Công Tác Phục Vụ Người Dùng Tin Tại Thư Viện Trường Đại Học Hà Nội

LỜI CẢM Ơ
***
Trong quá trình học tập cũng như trong thời gian làm khóa luận tốt
nghiệp, em đã nhận được sự quan tâm, giúp đỡ của các thầy, cô giáo trong
Khoa Thông tin – Thư viện Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, sự
chỉ bảo nhiệt tình của Ban lãnh đạo cùng các cán bộ công tác tại Thư viện
Trường Đại học Hà Nội đã giúp đỡ em hoàn thành Khóa luận tốt nghiệp.
Qua đây cho em xin chân thành cảm ơn sự quan tâm, giúp đỡ của các
thầy, cô giáo, Ban lãnh đạo Thư viện Đại học Hà Nội. Đặc biệt em xin gửi lời
cảm ơn sâu sắc tới Tiến sỹ Bùi Thanh Thủy_ người đã tận tình chỉ bảo và
hướng dẫn em hoàn thành Khóa luận tốt nghiệp này.
Do khả năng và trình độ còn hạn chế, nên Khóa luận còn nhiều khiếm
khuyết, kính mong thầy cô và các bạn đóng góp ý kiến để Khóa luận được
hoàn thiện hơn nữa.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 13 tháng 03 năm 2013
Sinh viên
Trần Thu Trang


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Các từ viết tắt

Từ đầy đủ

TVĐHHN

Thư viện Đại học Hà Nội

ĐHHN

Đại học Hà Nội

NDT

Người dùng tin

NCT

Nhu cầu tin

CSDL

Cơ sở dữ liệu

TT - TV

Thông tin – Thư viện

NCKH

Nghiên cứu khoa học

SV

Sinh viên

DDC

Dewey Decimal Classification

( Khung phân loại thập tiến DDC)

VTL

Vốn tài liệu

SP & DV

Sản phẩm và dịch vụ


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU...........................................................................................................1
1.1.3. Nhiệm vụ của công tác phục vụ người dùng tin trong hoạt động thư viện..........................................6
1.2. Khái quát về Thư viện Trường Đại học Hà Nội....................................................................................7
1.2.1. Vài nét về quá trình hình thành và phát triển Thư viện........................................................................7
1.2.2. Chức năng, nhiệm vụ của thư viện.......................................................................................................8
1.2.3. Cơ cấu tổ chức và đội ngũ nhân sự.....................................................................................................10
1.2.4. Vốn tài liệu và cơ sở vật chất..............................................................................................................12
1.2.5. Đặc điểm người dùng tin và nhu cầu tin.............................................................................................16

CHƯƠNG 2.....................................................................................................21
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC PHỤC VỤ NGƯỜI DÙNG TIN.......................21
TẠI THƯ VIỆN TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÀ NỘI..............................................21
Về trách nhiệm của người dùng tin bao gồm:......................................................................................... 22
2.2. Hoạt động phục vụ người dùng tin tại Thư viện Đại học Hà Nội........................................................27
2.2.1. Phương thức phục vụ người dùng tin tại thư viện.............................................................................27
2.2.2. Hình thức phục vụ người dùng tin tại Thư viện Đại học Hà Nội.........................................................32
2.3. Hoạt động tra cứu tin ...................................................................................................................... 41
2.4. Hoạt động tuyên truyền, giới thiệu tài liệu tại Thư viện Trường Đại học Hà Nội................................42

2.4.1. Hình thức tuyên truyền, giới thiệu trực quan.....................................................................................43
2.4.2. Hình thức tuyên truyền, giới thiệu miệng...........................................................................................44

CHƯƠNG 3.....................................................................................................50
MỘT SỐ NHẬN XÉT VÀ GIẢI PHÁP NHẰM..............................................50
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG PHỤC VỤ........................................................50
TẠI THƯ VIỆN ĐẠI HỌC HÀ NỘI................................................................50
3.1. Nhận xét ......................................................................................................................................... 50
3.1.1. Ưu điểm...............................................................................................................................................50
3.1.2. Nhược điểm........................................................................................................................................52
3.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng phục vụ.......................................................................54
3.2.1. Hoàn thiện, nâng cao cơ sở vật chất...................................................................................................54
3.2.2. Bổ sung nguồn tài liệu.........................................................................................................................55
3.2.3. Đa dạng hóa sản phẩm và dịch vụ thông tin – thư viện.....................................................................57
3.2.5. Đào tạo người dùng tin.......................................................................................................................59
3.2.6. Mở rộng quan hệ hợp tác với các cơ quan Thông tin thư viện khác..................................................60
3.2.7. Tăng cường hình thức tuyên truyền, giới thiệu tài liệu......................................................................61
3.2.8. Tăng cường thời gian phục vụ ............................................................................................................62

KẾT LUẬN......................................................................................................64


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..........................................................66
PHỤ LỤC 1. MẪU PHIẾU ĐIỀU TRA NGƯỜI DÙNG TIN..........................68
PHIẾU ĐIỀU TRA CÔNG TÁC PHỤC VỤ NGƯỜI DÙNG TIN...................68
PHỤ LỤC 2. KẾT QUẢ KHẢO SÁT PHIẾU ĐIỀU TRA NGƯỜI DÙNG TIN
.........................................................................................................................71
STT..................................................................................................................72
CÂU HỎI.........................................................................................................72
CÂU TRẢ LỜI................................................................................................72

