Hướng dẫn tự học môn bảo hiểm thương mại 1 đại học kinh tế quốc dân

18/12/2016

HỌC PHẦN BẢO HIỂM THƯƠNG MẠI 1
Số tín chỉ: 03
Bộ môn:
Kinh tế bảo hiểm
Khoa:
Bảo hiểm
Phòng 102, 103, Nhà 6B – ĐH KTQD
Website: />LOGO
Số điện thoại: 04.36280280
(số máy lẻ: 5672)

Tài liệu học tập

LOGO

TÀI LIỆU HỌC
- Nguyễn Văn Định (2014), Giáo trình bảo hiểm, NXB Đại học Kinh tế
Quốc dân

TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Bland, D. (1993). Bảo hiểm - Nguyên tắc và thực hành. (Euro-TAP
Viet, Bản dịch) London, UK: The Chartered Insurance Institute.
- Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam (2000), Luật Kinh doanh bảo
hiểm, Luật số 24/2000/QH10, sửa đổi 2010.
- Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam (2007), Cẩm nang bảo hiểm phi nhân
thọ, NXB Tài chính
- Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam (2007), Cẩm nang bảo hiểm nhân thọ,
NXB Tài chính

1


18/12/2016

Nội dung học tập

LOGO

Chương I: Giới thiệu về BHTM
Chương II. Rủi ro và nguyên tắc của BHTM

Chương III. Ngành kinh doanh bảo hiểm
Chương IV. Khái quát về BH phi nhân thọ
Chương V. Khái quát về BH nhân thọ
Chương VI. Bảo hiểm tiền
Chương VII. Bảo hiểm xe cơ giới

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU VỀ
BẢO HIỂM THƯƠNG MẠI

LOGO

2


18/12/2016

LOGO

Nội dung
Lịch sử ra đời và phát triển của BHTM
Khái niệm và bản chất của BHTM
Vai trò của BHTM
Điều kiện phát triển của BHTM
Những bắt buộc về mặt kỹ thuật của BHTM
Đối tượng, nội dung nghiên cứu môn học

1.1. Lịch sử ra đời và phát triển của BHTM

LOGO

3


18/12/2016

1.2. Khái niệm và bản chất của BHTM

LOGO

1.2.1 Khái niệm
Góc độ tài chính
Dịch vụ tài chính nhằm phân chia chi phí
Góc độ pháp lý
Cam kết: Nộp phí và bồi thường
Góc độ QLRR
Cơ chế chuyển giao rủi ro
Góc độ KDBH
DN bồi thường trên cơ sở phân chia TT

1.2. Khái niệm và bản chất của BHTM

LOGO

1.2.2 Bản chất
- BHTM là cơ chế chuyển gia rủi ro
- BHTM là quá trình phân phối lại thu nhập
- BHTM là một dịch vụ tài chính
- BHTM áp dụng nguyên tắc “Số đông bù số ít”

4


18/12/2016

1.3. Vai trò của BHTM

LOGO

1.3.1 Vai trò về kinh tế
Ổn định tài chính cho người tham gia

Vai trò
kinh tế

Đảm bảo và kích thích đầu tư
Kênh huy động vốn hữu hiệu
Ổn định và tăng thu ngân sách

1.3. Vai trò của BHTM

LOGO

1.3.1 Vai trò xã hội
Góp phần đảm bảo ASXH

Vai trò
xã hội

Giúp xã hội an toàn, trật tự hơn
Chỗ dựa tinh thần cho người tham gia
Tạo thêm công ăn việc làm

5


18/12/2016

1.3. Vai trò của BHTM

LOGO

So sánh BHTM - BHXH, BHYT, BHTN
- Giống nhau:
- Khác nhau:

1.4. Điều kiện phát triển của BHTM

LOGO

1.4.1. Đối tượng được bảo hiểm

6


18/12/2016

1.4. Điều kiện phát triển của BHTM

LOGO

1.4.2. Nhu cầu của các cá nhân và tổ chức

1.4. Điều kiện phát triển của BHTM

LOGO

1.4.3. Mức sống

7


18/12/2016

1.4. Điều kiện phát triển của BHTM

LOGO

1.4.3. Thể chế chính trị và xã hội

- Tính thị trường càng mạnh  nhu cầu được tham gia bảo
hiểm càng mạnh

1.4. Điều kiện phát triển của BHTM

LOGO

1.4.5. Cơ sở hạ tầng
- Giao thông, thông tin liên lạc
- Hệ thống ngân hàng, thị trường tài chính
- Phương tiện kỹ thuật
- ….

