Phân tích các mô hình quản lý đinh tuấn hải

TR

NG

I H C TH Y L I

B MÔN: CÔNG NGH VÀ QU N LÝ XÂY D NG

BÀI GI NG

PHÂN TÍCH CÁC MÔ HÌNH QU N LÝ

Biên so n: TS. INH TU N H I

Hà N i 2012
1


M CL C
M CL C

2

CH

4

NG 1 ậ GI I THI U CHUNG MÔN H C PHÂN TÍCH CÁC MÔ HÌNH QU N

LÝ
I. CÁC THÔNG TIN CHUNG V MÔN H C

4

II. CÁC NGUYÊN T C CHUNG TRONG QU N LÝ

8

II.2. Các quy lu t Kinh t

8

II.2.1. Khái ni m, đ c đi m c a các quy lu t

8

II.2.2. C ch s d ng các quy lu t

9

II.2.3. Nh ng quy lu t kinh t c n chú ý trong qu n tr

9

II.2.4. Các quy lu t tâm lý trong qu n tr

13

II.3. Các nguyên t c c a qu n tr

15

II.3.1. Tuân th lu t pháp và thông l kinh doanh

15

II.3.3 Hi u qu và hi n th c

15

II.3.4.Chuyên môn hóa

16

II.3.5.K t h p hài hòa các l i ích

16

II.3.6. Luôn luôn b giám sát, bi t d u Ủ đ

16

II.3.7. Bi t t n d ng th i c vƠ môi tr

17

ng kinh doanh

II.4. N i dung các nguyên t c qu n lý

17

II.4.1 Nguyên t c m c tiêu

17

II.4.2 Nguyên t c thu hút s tham gia c a t p th

18

II.4.3. Nguyên t c hi u qu

18

II.4.4. Nguyên t c thích ng linh ho t

18

II.4.5 Nguyên t c khoa h c h p lý

19

II.4.6. Nguyên t c ph i h p ho t đ ng các bên có liên quan

19

II.5. Ph

19

ng pháp qu n lý và n i dung các ph

ng pháp qu n lý

II.5.1 Khái ni m ph

ng pháp qu n lý

19

c tr ng ph

ng pháp qu n lý

19

II.5.2

II.5.3 Các ph

ng pháp qu n lý

20

II.5.3.1 Ph

ng pháp Kinh t

20

II.5.3.2 Ph

ng pháp HƠnh chính

21

II.5.3.3 Ph

ng pháp giáo d c thuy t ph c đ ng viên

21

II.5.3.4 Ph

ng pháp qu n lý theo m c tiêu

22

II.5.3.5 Ph

ng pháp qu n lý ch t l

23

ng toàn b theo ISO
2


II.6. Các nguyên t c chung c a Henrry Fayol

23

CH

26

NG 2 ậ T CH C HO T

NG DOANH NGHI P NGÀNH XÂY D NG

I. GI I THI U DOANH NGHI P

26

I.1. Gi i thi u chung

26

I.2. M c tiêu c a doanh nghi p

27

I.3. Phân lo i doanh nghi p

28

II. QU N LÝ DOANH NGHI P

30

II.1. Khái ni m qu n lý

30

II.2. Các cách ti p c n v qu n lý doanh nghi p

31

II.3. Vai trò c a qu n lý doanh nghi p

33

II.4. Các ch c n ng vƠ l nh v c c a qu n lý cho doanh nghi p

34

III. CÁC H TH NG QU N Lụ NHÀ N

36

C

I V I DOANH NGHI P

III.1. Mô hình qu n lý xí nghi p qu c doanh

36

III.2. T qu n lý theo m c tiêu đ n qu n lý theo quá trình ti n t i ISO

42

III.3. Qu n lý doanh nghi p trong khu v c t nhơn

Vi t Nam và các v n đ c a chúng ta

44

I V I CÁC DOANH NGHI P NGÀNH

47

IV. H

TH NG QU N Lụ NHÀ N

C

XÂY D NG
IV.1 C c u t ch c n

c c ng hòa xã h i ch ngh a Vi t Nam

47

IV.2 C c u t ch c c a chính ph

50

IV.3 C c u t ch c b máy c a B Xây d ng

51

IV.4 B nông nghi p và phát tri n nông thôn

52

V. H TH NG PHÁP LU T LIÊN QUAN T I QU N LÝ D

ÁN XÂY D NG

59

V.1. Nh ng n i dung c b n c a Lu t Xây d ng

59

V.1.1. Ph m vi i u ch nh,

59

V.1.2. Ho t

i t ng áp d ng và k t c u c a Lu t xây d ng

60

ng xây d ng

76

V.1.3. N i dung qu n lý Nhà n c v xây d ng
V.2. Nh ng v n

c a Lu t

V.2.1. Ph m vi i u ch nh và

t ai liên quan t i ho t

77

i t ng áp d ng c a Lu t

V.2.2. V quy ho ch, k ho ch s d ng
V.2.3. V giao

77

ng xây d ng

77

t

t, cho thuê đ t, chuy n m c ích s d ng

t

th c hi n d án

u t xây

77

d ng công trình
V.2.4. Tài chính v
V.2.5. Thu h i

t ai và giá

79

t

t; b i th ng, tái nh c liên quan t i d án
3

u t xây d ng công trình

82


V.2.6. Qu n lý Nhà n c v

84

t ai

V.3. Nh ng n i dung c b n c a Lu t
V.3.1. Ph m vi i u ch nh và

u t liên quan t i ho t

84
84

i t ng áp d ng

84

V.3.2. Hình th c

ut

V.3.3. Th t c v

u t khi tri n khai d án

V.4. Nh ng n i dung c b n c a Lu t
V.4.1. Ph m vi i u ch nh và
V.4.2. Quy nh chung v