SỐ NDT...........................................................................................................72
TỶ LỆ (%).......................................................................................................72
1.......................................................................................................................72
ANH /CHỊ CÓ THƯỜNG XUYÊN ĐẾN THƯ VIỆN ĐẠI HỌC HÀ NỘI
KHÔNG?.........................................................................................................72
HÀNG NGÀY..................................................................................................72
27.....................................................................................................................72
27,3%...............................................................................................................72
HÀNG TUẦN..................................................................................................72
62.....................................................................................................................72
62,6%...............................................................................................................72
HÀNG THÁNG...............................................................................................72
10.....................................................................................................................72
10,1%...............................................................................................................72
CHƯA BAO GIỜ.............................................................................................72
0.......................................................................................................................72
0.......................................................................................................................72
2.......................................................................................................................72
ANH /CHỊ THƯỜNG SỬ DỤNG LOẠI HÌNH TÀI LIỆU NÀO?...................72
SÁCH...............................................................................................................72


71.....................................................................................................................72
71,7%...............................................................................................................72
LUẬN VĂN,LUẬN ÁN....................................................................................72
2.......................................................................................................................72
2,0%.................................................................................................................72
ĐỀ TÀI NCKH................................................................................................72
3.......................................................................................................................72
3,0%.................................................................................................................72

BÁO, TẠP CHÍ................................................................................................72
29.....................................................................................................................72
29,3%...............................................................................................................72
TÀI LIỆU ĐIỆN TỬ........................................................................................72
49.....................................................................................................................72
49,5%...............................................................................................................72
TÀI LIỆU KHÁC............................................................................................72
16.....................................................................................................................72
16,2%...............................................................................................................72
3.......................................................................................................................72
GÍA THẺ.........................................................................................................72
CAO.................................................................................................................72
19.....................................................................................................................72
19,2%...............................................................................................................72
BÌNH THƯỜNG..............................................................................................72
73.....................................................................................................................72
73,7%...............................................................................................................72
THẤP...............................................................................................................72
7.......................................................................................................................72
7,1%.................................................................................................................72


THỜI GIAN NHẬN THẺ................................................................................72
NHANH CHÓNG............................................................................................72
32.....................................................................................................................72
32,3%...............................................................................................................72
BÌNH THƯỜNG..............................................................................................72
50.....................................................................................................................72
50,5%...............................................................................................................72
CHẬM.............................................................................................................72

17.....................................................................................................................72
17,2%...............................................................................................................72
THỦ TỤC........................................................................................................72
PHỨC TẠP......................................................................................................72
4.......................................................................................................................72
4,0%.................................................................................................................72
BÌNH THƯỜNG..............................................................................................72
66.....................................................................................................................72
66,7%...............................................................................................................72
ĐƠN GIẢN......................................................................................................72
29.....................................................................................................................72
29,3%...............................................................................................................72
4.......................................................................................................................72
THỜI GIAN PHỤC VỤ...................................................................................72
NHANH CHÓNG............................................................................................72
37.....................................................................................................................72
37,3%...............................................................................................................72
BÌNH THƯỜNG..............................................................................................72
68.....................................................................................................................72
68,7%...............................................................................................................72


CHẬM.............................................................................................................72
4.......................................................................................................................72
4,0%.................................................................................................................72
THÁI ĐỘ PHỤC VỤ.......................................................................................72
TỐT.................................................................................................................72
55.....................................................................................................................72
55,5%...............................................................................................................72
BÌNH THƯỜNG..............................................................................................72

39.....................................................................................................................72
39,4%...............................................................................................................72
KHÔNG TỐT..................................................................................................72
5.......................................................................................................................72
5,1%.................................................................................................................72
CÁCH BỐ TRÍ CÁC PHÒNG PHỤC VỤ.......................................................72
HỢP LÝ...........................................................................................................72
50.....................................................................................................................72
50,5%...............................................................................................................72
TẠM ĐƯỢC....................................................................................................72
47.....................................................................................................................72
47,5%...............................................................................................................72
CHƯA HỢP LÝ...............................................................................................72
2.......................................................................................................................72
2,0%.................................................................................................................72
5.......................................................................................................................72
ĐỌC TẠI CHỖ................................................................................................72
RẤT HIỆU QUẢ..............................................................................................72
45.....................................................................................................................72
45,5%...............................................................................................................72


BÌNH THƯỜNG..............................................................................................72
44.....................................................................................................................72
44,4%...............................................................................................................72
CHƯA HIỆU QUẢ.........................................................................................72
4.......................................................................................................................72
4,0%.................................................................................................................72
KHÔNG ĐÁNH GIÁ ĐƯỢC...........................................................................72
6.......................................................................................................................72

6,1%.................................................................................................................72
MƯỢN VỀ NHÀ..............................................................................................72
RẤT HIỆU QUẢ..............................................................................................72
45.....................................................................................................................72
45,5%...............................................................................................................72
BÌNH THƯỜNG..............................................................................................72
34.....................................................................................................................72
34,3%...............................................................................................................72
CHƯA HIỆU QUẢ.........................................................................................72
5.......................................................................................................................72
5,1%.................................................................................................................72
KHÔNG ĐÁNH GIÁ ĐƯỢC...........................................................................72
15.....................................................................................................................72
15,2%...............................................................................................................72
TÌM TIN THEO YÊU CẦU.............................................................................72
RẤT HIỆU QUẢ..............................................................................................72
17.....................................................................................................................72
17,2%...............................................................................................................72
BÌNH THƯỜNG..............................................................................................72
36.....................................................................................................................72


