SLIDE BÀI GIẢNG ĐƯỜNG LỐI CMVN CHƯƠNG 5: ĐƯỜNG LỐI XÂY DỰNG KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XHCN

ChươngưV
đờng lối xây dựng nền kinh tế thị trờng
định hớng x· héi chñ nghÜa


Nội dung chơng V
I. quá trènh đổi mới nhận thức về kttt

1. Cơ chế quản lý KT Việt Nam thời t/kỳ trớc đổi mới
2. Sự hỡnh thành t duy của đảng về KTTT t/kỳ đổi mới
II. Tiếp tục hoàn thiện thể chế KTTT định hớng
XHCN ở nớc ta

1. Mục tiêu và quan điểm cơ bản
2. Một số chủ trơng tiếp tục hoàn thiện thể chế KTTT định h
ớng XHCN
3. Kết quả, ý nghĩa, hạn chế và nguyên nhân


I.

quá trènh đổi mới nhận thức về kttt

1. Cơ chế quản lý KT Việt Nam thời t/kỳ trớc đổi mới
a.ưCơưchếưkếưhoạchưhoáưtậpưtrungưquanưliêu,ưbaoưcấp

đặc điểm
chủ yếu
của
cơ chế
quản lý

KTkế hoạch
hoá
tập trung

1. Nhà nớc q/lý nền KT chủ yếu bằng
mệnh lệnh hành chính
2. Các cơ quan hành chính can thiệp quá sâu
vào h/động s/xuất, k/doanh của các DN
nhng lại không chịu trách nhiệm gỡ về v/chất
đối với các q/định của mỡnh.
3. Quan hệ hàng hoá-tiền tệ bị coi nhẹ, chỉ là
hỡnh thức, quan hệ hiện vật là chủ yếu.
4. Bộ máy q/lý cồng kềnh, nhiều cấp trung gian,
phong cách cửa quyền quan liêu


1. Baoưcấpưquaưgiá: Nhà nớc q/định g/trị tài sản
hàng hóa thấp hơn giá trị thực của nó nhiều lần so
với giá thị trờng, hạch toán KT chỉ là hỡnh thức

Các
hỡnh thức
chủ yếu
của chế độ
bao cấp

2. Baoưcấpưquaưchếưđộưtemưphiếu: quy định chế độ
p/phối vật phẩm tiêu dùng cho cán bộ, công nhân
viên theo định mức qua hỡnh thức tem phiếu

3. Baoưcấpưtheoưchếưđộưcấpưphátưvốn của ngân sách
nhng không có chế tài ràng buộc trách nhiệm
vật chất đối với các đơn vị đợc cấp vốn


b.ưNhuưcầuưđổiưmớiưcơưchếưquảnưlýưkinhưtế ư
-

NhuưcầuưthoátưkhỏiưkhủngưhoảngưkinhưtếưưxÃưhội

-

Chủư trương,ư chínhư sáchư đổiư mớiư từngư phầnư từư nmư
1979ưđếnưnmư1985ư
+ư Khoánư sảnư phẩmư trongư nôngư nghiệpư theoư Chỉư thịư 100CT/TƯư(1981)ưcủaưBanưBíưthư
+ưQuyếtưđịnhư25,ư26-CPư(1981)ưcủaưChínhưphủ
+ưNghịưquyếtưTƯư8ư(1985)ưvềưgiá-lương-tiền

ưưNhuưcầuưcấpưthiếtưvàưcấpưbáchưphảiưđổiưmớiưtriệtưđểư
cơưchếưkếưhoạchưhoáưtậpưtrungưquanưliêu,ưbaoưcấp.


2. Sự hỡnh thành t duy của đảng về KTTT t/kỳ đổi mới
a.ưTừưđạiưhộiưVIư(1986)ưđếnưđạiưhộiưVIIIư(1996)
-

Mộtư là,ư KTTTư khôngư phảiư làư cáiư riêngư cóư củaư
CNTBưmàưlàưthànhưtựuưphátưtriểnưchungưcủaưnhânư
loại.