8


18/12/2016

1.4. Điều kiện phát triển của BHTM

LOGO

1.4.6. Ổn định tiền tệ

1.5. Những bắt buộc về mặt kỹ thuật
BHTM

LOGO

1.5.1. Xác định phí và dự phòng phí

P = Sb x R
P = Sb x (R1 + R2)
P = Sb x R1 + Sb x R2
P=f+d
P : Phí
Sb : Số tiền bảo hiểm
R : Tỷ lệ phí
R1 : Tỷ lệ phí thuần
R2 : Tỷ lệ phụ phí
f : Phí thuần
d : Phụ phí

9


18/12/2016

1.5. Những bắt buộc về mặt kỹ thuật
BHTM

LOGO

1.5.1. Xác định phí và dự phòng phí
f: phụ thuộc
- Tần suất rủi ro
- STBT trung bình
d: thường tính bằng % của P

1.5. Những bắt buộc về mặt kỹ thuật
BHTM

LOGO

1.5.2. Tính đồng nhất của rủi ro
- Rủi ro cao  phí cao, rủi ro thấp  phí thấp
- Rủi ro bằng 1: không bảo hiểm

10


18/12/2016

1.5. Những bắt buộc về mặt kỹ thuật
BHTM

LOGO

1.5.3. Lựa chọn và phân tán rủi ro
- Lựa chọn rủi ro bất ngờ khách quan
- Xác suất bé hơn 1
- Phân tán rủi ro thông qua đồng bảo hiểm, tái bảo hiểm

1.5. Những bắt buộc về mặt kỹ thuật
BHTM

LOGO

1.5.4. Bổ sung rủi ro, mở rộng đối tượng
- Mở rộng khách hàng, thị phần
- Đảm bảo nguyên tắc số đông

- Gia tăng doanh thu

11


18/12/2016

1.6. Đối tượng, nội dung nghiên cứu
môn học BHTM

LOGO

SV tự tìm hiểu

CHƯƠNG 2: RỦI RO VÀ CÁC
NGUYÊN TẮC HOẠT ĐỘNG CỦA
BẢO HIỂM THƯƠNG MẠI
LOGO

12


18/12/2016

LOGO

Nội dung
Rủi ro và các biện pháp xử lý rủi ro
Các nguyên tắc của BHTM
Phân loại BHTM

BHTM ở Việt Nam

2.1. Rủi ro và các biện pháp xử lý rủi ro

LOGO

2.1.1 Rủi ro
 Rủi ro: Khách quan, bất ngờ, không lường trước được
 Nguyên nhân: Thiên tai, con người, KHKT và CN…
 Hậu quả: Ảnh hưởng đến:
- Cuộc sống của con người
- Sản xuất, KD, Xã hội…
 Rủi ro, hiểm họa, nguy cơ?

13


18/12/2016

2.1. Rủi ro và các biện pháp xử lý rủi ro

LOGO

2.1.1 Rủi ro
Phân loại rủi ro
Rủi ro

Rủi ro thuần túy

Rủi ro đầu cơ

(Speculative Risk)

(Pure Risk)

