Các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự trong Luật hình sự Việt Nam (trên cơ sở thực tiễn địa bàn tỉnh Hà Giang)

I H C QU C GIA H N I
KHOA LU T

V

NG

C THO

Các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự
trong Luật hình sự Việt Nam
(trên cơ sở thực tiễn địa bàn tỉnh Hà Giang)

LU NV NTH CS LU T H C

HN I - 2016


I H C QU C GIA H N I
KHOA LU T

V

NG

C THO

Các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự
trong Luật hình sự Việt Nam
(trên cơ sở thực tiễn địa bàn tỉnh Hà Giang)
Chuyờnngnh:Lu thỡnhs vT t nghỡnhs

Ms : 60 38 01 04

LU NV NTH CS LU T H C

Ng

ih

ng d n khoa h c: TS. TR NH TI N VI T

HN I - 2016


M CL C
Trang
Trang ph bìa
L i cam đoan
M cl c
Danh m c các t vi t t t
Danh m c các b ng
M
Ch

U .......................................................................................................... 4
ngă1: M T S

V Nă

CHUNG V CÁCăTỊNHăTI TăT NGă

N NGă TRÁCHă NHI Mă HỊNHă S
S
1.1.

TRONG LU Tă HỊNHă

VI T NAM ................................ Error! Bookmark not defined.

Kháiăni m,ăỦăngh aăvƠăphơnălo iăcácătìnhăti tăt ngăn ngătráchă
nhi măhìnhăs .................................. Error! Bookmark not defined.

1.1.1.

Khái ni m các tình ti t t ng n ng trách nhi m hình s Error! Bookmark not de

1.1.2.

Ý ngh a c a các tình ti t t ng n ng trách nhi m hình s Error! Bookmark not d

1.1.3.

Phân lo i các tình ti t t ng n ng trách nhi m hình s Error! Bookmark not defi

1.2.

căđi măvƠăvaiătròăc aăcácătìnhăti tăt ngăn ngătráchănhi m
hìnhăs trong vi c quy tăđ nhăhìnhăph tError! Bookmark not defined.

1.2.1.
1.2.2.

c đi m c a các tình ti t t ng n ng trách nhi m hình s Error! Bookmark not
Vai trò các tình ti t t ng n ng trách nhi m hình s trong vi c
quy t đ nh hình ph t .......................... Error! Bookmark not defined.

1.3.

Kháiă quátă l ch s hìnhă thƠnhă vƠă phátă tri n c aă quyă đ nh v
cácătìnhăti tăt ngăn ngătráchănhi măhìnhăs trong lu tăhìnhăs
Vi t Nam t sauăCáchăm ngăthángă8ăn mă1945ăđ n khi ban
hƠnhăB lu tăhìnhăs n mă1999 ...... Error! Bookmark not defined.

1.3.1.

Giai đo n t sau cách m ng tháng 8 n m 1945 đ n pháp đi n

hóa l n th nh t - B lu t hình s Vi t Nam n m 1985Error! Bookmark not de
1.3.2.

Giai đo n t sau khi ban hành B lu t hình s n m 1985 đ n

pháp đi n hóa l n th hai - B lu t hình s n m 1999Error! Bookmark not def

1


Ch

ngă2: QUYă

NH C A B

LU TăHỊNHăS

VI TăNAMăN Mă

1999 V CÁCăTỊNHăTI TăT NGăN NGăTRÁCHăNHI M
HỊNHă S

VĨă TH C TI Nă ă ÁPă D NGă TRÊNă

Aă BĨNă

T NHăHĨăGIANG ........................... Error! Bookmark not defined.
2.1.

Quyă đ nh c a B lu tă hìnhă s

Vi tă Namă n mă 1999ă v cácă

tìnhăti tăt ngăn ngătráchănhi măhìnhăs Error! Bookmark not defined.
2.1.1.

N i dung ............................................ Error! Bookmark not defined.

2.1.2.

Nh n xét ............................................ Error! Bookmark not defined.

2.2.

Th c ti năápăd ngăcácătìnhăti tăt ngăn ngătráchănhi măhìnhă
s trênăđ aăbƠnăt nhăHƠăGiang ....... Error! Bookmark not defined.

2.2.1.

Khái quát đ c đi m kinh t - xã h i c a đ a bàn t nh Hà GiangError! Bookmark

2.2.2.

Th c ti n quy t đ nh hình ph t và vi c áp d ng các tình ti t t ng

n ng trách nhi m hình s trên đ a bàn t nh Hà GiangError! Bookmark not defi
2.2.3.

M t s t n t i, h n ch c a vi c áp d ng các tình ti t t ng n ng
TNHS trong vi c quy t đ nh hình ph t trên đ a bàn t nh Hà
Giang và nguyên nhân c b n ........... Error! Bookmark not defined.