-

Haiưlà,ưKTTTưcònưtồnưtạiưkháchưquanưtrongưthờiưkỳư
quáưđộưlênưCNXH.

-

Baư là,ư cóư thểư vàư cầnư thiếtư sửư dụngư KTTTư đểư xâyư
dựngưCNXHưởưnướcưta.


ưưưưưb.ưTừưđạiưhộiưIXư(2001)ưđếnưđạiưhộiưXư(2006)
-ư ư đạiư hộiư IXư khẳngư định:ư Xâyư dựngư nềnư KTTTư địnhư hướngư ư
XHCNư làư môư hỡnhư kinhưtếư tổngưquátưtrongưthờiư kỳưquáư độư
lênư
ưưưưXHCNưởưnướcưta.
- đạiưhộiưXưlàmưrõưhơnưvềưđịnhưhướngưXHCNưtrongưnềnưKTTTư
ởưnướcưta,ưthểưhiệnưquaư4ưtiêuưchí:
+ưVềưmụcưđíchưphátưtriển:ưnhằmưthựcưhiệnưdânưgiàu,ưnướcư
mạnh,ưXHưcôngưbằng,ưdânưchủ,ưvnưminh
+ư Vềư phươngư hướngư phátư triển:ư p/triểnư cácư thànhư phầnư KT,ư
trongưđóưKTưnhàưnướcư&ưKTưtậpưthểưgiưvaiưtròưchủưđạo
+ư Vềư địnhư hướngư XHư vàư phânư phối:ư t/hiệnư tiếnư bộư vàư côngư
bằngưXH,ưp/triểnưVH-GD;ưp/phốiưtheoưkếtưquảưlaoưđộngư
+ư Vềư quảnư lý:ư Nhàư nướcư q/lýư bằngư p/luậtư dướiư sựư l/đạoư củaư
đảng


II. Tiếp tục hoàn thiện thể chế KTTT định hớng
XHCN ở nớc ta

1. Mục tiêu và quan điểm cơ bản
a.ưThểưchếưKTưvàưthểưchếưKTTT
Thể chế KT là một hệ thống các quy phạm pháp luật nhằm
điều chỉnh các chủ thể KT, các hành vi sản xuất k/doanh
và các quan hệ KT.
Thể chể KT bao gồm:
Các yếu tố chủ yếu là các đạo luật, quy chế, quy tắc,
chuẩn mực về KT gắn với các chế tài xử lý vi phạm, các tổ chức KT,
các cơ quan quản lý Nhà nớc về KT, truyền thống vn hoá và vn minh
k/doanh, cơ chế vận hành nền KT.


Thể chế KTTT là một tổng thể bao gồm các quy tắc, luật lệ
và hệ thống các thực thể và tổ chức KT đợc tạo lập
nhằm điều chỉnh hoạt động giao dịch, trao đổi trên thị trờng.
Thể chế KTTT bao gồm:
- Các quy tắc về hành vi KT diễn ra trên thị trờng - các bên
tham gia thị trờng với t cách là các chủ thể thị trờng.
- Cách thức thực hiện các quy tắc nhằm đạt đợc mục tiêu hay kết quả
mà các bên tham gia thị trờng mong muốn.
- Các thị trờng nơi hàng hoá đợc giao dịch, trao đổi trên cơ sở các
yêu cầu, quy định của luật lệ (các thị trờng quan trọng nh hàng hoá
và dịch vụ, vốn, lao động, công nghệ, bất động s¶n…)


Thể chế KTTT định hớng XHCN: là thể chế KTTT,
trong đó các thiết chế, công cụ và nguyên tắc vận hành
đợc tự giác tạo lập và sử dụng để p/triển llsx, cải thiện
đời sống nhân dân, vỡ mục tiêu dân giàu, nớc mạnh,

XH công bằng, dân chủ, vn minh.
Nói cách khác, thể chế KTTT định hớng XHCN là công cụ
hớng dẫn cho các chủ thể trong nền KT vận động
theo đuổi mục tiêu KT-XH tối đa,
chứ không đơn thuần là mục tiêu lợi nhuận tối đa.