85

ut

u th u liên quan t i ho t

ng xây d ng

88
91

u th u

V.4.4. N i dung qu n lý nhà n c v

88
88

i t ng áp d ng

u th u

V.4.3. Các ch th tham gia

CH

ng xây d ng

93

u th u

NG 3 ậ PHÂN TÍCH CÁC MÔ HÌNH TRONG QU N LÝ DOANH NGHI P

94

NGÀNH XÂY D NG
III.1. CÔNG TÁC T CH C DOANH NGHI P

94

III.1.1 Gi i thi u chung

94

III.1.2 Mô hình t ch c

95

III.2. C C U T CH C DOANH NGHI P

97

III.2.1. C c u t ch c tr c tuy n

97

III.2.2. C c u t ch c theo ki u ch c n ng

98

III.2.3. C c u t ch c theo ki u tr c tuy n ch c n ng

98

III.2.4. C c u t ch c theo ki u d án

100

III.3. C C U T CH C DOANH NGHI P NGÀNH XÂY D NG

100

CH

NG 4 ậ PHỂN TệCH CÁC PH

NG PHÁP QU N LÝ XÂY D NG CÔNG 107

TRÌNH
I. CÁC M I LIÊN H H P

NG

107

I.1. Ph

ng pháp truy n th ng

108

I.2. Ph

ng pháp ch đ u t th c hi n d án

112

I.3. Ph

ng pháp chìa khoá trao tay

112

I.4. Ph

ng pháp qu n lý xây d ng chuyên nghi p

113

I.5. Ph

ng pháp qu n lý công trình

115

II. CÁC KI U H P

NG TRONG XÂY D NG

II.1. H p đ ng theo kh i l

ng th c t

116
117

II.2. H p đ ng tr n gói

118

II.3. H p đ ng theo chi phí th c t

119
4


CH

NG 5 ậ CÁC VÍ D TH C T ÁP D NG MÔ HÌNH QU N LÝ TRONG DOANH 121

NGHI P VÀ TRONG NGÀNH XÂY D NG
I. M T S MÔ HÌNH QU N LÝ XÂY D NG C A N

C NGOÀI

121

I.1. Mô hình qu n lỦ đ u t xơy d ng

Nga

122

I.2. Mô hình qu n lỦ đ u t xơy d ng

M

122

I.3. Mô hình qu n lỦ đ u t xơy d ng

Pháp

122

I.4. Mô hình qu n lý đ u t xơy d ng

Singapore

123

I.5. Mô hình qu n lý đ u t xơy d ng

Nh t

124

II. MÔ HÌNH QU N Lụ
II.1.

t

U T XỂY D NG

mô hình qu n lỦ ch t l

II.2. ánh giá u, nh

ng công trình

VI T NAM
n

c ta

c đi m c a c c u t ch c các mô hình trên

Tài li u tham kh o

125
126
129
132

5


CH

NG 1 ậ GI I THI U CHUNG MÔN H C
PHÂN TÍCH CÁC MÔ HÌNH QU N LÝ

I. CÁC THÔNG TIN CHUNG V MÔN H C
1. Tên môn h c: Phân tích các mô hình qu n lý
2. Phân lo i môn h c: Môn t ch n
3. Mã s môn h c:

CECM 512

4. S tín ch :

2 TC

5. Mô t môn h c:
Trình bày các nguyên t c chung trong qu n lý, áp d ng cho ngành xây d ng công trình. T
đó, đ a ra các mô hình qu n lý c a nhƠ n

c đ i v i doanh nghi p ngành xây d ng c ng nh các

mô hình qu n lý trong n i b doanh nghi p xây d ng và công trình xây d ng. Ti p theo môn h c
s d ng các công c phân tích các mô hình qu n lý giúp nhà qu n lý xây d ng, ho ch đ nh chi n
l

c phát tri n và h i nh p c a doanh nghi p. Môn h c c ng phơn tích b n ch t, k n ng ho t

đ ng c a các nhà qu n lỦ, đi u này s giúp cho nhà qu n lý và các doanh nghi p có t m ho t
đ ng toàn c u và s là n n t ng c t lõi c a các doanh nghi p toàn c u.
6. M c đích:
Phân tích các mô hình qu n lý là m t trong các y u t quy t đ nh s thành công và phát
tri n lâu dài c a m t doanh nghi p ngành xây d ng c ng nh s thành công c a d án xây d ng.
Các ki n th c t ng quát v phân tích các mô hình qu n lý s giúp cho nhà qu n lý và các doanh
nghi p h i nh p v i qu c t và có t m vóc qu c t .
7. Yêu c u:
N m v ng các ph

ng pháp, k n ng phân tích các mô hình qu n lý, quy trình phát tri n

và h i nh p qu c t cho doanh nghi p và nhà qu n lý.
8. Phân b th i gian:
T ng s :
- Lý thuy t:

45 ti t
30 ti t

- Bài t p l n (bài ti u lu n): 15 ti t
9. Các môn h c tiên quy t:

Marketing trong xây d ng; Pháp lu t trong xây d ng; Phân tích và t i u hóa h
th ng
10. Gi ng viên tham gia:
6


H và tên

C quan công tác

1

TS. inh Tu n H i

i h c Ki n Trúc

Qu n lý d án

2

PGS. TS. Nguy n Tr ng T

i h c Th y l i

Công trình

3

TS. Nguy n H u Hu

i h c Th y l i

Công trình

4

TS. Nguy n Quang C

i h c Th y l i

Công trình

5

PGS. TS. Lê V n Hùng

i h c Th y l i

Công trình

TT

11.

nh h

ng

ng bài t p:

Ph

ng pháp qu n lý trong doanh nghi p s n xu t.

Ph

ng pháp qu n lý doanh nghi p th

Ph

ng pháp qu n lý các doanh nghi p xây d ng.

Ph

ng pháp qu n lỦ công tr

H th ng qu n lỦ nhƠ n
12. T v n vƠ h
Tr

Chuyên ngành

ng m i.

ng xây d ng.

c đ i v i ngành xây d ng và các d án xây d ng

ng d n h c viên:

ng ngành CNXD

13. Tài li u h c t p:
- Modern Construction Management
- Contemporary Management 4th Edition with Student DVD & Premium OLC Content
Card
- Contemporary Management, with CD
- Contemporary Management
- Essentials of Contemporary Management with Student DVD and OLC with Premium
Content Card
- Handbook of Management Consulting: The Contemporary Consultant, Insights from
World Experts
- Operations Management: Contemporary Concepts and Cases
14. N i dung chi ti t môn h c:
A. N i dung t ng quát và phân b th i gian:
Trong đó
Tên ch

TT

1

T ng

ng, m c

s ti t

Gi i thi u

4

1.1 M c đích

Lý
thuy t
4
0,5

7

Th c hành,

Ti u lu n,

th o lu n,

ki m tra,

bài t p

tham gia


1.2 N i dung

0,5

1.3 Các nguyên t c chung trong qu n lý

3,0

2

T ch c ho t đ ng doanh nghi p ngành
xây d ng

6

6

2.1 Thành l p doanh nghi p

0,5

2.2 B trí nhân s , b máy t ch c

0,5

2.3 Ho ch đ nh chi n l

c phát tri n doanh

1,0

nghi p
2.4 Lưnh đ o phát tri n doanh nghi p

1,0

2.5 Ki m soát doanh nghi p

1,0

2.6

3

H th ng qu n lỦ nhƠ n

c đ i v i doanh

2,0

nghi p ngành xây d ng
Phân tích các mô hình trong qu n lý
doanh nghi p ngành xây d ng

6

6

3.1 Mô hình t ch c tr c tuy n doanh nghi p

1,5

3.2 Mô hình t ch c ch c n ng

1,5

3.3 Mô hình t ch c tr c tuy n ch c n ng

1,5

3.4 Mô hình t ch c ki u d án

1,5

4

Phân tích các ph

ng pháp qu n lý xây

d ng công trình

6

6

4.1 Ph

ng pháp qu n lý d án truy n th ng

1,5

4.2 Ph

ng pháp ch đ u t th c hi n d án

1,0

4.3 Ph

ng pháp chìa khoá trao tay

1,5

4.4 Ph

ng pháp qu n lý xây d ng chuyên

1,0

nghi p
4.5 Ph

2

ng pháp qu n lý công trình

1,0

Trình bày và phân tích các ví d th c t
5

áp d ng mô hình qu n lý trong doanh

23

8

15

nghi p và trong ngành xây d ng
5.1 Trình bày và phân tích các ví d th c t

5

5.2 Tr l i th c m c, trao đ i ý ki n và bàn

3

lu n gi a gi ng viên và h c viên
5.3 Bài t p l n, bài ti u lu n

15

T ng

45
8

15

15


B. N i dung chi ti t:
1. Gi i thi u
1.1. M c đích
1.2. N i dung
1.3. Các nguyên t c chung trong qu n lý
2. T ch c ho t đ ng doanh nghi p

