiệu góp phần đẩy mạnh các hoạt động
của thư viện thu hút đông đảo bạn đọc đến với thư viện. Vì vậy công tác
tuyên truyền, giới thiệu sách được Ban giám hiệu, thư viện trường đặc biệt
quan tâm. Trong năm học vừa qua thư viện đã phối hợp chặt chẽ với Đoàn
thanh niên, giáo viên dạy bộ môn Giáo dục ngoài giờ lên lớp và đặc biệt đã
phối kết hợp với Thư viện huyện tổ chức tốt các buổi tuyên truyền giới

thiệu sách dưới nhiều hình thức khác nhau như:

CBTV Trường THPT số 1 Mường Khương tham gia Hội thi “Giáo viên Thư
viện giỏi toàn quốc năm 2001”.

20


Trần Thị Tường – CBTV Trường THPT số 1 huyện Mường Khương – Lào Cai

Tiến hành điểm sách, đọc các bài báo hay có tính thời sự, tính giáo
dục cao trong các buổi chào cờ đầu tuần (Phối hợp với Đoàn Thanh niên)
Tổ chức giới thiệu sách chuyên đề thông qua các buổi sinh hoạt
truyền thống ( Phối hợp với giáo viên bộ môn ngoài giờ lên lớp)
Tổ chức điểm sách, giới thiệu sách mới, tài liệu bồi dưỡng chuyên đề
cho giáo viên thông qua các buổi họp Hội đồng sư phạm, họp tổ chuyên
môn
Trong năm học 2013-2014 chúng tôi đã tổ chức thành công buổi
tuyên truyền giới thiệu những cuốn sách hay có nội dung phong phú như
cuốn Chuyện những người làm nên lịch sử - Hồi ức Điện Biên Phủ 1954
– 2009. Thông qua buổi giới thiệu sách người làm chương trình chúng tôi
muốn giáo dục cho các em học sinh lý tưởng sống cao đẹp, lòng yêu quê
hương đất nước, niềm tự hào dân tộc có một thế hệ cha anh đi trước anh
dũng đứng lên đánh đuổi thực dân xâm lược bảo vệ nền độc lập của Tổ
quốc, chúng ta là thế hệ đi sau phải biết giữ gìn, bảo vệ và xây dựng đất
nước ngày càng phát triển.
Cuốn sách tiếp theo mà chúng tôi rất tâm huyết muốn giới thiệu với
bạn đọc đó là cuốn Em phải đến Harvard học kinh tế của tác giả Lưu Vệ
Hoa. Quyển sách như một tập hồi ký của tác giả kể về việc nuôi dạy đứa
con gái duy nhất của mình - Lưu Diệc Đình - thành công trên con đường

học vấn. Cô bé đã lần lượt đậu vào bốn trường đại học hàng đầu của nước
Mỹ trong đó có Đại học Harvard với mức học bổng toàn phần lên đến
30.000 USD mỗi năm. Quyển sách là những lời khuyên và phương pháp
dạy con khoa học để con trẻ có thể phát triển toàn diện cả sức lực và trí lực.
Qua cuốn sách các em thấy được sự quyết tâm, lòng đam mê, sự kiên trì
học tập và rèn luyện trên mọi lĩnh vực của cô bé Diệc Đình đã làm xôn xao
cả đất nước Trung Quốc cũng như trên thế giới. Có thể nói Em phải đến
21