b. Mục tiêu hoàn thiện thể chế KTTT định hớng XHCN
1. Từng bớc xây dựng đồng bộ hệ thống p/luật, đảm bảo
cho nền KTTT định hớng XHCN p/triển thuận lợi.
đến
nm
2010
cần
đạt
các
mục
tiêu

2. đổi mới cơ bản mô hỡnh tổ chức và p/thức hoạt động
của các đơn vị sự nghiệp công
3. Phát triển đồng bộ, đa dạng các loại hỡnh thị trờng cơ bản
thống nhất trong cả nớc, từng bớc liên thông
với thị trờng khu vực và thế giới.
4. Giải quyết tốt hơn mối quan hệ gia p/triển KT với p/triển
VH, đảm bảo tiến bộ, công bằng XH, b/vệ môi trờng.
5. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả q/lý của Nhà nớc và p/huy
vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể c/trị-XH và
nhân dân trong q/lý, p/triển KT-XH.

c. Quan điểm về hoàn thiện thể chế KTTT định hớng XHCN
-

Nhậnư thứcư đầyư đủ,ư tônư trọngư vàư vậnư dụngư đúngư đắnư cácư quyư luậtư
kháchưquanưcủaưKTTT

-

ưđảmưbảoưtínhưđồngưbộưgiaưcácưbộưphậnưcấuưthànhưcủaưthểưchếưKT,ư
giaưcácưyếuưtốưKTTT

-

Kếư thừaư cóư chọnư lọcư thànhư tựuư p/triểnư KTTTư củaư nhânư loại,ư kinhư
nghiệmưtổngưkếtưtừưt/tiễnưđổiưmớiưnướcưta

-

Chủư động,ư tíchư cựcư giảiư quyếtư cácư vấnư đềư lýư luậnư vàư t/tiễnư quanư
trọngưvừaưlàmưvừaưtổngưkếtưrútưk/nghiệm

-

NângưcaoưnngưlựcưlÃnhưđạoưcủaưđảng,ưhiệuưlựcưvàưhiệuưquảưquảnư
lýưKTưcủaưNhàưnước.


2. Một số chủ trơng tiếp tục hoàn thiện thể chế KTTT định
hớng XHCN

a.ưThốngưnhấtưnhậnưthứcưvềưnềnưKTTTưđịnhưhướngưXHCN
-

Chúngư taư cầnư thiếtư sửư dụngư KTTTư làmư phươngư tiệnư xâyư
dựngưCNXH

-

KTTTưđịnhưhướngưXHCNưlàưnềnưKTưvừaưtuânưtheoưquyưluậtư
củaưKTTT,ưvừaưchịuưsựưchiưphốiưbởiưcácưquyưluậtưKTưcủaư
CNXHưvàưcácưyếuưtốưđảmưbảoưtínhưđịnhưhướngưXHCN.


b.ưHoànưthiệnưthểưchếưvềưsởưhuưvàưcácưthànhưphầnưKT,ưloạiư
hỡnhưdoanhưnghiệpưvàưcácưtổưchứcưs/xuấtưk/doanh
- Hoànưthiệnưthểưchếưvềưsởưhu:
+ư đấtư đaiư thuộcư sởư huư toànư dânư màư đạiư diệnư làư Nhàư nước,ư đồngư thờiư
đảmưbảoưvàưtônưtrọngưcácưquyềnưcủaưngườiưsửưdụngưđất.
+ưTáchưbiệtưvaiưtròưcủaưNhàưnướcưvớiưtưưcáchưlàưbộưmáyưcôngưquyềnưquảnư
lýưtoànưbộưnềnưKT-XHưvớiưvaiưtròưchủưsởưhuưtàiưsản,ưvốnưcủaưNhàưnư
ớc;ưtáchưchứcưnngưchủưsởưhuưtàiưsản,ưvốnưcủaưNhàưnướcưvớiưc/nngư
quảnưtrịưk/doanhưcủaưd/nghiệpưnhàưnước.
+ư Quyư địnhư rõ,ư cơ­ thĨ­ vỊ­ qun­ cđa­ chđ­ së­ hữu­ vµ­ những­ ngườiư liênư
quanưđốiưvớiưcácưloạiưtàiưsản.
+ư Banư hànhư cácư quyư địnhư phápư lýư vềư quyềnư sởư huư củaư cácư DN,ư tổư
chức,ưcáưnhânưnướcưngoàiưtạiưViệtưNam.