36,4%...............................................................................................................72
CHƯA HIỆU QUẢ.........................................................................................72
21.....................................................................................................................72
21,2%...............................................................................................................72
KHÔNG ĐÁNH GIÁ ĐƯỢC...........................................................................72
25.....................................................................................................................72
25,3%...............................................................................................................72
SAO CHỤP TÀI LIỆU....................................................................................72

RẤT HIỆU QUẢ..............................................................................................72
14.....................................................................................................................72
14,1%...............................................................................................................72
BÌNH THƯỜNG..............................................................................................72
27.....................................................................................................................72
27,3%...............................................................................................................72
CHƯA HIỆU QUẢ.........................................................................................72
9.......................................................................................................................72
9,1%.................................................................................................................72
KHÔNG ĐÁNH GIÁ ĐƯỢC...........................................................................72
49.....................................................................................................................72
49,5%...............................................................................................................72
6.......................................................................................................................72
THỜI GIAN NHẬN TÀI LIỆU.......................................................................72
PHÙ HỢP........................................................................................................72
57.....................................................................................................................72
57,6%...............................................................................................................72
KHÔNG PHÙ HỢP.........................................................................................72
11.....................................................................................................................72
11,1%...............................................................................................................72


PHƯƠNG THỨC NHẬN TÀI LIỆU...............................................................72
PHÙ HỢP........................................................................................................72
63.....................................................................................................................72
63,6%...............................................................................................................72
KHÔNG PHÙ HỢP.........................................................................................72
5.......................................................................................................................72
5,1%.................................................................................................................72
PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN..................................................................72

PHÙ HỢP........................................................................................................72
58.....................................................................................................................72
58,6%...............................................................................................................72
KHÔNG PHÙ HỢP.........................................................................................72
10.....................................................................................................................72
10,1%...............................................................................................................72
MỨC PHÍ........................................................................................................72
PHÙ HỢP........................................................................................................72
57.....................................................................................................................72
57,6%...............................................................................................................72
KHÔNG PHÙ HỢP.........................................................................................72
9.......................................................................................................................72
9,1%.................................................................................................................72
7.......................................................................................................................72
CÁC HOẠT ĐỘNG NHƯ: TỌA ĐÀM, HỘI THẢO, TRIỂN LÃM, HỘI
SÁCH, NÓI CHUYỆN CHUYÊN ĐỀ…DO THƯ VIỆN TỔ CHỨC ANH /CHỊ
THAM GIA.....................................................................................................72
THƯỜNG XUYÊN..........................................................................................72
1.......................................................................................................................72
1,0%.................................................................................................................72


THỈNH THOẢNG...........................................................................................72
36.....................................................................................................................72
36,4%...............................................................................................................72
KHÔNG BAO GIỜ.........................................................................................72
59.....................................................................................................................72
59,6%...............................................................................................................72
8.......................................................................................................................72
THEO ANH /CHỊ HÌNH THỨC TUYÊN TRUYỀN, GIỚI THIỆU NÀO

DƯỚI ĐÂY MÀ ẤN TƯỢNG VÀ TÁC ĐỘNG MẠNH ĐẾN NHU CẦU ĐỌC
CỦA ANH /CHỊ...............................................................................................72
QUA WEBSITE THƯ VIỆN/ TRƯỜNG.........................................................72
38.....................................................................................................................72
38,4%...............................................................................................................72
TRƯNG BÀY TÀI LIỆU.................................................................................72
28.....................................................................................................................72
28,3%...............................................................................................................72
TRIỂN LÃM....................................................................................................72
39.....................................................................................................................72
39,4%...............................................................................................................72
HỘI THẢO, TỌA ĐÀM..................................................................................72
25.....................................................................................................................72
25,3%...............................................................................................................72
HỘI NGHỊ BẠN ĐỌC.....................................................................................72
23.....................................................................................................................72
23,2%...............................................................................................................72
HỘI SÁCH.......................................................................................................72
44.....................................................................................................................72
44,4%...............................................................................................................72


NÓI CHUYỆN CHUYÊN ĐỀ..........................................................................72
15.....................................................................................................................72
15,2%...............................................................................................................72
9.......................................................................................................................72
ANH /CHỊ ĐƯỢC BIẾT NHỮNG THÔNG TIN VỀ CÁC BUỔI TUYÊN
TRUYỀN, GIỚI THIỆU QUA CÁC KÊNH THÔNG TIN NÀO?...................72
MẠNG XÃ HỘI (FACEBOOK)......................................................................72
39.....................................................................................................................72

39,4%...............................................................................................................72
BẢNG THÔNG TIN CỦA THƯ VIỆN...........................................................72
39.....................................................................................................................72
39,4%...............................................................................................................72
CÁN BỘ THƯ VIỆN.......................................................................................72
12.....................................................................................................................72
12,1%...............................................................................................................72
QUA WEBSITE...............................................................................................72
28.....................................................................................................................72
28,3%...............................................................................................................72
QUA THẦY CÔ/ BẠN BÈ...............................................................................72
58.....................................................................................................................72
58,6%...............................................................................................................72
PHỤ LỤC 3: HÌNH ẢNH MINH HỌA............................................................73