ngành xây d ng

2.1. Thành l p doanh nghi p
2.2. B trí nhân s , b máy t ch c
2.3. Ho ch đ nh chi n l

c phát tri n doanh nghi p

2.4. Lưnh đ o phát tri n doanh nghi p
2.5. Ki m soát doanh nghi p
2.6. H th ng qu n lỦ nhƠ n

c đ i v i doanh nghi p ngành xây d ng

3. Phân tích các mô hình trong qu n lý doanh nghi p ngành xây d ng
3.1. Mô hình t ch c tr c tuy n doanh nghi p
3.2. Mô hình t ch c ch c n ng
3.3. Mô hình t ch c tr c tuy n ch c n ng
3.4. Mô hình t ch c ki u d án
4. Phân tích các ph

ng pháp qu n lý xây d ng công trình

4.1. Ph

ng pháp qu n lý d án truy n th ng

4.2. Ph

ng pháp ch đ u t th c hi n d án

4.3. Ph

ng pháp qu n lý xây d ng chuyên nghi p

4.4. Ph

ng pháp qu n lý công trình

5. Trình bày và phân tích các ví d th c t áp d ng mô hình qu n lý trong doanh nghi p và
trong ngành xây d ng
5.1. Trình bày và phân tích các ví d th c t
5.2. Tr l i th c m c, trao đ i ý ki n và bàn lu n gi a gi ng viên và h c viên
5.3. Bài t p l n, bài ti u lu n

15. Ph

ng pháp gi ng d y và h c t p:

Gi ng bài trên l p k t h p v i t nghiên c u c a h c viên, gi i quy t các bài t p và tình
hu ng th c t .
S d ng tài li u chính: bài gi ng ắphơn tích các mô hình qu n lỦ” do gi ng viên biên so n
16. T ch c đánh giá môn h c:
TT
1

Ph

ng pháp đánh giá

Ki m tra gi a h c k
9

S l n đánh giá

Trong s (%)

1

30


2

Tham gia, tranh lu n, đ a Ủ ki n

0

10

3

Bài t p, ti u lu n, thuy t trình

1

60

4

Thi cu i h c k (b t bu c)

0

0

i m môn h c: = Các ph n trên nhân v i tr ng s c ng v i nhau

II. CÁC NGUYÊN T C CHUNG TRONG QU N LÝ
II.1. Khái ni m nguyên t c qu n lý
Nguyên t c là nh ng đi u c b n nh t thi t ph i đ

c tuân theo trong m t lo t các vi c làm.

Ho t đ ng qu n lý là ho t đ ng có m c đích vì v y ph i xác đ nh nguyên t c đó trong quá trình

ho t đ ng, giúp cho ch th qu n lý th c hi n có hi u q a công vi c c a mình đ đ t đ
tiêu qu n lý. Nguyên t c qu n lỦ đ

c hi u là nh ng t t

ng ch đ o nh m đ nh h

cm c

ng cho các

ch th qu n lý khi th c hi n nhi m v qu n lý. Tính ch t vƠ đ c đi m c a nguyên t c qu n lý là:
+ Nguyên t c lƠ do con ng

i đ t ra nh ng nó xu t phát t yêu c u khách quan, mang tính

khách quan
+ Mang tính b t bu c ch th qu n lý ph i tuân th trong quá trình th c hi n hƠnh đ ng qu n
lý
+ Nguyên t c qu n lý liên t c đ

c phát tri n và hoàn thi n vì xã h i luôn luôn v n đ ng bi n

đ i.
+

it

ng c a qu n lý r t da d ng và phong phú, g n li n v i nhi u l nh v c c th khác

nhau nên bên c nh nguyên t c qu n lý chung c b n có th v n d ng cho m i ho t đ ng qu n
lý thì m i l nh v c c th s g n v i các nguyên t c c th đi kèm.
II.2. Các quy lu t Kinh t
II.2.1. Khái ni m, đ c đi m c a các quy lu t
Quy lu t là m i liên h b n ch t, t t nhiên, ph bi n c a các s v t và hi n t
nh ng đi u ki n nh t đ nh. Nh ng s v t, hi n t

ng trong

ng t n t i trong xã h i luôn bi n đ i theo chu

k , l p đi l p l i, có tinh quy lu t. Ch ng h n, trong kinh t th tr

ng t t y u ph i có các quy

lu t c nh tranh, cung-c u giá tr v.vầ đang t n t i và ho t đ ng. M c dù, quy lu t đ
ng

i đ t tên, nh ng không do con ng
- Con ng

c con

i t o ra, nó có đ c đi m khách quan c a nó:

i không th t o ra quy lu t n u đi u ki n hình thành quy lu t ch a có, ng

khi đi u ki n xu t hi n c a quy lu t v n còn thì con ng

i không th xóa b quy lu t.

- Các quy lu t t n t i và ho t đ ng không l thu c vào vi c con ng

i có nh n bi t đ

hay không, có a thích hay lƠ ghét b nó.
- Các quy lu t t n t i đan xen vƠo nhau t o thành m t h th ng th ng nh t.

10

cl i

c nó


- Các quy lu t có nhi u lo i: Kinh t , công ngh , xã h i, tơm lỦ v.vầ Các quy lu t này luôn
chi ph i và ch ng l n nhau.
II.2.2. C ch s d ng các quy lu t
- Con ng

i mu n v n d ng có hi u qu ph i nh n bi t đ

quy lu t g m hai giai đo n: nh n bi t qua các hi n t
h c và lý lu n.
ng

c quy lu t. Quá trình nh n bi t

ng th c ti n và qua phân tích b ng khoa

ơy lƠ m t quá trình tùy thu c vƠo trình đ , s m n c m, nh y bén c a con

i.
- Bên c nh đó, các t ch c, các doanh nghi p c n t ch c các đi u ki n ch quan c a h

th ng đ cho h th ng xu t hi n các đi u ki n khách quan mà nh đó quy lu t phát sinh tác
d ng.

II.2.3. Nh ng quy lu t kinh t c n chú ý trong qu n tr
* Quy lu t cung - c u giá c
Quy lu t cung ậ c u là quy lu t kinh t c b n c a n n kinh t th tr
h i các nhà qu n tr ph i n m đ

c đi m cân b ng kinh t đ có đ i sách kinh doanh thích h p.

Trong Hình 1, ch rõ lúc đ u s n ph m m i đ

c đ a vƠo th tr

s n ph m C1 (đi m B) thì nhu c u ti m n ng (vì
A), do N1 > C1 (c u > cung) ph n ng v phía ng
(g2 > g1 đi m C), do có lãi l n, s n xu t đ
giá đ t mà s l

ng. Quy lu t nƠy đòi

ng v i đ n giá g1 và s l

ng

n ph m m i giá không đ t) là m c N1 (đi m
i bán trên th tr

ng là nâng giá t g1 lên g2

c phát tri n, m c s n xu t t C1 lên C2 (đi m D), do

ng bán l i nhi u h n nên ng

i mua ch ng l i, ng

i bán không tiêu th đ

c

s n ph m, ph i h giá xu ng m c g3 (g3 < g2 ậ đi m E) và thu h p m c s n xu t t C2 v C3 (C3
< C2 ậ đi m F) nh các gi i pháp này, s s n ph m c a phía s n xu t trong chu k th 2 đ

c

bán h t. Quá trình chi ph i gi a cung ậ c u ậ giá c ti p t c mưi vƠ đ n cu i cùng k t thúc
đi m I (đi m cân b ng kinh t ), lƠ đi m

đó th tr

lý cho c hai bên cung c u v s n ph m.