Có thể mang lại lợi
nhuận

Không mang lại lợi
nhuận

2.1. Rủi ro và các biện pháp xử lý rủi ro

LOGO

2.1.1 Rủi ro
Phân loại rủi ro
Rủi ro

Rủi ro cơ bản
(Diversifiable risk)
Hậu quả ảnh hưởng
đến số đông người

Rủi ro riêng biệt
(Non- diversifiable
risk)
Hậu quả ảnh hưởng
riêng biệt

14

18/12/2016

2.1. Rủi ro và các biện pháp xử lý rủi ro

LOGO

2.1.1 Rủi ro
Phân loại rủi ro
Rủi ro

Rủi ro phi tài
chính

Rủi ro tài chính
Hậu quả tính được
bằng tiền

Hậu quả không tính
được bằng tiền

2.1. Rủi ro và các biện pháp xử lý rủi ro

LOGO

2.1.1 Rủi ro
Phân loại rủi ro
Rủi ro

Rủi ro được bảo
hiểm

Rủi ro không
được bảo hiểm

Ngẫu nhiên, bất ngờ,
tính được tần số xuất
hiện,…

Cố ý, đã xảy ra, trái
pháp luật, không
phù hợp với đạo
đức xã hội,…

15


18/12/2016

2.1. Rủi ro và các biện pháp xử lý rủi ro

LOGO

2.1.1 Rủi ro
Phân loại rủi ro

Rủi ro nào được bảo hiểm?
Rủi ro được bảo
hiểm

Ngẫu nhiên, bất
ngờ, tính được tần
số xuất hiện,…

RR thuần túy
RR riêng biệt
RR tài chính

RR đầu cơ
RR cơ bản
RR phi tài chính

2.1. Rủi ro và các biện pháp xử lý rủi ro

LOGO

2.1.2 Các biện pháp xử lý rủi ro
Rủi ro

Kiểm soát rủi ro:
Né tránh rủi ro
Ngăn ngừa tổn thất
Giảm thiểu tổn thất
…

Tài trợ rủi ro:
Chấp nhận rủi ro
Chuyển giao rủi ro
(chủ yếu là BH)

16


18/12/2016

2.2. Nguyên tắc hoạt động của BHTM

LOGO

Số đông bù số ít
Lựa chọn rủi ro
Phân tán rủi ro
Nguyên tắc

Quyền lợi có thể được bảo hiểm
Trung thực tuyệt đối
Nguyên nhân gần

2.2. Nguyên tắc hoạt động của BHTM

LOGO

2.2.1. Nguyên tắc số đông bù số ít
Số đông người tham gia BH
Cùng một / một nhóm rủi ro
Số ít người gặp rủi ro

17

18/12/2016

2.2. Nguyên tắc hoạt động của BHTM

LOGO

2.2.2. Nguyên tắc lựa chọn rủi ro
 Rủi ro khách quan
Không lường trước được
Rủi ro trực tiếp gây ra tổn thất
Phù hợp với đạo đức, pháp luật

2.2. Nguyên tắc hoạt động của BHTM

LOGO

2.2.3. Nguyên tắc phân tán rủi ro

200 triệu $

65%

35%

20 triệu$

18


18/12/2016

2.2. Nguyên tắc hoạt động của BHTM

LOGO

2.2.3. Nguyên tắc phân tán rủi ro

…….
…….
…….

2.2. Nguyên tắc hoạt động của BHTM

LOGO

2.2.4. Nguyên tắc quyền lợi có thể được bảo hiểm
Người tham gia có quan hệ hợp lý, hợp pháp với đối
tượng được bảo hiểm
- Quyền sở hữu
- Quyền sử dụng
- Huyết thống
- Hôn nhân
-…

19


18/12/2016

2.2. Nguyên tắc hoạt động của BHTM

LOGO

2.2.5. Nguyên tắc trung thực tuyệt đối
Hai bên trung thực tuyệt đối với nhau:
- Phía DNBH

- Phía người tham gia

2.2. Nguyên tắc hoạt động của BHTM

LOGO

2.2.6. Nguyên tắc nguyên nhân gần
Trường hợp: 1 chuỗi các rủi ro
Chỉ được bồi thường nếu đó là tổn thất trực tiếp do rủi ro
được bảo hiểm gây ra