Ch

ngă 3: TI P T Că HOĨNă THI Nă PHÁPă LU Tă VĨă NH NG
GI Iă PHÁPă ă NÂNGă CAOă HI U QU

ÁPă D NGă CÁCă

TỊNHă TI Tă T NGă N NGă TRÁCHă NHI Mă HỊNHă S
TRONG LU TăHỊNHăS
3.1.

VI T NAMError! Bookmark not defined.

S c n thi t ph i ti p t căhoƠnăthi năvƠănơngăcaoăhi u qu ápă
d ng cácătìnhăti tăt ngăn ngătráchănhi măhìnhăs trong lu t
hìnhăs Vi t Nam............................. Error! Bookmark not defined.

3.1.1.

V m t lý lu n ................................... Error! Bookmark not defined.

3.1.2.

V m t th c ti n ................................ Error! Bookmark not defined.

3.1.3.

V m t l p pháp ................................ Error! Bookmark not defined.

3.2.

Ti p t căhoƠnăthi năquyăđ nh c a B lu tăhìnhăs Vi t Nam

v cácătìnhăti tăt ngăn ngătráchănhi măhìnhăs Error! Bookmark not defined
3.2.1.

Nh n xét ............................................ Error! Bookmark not defined.

2

3.2.2.

Ti p t c hoàn thi n các quy đ nh c a B lu t hình s Vi t Nam
n m 2015 v các tình ti t t ng n ng trách nhi m hình s Error! Bookmark not

3.3.

Nh ng gi iăphápăkhácănơngăcaoăhi u qu ápăd ngăquyăđ nh
c a B lu tă hìnhă s

Vi t Nam v cácă tìnhă ti tă t ngă n ng

tráchănhi măhìnhăs ........................ Error! Bookmark not defined.
3.3.1.

Ki n toàn đ i ng cán b xét x ....... Error! Bookmark not defined.

3.3.2.

M t s gi i pháp ph i h p khác ........ Error! Bookmark not defined.

K T LU N .................................................... Error! Bookmark not defined.
DANH M CăTĨIăLI U THAM KH O ..................................................... 12

3


M

U

1.ăTínhăc păthi tăc aăđ ătƠi
Trong lý lu n khoa h c lu t hình s , khái ni m t i ph m là khái ni m
c b n nh t. Khái ni m này m t m t là c s th ng nh t cho vi c xác đ nh
nh ng t i ph m c th trong ph n các t i ph m c a B lu t hình s , m t khác
c ng th hi n m t cách rõ nét nh ng nguyên t c c b n c a lu t hình s Vi t
Nam. B lu t hình s n m 1999, s a đ i n m 2009 đã nêu khái ni m t i
ph m nh sau:
T i ph m là hành vi nguy hi m cho xã h i đ
hình s , do ng

c quy đ nh trong B lu t

i có n ng l c trách nhi m hình s th c hi n m t cách c ý

ho c vô ý, xâm ph m đ c l p, ch quy n, th ng nh t, toàn v n lãnh th T
qu c, xâm ph m ch đ chính tr , ch đ kinh t , n n v n hoá, qu c phòng,
an ninh, tr t t , an toàn xã h i, quy n, l i ích h p pháp c a t ch c, xâm
ph m tính m ng, s c kh e, danh d , nhân ph m, t do, tài s n, các quy n, l i
ích h p pháp khác c a công dân, xâm ph m nh ng l nh v c khác c a tr t t
pháp lu t xã h i ch ngh a [39, i u 8].
Vi c xác đ nh t i ph m và l a ch n bi n pháp x lý thích h p cho các
tr

ng h p ph m t i c th là quá trình ho t đ ng ph c t p. Trong th c ti n

t i t m th hi n h t s c đa d ng và phong phú. Do đó, “Nhà n

c không th

quy đ nh m t m c hình ph t c th và chính xác áp d ng cho t ng hành vi
ph m t i, mà ch có th quy đ nh khung hình ph t cho m t hành vi ph m t i
gi ng nhau c b n v ch t nh ng khác nhau v l
nhau v l

ng ph thu c vào nhi u y u t và đ

hai nhóm tình ti t có n i dung ý ngh a trái ng
c a hành vi ph m t i và đ

ng” [34, tr.100]. S khác
c Nhà n

c quy đ nh thành

c nhau, làm thay đ i m c đ

c g i là tình ti t t ng n ng và tình ti t gi m nh

trách nhi m hình s ...
Theo quy đ nh t i

i u 45 B lu t hình s Vi t Nam, thì khi quy t

4


đ nh hình ph t, Tòa án không ch c n c vào các quy đ nh c a B lu t hình
s , c n c vào tính ch t và m c đ nguy hi m cho xã h i c a hành vi ph m
t i, nhân thân ng