11

ng có m c cung b ng m c c u và giá c h p

Hình 1. Quy lu t Cung ậ C u ậ Giá c
* Quy lu t c nh tranh
Quy lu t c nh tranh là quy lu t phát sinh t quy lu t cung c u. Trong n n kinh t th tr
c nh tranh gi a các nhà s n xu t, cung ng s n ph m, d ch v trên th tr

ng là t t y u. Trên th

gi i m i ngƠy có hƠng tr m nghìn doanh nghi p ra đ i vƠ c ng v i m t s l
nh v y th t th , phá s n. S quy t li t c a th

ng tr

ng,

ng doanh nghi p

ng th c s là m t thách th c l n đ i v i

các nhà qu n tr doanh nghi p. Ai c ng có th hi u r ng ắCùng chung ngành ngh ch không
cùng chung l i nhu n”, do đó c nh tranh là s t t y u c a th

ng tr

ng. C nh tranh là s so

ánh, đ i ch ng s c m nh c b n gi a các doanh nghi p, nh ng đe d a thách th c ho c c h i
c a doanh nghi p, ch y u có đ
nhi u ph

ng di n: Th

tr c n ph i luôn v
t ng tr
ph

c t quá trình đ i kháng c a s c m nh này. C nh tranh trên

ng hi u ậ Ch t l

ng ậ M u mã ậ Giá c ầ Chính vì v y, các nhà qu n

n lên giƠnh gi t l y toàn b ho c m t m ng nƠo đó c a th tr

ng và phát tri n. Quá trình c nh tranh th

ng đ

ng đ t n t i,

c s d ng t ng h p b ng nhi u

ng pháp vƠ th đo n:
- B ng công ngh , đ t o ra s n ph m t t v i giá r nh t (bi u hi n c a quy lu t giá tr ).
- B ng quan h hành chính, quân s ầ thông qua các u đưi c a chính quy n hành chính đ
l ng đo n th tr

ng.

- B ng y u t b t ng (tung ra th tr
th tr

ng các s n ph m m i, gi m giá b t ng đ chi m l nh

ng v.vầ).

- B ng các th đo n b t minh: Hàng gi , tr n thu , đánh l a khách hàng, b t ch t khách
hàng.
- B ng các bi n pháp liên k t kinh doanh, sáp nh p nhi u doanh nghi p nh thành doanh
nghi p l n, t o ra th l c m nh đ giành th ng l i trong c nh tranh.
- B ng y u t v n l n và kéo dài th i gian đ ch p nh n ch u l m t hƠng nƠy, giai đo n này
đ ki m lãi

m t hƠng khác, giai đo n khác khi đư t o ra đ

c l i th v.vầ

* Quy lu t t ng l i nhu n
Quy lu t t ng l i nhu n b ng các gi i pháp k thu t, qu n lý giá c . Các gi i pháp đ i m i k
thu t đư đ

c s d ng ph c p trong c nh tranh. Còn các gi i pháp qu n lý nh m lo i b

h ,

y u kém trong quá trinh t ch c và v n hành doanh nghi p nh đó h giá thành s n ph m t o ra.
Các gi i pháp v giá là các gi i pháp đa d ng hóa các bi u giá bán (bán l , bán buôn, bán buôn
tr ti n m t lúc, bán buôn tr ti n au v.vầ) vƠ t ng giá bán trong khuôn kh đ
ch p nh n đ thu đ

c th tr

ng

c t ng m c l i nhu n cho m i chu k s n xu t (tháng, quỦ, n m) l n nh t.

12


Hình 2. Quy lu t t ng l i nhu n
Hình 2 ch rõ: Khi bán s n ph m v i giá P thì s l
khi t ng giá lên P +

P thì

l

ng bán ch còn Q ậ

gi a m c t ng giá vƠ m c gi m s l
(ee/g), đ

ng bán (c u) đ

ng s n ph m bán đ
Q (đi m B v i:

c lƠ Q (đi m A);

Q > 0). T

ng quan %

c g i là h s co giãn gi a c u và giá

c tính b ng công th c:

Công th c (1) ch rõ, khi t ng giá lên 1%

m c giá P thì c u gi m xu ng ee/g%. gi i pháp

t ng giá ch có Ủ ngh a khi ee/g < 1.
* Quy lu t kích thích s c mua gi t o
ó lƠ các bi n pháp t ng c

ng các ho t đ ng chiêu th (Promotion) đ nâng s c mua c a

khách hàng lên, ho c s d ng bi n pháp ng ng bán ho c bán hàng nh gi t trong m t th i gian
ng n đ gây n t

ng thi u hàng làm cho khách hàng n y inh t t

* Quy lu t cu ng
Ng

ng ph i có d tr .

i mua

i mua ch mua m t s n ph m nƠo đó đ s d ng khi s n ph m đó phù h p nhu c u tiêu

dùng c a h . Chính vì v y ng

i mua đòi h i ng

i bán ph i quan tâm t i l i ích c a h , ph i có

trách nhi m v i h c sau khi bán, t c là trong kinh doanh ph i gi đ
đ ng b o hành sau khi bán. M t khác, ng
ph m có ch t l

c ch tín và ph i có ho t

i mua bao gi c ng mong mu n mua đ

c nh ng s n

ng v i giá h p lý, t o dáng đ p, đ b n s d ng cao và cách bán thu n ti n, t c

lƠ đư kinh doanh thì ph i ch p nh n c nh tranh.
* Quy lu t v ý chí ti n th c a nhà qu n tr
Ý chí ti n th c a nhà qu n tr đ
(đ

c bi u di n theo th i gian thành hai lo i: Nhóm b o th

ng cong 1 ậ Hình 3) và nhóm hãnh ti n (đ
13

ng cong 2 ậ Hình 3). Trong hình v , các giai


đo n đ u c a đ

ng cong bi u th ý chí ti n th c a nhà qu n tr (1) (th hi n

trong quá trình làm giàu và t o l p uy tín ti ng t m trên th
m i nh n tr ng trách làm th tr

ng, h th

ng tr

quy t tơm cao đ

ng) là trùng nhau. Khi h

ng có quy t tơm cao đ , có c

ng đ làm vi c l n

đ mong đem l i s thƠnh đ t cho doanh nghi p, đ ch ng minh v trí h đ m nhi m là h p lý,
h x ng đáng nh t trong vi c ng i
nƠy th

v trí đó (giai đo n 1 c a chu k ý chí ti n th ). Giai đo n

ng kéo dài t 06 tháng đ n 01 n m. Giai đo n 2 c a chu k ý chí ti n th , ch doanh

nghi p v n gi đ

c m c quy t tâm, c ng thêm kinh nghi m và thành qu đ t đ

1, h g t hái các k t qu kh quan, giai đo n nƠy th

c

ng kéo dài t 02 đ n 05 n m.

Giai đo n 3 c a chu k ý chí ti n th , doanh nghi p g t hái k t qu

m c t i đa h đi u

hành doanh nghi p m t cách v ng chưi, đ y kinh nghi m nh ng đư b t đ u có xu h
giai đo n nƠy th

ng trì tr ,

ng kéo dài t 03 đ n 05 n m. Giai đo n 4 c a chu k ý chí ti n th đ

thành hai nhánh (c a hai đ
khá, h th

giai đo n

c tách

ng cong). Nhánh (1) th a mãn m t m t do tích l y cho b n thơn đư

ng ho t đ ng theo ki u quán tính, s nghi p b t đ u đi xu ng và ti p t c kinh doanh

n a ch gánh l y th t b i. Nhánh (2) dành cho nh ng ng

i có tham v ng l n, h b t đ u chuy n

sang m t giai đo n m i c a s nghi p kinh doanh, ho c b t đ u tham d các ho t đ ng nh m
giành gi t v th xã h i. N u nhân cách kém c i, h th
đ

c ng

i khác tâng b c, tôn th cu c s ng h

k c a lu t pháp, c a thông l xã h i vƠ th

ng tr

ng a thích cu c s ng h

ng l c; thích

ng l c v t ch t và dám vi ph m các đi u c m
ng.