20


18/12/2016

2.3. Phân loại BHTM

LOGO

Bảo hiểm

Bảo hiểm

xã hội

Bảo hiểm
thương mại

2.3. Phân loại BHTM

LOGO

Kỹ thuật
• Phi nhân thọ
•Nhân thọ

Nghiệp vụ

Hình thức
•BH tự nguyện
•BH bắt buộc

BHTM

•BH Hàng hải
•BH xe cơ giới
•BH TS-KT
•…

• BH tài sản
•BH. TNDS
•BH con người

Đối tượng

21


18/12/2016

2.3. Phân loại BHTM

LOGO

2.3.1. Đặc điểm của bảo hiểm tài sản
1

Clickđịnh
Xác
to add
đượcTitle
GTBH

22 BH
theo
thuật
phân chia
Click
to kỹ
add
Title
13 Áp
Click

dụng
to add
nguyên
Title
tắc bồi thường
24 Áp
Click
dụng
to add
nguyên
Title
tắc thế quyền
15 Áp
Click
dụng
to add
nguyên
Title
tắc đóng góp BT
26 Click
Áp dụng
các Title
chế độ bảo hiểm khác nhau
to add
17 Thời
Clickhạn
to add
bảo hiểm
Title thường 1 năm trở xuống
28 Click

Chủ yếu
thựcTitle
hiện dưới hình thức tự nguyện
to add

2.3. Phân loại BHTM

LOGO

2.3.2. Đặc điểm của bảo hiểm TNDS
1

Click
Đối
tượng
to add
BHTitle
trừ tượng

bằng
giới hạn trách nhiệm của DNBH
22 STBT
Clicktối
to đa
add
Title

13 Người
Click to
thụ

add
hưởng
Titlecuối cùng là người t3
24 Áp
Click
dụng
to add
nguyên
Title
tắc bồi thường
15 Áp
Click
dụng
to add
nguyên
Title
tắc thế quyền
26 Click
Áp dụng
nguyên
to add
Titletắc đóng góp BT
17 Thời
Clickhạn
to add
bảo hiểm
Title thươgn 1 năm trở xuống
28 Click
Chủ yếu
thựcTitle

hiện dưới hình thức bắt buộc
to add

22


18/12/2016

2.3. Phân loại BHTM

LOGO

2.3.3. Đặc điểm của bảo hiểm con người
1

Click tosửadd
Không
dụng
Title
thuật ngữ GTBH

12 Chủ
Clickyếu
to add
áp dụng
Titlenguyên tắc khoán
23 Được
Click phép
to add
bảo

Title
hiểm trùng
14 Không
Click toápadd
dụng
Title
thế quyền
25 Click
Thời hạn
BH Title
có thể rất ngắn hoặc rất dài
to add
16 Chủ
Clickyếu
to thực
add Title
hiện dưới hình thức tự nguyện

2.4. BHTM ở Việt Nam

LOGO

 Sự ra đời và phát triển
 Đặc điểm thị trường BHTM Việt Nam
Các nhân tố tác động đến thị trường BHTM Việt Nam
Luật pháp điều chỉnh hoạt động BHTM Việt Nam
…

23

18/12/2016

CHƯƠNG 3. KHÁI QUÁT VỀ
BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ
LOGO

LOGO

Nội dung
Một số khái niệm cơ bản
Đặc điểm cơ bản của BHPNT
Các loại hình BHPNT cơ bản
Phí BHPNT
Phí BHPNT
Phí BHPNT

24


18/12/2016

LOGO

Kỹ thuật
•Phân chia
•Tồn tích

Hình thức

Lịch sử

•BH tự nguyện

•BH Hàng hải

•BH bắt buộc

BHTM
•BH Phi hàng hải
• BH tài sản
•BH. TNDS
•BH con người

Đối tượng

3.1. Một số khái niệm cơ bản

LOGO

3.1.1. Bảo hiểm phi nhân thọ
BH.PNT là loại hình bảo hiểm thương mại có đối tượng bảo
hiểm là Tài sản, TNDS và sức khỏe của con người

25