i ph m t i, mà còn ph i c n c vào các tình ti t gi m nh

và t ng n ng trách nhi m hình s . Nh v y, B lu t hình s đã quy đ nh các
tình ti t gi m nh và t ng n ng trách nhi m hình s là m t trong nh ng c n
c c n thi t đ Tòa án xem xét khi quy t đ nh hình ph t. Quy t đ nh hình
ph t là ho t đ ng áp d ng pháp lu t quan tr ng trong giai đo n xét x v án
hình s . Quy t đ nh hình ph t chính xác, khách quan là c s đ đ t đ
m c đích c a hình ph t: tr ng tr và giáo d c, c i t o ng
ng a h ph m t i m i; r n đe, ng n ng a nh ng ng
khi hình ph t đ
m iđ tđ

c các

i ph m t i; ng n

i khác trong xã h i. Ch

c quy t đ nh m t cách chính xác thì m c đích c a hình ph t

c, giúp cho ng

i b k t án t mình ý th c đ

c s công b ng

c a pháp lu t và b n thân h c ng th y rõ l i l m, sai ph m mà quy t tâm c i
t o tr thành ng

i công dân có ích cho xã h i. Hình ph t đ

c quy t đ nh

quá nh so v i tính ch t và m c đ nguy hi m c a t i ph m đã đ
hi n s sinh ra

ng

i ph m t i và

pháp lu t, còn hình ph t đ
án, c ng nh nh ng ng
đ i Nhà n

nh ng ng

c th c

i khác thái đ coi th

c quy t đ nh quá n ng s gây ra

ng

ng

ib k t

i khác tâm lý oán h n, m t ni m tin, ti p t c ch ng

c và xã h i.

Nh v y, cùng v i các c n c khác và các tình ti t gi m nh , các tình
ti t t ng n ng trách nhi m hình s có vai trò quan tr ng trong vi c l

ng

hình. Do đó, vi c nghiên c u riêng r đ làm sáng t nh ng v n đ lý lu n và
th c ti n xung quanh các tình ti t t ng n ng trách nhi m hình s s góp ph n
gi i quy t v án hình s đ

c khách quan, chính xác, công b ng, đúng pháp

lu t, đ ng th i th hi n rõ n i dung ph

ng trâm - “nghiêm tr k t h p v i

khoan h ng”, “tr ng tr k t h p v i giáo d c” trong chính sách hình s c a
Nhà n

c ta, c ng nh b o đ m th c hi n t t h n nguyên t c phân hóa trách

5


nhi m hình s và cá th hóa hình ph t đ i v i ng

i ph m t i. Tuy nhiên,

trong quá trình quy t đ nh hình ph t, vi c nh n th c và áp d ng các tình ti t
t ng n ng trách nhi m hình s còn khá nhi u b t c p ví d nh : tình ti t
“ph m t i có t ch c” (đi m a kho n 1
n

c” (đi m i kho n 1

i u 48); “xâm ph m tài s n Nhà

i u 48); “ph m t i gây h u qu nghiêm tr ng, r t

nghiêm tr ng ho c đ c bi t nghiêm tr ng” (đi m k kho n 1

i u 48); “l i

d ng hoàn c nh chi n tranh, tình tr ng kh n c p, thiên tai, d ch b nh ho c
nh ng khó kh n đ c bi t khác c a xã h i đ ph m t i” (đi m l kho n 1
48); v.v...

i u

c bi t, vai trò c a các tình ti t này trong vi c quy t đ nh hình

ph t c ng đòi h i c n làm sáng t ho c có v n b n h

ng d n áp d ng th ng

nh t pháp lu t. V a qua, i u 52 B lu t hình s n m 2015 đã làm rõ các tình
ti t t ng n ng trách nhi m hình s sau: Ph m t i đ i v i ng
ph n có thai, ng

i đ 70 tu i tr lên (tr

tr em, ph n có thai và ng
không th t v đ
ng

c, ng

id

i 16 tu i,

c đây, quy đ nh ph m t i đ i v i

i già); ph m t i đ i v i ng

i

trong tình tr ng

i khuy t t t n ng ho c khuy t t t đ c bi t n ng,

i b h n ch kh n ng nh n th c ho c ng

i l thu c mình v m t v t

ch t, tinh th n, công tác ho c các m t khác. Nh v y, v c b n, nh ng tình
ti t t ng n ng trách nhi m hình s đ

c quy đ nh t i i u 52 B lu t hình s

n m 2015 không có nhi u s a đ i so v i quy đ nh t

ng ng trong B lu t

hình s n m 1999 hi n hành. M t s đi m m i so v i quy đ nh c a B lu t
hình s n m 1999 đó là
tr

i u 52 B lu t hình s n m 2015 b sung thêm

ng h p ph m t i đ i v i ng

i b h n ch kh n ng nh n th c là tình

ti t t ng n ng trách nhi m hình s đ i v i ng

i ph m t i, c ng nh s a đ i

cho chính xác m t s tình ti t t ng n ng nh ph m t i đ i v i ng
tu i, ph m t i đ i v i ng