Hình 3. Quy lu t v ý chí ti n th c a doanh nghi p

II.2.4. Các quy lu t tâm lý trong qu n tr
* Tâm lý và vai trò c a tâm lý trong qu n tr
Tâm lý (Tâm lý cá nhân) là s ph n ánh th gi i khách quan (c a b n thân, c a t nhiên, c a

xã h i) vào b nưo con ng

i, đ

c con ng

i tích l y vƠ đ

c bi u hi n thành các hi n t

ng

tâm lý. Tâm lý là m t ti m n ng to l n c a qu n lý vì nó t o ra (ho c làm m t đi) ni m tin, và
môi tr

ng tâm lý t t đ p cho con ng

qu thu đ

i trong quá trình ho t đ ng kinh t , nh đó lƠm cho hi u

c t ng lên (ho c gi m đi) đáng k (t 5 ậ 20%).
14


Th c t ch rõ n u con ng

i làm vi c, ho t đ ng trong môi tr

ng tâm lý t t lành (vui v ,

ph n kh i v.vầ) thì n ng u t công vi c t ng lên t 10 ậ 20% so v i làm vi c trong môi tr
n ng n , c ch . M t th c t khác c ng ch rõ con ng
s d ng đ

i trong đi u ki n bình th

ng

ng ch có th

c t 20 ậ 30% ti m n ng ( c c b p, trí tu ) v n có c a mình. Ch khi g p hoàn

c nh đ t bi n (lòng quy t tơm, lòng c m thù đ ch, ý chí ch ng tr l i cái ch t, ý chí r a h n
v.vầ) m i có th huy đ ng t i 50 ậ 60% ti m n ng v n có c a mình mà thôi. Trong ho t đ ng
kinh t c ng v y. M t hãng s n xu t có uy tín v ch t l

ng s n ph m làm ra và cung cách ph c

v khách, thì hi u qu kinh doanh (do ni m tin c a khách) s t o ra h n h n so v i các hãng
cùng ngành khác.
* M t s quy lu t tơm lỦ c b n trong qu n tr
+ Tâm lý khách hàng: Khách hƠng lƠ đ i t

ng ph c v , là l s ng còn c a các doanh

nghi p, vi c nghiên c u tơm lỦ khách hƠng lƠ đi u không th không đ
đ

c khách hàng là t n t i là thành công trong c nh tranh trên th

n n kinh t th tr
nh ng ch a đ

ng, khách hàng là nh ng ng
c đáp ng vƠ mong đ

ch c, m t h th ng, th m chí m t n

c chú ý th a đáng, có

ng tr

ng ngày nay. Trong

i đang có nhu c u và kh n ng mua

c th a mãn. Khách hàng có th là m t ng
c.

n ph m,
i, m t t

tr thƠnh khách hƠng, đi u ki n quy t đ nh tr

c

nh t là h ph i có nhu c u v s n ph m, n u không có nhu c u thì khách hàng không c n đ n
ng

i đáp ng cho mình. Nói đ n nhu c u n y sinh c a khách hƠng c ng t c là vi c ph i đ c p

t i đ ng c mua

n ph m đ đáp ng nhu c u.

nhân t thúc đ y, đ nh h

ng c mua

ng và duy trì hành vi mua s n ph m c a con ng

+ Tâm lý c nh tranh trong kinh doanh: N n kinh t th tr
ph i ch u trách nhi m tr

đơy chính lƠ nh ng

n ph m nói
i.

ng đòi h i các doanh nghi p

c các k t qu ho t đ ng kinh doanh c a mình, do đó v n đ c nh tranh

t t y u x y ra gi a các doanh nghi p có cùng lo i m t hàng ph c v cho cùng lo i nhu c u c a
khách. C nh tranh trong ho t đ ng kinh doanh là nh ng gi i pháp, nh ng th đo n kinh doanh
c a các ch th tham gia c nh tranh đ a vƠo, nh m kh ng ch các ch th khác đ giành l y l i
ích cao nh t cho mình trong kh n ng có th . Nh v y, đ có hi n t

ng c nh tranh trong kinh

doanh ph i có các đi u ki n sau (Hình 4):

Ch th A1
Ch th A2

S n ph m
t ng t
(cùng lo i)

Khách
hàng

L i
ích M

Ch th An
Hình 4. Các y u t t o nên c nh tranh trong ho t đ ng kinh doanh
15


+ Ph i có m t l i ích

nƠo đó n y sinh trên th tr

ng.

+ Ph i có ít nh t t hai ch th tr lên cùng mu n chi m đo t l i ích nói trên, cùng thông
qua các ho t đ ng kinh doanh c a mình; ch th bên nƠy đ
bên kia b m t (ho c đ

c (ho c đ

c ít).

Nh v y, nói theo ngôn ng lý thuy t trò ch i thì đơy chính lƠ tr
nhi u ng

c nhi u) thì các ch th
ng h p trò ch i (hai ho c

i) có t ng b ng không (xem them lý thuy t trò ch i trong kinh t ).

Trong c nh tranh, các ch th c nh tranh đ u mong mu n mình ph i chi n th ng (chi m u
th , ho c n u t t h n n a lƠ đ c quy n). S c nh tranh có th di n ra

nhi u c p đ khác nhau:

- C nh tranh đ i kháng: Là c nh tranh mà s n ph m đ đáp ng cho khách hƠng vƠ qua đó
thu đ

c l i ích là duy nh t (chúng gi ng nhau gi a các doanh nghi p ậ ch th c nh tranh, và

r t khó chuy n đ i sang s n ph m khác). Canh tranh đ i kháng l i có th di n ra

hai tình th ,

tình th th nh t, bu c ph i lo i b các ch th khác n u th ng ho c b tiêu di t n u thua, tình th
th hai, không th lo i b nhau mà ph i phân chia khu v c nh h
- C nh tranh không đ i kháng: Là c nh tranh trong các tr

ng.

ng h p còn l i. Có ngh a lƠ ho c

các doanh nghi p d dàng rút kh i c nh tranh đ chuy n sang s n xu t, cung ng m t hàng khác;
ho c th tr

ng quá r ng l n, nhu c u th tr

ng r t cao mà kh n ng đáp ng c a các doanh

nghi p ch a đ đ th a mãn.
- Các yêu c u v m t tâm lý trong c nh tranh kinh t :

c nh tranh th ng l i trong kinh t ,

yêu c u đ i v i các ch doanh nghi p v m t tơm lỦ vƠ cung cách uy ngh lƠ:
+ T t nh t nên chia s th tr

ng đ cùng t n t i, ph i nh n rõ đ c đi m lo i hình c nh tranh đ

có gi i pháp thích h p.
+ C nh tranh là v t v , là ph i đ ng não và t n kém, nh ng đư kinh doanh thì không th b qua
v n đ c nh tranh. i u nƠy đòi h i ng

i lưnh đ o trong qu n lý kinh t ph i có s c b n v m i

m t (th l c, ý chí); ph i luôn lao tâm kh t , thà ph i lo tr

c và lo t xa d n h n lƠ đ vi c đ n

cùng m i t p trung uy ngh m t lúc. Trong c nh tranh nhi u khi đòi h i nhà qu n lý ph i ch p
nh n m o hi m và ph i h t s c c

ng quy t, m i s đùn đ y, m i hƠnh vi nhu nh

c, m i lòng

đ u không có ch trong tính cách c a các nhà qu n lý.
+ C nh tranh t t nh t là ph i s d ng các bi n pháp và th đo n h p pháp (n u đ

c thì càng

t t). M i bi n pháp và th đo n phi đ o đ c nh t th i có th thƠnh công nh ng không th lâu b n
và khó tránh kh i h u qu x u v

au; đơy lƠ v n đ đ o đ c trong kinh doanh.