-

Hoànưthiệnưthểưchếưvềưphânưphối:

+ư Hoànư thiệnư luậtư pháp,ư cơư chế,ư chínhư sáchư vềư phânư bổư nguồnư lực,ư
phânư phốiưvàư phânưphốiư lạiư theoư hướngư đảmư bảoưt ngư trưởngư KTưvớiư
tiếnưbộưvàưcôngưbằngưXHưtrongưtừngưbước,ưtừngưc/sáchưp/triển.
+ư đổiư mới,ưphátưtriển,ư nângư caoưhiệuưquảưhoạtưđộngưcủaư cácư chủưthểư
trongư nềnư KT:ư phátư huyư vaiư tròư chủư đạoư củaư KTư nhàư nước,ư thuư hẹpư
cácưlĩnhưvựcưđộcưquyềnưnhàưnước;ưđổiưmới,ưphátưtriểnưhợpưtácưxÃ,ưtổư
hợpưtácưtheoưcơưchếưthịưtrường,ưtheoưnguyênưtắc:ưtựưnguyện,ưdânưchủ,ư
bỡnhưđẳng,ưcùngưcóưlợiưvàưp/triểnưcộngưđồng.
+ưđổiưmớiưcơưchếưquảnưlýưcủaưNhàưnướcưđểưcácưđơnưvịưsựưnghiệpưcôngư
lậpưphátưtriểnưmạnhưmẽ,ưcóưhiệuưquả.


c.ưHoànưthiệnưthểưchếưđảmưbảoưđồngưbộưcácưyếuưtốưthịưtrườngư
vàưphátưtriểnưđồngưbộưcácưloạiưthịưtrường
-

Hoànư thiệnư thểư chếư vềư giá,ư cạnhư tranhư vàư kiểmư soátư độcư
quyềnưtrongưkinhưdoanh.ư

-

Hoànư thiệnư hệư thốngư luậtư pháp,ư cơư chế,ư chínhư sáchư choư
hoạtư độngư vàư phátư triểnư lànhư mạnhư củaư thịư trườngư chngư
khoán,ư tngư tínhư minhư bạch,ư chốngư cácư giaoư dịchư phiư
pháp,ưcácưhànhưviưrửaưtiền,ưnhiễuưloạnưthịưtrường.

-

Xâyư dựngư đồngư bộư luậtư pháp,ư cơư chế,ư c/sáchư quảnư lý,ư hỗư
trợưcácưtổưchứcưn/cứu,ưứngưdụng,ưchuyểnưgiaoưcôngưnghệ


d.ưHoànưthiệnưthểưchếưgắnưt/trưởngưKTưvớiưtiếnưbộ,ưcôngưbằngư
XHư trongư từngư bước,ư từngư c/sáchư p/triểnư vàư bảoư vệư môiư trư
ờng
- Thựcư hiệnư c/sư khuyếnư khíchư làmư giàuư điư đôiư vớiư tíchư cựcư
thựcưhiệnưgiảmưnghèo
-

XâyưdựngưhệưthốngưbảoưhiểmưXHưđaưdạngưvàưlinhưhoạtưchoư
phùưhợpưvớiưyêuưcầuưcủaưKTTTưđ/hướngưXHCN

-

Hoànưthiệnưluậtưpháp,ưc/sáchưvềưbảoưvệưmôiưtrường,ưcóưchếư
tàiưđủưmạnhưđốiưvớiưcácưtrườngưhợpưviưphạm,ưxửưlýưcácưđiểmư
ôưnhiễmưmôiưtrườngưnghiêmưtrọngưvàưngnưchặnưkhôngưđểư
phátưsinhưthêm.