Trần Thị Tường – CBTV Trường THPT số 1 huyện Mường Khương – Lào Cai

Harvard học kinh tế là quyển sách gối đầu giường , là kim chỉ nam
cho cuộc sống. Nếu đã đọc quyển sách trên bốn lần và mỗi lần lại có thể
ngộ ra những điều khác nhau. Những điều mà các bạn học tập được ngày
một lớn dần theo độ tuổi và nhận thức của mình về cuộc sống. Chúng ta
nên nhận thấy rằng Thành công không chờ đợi bất kỳ ai nếu như mình
không dám đương đầu với thử thách.Qua buổi ngoại khoá giới thiệu sách
xen kẽ các tiết mục văn nghệ của các em học sinh về mái trường, về quê
hương đất nước đã để lại nhiều dấu ấn trong tâm hồn các em.
Thứ ba: Xây dựng văn hoá đọc trong nhà trường
Đọc sách thường xuyên là một việc làm hết sức cần thiết đối với mỗi
học sinh, thông qua đọc sách học sinh mới tạo cho mình một thói quen tốt
để tự học, tự đọc, tự nghiên cứu một cách có hiệu quả. Thông qua việc đọc
sách thường xuyên góp phần nâng cao và phát triển văn hoá đọc, phục vụ
thiết thực cho học tập, nghiên cứu khoa học, rèn luyện bồi dưỡng năng lực,
kỹ năng sống và làm việc một cách có hiệu quả nhất. Hoạt động của thư
viện trường học chỉ thực sự khởi sắc bễn vững khi làm tốt vai trò đào tạo
người đọc, bao gồm cả giáo viên và học sinh, theo nghĩa xây dựng được
văn hoá đọc trong nhà trường. Nâng cao kĩ năng đọc của học sinh là một

nhiệm vụ của thư viện trường học, để làm tốt việc này cần thành lập tổ
công tác thư viện, mỗi lớp một em tham gia, ngoài việc giúp thư viện làm
chuyên đề, tổ công tác thư viện còn là cầu nối đắc lực, hiệu quả giữa thư
viện và bạn đọc, các thành viên trong tổ thường đọc trước những cuốn sách
mới nội dung phù hợp sau đó giới thiệu cho bạn đọc khác. Với hình thức
này lượng sách được luân chuyển kịp thời và tăng nhanh đáng kể. Ngoài ra
tổ công tác còn tư vấn cho bạn đọc khi đọc và mượn sách, tư vấn cho cán
bộ thư viện khi bổ sung sách mới.

22


Trần Thị Tường – CBTV Trường THPT số 1 huyện Mường Khương – Lào Cai

Người cán bộ thư viện cần xây dựng phương pháp đọc sách có hiệu
quả qua các buổi chuyên đề, hướng dẫn học sinh tuỳ theo mục đích và
khoảng thời gian cho phép, khi đọc sách cần phân thành 04 loại sau:

Đọc sách tại Thư viện nhà trường

- Đọc lướt
- Đọc cả cuốn
- Đọc có ghi chép ( đọc có nghiên cứu)
- Đọc có suy nghĩ và ghi nhớ.
* Đọc lướt
Là bước đầu tiên tìm hiểu sơ bộ về một cuốn sách để xác định xem
có cần đọc cuốn sách đó hay không ? Nếu cần thì đọc ở mức độ nào? Đọc
lướt đối với học sinh áp dụng trong điều kiện co hẹp về thời gian như thời
gian nghỉ ra chơi giữa giờ, các em nên xem qua để nắm bắt nội dung chính
của cuốn sách một cách sơ bộ, khái quát mà không cần mất nhiều thời gian.

Để có thể đọc lướt, đọc nhanh một cách có hiệu quả nên thực hiện như sau:
- Xem mục lục của sách
- Đọc lời nói đầu, lời tựa
23