MỞ ĐẦU
1. Lý do lựa chọn đề tài
Thư viện chỉ trở thành thư viện thực sự khi nó bắt đầu phục vụ NDT.
Phục vụ NDT là chiếc cầu nối giữa kho tài liệu của thư viện với NDT, với cán
bộ thư viện. Phục vụ NDT là mục tiêu cuối cùng của bất kỳ một thư viện nào.
Càng phục vụ có hiệu quả cho nhiều NDT thì vai trò xã hội của thư viện ngày
càng tăng. Vì vậy nếu không có NDT thì thư viện mất đi luôn mục đích tồn tại
của mình và thôi không tồn tại như một thiết chế nữa. Các thư viện đang ngày
càng tự đổi mới và phát triển để nâng cao vị trí, vai trò của mình bằng cách
thu hút nhiều NDT. Điều này đặc biệt quan trọng đối với thư viện của các
Trường Đại học_nơi được coi là giảng đường thứ hai của sinh viên, trong đó
phải kể đến Thư viện Trường Đại học Hà Nội (TVĐHHN). TVĐHHN đã và
đang nỗ lực hoàn thành xuất sắc chức năng, nhiệm vụ truyền bá tri thức, cung
cấp thông tin phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu, công tác và giải trí cho

các cán bộ, giảng viên, sinh viên trong và ngoài trường.
Nâng cao hiệu quả của công tác phục vụ NDT là một trong những vấn
đề mà bất kỳ một cơ quan thư viện nào cũng cần chú trọng, TVĐHHN cũng
không ngoại lệ. Bởi hiệu quả của công tác phục vụ NDT là thước đo đánh giá
khả năng hoạt động cũng như sự phát triển của mỗi cơ quan TTTV. Đặc biệt
trong giai đoạn hiện nay TVĐHHN đang tiến tới xây dựng một thư viện điện
tử. Vậy vấn đề làm sao thu hút được lượng NDT đến thư viện ngày càng
đông, đáp ứng ngày càng cao đòi hỏi của sự nghiệp giáo dục ngày càng trở
nên cấp bách và là mối quan tâm hàng đầu của các cơ quan Thư viện nói
chung và ở TVĐHHN nói riêng.
Xuất phát từ thực tế đó tôi đã chọn đề tài: “Công tác phục vụ người
dùng tin tại Thư viện Đại học Hà Nội” làm đề tài khóa luận của mình.


2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
- Mục đích: Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng phục
vụ tại Thư viện Trường Đại học Hà Nội.
- Nhiệm vụ:
+ Làm rõ cơ sở lý luận của công tác phục vụ
+ Nêu thực trạng công tác phục vụ tại TVĐHHN
+ Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng phục vụ.
3. Tình hình nghiên cứu theo hướng đề tài
Đã có khá nhiều các đề tài trước nghiên cứu về Thư viện Trường Đại
học Hà Nội, các đề tài này tập trung chủ yếu ở các khía cạnh như : Công tác
xử lý tài liệu; Vấn đề tự động hóa; Các sản phẩm và dịch vụ; Công tác tổ chức
và khai thác nguồn lực thông tin; Công tác tổ chức kho mở…Nhưng chưa có
đề tài nào viết về “ Công tác phục vụ người dùng tin tại Thư viện Trường Đại
học Hà Nội”
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu đề tài
- Đối tượng: Công tác phục vụ người dùng tin.

- Phạm vi:
+ Phạm vi không gian: Thư viện Trường Đại học Hà Nội
+ Phạm vi thời gian: Năm 2012
5. Phương pháp nghiên cứu của đề tài
Trong quá trình nghiên cứu, tôi sử dụng các phương pháp nghiên cứu
sau:
+ Nghiên cứu tài liệu
+ Điều tra bảng hỏi
+ Phân tích số liệu, tổng hợp, thống kê
+ Quan sát
+ Phỏng vấn
6. Ý nghĩa về mặt lý luận và thực tiễn
- Về lý luận: Khẳng định nhiệm vụ, vai trò, tầm quan trọng của công
tác phục vụ NDT tại TVĐHHN
- Về thực tiễn: Phản ánh thực trạng công tác phục vụ NDT tại
TVĐHHN, phân tích những mặt đạt được và nhược điểm trong công tác phục
vụ. Từ đó đưa ra một số giải pháp khắc phục những nhược điểm đó.
7. Bố cục của khóa luận


Ngoài phần mục lục, lời mở đầu, danh mục các từ viết tắt, kết luận,
danh mục tài liệu tham khảo, phiếu điều tra công tác phục vụ, phần nội dung
của khóa luận gồm 3 chương như sau:
Chương 1: Tổng quan về công tác phục vụ người dùng tin và khái quát
về Thư viện đại học Hà Nội
Chương 2: Thực trạng công tác phục vụ người dùng tin tại Thư viện
Đại học Hà Nội
Chương 3: Một số nhận xét và giải pháp nhằm nâng cao chất lượng
phục vụ người dùng tin tại Thư viện Đại Học Hà Nội

CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN VỀ CÔNG TÁC PHỤC VỤ NGƯỜI DÙNG TIN
VÀ KHÁI QUÁT VỀ THƯ VIỆN TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÀ NỘI
1.1.Tổng quan về công tác phục vụ người dùng tin
1.1.1. Khái niệm
NDT là cá nhân hay tập thể có nhận và sử dụng thông tin của các cơ
quan thông tin thư viện theo yêu cầu của họ. Hay nói cách khác, NDT là
khách hàng, là người tiêu thụ sản phẩm và dịch vụ của các cơ quan thông tin
thư viện. Mặt khác, NDT cũng chính là người sản xuất “nguyên liệu thông
tin” cho hoạt động của cơ quan thông tin thư viện. Vì họ chính là người sản
sinh ra thông tin trong các công trình nghiên cứu của mình (tài liệu cấp 1),
nhưng họ lại là những NDT khi họ sử dụng thông tin tư liệu tại các cơ quan
thông tin –thư viện để viết nên các công trình đó. Tóm lại, có thể nói:
Người dùng tin là một cá nhân, một nhóm, một tập thể, một cơ quan,
tổ chức sử dụng tài liệu và các dịch vụ của thư viện nhằm mục đích công tác,
học tập, nghiên cứu, giải trí [1, 6].
Hay nói cách khác: NDT là tất cả các đối tượng có nhu cầu sử dụng
thông tin. NDT bao hàm cả người đọc, người sử dụng tài liệu thư viện.[1,6]
Có rất nhiều các khái niệm khác nhau khi nói về công tác phục vụ
người dùng tin:
Theo GS.TS Phan Văn cho rằng: Công tác phục vụ NDT nghiên cứu
hình thức, phương pháp tuyên truyền sách, giới thiệu sách báo và hướng dẫn
đọc sách; tổ chức phục vụ và thỏa mãn nhu cầu thông tin, hứng thú đọc sách
của NDT trong và ngoài thư viện. Công tác phục vụ NDT là thước đo hiệu
quả luân chuyển tài liệu sách báo và tác dụng của nó trong đời sống xã hội.
[7, 6]
TS. Lê Văn Viết lại nói: Công tác phục vụ NDT là hoạt động của các
cơ quan thông tin thư viện nhằm tuyên truyền và đưa ra phục vụ các dạng tài
liệu hoặc là bản sao của chúng, giúp đỡ người tới thư viện trong việc lựa

chọn và sử dụng tài liệu đó. Công tác này được xây dựng trên sự kết hợp các


quá trình liên quan chặt chẽ với nhau của việc phục vụ thư viện, phục vụ
thông tin, tra cứu.[6, 370].
Công tác người đọc luôn được coi là công tác quan trọng của thư viện.
Bởi vì, thông qua công tác này vốn tài liệu quý giá của thư viện mới được sử
dụng có hiệu quả, mới phát huy được tác dụng trong phát triển mọi mặt của
đất nước,từ đó vị trí, vai trò xã hội của thư viện mới được khẳng định_ Theo
ông Phạm Thế Khang [1,10].
Các khái niệm này đều cho rằng công tác phục vụ NDT của cơ quan
TT-TV là tuyên truyền, hướng dẫn và tổ chức phục vụ NDT sử dụng kho sách
báo phong phú, đa dạng của thư viện nhằm đáp ứng nhu cầu nghiên cứu, học
tập, giảng dạy, giải trí, lao động sản xuất…phù hợp với nghề nghiệp, trình độ
văn hóa, tâm sinh lý lứa tuổi. Như vậy:
Công tác phục vụ NDT là hoạt động quan trọng đối với bất kỳ một cơ
quan TT-TV nào, trong đó bao gồm các hình thức, phương pháp phục vụ và
tuyên truyền, giới thiệu tài liệu, hướng dẫn NDT nhằm thỏa mãn nhu cầu tin,
tăng hứng thú đọc sách của NDT trong và ngoài thư viện. Là thước đo hiệu
quả chất lượng hoạt động của một cơ quan TT- TV.
Đây chính là khâu cuối cùng nhằm đáp ứng hiệu quả nhanh chóng,
chính xác nhu cầu NDT; Công tác này là cầu nối trực tiếp, hiệu quả giữa các
cơ quan TT – TV và NDT giúp cho họ có thể tìm hiểu, khai thác những vấn
đề mà họ cần nghiên cứu một cách kịp thời và hiệu quả. Giúp truyền bá tri
thức, văn hóa như đúng vai trò chức năng của một cơ quan và thiết chế văn
hóa quan trọng trong xã hội.
Nhiệm vụ của mọi thư viện là phải làm sao thu hút được lượng NDT
đến thư viện ngày càng đông, đáp ứng ngày càng cao đòi hỏi của xã hội. Ngày
nay thư viện cũng phải tìm đến với NDT để làm sao phát huy được hết giá trị
kho tàng tri thức có trong thư viện.