e.ưHoànưthiệnưthểưchếưvềưvaiưtròưlÃnhưđạoưcủaưđảng,ưquảnưlýư
củaưNhàưnướcưvàưsựưthamưgiaưcủaưcácưtổưchứcưquầnưchúngư
vàoưquáưtrỡnhưphátưtriểnưKT-XH
- VaiưtròưlÃnhưđạoưcủaưđảngưthểưhiệnưởưchỗưchỉưđạoưnghiênư
cứuưlýưluậnưvàưtổngưkếtưthựcưtiễnưđểưxácưđịnhưđầyưđủưhơnư
môư hỡnhư KTTTư địnhư hướngư XHCN,ư đặcư biệtư làư nộiư dungư
địnhưhướngưXHCNưđểưtạoưraưsựưđồngưthuậnưtrongưXH.
- đổiư mới,ư nângư caoư vaiư trò,ư hiệuư lựcư quảnư lýư kinhư tếư củaư

Nhàưnước:ưngănưngừaưmặtưtráiưcủaưKTTT,ưtạoưđiềuưkiệnưchoư
KTTTưp/triểnưtheoưđịnhưhướngưCNXHưvàưhộiưnhập
-ưCácưtổưchứcưdânưcử,ưtổưchứcưCT-XHưvàưnhânưdânưtíchưcựcư
thamưgiaưvàoưquáưtrìnhưhoạchưđịnh,ưthựcưthi,ưgiámưsátưthựcư
hiệnưluậtưpháp,ưcácưchủưtrườngưp/triểnưKT-XH.


3.ưKếtưquả,ưýưnghĩa,ưhạnưchếưvàưnguyênưnhân
a.ưKếtưquảưvàưýưnghĩa
ư-ưSauưhơnư20ưnămưđổiưmới,ưnướcưtaưđÃưchuyểnưđổiưthànhưcôngư
từư thểư chếư KTư tậpư trungư quanư liêu,ư baoư cấpư sangư thểư chếư
KTTTưđịnhưhướngưXHCN.
- Chếư độư sởư hữuư vớiư nhiềuư hìnhư thứcư vàư cơư cấuư kinhư tếư
nhiềuưthànhưphầnưđượcưhìnhưthành.
- CácưloạiưthịưtrườngưcơưbảnưđÃưraưđờiưvàưtừngưbướcưphátưtriểnư
thốngưnhấtưtrongưcảưnước,ưgắnưvớiưthịưtrườngưkhuưvựcưvàưthếư
giới.
- ViệcưgắnưphátưtriểnưkinhưtếưvớiưgiảiưquyếtưcácưvấnưđềưXH,ư
xoáưđóiưgiảmưnghèoưđạtưnhiềuưkếtưquảưtíchưcực.
NướcưtaưđÃưraưkhỏiưkhủngưhoảngưKT-XH,ưtạoưraưđượcưnhữngư
tiềnưđềưcầnưthiếtưđẩyưnhanhưquáưtrìnhưCNH,ưHDHưsớmưđưaư
nướcưtaưraưkhỏiưtìnhưtrạngưkémưphátưtriển.
ư ư

ư


b.ưHạnưchếưvàưnguyênưnhân
ưHạnưchế
- Quáưtrìnhưxâyưdựngư,ưhoànưthiệnưthểưchếưKTTTưđịnhưhướngư

XHCNưcònưchậm
- Vấnưđềưsởưhữu,ưquảnưlýưvàưphânưphốiưtrongưDNưNhàưnướcư
chưaưgiảiưquyếtưtốt
- Cơưcấuưtổưchức,ưcơưchếưvậnưhànhưcủaưbộưmáyưNhàưnướcưcònư
nhiềuưbấtưcập
- Cơư chế,ư chínhư sáchư phátư triểnư cácư lĩnhư vựcư VH,ư XHư đổiư
mớiưchậm
Nguyênưnhân
- ViệcưxâyưdựngưnềnưKTTTưđịnhưhướngưXHCNưlàưv/đềưhoànư
toànưmớiưchưaưcóưtiềnưlệ.
- NăngưlựcưcủaưNhàưnướcưcònưhạnưchếư