Trần Thị Tường – CBTV Trường THPT số 1 huyện Mường Khương – Lào Cai

- Đọc phần kết luận.
* Đọc cả cuốn
Cách đọc này thường được các em học sinh áp dụng khi các em có
nhu cầu hứng thú tìm hiểu sâu về tác phẩm nào đó, các em không thể đọc
lướt mà phải đọc trọn vẹn cả cuốn. Trước khi đọc cả cuốn, cần phải đọc
lướt để nắm sơ bộ về cuốn sách đó. Việc đọc cả cuốn giúp các em có thể
đánh giá và nhận xét những chi tiết nhỏ trong nội dung của cuốn sách và
hiểu được đúng ý của tác giả thể hiện qua tác phẩm.
Đọc trọn vẹn một cuốn sách đòi hỏi phải có nhiều thời gian. Cả hai
phương pháp đọc trên chỉ giúp các em hiểu sơ bộ, đại khái về tác phẩm,
chưa thể hiểu sâu, hiểu kỹ tác phẩm được. muốn hiểu sâu và hiểu kỹ hơn
đòi hỏi các em phải áp dụng phương pháp đọc nghiên cứu ( có ghi chép)
* Đọc có ghi chép (nghiên cứu)
Đọc có ghi chép là phương pháp đọc quan trọng nhất, cơ bản nhất
thường được áp dụng đối với giáo viên và học sinh lớp chuyên khi mà họ
tìm hiểu những cuốn sách áp dụng cho bài giảng hay bài học của mình. Đặc
trưng của phương pháp đọc nghiên cứu là đọc phải luôn luôn suy nghĩ sáng
tạo và biết vận dụng vào thực tế( vào quá trình giảng dạy và học tập) cho
nên phương pháp này thường được giáo viên sử dụng, học sinh lớp chuyên
có kỹ năng về cách đọc này sẽ rất thuận lợi cho việc chọn lọc, tiếp thu tri
thức. Phương pháp này cần phải đạt được bốn yêu cầu cơ bản sau:
- Hiểu và nắm được nội dung đã đọc.

- Phải suy nghĩ về những điều đã đọc.
- Phải ghi chép những điều cần ghi nhớ.
- Phải tự hỏi xem cuốn sách vừa đọc đã dạy ta điều gì mới mẻ, bổ
ích ?
24


Trần Thị Tường – CBTV Trường THPT số 1 huyện Mường Khương – Lào Cai

Ghi chép lại khi đọc sách là một việc hết sức cần thiết đối với bất kỳ
ai. Mendeleep từng nói “Ý nghĩ mà không được ghi chép lại thì chỉ là kho
báu bị giấu biệt” cho nên ghi chép trong quá trình đọc sách là luyện cho ta
kỹ năng để tìm hiểu vấn đề một cách rõ ràng có hệ thống. Việc trình bày
bằng văn bản, ghi chép trong quá trình đọc sẽ giúp các em nâng cao được
ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết, luyện tập được cách trình bày khi đọc; nhờ
có ghi chép mà các em hiểu sâu, hiểu có hệ thống hơn về các cuốn sách mà
các em đã đọc. Ngạn ngữ có câu “Ai đọc có ghi chép là đã đọc hai lần”
chính vì thế mà việc ghi tóm tắt nội dung sách là một trong những cách tốt
nhất để rèn luyện suy nghĩ và tích luỹ thông tin và nó cũng là hình thức tốt
nhất để các em tự kiểm tra năng lực của mình khi đọc.
Hoạt động đọc có ghi chép giúp cho người đọc không buồn tẻ, không
cô đơn, vừa đọc, vừa đối thoại với chính mình. Đây là cách đọc có hiệu quả
nhất dùng cho việc học tập trong các nhà trường phổ thông. Sau khi đọc
xong người đọc thấy ngay kết quả của mình là những tri thức đã gặt hái
được đó là tri thức của chính mình.
* Đọc có suy nghĩ và ghi nhớ
Đọc có suy nghĩ và ghi nhớ là hình thức tích luỹ vốn tri thức như
cách nói “Là sạc điện vào bình ắc quy”. Điều kiện chuẩn bị cho việc đọc
sách là cần thiết, để đọc cách đọc này có hiệu quả cao thì không gian đọc
cần thoáng mát đủ ánh sáng, chỗ ngồi thoả mái, không gian yên tĩnh. Trong

khi đọc cần có thời gian nghỉ ngơi giữa giờ, giữa buổi hợp lý vì biết giải lao
đúng lúc sẽ làm tăng hiệu quả đọc sách.
Với 04 cách đọc nêu trên đã và đang được áp dụng cho đối tượng
học sinh và giáo viên đem lại hiệu quả đáng kể góp phần nâng cao chất
lượng dạy và học của nhà trường
2. 5. Về quản lý thư viện
25