id

i 16

i đ 70 tu i tr lên; v.v... Tuy nhiên, vi c nh n

th c và áp d ng tình ti t này còn nhi u h n ch chính vì v y, vi c ti p t c

nghiên c u đ tài này và th c ti n áp d ng trên đ a bàn c th là t nh Hà

6


Giang rõ ràng có tính c p thi t, đáp ng yêu c u đ u tranh phòng, ch ng t i
ph m trong tình hình m i.
2.ăTìnhăhìnhănghiênăc u
Qua tham kh o lu n v n và nhi u công trình nghiên c u v các tình
ti t t ng n ng, gi m nh trách nhi m hình s nói chung đã đ

cđ c pv i

t cách là m t c n c quy t đ nh hình ph t, còn nghiên c u riêng r v các
tình ti t t ng n ng trách nhi m hình s ch a có nhi u mà m i đ c p chung,
ch ng h n nh :
(1)ăSáchăchuyênăkh o,ăsáchăthamăkh o,ăgiáoătrìnhầ:
- Tr nh Qu c To n, Ch

ng XVI - Quy t đ nh hình ph t, Trong sách:

Giáo trình Lu t hình s Vi t Nam (Ph n chung), Khoa Lu t,

i h c Qu c

gia Hà N i, 2001, tái b n 2007, GS.TSKH. Lê V n C m ch biên;
- Lê V n

,

nh t i danh và quy t đ nh hình ph t trong lu t hình s

Vi t Nam, Nxb. Công an nhân dân, Hà N i, 2005;
-D

ng Tuy t Miên,

nh t i danh và quy t đ nh hình ph t, Nxb. Lao

đ ng Xã h i, Hà N i, 2007;
- inh V n Qu , Tìm hi u hình ph t và quy t đ nh hình ph t trong lu t
hình s Vi t Nam, Nxb. Chính tr Qu c gia Hà N i, 2000;
-

inh V n Qu , Các tình ti t gi m nh , t ng n ng trách nhi m hình

s trong lu t hình s Vi t Nam, Nxb. Chính tr Qu c gia Hà N i, 2000; v.v...
(2) Lu năán,ălu n v năth căs ălu t h c:
- D

ng Tuy t Miên, Quy t đ nh hình ph t trong lu t hình s Vi t

Nam, Lu n án ti n s lu t h c, Tr

ng

i h c Lu t Hà N i, 2004;

- Nguy n Th Bình, Quy t đ nh hình ph t trong đ ng ph m, Lu n v n
th c s lu t h c, Khoa Lu t,

-

i h c Qu c gia Hà N i, 2009;

ào Th Nga, Quy t đ nh hình ph t đ i v i ng

ph m t i, Lu n v n th c s lu t h c, Tr

7

ng

i ch a thành niên

i h c Lu t Hà N i, 1997;


- Nguy n Minh Khuê, Quy t đ nh hình ph t đ i v i ng
niên ph m t i, Lu n v n th c s lu t h c, Khoa Lu t,

i ch a thành

i h c Qu c gia Hà

N i, 2006;
- Ph m M nh Toàn, Các tình ti t t ng n ng trách nhi m hình s đ i
v i ng

i ch a thành niên ph m t i, Lu n v n th c s lu t h c, Khoa Lu t,

i h c Qu c gia Hà N i, 2012; v.v...
(3)ăCácăbƠiăvi tătrênăcác t păchíăchuyênăngƠnh:
- Lê C m, Tr nh Ti n Vi t, Vai trò c a các tình ti t t ng n ng, gi m
nh trách nhi m hình s thu c v nhân thân ng

i ph m t i trong vi c quy t

đ nh hình ph t, Ph n III, s 1/2002;
- Bùi Ki n Qu c, Các tình ti t t ng n ng, gi m nh trách nhi m hình
s trong B lu t hình s Vi t Nam, T p chí Lu t h c, s 6/2000;
- Tr nh Ti n Vi t, Bàn v các tình ti t t ng n ng trong vi c cá th hóa
trách nhi m hình s và hình ph t, T p chí Ki m sát, s 4/2003;
- Tr nh Ti n Vi t, Các tình ti t t ng n ng trách nhi m hình s : M t s
v n đ lý lu n và th c ti n, T p chí Ngh lu t, s 4/2006;
- V Thành Long, Áp d ng các quy đ nh c a B lu t hình s n m 1999
v tình ti t t ng n ng "ph m t i có t ch c" và ph m t i nhi u l n, T p chí
Ki m sát, s 21(11)2006;
- V Thành Long, Bàn v vi c áp d ng tình ti t t ng n ng “Xâm ph m
tài s n c a nhà n

c” đ i v i ng

i ph m t i tham ô tài s n, T p chí Ki m

sát, s 6/2006;
- Nguy n

c Mai, "Gi t tr em" hay "Ph m t i đ i v i tr em?", T p

chí Toà án nhân dân, s 16(8)/2008;