1.1.2. Vai trò của công tác phục vụ người dùng tin trong hoạt động thư
viện


Trong hoạt động TT- TV, công tác phục vụ NDT có vai trò sau: Công
tác phục vụ NDT tạo điều kiện đưa tài nguyên vào vận hành có mục đích và ý
nghĩa để giải quyết mối quan hệ giữa NDT và vốn tài liệu thư viện.
Phục vụ NDT là cơ sở để kiểm tra, đánh giá các khâu hoạt động TTTV, phục vụ NDT là bề nổi có tính chất quyết định sự tồn tại và phát triển của
thư viện.
Các công đoạn nghiệp vụ thư viện cho dù có chuẩn bị tốt mà không
được đưa ra vận hành sẽ không có ý nghĩa. Bởi công tác phục vụ NDT liên
quan, chi phối toàn bộ các khâu công tác khác của thư viện. Thông qua công
tác này để thư viện đáp ứng và thỏa mãn mọi nhu cầu về thông tin, tài liệu của
NDT bằng việc sử dụng các công cụ tra cứu: hệ thống mục lục, các sản phẩm
thông tin… truyền thống, hiện đại để tìm kiếm thông tin, tài liệu cho mình.
Trên cơ sở đó thư viện có thể định hướng đúng đối tượng NDT, góp
phần tích cực vào công tác học tập, nghiên cứu, nâng cao hiểu biết cho NDT.
Công tác này được xem là tấm gương phản ánh đầy đủ và rõ nét về hiệu quả
hoạt động của một cơ quan TT-TV.
1.1.3. Nhiệm vụ của công tác phục vụ người dùng tin trong hoạt động thư
viện
Trong hoạt động Thông tin – Thư viện nhiệm vụ cơ bản của công tác
phục vụ NDT là:
- Giúp cho NDT lựa chọn nhanh chóng, chính xác và đúng hướng
những tài liệu , thông tin mà họ cần, phù hợp với nhu cầu của họ thông qua
vốn tài liệu của thư viện đã xây dựng, cùng với các công cụ tra cứu.
- Tuyên truyền giới thiệu những sách báo cần thiết, tốt nhất cho từng
người, từng nhóm người hoặc toàn thể NDT khi họ đến sử dụng thư viện.
- Tổ chức trưng bày, triển lãm tài liệu, nói chuyện giới thiệu tài liệu,
mạn đàm, trao đổi chủ đề nhân những sự kiện lớn.

- Giới thiệu các tài liệu mang tính thời sự, có giá trị thông tin cao (báo,
tạp chí, tin nhanh…) tài liệu phục vụ cho việc giải trí, nâng cao đời sống văn
hóa, tinh thần (tác phẩm văn học, sách nhạc…) cho NDT.
- Hướng dẫn đọc sách đúng phương pháp, đúng đối tượng, đúng mục
tiêu quan điểm của Đảng, đọc có hệ thống và hiệu quả. Không đọc tài liệu có
nội dung sai lệch, không lành mạnh.
- Xây dựng thói quen đọc sách báo, xây dựng văn hóa đọc cho NDT…
1.2. Khái quát về Thư viện Trường Đại học Hà Nội
1.2.1. Vài nét về quá trình hình thành và phát triển Thư viện
Thư viện Trường Đại học Hà Nội ra đời ngay sau khi Trường ĐHHN
được thành lập (năm 1959). Quá trình hình thành và phát triển của Thư viện
gắn liền với lịch sử hình thành và phát triển của Trường ĐHHN.
Trong những năm đầu mới thành lập, Thư viện chỉ là một tổ công tác
phục vụ tư liệu cho Nhà trường, trực thuộc phòng Giáo vụ. Điều kiện hoạt
động của thư viện lúc ấy rất khó khăn, cơ sở vật chất thiếu thốn, vốn tài liệu
nghèo nàn chủ yếu do các nước trong hệ thống xã hội chủ nghĩa tài trợ, biếu
tặng. Từ đó cho đến năm 2012 thư viện đã trải qua các bước phát triển như
sau:
Năm 1984, lãnh đạo Nhà trường quyết định tách Tổ Tư liệu ra khỏi
Phòng Giáo vụ thành một đơn vị độc lập trực thuộc Ban Giám hiệu với tên
gọi là: “Thư viện Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội”.
Năm 2000, với yêu cầu đổi mới chương trình, phương pháp giảng dạy,
nâng cao chất lượng đào tạo ngoại ngữ trong giai đoạn công nghiệp hóa-hiện
đại hóa đất nước, Ban Giám hiệu trường quyết định sáp nhập Thư viện với
phòng Thông tin và đổi tên thành “Trung tâm Thông tin – Thư viện Trường
Đại học Ngoại ngữ Hà Nội”. Trong quá trình hoạt động, Thư viện đã không
ngừng nâng cấp cơ sở vật chất kỹ thuật, đổi mới tổ chức và hoạt động, từng
bước ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động nghiệp vụ.