+ ư c nh tranh thì có lúc th ng, lúc thua. Khi th ng ch ch quan l lƠ m t c nh giác; ng
đư nói r t đúng:

i ta

c quy n là th t sát, là th t m th i. Còn th t b i thì không nên tuy t v ng,

ph i bình t nh đ t n t i và phát tri n. T c ng dơn gian đư có câu nói r t chí lỦ, đó lƠ: Cùng t c

16

bi n, bi n t c thông (t c th t b i và b t c, n u không cam ch u mà c b n chí tìm l i thoát, thì
th nƠo c ng có cách x lý) ho c: Nh t d bá k (t c m t đêm ngh ra tr m k ).
II.3. Các nguyên t c c a qu n tr
Vi c t ch c và qu n tr t ch c ch đ t hi u qu cao khi nh n th c và v n d ng đ
lu t. Các quy lu t nƠy đ

c các quy

c th hi n c th trong quá trình đi u hành và qu n tr b ng các nguyên

t c qu n tr . Do đó có th hi u: các nguyên t c qu n tr là các nguyên t c ch đ o, nh ng tiêu
chu n hành vi mà ch doanh nghi p ph i tuân theo trong quá trình kinh doanh.

II.3.1. Tuân th lu t pháp và thông l kinh doanh
Lu t pháp là nh ng ràng bu c c a NhƠ n

c vƠ các c quan qu n lỦ v mô đ i v i doanh

nghi p. S ràng bu c đó yêu c u các doanh nghi p ph i kinh doanh theo đ nh h

ng c a s phát

tri n xã h i. Các nhà qu n tr c n ph i hi u bi t vƠ kinh doanh đúng lu t pháp n u không s b x
lý b ng các bi n pháp hành chính và kinh t . Ngoài vi c tuân th nh ng quy đ nh c a pháp lu t
v ho t đ ng kinh doanh, doanh nghi p còn ph i kinh doanh cho phù h p v i thông l c a xã
h i.

II.3.2. Ph i xu t phát t khách hàng
Kinh doanh theo c ch th tr

quy t đ nh c a ng

ng ngày nay, k t qu cu i cùng tùy thu c g n nh vào

i mua, m i ch doanh nghi p ph i t o cho mình m t kh i l

c n có đ t n t i và phát tri n. Nguyên t c nƠy lƠ c n c đ hình thành chi n l

ng khách hàng
c ti p th c a

m i doanh nghi p (bao g m c b n n i dung: s n ph m, giá c , phân ph i và chiêu th ) và các
n i dung qu n lý c a doanh nghi p (v n, lao đ ng, công ngh , th tr

ng, v n hóa doanh

nghi p). Nguyên t c nƠy c ng đòi h i đi u ki n ph i n m v ng vòng đ i c a m i s n ph m đ
luôn luôn đ i m i chi n l

c s n ph m, thích nghi đ

c v i th tr

ng luôn bi n đ ng.

II.3.3. Hi u qu và hi n th c
Nguyên t c nƠy đòi h i m i ho t đ ng c a doanh nghi p ph i đ t đ
m t cách thi t th c và an toàn, th hi n

các ch tiêu hi u qu kinh t cao:

E=

e=
Trong đó:
- e: Hi u qu

o ánh (t

ng đ i); E: Hi u qu tuy t đ i (chung);

- K: Là k t qu l i nhu n bình quơn thu đ

c m i n m;

- C: Là t ng chi phí b ra; Ci: là chi phí b

ung n m th i;

- Co: Là chi phí b ra ban đ u cho xây d ng doanh nghi p;
17

c các m c tiêu đ ra


- Ki: K t qu thu đ

c n m i; n: S n m khai thác

Các đ n v ti n t đ

d ng doanh nghi p;

c tính quy đ i v i cùng m t đ n v (th nguyên) theo k thu t ắhi n

đ i hóa v n”.
II.3.4. Chuyên môn hóa
Là nguyên t c đòi h i vi c qu n lý các doanh nghi p ph i đ
đ

c nh ng ng

i có chuyên môn,

c đƠo t o, có kinh nghi m và tay ngh theo đúng v trí trong gu ng máy s n xu t và qu n lý

c a doanh nghi p th c hi n.
nghi p. M t m t, nh ng ng
môn ngh nghi p
v i nh ng ng

ơy lƠ c

c a vi c nâng cao hi u qu ho t đ ng c a các doanh

i ho t đ ng trong gu ng máy doanh nghi p ph i n m v ng chuyên

v trí công tác c a mình, m t khác, h ph i ý th c đ

c m i quan h c a h

i khác và b ph n khác thu c gu ng máy chung c a doanh nghi p.

II.3.5. K t h p hài hòa các l i ích
òi h i các ch doanh nghi p ph i x lý th a đáng m i quan h bi n ch ng h u c gi a các
l i ích có liên quan đ n s t n t i và phát tri n c a doanh nghi p bao g m:
- L i ích c a ng

i lao đ ng trong doanh nghi p, ph i b o đ m đ đ ng l c cho h s ng và

làm vi c, nh đó g n bó h m t cách v n minh vƠ ch t ch trong doanh nghi p.
- L i ích c a khách hƠng, đó lƠ nh ng ng

i mua s n ph m c a doanh nghi p cùng v i các

yêu c u v s n ph m c a doanh nghi p và cách ph c v c a doanh nghi p.
- L i ích c a nhƠ n

c và xã h i, đó lƠ ngh a v v thu và các ràng bu c pháp lu t khác mà

doanh nghi p ph i th c hi n là các thông l xã h i (môi inh, môi tr

ng, ngh a v c ng đ ng

v.vầ) mƠ doanh nghi p ph i tuân th .
- L i ích c a các b n hƠng, đó là nh ng cá nhơn vƠ đ n v tham gia cung ng m t ph n ho c
toàn b các y u t đ u vào c a doanh nghi p. H ph i đ

c gi i quy t th a đáng các l i ích c a

mình khi th c hi n m i quan h lƠm n v i doanh nghi p, n u không h s c t quan h v i
doanh nghi p đ quan h v i các doanh nghi p khác.
II.3.6. Luôn luôn b giám sát, bi t d u Ủ đ
ó lƠ nguyên t c đòi h i doanh nghi p ph i luôn luôn bi t d u kín Ủ đ và ti m n ng kinh
doanh c a mình. Quá trình kinh doanh là quá trình phát tri n và ti n t i chi m l nh th tr

ng,

đi u nƠy đòi h i các doanh nghi p ph i tìm m i gi i pháp sáng t o đ c đáo nh t, cho s thành
công c a mình. ó c ng lƠ quá trình b các đ i th c nh tranh vƠ các c quan lu t pháp giám sát,
và vì th các doanh nghi p ph i bi t che d u Ủ đ c ng nh ti m n ng kinh doanh c a mình m t
cách có l i nh t.