- Nam Ph

ng, Áp d ng tình ti t đ nh khung t ng n ng hay tình ti t t ng

n ng trách nhi m hình s , T p chí Dân ch và pháp lu t, s 10/2011; v.vầ
Nh v y, các tình ti t t ng n ng trách nhi m hình s m i ch đ

8

cđ


c p riêng r trong bài vi t, ho c đ

c đ c p chung trong m t trong các c n

c quy t đ nh hình ph t, mà ch a có đ tài, công trình nào đ c p chung đ n
toàn b các tình ti t t ng n ng trách nhi m hình s . Do đó, vi c nghiên c u
đ tài đã nêu d

i góc đ m t lu n v n th c s lu t h c và trong ph m vi

không gian trên đ a bàn t nh Hà Giang rõ ràng có tính th i s c p thi t, qua
đó không nh ng b o đ m vi c áp d ng đ

c đúng đ n và chính xác, mà còn

góp ph n b o đ m nguyên t c công b ng trong lu t hình s Vi t Nam.

i

v i t pháp, công b ng là n n t ng đ t n t i nh m t nhà lu t h c danh ti ng
(A.M.Jekovev, GS. TS. Võ Khánh Vinh d n) đã vi t: “Thi u s c

ng ch t

pháp hình s s không có s c m nh, thi u s giáo d c t pháp s vô nhân
đ o. Nh ng thi u công b ng t pháp nói chung s không t n t i” [52, tr.47].
3.ă

iăt

3.1.

it

ngăvƠănhi măv ănghiênăc u
ng nghiên c u

Lu n v n có đ i t

ng nghiên c u là các tình ti t t ng n ng trách

nhi m hình s trong lu t hình s Vi t Nam và th c ti n áp d ng trên đ a bàn
t nh Hà Giang.
3.2. Ph m vi nghiên c u
Trên c s đ i t

ng nghiên c u trên, lu n v n có nhi m v nghiên

c u nh sau:
- Xây d ng khái ni m, ý ngh a và phân lo i các tình ti t t ng n ng
trách nhi m hình s , t đó ch ra ý ngh a và vi c phân lo i các tình ti t này;
-

c đi m c a các tình ti t t ng n ng trách nhi m hình s và vai trò

c a nó trong vi c quy t đ nh hình ph t;
- Khái quát l ch s hình thành và phát tri n c a quy đ nh v các tình
ti t t ng n ng trách nhi m hình s trong lu t hình s Vi t Nam t sau cách
m ng tháng tám n m 1945 đ n đ n khi ban hành B lu t hình s n m 1999,
trong đó phân tích quy đ nh c a B lu t hình s Vi t Nam hi n hành v v n
đ này đ rút ra nh n xét, đánh giá;

9


ánh giá th c ti n áp d ng các tình ti t t ng n ng trách nhi m hình

-

s c a t i ph m trên đ a bàn t nh Hà Giang giai đo n 2010 - 2015, t đó ch
ra m t s t n t i, h n ch và các nguyên nhân c b n;
- Lu n ch ng vi c ti p t c hoàn thi n quy đ nh c a B lu t hình s Vi t
Nam v các tình ti t t ng n ng trách nhi m hình s và ki n ngh gi i pháp
nâng cao hi u qu và ch t l

ng c a vi c áp d ng khi quy t đ nh hình ph t.

4.ăC ăs ălỦălu năvƠăcácăph

Lu n v n đ

ngăphápănghiênăc uăc aălu năv n

c th c hi n trên c s ph

ng pháp lu n ch ngh a duy

v t l ch s và ch ngh a duy v t bi n ch ng Mác-xít, t t

ng H Chí Minh

v Nhà n

c ta v xây d ng

Nhà n

c và pháp lu t, quan đi m c a

ng và Nhà n

c pháp quy n, v chính sách hình s , v v n đ c i cách t pháp đ

th hi n trong các Ngh quy t

ih i

c

ng l n th XI (2011) và XII (2016)

và các Ngh quy t s 08-NQ/TW ngày 02/01/2002 v “M t s nhi m v tr ng
tâm công tác t pháp trong th i gian t i”, Ngh quy t s 49-NQ/TW ngày
26/5/2005 v “Chi n l

c c i cách t pháp đ n n m 2020” c a B Chính tr .

Trong quá trình nghiên c u đ tài, tác gi lu n v n đã s d ng các
ph

ng pháp đ c thù c a khoa h c lu t hình s nh : ph

ng pháp phân tích,

t ng h p, so sánh, th ng kê, đi u tra xã h i h c đ t ng h p các tri th c khoa
h c và lu n ch ng các v n đ t

ng ng đ

c nghiên c u trong lu n v n.