Năm 2003, Thư viện đã thực hiện dự án nâng cấp, hiện đại hóa thư viện
theo hướng mở, bằng nguồn vốn vay của Ngân hàng thế giới (World Bank)
mức A với mức đầu tư là 500.000 USD. Ngày 5/12/2003, Trung tâm đã đi vào
hoạt động tại trụ sở mới và không ngừng hoàn thiện cơ sở vật chất, trang thiết
bị. Đặc biệt, năm 2005, Trung tâm đã ứng dụng và triển khai phần mềm quản
trị thư viện điện tử tích hợp Libol – một phần mềm đáp ứng tương đối đầy đủ
tính năng của một thư viện hiện đại. Hiệu quả hoạt động của Trung tâm ngày
càng cao nhờ những tiện ích mà phần mềm Libol mang lại.
Đến năm 2006, Trường đổi tên thành Đại học Hà Nội theo Quyết định
số 190/2006/QĐ-TTg của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng. Do đó, Thư viện có
tên mới “Trung tâm Thông tin – Thư viện Trường Đại học Hà Nội”.
Tuy nhiên, từ ngày 01/10/2010, theo quyết định số 1332/QĐ-ĐHHN của
Hiệu trưởng Trường Đại học Hà Nội, căn cứ Quy chế mẫu tổ chức và hoạt
động thư viện trường đại học ban hành kèm theo Quyết định số 13/2008/QĐBVHTTDL của Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch, Trung tâm
Thông tin Thư viện Trường Đại học Hà Nội chính thức đổi tên thành “Thư viện
Trường Đại học Hà Nội” (gọi tắt là Thư viện Đại học Hà Nội – TVĐHHN).
Từ đó đến nay, TV ĐHHN đã đi vào hoạt động ổn định và từng bước
hiện đại, đóng góp hiệu quả vào công tác đào tạo, nghiên cứu khoa học của
Nhà trường và góp phần thúc đẩy sự phát triển của ngành giáo dục đào tạo
của nước ta trong giai đoạn mới.
1.2.2. Chức năng, nhiệm vụ của thư viện
Theo Quy chế mẫu về tổ chức và hoạt động thư viện trường đại học
(Ban hành kèm Quyết định số 13/2008/QĐ-BVHTTDL ngày 10/3/2008 của
Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch):
“Thư viện trường đại học có chức năng phục vụ hoạt động giảng dạy,
học tập, nghiên cứu khoa học, triển khai ứng dụng tiến bộ khoa học công
nghệ và quản lí của nhà trường thông qua việc sử dụng, khai thác các loại tài

liệu có trong thư viện (tài liệu chép tay, in, sao chụp, khắc trên mọi chất liệu,
tài liệu điện tử, mạng Internet,…)
1.2.2.1. Chức năng
Thư viện Trường ĐHHN là tổ chức sự nghiệp thuộc Trường, thực hiện
chức năng sau : thông tin, thu thập, xử lý, bảo quản, cung cấp và phổ biến
thông tin tư liệu bằng nhiều hình thức khác nhau, cung cấp các nguồn thông
tin phục vụ cho các hoạt động của Nhà trường; đăng tải thông tin giới thiệu,
quảng bá về trường. Tổ chức xây dựng và quản lý khai thác vốn tư liệu của
thư viện phục vụ cho công tác giảng dạy, học tập, NCKH của cán bộ, giảng
viên và sinh viên trong Nhà trường.
1.2.2.2. Nhiệm vụ
Nhiệm vụ của TVĐHHN bao gồm:
- Tham gia đóng góp ý kiến cho Ban Giám hiệu về công tác thông tin,
tư liệu phục vụ cho quá trình đào tạo, giảng dạy và nghiên cứu khoa học của
trường.
- Lập kế hoạch xây dựng và phát triển thông tin theo yêu cầu nhiệm vụ
của Nhà trường.
- Thu thập, bổ sung, trao đổi thông tin tư liệu cần thiết, tiến hành xử lý,
cập nhật dữ liệu đưa vào hệ thống quản lý và tìm tin tự động và tổ chức cơ sở
hạ tầng thông tin.
- Phục vụ thông tin tư liệu cho NDT là cán bộ, giảng viên, sinh viên
trong công tác giảng dạy, nghiên cứu và học tập.
- Hướng dẫn giúp NDT tiếp cận cơ sở dữ liệu và khai thác các nguồn
tin trên mạng.
- Kết hợp với các đơn vị chức năng trong Trường hoàn thành tốt việc
quản lý, sử dụng có hiệu quả cơ sở vật chất kỹ thuật, vốn tài liệu trong
Trường.
- Thực hiện việc trao đổi, hợp tác với Liên hiệp thư viện các trường đại
học trong và ngoài khu vực về chuyên môn nghiệp vụ thông tin - thư viện.

1.2.3. Cơ cấu tổ chức và đội ngũ nhân sự
1.2.3.1. Cơ cấu tổ chức
Thư viện Trường ĐHHN là một đơn vị trong cơ cấu tổ chức của
ĐHHN. Thư viện phục vụ NDT thông qua việc tổ chức thư viện trung tâm và
các thư viện thành viên (thực chất là các phòng tư liệu/thư viện và các tủ sách
chuyên dùng).
BAN GIÁM ĐỐC