18


II.3.7. Bi t t n d ng th i c vƠ môi tr

ng kinh doanh

M i doanh nghi p dù có quy mô và ti m n ng l n t i đơu đ u có nh ng m t h n ch và có các
đi m y u nh t đ nh. Do v y, đòi h i các ch doanh nghi p ph i bi t t n d ng th i c vƠ môi
tr

ng kinh doanh đ giành l y hi u qu . Ph i bi t khai thác thông tin có l i t m i ngu n, đ c

bi t là thông tin v công ngh m i và s bi n đ ng trong chính sách qu n lý, mà doanh nghi p
ph i gánh ch u do các nhà ch c trách d đ nh đ a ra đ k p th i x lý th a đáng.

ơy lƠ m i

quan h gi a th l c c a doanh nghi p. L c là ti m n ng c a doanh nghi p, còn th là m i quan
h c a doanh nghi p trong môi tr

ng kinh doanh, thông qua các y u t n m ngoài doanh nghi p

đ n m b t và khai thác có hi u qu .
II.4. N i dung các nguyên t c qu n lý
II.4.1 Nguyên t c m c tiêu
Lý do t n t i c a t ch c là m c tiêu. T ch c đ

c hình thành là do yêu c u cùng th c hi n

m t m c tiêu xác đ nh. M c tiêu đó g n li n v i t ch c trong su t quá trình t n t i. Do đó có
th kh ng đ nh r ng m c tiêu là v n đ có tính c t lõi, c b n nh t c a b t kì m t t ch c nào.
Trong quá trình t n t i t ch c ph i tìm cách đ th c hi n m c tiêu vƠ đ t đ
l i ích c a t ch c m i đ

c m c tiêu, lúc đó

c tho mãn. Các t ch c và t ng thành viên trong t ch c mu n t n

t i và phát tri n thì nh t thi t ph i đ t đ

c m c tiêu.

Yêu c u: Ph i quan tâm v n d ng, tri n khai nguyên t c m c tiêu trong su t quá trình th c
hi n ho t đ ng qu n lỦ, đ c bi t là ph i quan tâm m y v n đ c b n lƠ xác đ nh m c tiêu và t
ch c th c hi n m c tiêu đó. Xác đ nh m c tiêu ph i xu t phát t nhu c u c b n c a mõi thành
viên trong t ch c và c a c xã h i trong t ng giai đo n phát tri n.

xác đ nh đ nh h

ng, t

ch c ph i v n đ ng đ đ t t i trong su t quá trình t n t i và phát tri n. Vi c t ch c th c hi n
m c tiêu, ph i c th hoá m c tiêu chung c a t ch c thành các m c tiêu c th và phân công
cho các cá nhân, b ph n trong t ch c đ th c hi n. Ch khi t ch c đ t đ
tho mưn đ

c m c tiêu thì m i

c l i ích. M c tiêu là m i quan tơm hƠng đ u c a m i c quan, t ch c đ n v ầ

nên ho t đ ng qu n lý ph i coi m c tiêu là nguyên t c c b n hƠng đ u đ đ nh h

ng, chi ph i

các nguyên t c khác.

II.4.2 Nguyên t c thu hút s tham gia c a t p th
Lý do: Khai thác trí tu c a đông đ o t p th trong t ch c là vi c r t c n thi t. M c tiêu c a
t ch c không ch là nhi m v c a nhà qu n lý mà còn là nhi m v chung c a c t p th , c a c
t ch c. Do đó thu hút

tham gia c a t p th c ng có ngh a lƠ thu hút h vào vi c th c hi n

m c tiêu c a t ch c. Thông qua đó, t o ra đ

c s th ng nh t Ủ chí vƠ lƠm gia t ng đ ng c

tham gia ho t đ ng th c hi n m c tiêu c a các thành viên trong t ch c.
19


Yêu c u: V a ph i t p trung th ng nh t trong ho t đ ng qu n lý v a ph i dân ch công
khai đ có th huy đ ng vƠ khai thác đ

c trí tu c a t p th , giúp cho ch th qu n lý luôn luôn

ch đ ng trong vi c t ch c đi u hƠnh c ng nh d m b o s tác đ ng c a ch th lên đói t

ng

qu n lý trong b t kì hoàn c nh đi u ki n nào. M t khác vi c quan tâm thu hút s tham gia c a t p
th yêu c u không th coi nh đ t o ra s th ng nh t ý chí c a cá ch th v i đ i t

ng đ cùng

h

ng t i th c hi n m c tiêu c a t ch c. T o cho m i quan h gi a các nhà qu n lý v i đ i

t

ng qu n lý có s c i m vƠ tác đ ng qua l i nhau m t cách tích c c.
Yêu c u: C n ph i đ

c k t h p hài hoà các l i ích ngay t khi ho ch đ nh và phát tri n t

ch c. L i ích h p lý là l i ích xu t phát t quy lu t l i ích đi t th p đ n cao, t đ n gi n đ n
ph c t p. L i ích ph i đ

c dung hoà và chia s . Thông qua gi i quy t t t m i quan h l i ích s

t o nên tính th ng nh t trong t ch c, đ m b o cho t ch c ho t đ ng đ ng b thông su t, ít n y
sinh các mâu thu n c c b .

II.4.3. Nguyên t c hi u qu
Lý do: Hi u qu là m c đích c a m i ho t đ ng qu n lý. Ho t d ng qu n lý là ho t đ ng có
đ nh h

ng, có ch đích. Vi c đ t đ

c m c tiêu qu n lý s làm tho mãn nh ng l i ích mà t

ch c mong mu n. Tuy nhiên đ đ t t i l i ích m t cách t i đa v i các chi phí h p lý nh t thì các
nhà qu n lý ph i quan tơm đ n hi u qu .
Yêu c u: Ph i luôn luôn đ t hi u qu qu n lý lên hƠng đ u, ph i coi nó là chu n m c c a m i quá
trình qu n lý trong đi u ki n hi n nay, cho dù m c tiêu c a qu n lý là l n lao và quan tr ng nh ng
không th đ t đ n m c tiêu v i b t c giá nào, mà các nhà qu n lý c n ph i quan tơm cơn đ i xem xét
gi a k t qu th c hi n m c tiêu mang l i v i vi c s d ng chi phí v nhân l c, v t l c c ng nh nh ng
chi phí vô hình khác mà ch th c n ph i b ra đ có th th c hi n m c tiêu đó.
II.4.4. Nguyên t c thích ng linh ho t
Lý do: B t kì m t t ch c nƠo c ng đ u t n t i trong môi tr

ng mƠ môi tr

luôn v n đ ng bi n đ i theo nh ng quy lu t khách quan v n có c a nó.
ch c mu n t n t i và phát tri n thì bu c ph i thích ng đ

tr

ng đó l i luôn

i u đó có ngh a lƠ t

c v i nh ng thay đ i đó c a môi

ng chung quanh.
Nhà qu n lý ph i có đ

c t duy m m d o, linh ho t, nh y c m và khách quan trong vi c nhìn

nh n đánh giá v n đ , tránh l i t duy b o th , trì tr , c ng nh c, quan liêu, vì nh ng thói quen này s
phá h ng s t n t i c a t ch c và s phát tri n c a t ch c.

II.4.5 Nguyên t c khoa h c h p lý

20


Lý do: Ho t đ ng qu n lý không th d a theo kinh nghi m mà ph i d a vào nh ng c n c
khoa h c, đ khoa h c ch đ

ng.