5.ăụăngh aălỦălu n,ăth căti năvƠăđi măm iăv ăkhoaăh căc aălu năv n
Ý ngh a lý lu n và th c ti n quan tr ng c a lu n v n là

ch tác gi đã

làm rõ khái ni m, đ c đi m, ý ngh a và phân lo i c a các tình ti t t ng n ng
trách nhi m hình s , vai trò c a các tình ti t t ng n ng trách nhi m hình s
c a t i ph m trong vi c quy t đ nh hình ph t; phân tích, đánh giá n i dung

quy đ nh c a pháp lu t hình s Vi t Nam hi n hành v các tình ti t t ng n ng
trách nhi m hình s c a t i ph m, đ ng th i đ a ra các ki n ngh ti p t c
hoàn thi n các quy đ nh này

khía c nh l p pháp và các gi i pháp nâng cao

hi u qu áp d ng t khía c nh th c ti n.

10


Bên c nh đó, v đi m m i v khoa h c c a lu n v n

m t ch ng m c

nh t đ nh có th kh ng đ nh r ng, đây là nghiên c u chuyên kh o đ ng b đ u
tiên

c p đ m t lu n v n th c s đ c p riêng đ n các tình ti t t ng n ng

trách nhi m hình s trong lu t hình s Vi t Nam.

i u đó càng tr nên quan

tr ng h n vì đây là các tình ti t đ quy t đ nh hình ph t chính xác, công b ng,
tránh vi ph m và sai l m trong vi c áp d ng.

c bi t, nó còn có ý ngh a làm

tài li u tham kh o c n thi t cho các cán b nghiên c u khoa h c, cán b gi ng

d y, nghiên c u sinh, h c viên cao h c và sinh viên thu c chuyên ngành T
pháp hình s .
6.ăK tăc uăc aălu năv n
Ngoài ph n

t v n đ , K t lu n và Danh m c tài li u tham kh o, k t

c u c a lu n v n g m 3 ch
Ch

ng nh sau:

ng 1: M t s v n đ chung v các tình ti t t ng n ng trách nhi m

hình s trong lu t hình s Vi t Nam.
Ch

ng 2: Quy đ nh c a B lu t hình s Vi t Nam n m 1999 v các

tình ti t t ng n ng trách nhi m hình s và th c ti n áp d ng trên đ a bàn t nh
Hà Giang.
Ch

ng 3: Ti p t c hoàn thi n pháp lu t và nh ng gi i pháp nâng cao

hi u qu áp d ng các tình ti t t ng n ng trách nhi m hình s trong lu t hình
s Vi t Nam.

11

DANH M CăTĨIăLI U THAM KH O
1.

Ban So n th o (2014), D th o Ph n chung B lu t hình s Vi t Nam,
Hà N i.

2.

Ph m V n Beo (2009), Lu t hình s Vi t Nam - Quy n 1 (Ph n chung),
Nxb Chính tr Qu c gia, Hà N i.

3.

Mai B (1999), “Trao đ i ý ki n: Vi c áp d ng các tình ti t t ng n ng,
Toà án nhân dân”, Toà án nhân dân t i cao, (1), tr. 39 - 40.

4.

Lê C m & Tr nh Ti n Vi t (2002), “Nhân thân ng i ph m t i: M t s
v n đ lý lu n c b n”, T p chí Tòa án nhân dân, (1), tr.12.

5.

Lê C m (1989), “V b n ch t pháp lý c a quy ph m nguyên t c quy t
đ nh hình ph t quy đ nh t i i u 37 B lu t hình s Vi t Nam”, T p chí
Tòa án nhân dân, (1), tr.24.

6.

Lê C m (2000), Các nghiên c u chuyên kh o v Ph n chung lu t hình
s (T p I), Nxb Công an nhân dân, Hà N i.

7.

Lê C m, Tr nh Qu c To n (2011), nh t i danh: Lý lu n, l i gi i m u
và 500 bài t p th c hành, Nxb i h c Qu c gia Hà N i, Hà N i.

8.

V n Ch nh (2003), “M t s v n đ c n l u ý trong xét x , Toà án
nhân dân”, Toà án nhân dân t i cao, (3), tr. 1 - 3.

9.

V n Ch nh (2007), “Các tình ti t t ng n ng trách nhi m hình s quy
đ nh t i đi u 48 B lu t hình s ”, Toà án nhân dân t i cao, (17), tr. 31 – 36.

10.

ng C ng s n Vi t Nam (2011), V n ki n đ i h i đ i bi u toàn qu c
l n th XI, Nxb Chính tr Qu c gia Hà N i.

11.

Tr n M nh
t (1999), “Tìm hi u v các tình ti t t ng n ng c a t i
kinh doanh trái phép theo B lu t hình s n m 1999”, Toà án nhân
dân, Toà án nhân dân t i cao, (1), tr. 23 - 25.

12.