Tổ
nghiệp
vụ thư
viện

Tổ

Tổ

Tổ

Tổ trực

Tổ An

Dịch

tập huấn

Marketing

kĩ thuật

ninh

và

và tổ chức sự

vụ

giải đáp

kiện

thông

Sơ đồ 1.1 Cơ cấu tổ chức của Thư viện Đại học Hà Nội
tin

Trong đó nhiệm vụ và chức năng của từng phòng ban được phân chia
như sau:
+ Ban giám đốc: có nhiệm vụ tổ chức và quản lý điều hành toàn bộ các
hoạt động của Trung tâm.
+ Tổ Nghiệp vụ (Library Resource Processing Section): Bổ sung tư
liệu, biên mục, sưu tầm, tìm kiếm thông tin theo yêu cầu, thanh lọc tài liệu,
biên soạn các sản phẩm thông tin.
+ Tổ dịch vụ: Phụ trách quầy dịch vụ mượn, trả tài liệu; Quản lý tài liệu
các kho Tiếng Viêt, Chuyên ngành và Ngoại văn; Quản trị dữ liệu Libol và hỗ
trợ kỹ thuật Nghiệp vụ; Trực phục vụ đọc, mượn - trả tài liệu, hướng dẫn tra

cứu sách, báo, tạp chí, băng đĩa, tại các phòng tư liệu; thực hiện các yêu cầu
tin của người dùng tại các phòng tư liệu.


+ Tổ tập huấn và giải đáp thông tin: Hỗ trợ, hướng dẫn NDT sử dụng
thư viện, tập huấn NDT sử dụng vốn tài liệu của Thư viện và mở các lớp tập
huấn theo yêu cầu người dùng. Tiếp nhận và trả lời những thắc mắc của NDT
về nội quy, chính sách của Thư viện, chuyển các yêu cầu tin đến đúng bộ
phận trực tiếp đáp ứng yêu cầu tin đó, sắp xếp lịch tập huấn và hướng dẫn
NDT lần đầu đến Thư viện.
+ Tổ Maketing và tổ chức sự kiện: Giới thiệu và cung cấp các sản phẩm
và dịch vụ thông tin tới người dùng tin; chuyên tổ chức các cuộc hội thảo, hội
nghị, triển lãm…liên quan đến việc quảng bá hình ảnh của thư viện.
+ Tổ trực kỹ thuật: Phụ trách mạng máy tính, phần mềm học ngoại ngữ
qua mạng, cung cấp các CSDL, thực hiện một số dịch vụ: in ấn, nhân bản,
biên tập bản tin điện tử, sửa chữa bảo dưỡng, vận hành thiết bị kỹ thuật, tập
huấn người dùng tin sử dụng hệ thống mạng máy tính của Thư viện.
+ Tổ An ninh, môi trường và trực gửi đồ: Thực hiện toàn bộ các
công việc giám sát, phòng chống cháy nổ và mọi hành vi xâm hại khác
trong phạm vi toà nhà Thư viện để bảo vệ nguyên vẹn tài sản của Thư
viện cũng như tài sản của NDT, khách đến tham quan và làm việc tại đây,
làm các công tác vệ sinh.
1.2.3.2. Đội ngũ nhân sự
Hiện nay, Thư viện Trường Đại học Hà Nội có tổng số 22 cán bộ.
Trong đó, có 15 thư viện viên là những người có trình độ đại học và sau đại
học chuyên ngành thư viện, 04 kỹ thuật viên đã được đào tạo về chuyên
ngành công nghệ thông tin và điện tử viễn thông, 03 cán bộ an ninh và vệ sinh
môi trường.
TT
1

2
3

Trình độ
Thạc sĩ thư viện
Cử nhân thư viện
Cử nhân công nghệ thông tin

Số lượng
10
05
01

Tỷ lệ (%)
45,5 %
22,7 %
4,55 %


4
5

Cử nhân ngoại ngữ
01
Cao đẳng, Trung cấp, phổ thông
05
Bảng 1.1. Trình độ chuyên môn của cán bộ

4,55 %
22,7 %

Thư viện Trường Đại học Hà Nội
TT
1
2
3
5
6
7
8

Bộ phận
Số lượng cán bộ (người)
Ban Giám đốc
03
Tổ Dịch vụ
04
Tổ An ninh
02
Tổ tập huấn và giải đáp thông tin
02
Tổ Kĩ thuật
04
Tổ Nghiệp vụ
06
Tổ Marketing và tổ chức sự kiện
01
Bảng 1.2. Cách bố trí nhân sự tại thư viện
Ngoài ra, Thư viện hiện đang có 01 cán bộ đang theo học tiến sĩ tại

Australia, 07 cán bộ đang theo học thạc sĩ chuyên ngành thư viện và 01 cán
bộ đang theo học Văn bằng hai tiếng Anh.
1.2.4. Vốn tài liệu và cơ sở vật chất
1.2.4.1. Vốn tài liệu
TVĐHHN đang sở hữu một khối lượng vốn tài liệu đa dạng và phong
phú. Với đặc thù là một trường đào tạo chuyên ngành về ngoại ngữ, do vậy
phần lớn nguồn tài liệu của Thư viện là ngoại văn với nhiều thứ tiếng khác
nhau như: tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Trung, tiếng Hàn Quốc, tiếng Nhật,
tiếng Ý, tiếng Tây Ban Nha… Ngoài ra còn có nhiều tài liệu giáo trình bằng
tiếng Việt để phục vụ cho NDT trong quá trình học tập tiếng nước ngoài.
Cụ thể như sau:
- Tài liệu truyền thống:
* Sách: Tổng số: 21.048 tên tài liệu; 32.271 số bản tài liệu
Trong đó:
TT

Loại hình tài liệu
1

Sách

Sách Tiếng Việt
Sách ngoại văn

Số tên tài liệu
4.518
14.235

Sốbản
7.316

18.858