Lê V n

(2005),

nh t i danh và quy t đ nh hình ph t trong lu t

12


hình s Vi t Nam, Nxb Công an nhân dân, Hà N i.
13.

Gúnter Búschges (1996), Nh p môn xã h i h c có t ch c, Nxb Th
gi i, Hà N i.

14.
ng
Tr

c H ng Hà (2005), “V tình ti t "Gi t nhi u ng i" và "Gi t
i b ng ph ng pháp có kh n ng làm ch t nhi u ng i", Lu t h c,
ng i h c Lu t Hà N i, (1), tr. 32 - 36.

15.

c H ng Hà (2006), “Các tình ti t đ nh khung t ng n ng trong t i gi t
ng i ph n ánh đ i t ng b xâm h i là đ i t ng c n đ c b o v đ c bi t”,
Nhà n c và Pháp lu t, Vi n Nhà n c và Pháp lu t, (10), tr. 52 - 57.

16.

Tr n Th Hi n (2011), B lu t hình s Nh t B n, Nxb T đi n Bách
khoa, Hà N i.

17.

Nguy n Ng c Hòa & Lê Th S n (1999), Thu t ng Lu t hình s .
Trong sách: T đi n gi i thích thu t ng Lu t h c, Tr ng
ih c
Lu t Hà N i, Nxb Công an nhân dân, Hà N i.

18.

Nguy n Ng c Hòa (2008), T i ph m và c u thành t i ph m, Nxb Công
an nhân dân, Hà N i.

19.

Ph m M nh Hùng (2006), “M t s v n đ nh n th c và áp d ng các
tình ti t t ng n ng trách nhi m hình s ”, Vi n Ki m sát nhân dân t i
cao, (16), tr. 29 - 34.

20.

Thanh Huy n (2007), “Bàn v ph m t i có t ch c, ph m t i nhi u
l n”, Toà án nhân dân t i cao, (8), tr. 23 - 29.

21.

V Thành Long (2005), “V các tình ti t "Ph m t i đ i v i ph n có
thai" và "Ph m t i đ i v i ng i già" quy đ nh trong B lu t hình s ”,
Vi n Ki m sát nhân dân t i cao, (19), tr. 19 - 20.

22.

V Thành Long (2006), “Áp d ng các quy đ nh c a B lu t hình s
n m 1999 v tình ti t t ng n ng "ph m t i có t ch c" và ph m t i
nhi u l n”, Vi n Ki m sát nhân dân t i cao, (21), tr. 27 - 29.

23.

V Thành Long (2006), “Bàn v vi c áp d ng tình ti t t ng n ng “Xâm
ph m tài s n c a nhà n c” đ i v i ng i ph m t i tham ô tài s n”,

13


Ki m sát, Vi n Ki m sát nhân dân t i cao, (6), tr. 32 - 34.
24.

Hoàng Qu ng L c (1999), "Ph m t i trong th i gian ch p hành hình
ph t" có ph i là tình ti t t ng n ng c a t i "Tr n kh i n i giam'' hay
không”, Dân ch và Pháp lu t, B T pháp, (3), tr. 18 - 19.

25.

Lê
c Mai (1999), “M y ý ki n đóng góp vào d án B lu t hình s ”,

Toà án nhân dân, Toà án nhân dân t i cao, (5), tr. 12 - 13.

26.

D ng Tuy t Miên (2003), “Các tình ti t gi m nh , t ng n ng trách
nhi m hình s theo B lu t hình s n m 1999”, T p chí Tòa án nhân
dân, (1), tr.19.

27.

D ng Tuy t Miên (2007),
Lao đ ng - Xã h i, Hà N i.

28.

oàn T n Minh (2010), Ph ng pháp đ nh t i danh và h ng d n đ nh
t i danh đ i v i các t i ph m trong B lu t hình s hi n hành, Nxb T
pháp, Hà N i.

29.

Nam Ph ng (2011), “Áp d ng tình ti t đ nh khung t ng n ng hay tình
ti t t ng n ng trách nhi m hình s ”, Dân ch và Pháp lu t, B T
pháp, (10), tr. 57 - 59.

30.

Ng c Quang (1995), Ch ng III – Quy t đ nh hình ph t c a Ph n
th ba. Trong sách: Giáo trình Lu t hình s Vi t Nam, Tr ng i h c
C nh sát, Hà N i.

31.

inh V n Qu (2000), Bình lu n khoa h c B lu t hình s n m 1999,
Ph n chung, Nxb thành ph H Chí Minh.

32.

inh V n Qu (2000), Các tình ti t t ng n ng, gi m nh trách nhi m
hình s , Nxb Chính tr Qu c gia, Hà N i.

33.

inh V n Qu (2000), Th c ti n xét x và pháp lu t hình s , Nxb
N ng, à N ng.

34.

inh V n Qu (2000), Tìm hi u v hình ph t và quy t đ nh hình ph t
theo lu t hình s Vi t Nam, Nxb Chính tr Qu c gia, Hà N i.

35.

inh V n Qu (2006), “M t s v n đ đ t ra khi áp d ng tình ti t “ph m

nh t i danh và quy t đ nh hình ph t, Nxb

14

à

t i đ i v i tr em””, Vi n Ki m sát nhân dân t i cao, (11), tr. 26 - 29.
36.

inh V n Qu (2007), “Quy t đ nh hình ph t đ i v i ng i ch a thành
niên ph m t i”, Vi n Ki m sát nhân dân t i cao, (6), tr. 27 - 35.

37.

inh V n Qu , Các tình ti t t ng n ng trách nhi m hình s ph n ánh
cách th c th c hi n t i ph m và m t s v n đ c n chú ý khi áp d ng
các tình ti t t ng n ng, gi m nh trách nhi m hình s ,
(truy c p ngày 13/1/2016).

38.

Qu c h i (2004), B lu t t t ng hình s c a n c C ng hòa xã h i
ch ngh a Vi t Nam n m 2003, Nxb Chính tr Qu c gia, Hà N i.

39.

Qu c h i (2014), B lu t hình s c a n c C ng hòa xã h i ch ngh a
Vi t Nam n m 1999, đ c s a đ i, b sung n m 2009, Nxb Chính tr
Qu c gia - S th t, Hà N i.

40.

Bùi Ki n Qu c (2000), “Các tình ti t gi m nh và t ng n ng trách
nhi m hình s trong B lu t hình s Vi t Nam”, Lu t h c, Tr ng i

h c Lu t Hà N i, (6), tr. 41 - 43.

41.

Tr n V n S n (1996), Quy t đ nh hình ph t trong lu t hình s Vi t
Nam, Lu n v n Th c s Lu t h c, Tr ng i h c Lu t Hà N i.

42.

Tr n V n S n (1997), “Nhân thân ng i ph m t i m t c n c đ quy t
đ nh hình ph t”, Lu t h c, Tr ng i h c Lu t Hà N i, (1), tr. 41 - 43.

43.

Tr nh ình Th (1998), “C n hi u chính xác v tình ti t t ng n ng
chung và tình ti t t ng n ng đ nh khung trong B lu t hình s ”, Toà án
nhân dân t i cao, (8), tr. 21 - 22.

44.

Ki u ình Th (1998), Tìm hi u lu t hình s Vi t Nam, Nxb TP H
Chí Minh.

45.

Tr ng i h c Lu t Hà N i (2001), Giáo trình Lu t hình s Vi t Nam,
Nxb Công an nhân dân, Hà N i.

46.

Tr ng i h c Lu t Hà N i (2010), B lu t hình s Th y
Công an nhân dân, Hà N i.

47.

Tr

ng

i n, Nxb

i h c Lu t Hà N i (2011), B lu t hình s Liên bang Nga,

15


Nxb Công an nhân dân, Hà N i.
48.

ào Trí Úc (2000), Lu t hình s Vi t Nam (Quy n I – Nh ng v n đ
chung), Nxb Khoa h c Xã h i, Hà N i.

49.

Tr nh Ti n Vi t (2004), “V các tình ti t gi m nh và t ng n ng trách
nhi m hình s trong B lu t hình s n m 1999 và m t s ki n ngh ”,
Toà án nhân dân, Toà án nhân dân t i cao, (13), tr. 8 - 9.

50.

Tr nh Ti n Vi t (2006), “Các tình ti t t ng n ng trách nhi m hình s :
M t s v n đ lý lu n và th c ti n”, T p chí Ngh lu t, (4), tr. 50-58.

51.

Tr nh Ti n Vi t (2013), T i ph m và trách nhi m hình s , Nxb Chính
tr Qu c gia - S th t, Hà N i.

52.

Võ Khánh Vinh (1994), Nguyên t c công b ng trong Lu t hình s Vi t
Nam, Nxb Công an nhân dân, Hà N i.

53.

Võ Khánh Vinh (1994), Quy t đ nh hình ph t trong lu t hình s Vi t
Nam. Ch ng IX. Trong sách: T i ph m h c, lu t hình s và lu t t
t ng hình s Vi t Nam, T p th tác gi do GS.TSKH ào Trí Úc ch
biên, Nxb Chính tr Qu c gia, Hà N i.

54.

Nguy n Th Xuân (2007), “M t s v n đ v t i ph m xâm h i đ n tr
em trong B lu t hình s Vi t Nam”, Vi n Ki m sát nhân dân t i cao,
(6), tr. 24 - 26, 50.

55.

Nguy n Xuân Yêm (2001), T i ph m h c hi n đ i và phòng ng a t i
ph m, Nxb Công an nhân dân, Hà N i.

56.

Http://www.hagiang.gov.vn.

16