Yêu c u: Ph i quan tơm đ n nh ng v n đ có tính khoa h c, d a trên nh ng v n đ khoa
h c, đ m b o tính khách quan và bi n ch ng. Ho t đ ng qu n lý không th c ng nh c mà ph i
có s linh ho t, đ m b o tính h p lý.
II.4.6. Nguyên t c ph i h p ho t đ ng các bên có liên quan

Lý do: Vì t ch c không th đ ng riêng l m t mình trong xã h i mà ph i có s liên k t ph i
h p và h p tác, t o ra s c m nh.
Yêu c u: Nhà qu n lý ph i bi t liên k t ph i h p v i các t ch c khác đ khai thác h t ti m
n ng c a h , t ng c
II.5. Ph

ng s c m nh cho mình và h n ch nh ng đi m y u c a t ch c mình.

ng pháp qu n lý và n i dung các ph

II.5.1 Khái ni m ph

ng pháp qu n lý

ng pháp qu n lý

Theo ngh a h p thì ph
d ng đ tác đ ng lên đ i t

ng pháp qu n lý là t ng th nh ng cách th c mà ch th qu n lý s
ng qu n lỦ đ đ t đ

c m c tiêu đ ra. Theo ngh a r ng thì ph

ng

pháp qu n lý còn bao hàm cách th c ho t đ ng c a chính b n thân ch th , cách th c gi i quy t
các v n đ c th phát sinh trong quá trình qu n lỦ. Ph

ng pháp qu n lý là m t y u t r t n ng

đ ng trong qu n lý nên nó có th phát huy tác d ng t c thì đ n k t qu qu n lý. N u s d ng
ph

ng pháp qu n lỦ đúng

và ch t, còn ng
II.5.2

làm cho m c tiêu ho t đ ng c a t ch c đ t đ

c lai thì không nh ng không đ t đ

c tr ng ph

c mà còn phá c v t ch c.

c v n hành thông su t, h

d ki n, ch th v n hành các y u t trong t ch c lƠ ng
c th nên xét cho cùng đ i t

ng h

ng t i c a các ph

i lao đ ng đ

ng đ n m c tiêu

c phânn công m t cách

ng pháp qu n lỦ lƠ con ng

i. Con

i trong t ch c t n t i v i t cách lƠ m t th c th hoàn ch nh, có t duy vƠ hƠnh đ ng m t

cách ch đ ng trong t ng hoàn c nh cu th . Không ch có v y, con ng
môi tr
ph

ng

ng pháp qu n lý

Qu n lý làm cho ncác y u t trong t ch c đ

ng

ct tc v l

ng thông qua các m i quan h phong phú, ph c t p

i còn t n t i g n bó v i

nhi u c p đ khác nhau nên

ng pháp khác nhau.
Ho t đ ng c a đ i s ng kinh t ậ xã h i ch u s tác đ ng c a nhi u lo i quy lu t khác nhau

nên chúng th

ng xuyên bi n đ i và tác đ ng đ n m i con ng

i trong t ch c, b i v y ph

ng

pháp qu n lỦ c ng r t n ng đ ng đ phù h p v i nh ng bi n đ i trên. Trong t ch c hay xã h i,
con ng

i không ho t đ ng bi t l p mà mang tính t p th , c ng đ ng trên c

đ ng. Mu n t ng cao n ng u t lao đ ng c a m i cá nhơn thì ph
21

phân công lao

ng pháp qu n lý không ch tác


đ ng tr c ti p đ n cá nhân mà còn ph i tác đ ng đ n c c ng đ ng đ t o ra b u không khí làm
vi c có hi u qu .
Con ng

i t n t i luôn luôn có hai m t đ i l p là t t và x u. Vi c đi u ch nh l i hai m t đ i

l p đó không ph i hoƠn toƠn do chính con ng
môi tr

ng.

qu n lý có hi u q a con ng

i quy t đ nh mà còn ch u nh h

i ph

ng r t l n c a

ng pháp qu n lý không ch ch a đ ng y u t

thúc đ y m t tích c c mà còn bao hàm c y u t kìm hãm s chuy n hoá thành m t tiêu c c c a
con ng

i. S tác đ ng đ n đ i t

con ng

i trong t ch c đư th hi n đ

II.5.3 Các ph
II.5.3.1 Ph
LƠ ph

ng qu n lỦ th

ng xuyên bi n đ i phong phú vƠ đa d ng là

c đ c tr ng c b n c a ph

ng pháp qu n lý.

ng pháp qu n lý
ng pháp Kinh t

ng pháp tác đ ng gián ti p đ n hành vi c a các đ i t

d ng nh ng đòn b y kinh t đ tác đ ng lên l i ích c a con ng

ng qu n lý thông qua vi c s

i. N i dung c a ph

ng pháp nƠy

chính là s qu n lý b ng l i ích thông qua l i ích c a con ng i. L i ích lƠ đi m trung tâm c a qu n lý
kinh t , nó quy t đ nh hi u qu tác đ ng. Các cá nhân, t p th lƠ đ i t
thi t thân c a mình s ph i t xác đ nh và l a ch n ph
Ph

ng b tác đ ng vì l i ích

ng án gi i quy t v n đ .

ng pháp nƠy s d ng các công c đòn b y kinh t nh : quy n t ch s n xu t kinh

doanh, ch đ h ch toán kinh t , ch đ khen th

ng, % doanh s ầ nh m t o ra đi u ki n v t

ch t thu n l i và nh ng s kích thích l i ích đ đ ng viên các đ i t
l c, s tr

ng qu n lý phát huy n ng

ng, s sáng t o c a mình, l a ch n cách t t nh t đ hoàn thành nhi m v , s d ng có

hi u qu nh t tài s n đ

c giao, phát huy t i đa kh n g

n có c a h .

u đi m:
- Tác đ ng lên đ i t

ng qu n lý m t cách nh nhàng, không gây ra s c ép tâm lý, t o ra

b u không khí thoa mái, d đ

c ch p nh n.

- Tính dân ch r t cao, các đ i t

ng qu n lý có quy n l a ch n hƠnh đ ng theo ý mình. -

Nó kích thích kh n ng áng t o, phát huy tính sáng t o trong công vi c, mang l i hi u qu r t
cao.

-

c áp d ng linh ho t, phù h p v i nhi u đ i t

ng trong nhi u đi u ki n hoàn c nh và

trong nhi u l nh v c.
+ Nh

c đi m:

- Không có s d m b o th c hi n cao vì nó không b t bu c.
-D b đ it

ng qu n lý xem th

ng n u không kèm theo các PP tác đ ng khác.

- òi h i ph i có đi u ki n v quy n l c, v v t ch t đi kèm theo.
II.5.3.2 Ph

ng pháp HƠnh chính
22


LƠ ph

ng pháp qu n lý b ng các tác đ ng tr c ti p c a ch th qu n lý lên đ i t

lý thông qua các quy t đ nh d t khoát mang tính m nh l nh, đòi h i và b t bu c m i ng

h th ng ph i ch p hành, n u không s b x lý b ng ch tƠi.

ơy th c ch t lƠ ph

đ ng d a vào các m i quan h , k lu t, t ch c c a h th ng qu n lý.
này là: s d ng quy n uy c a t ch c đ ra các m nh l nh đ n ph

ng qu n
i trong

ng pháp tác

c tr ng c a ph

ng pháp

ng áp đ t cho đ i t

ng bu c

h ph i th c hi n, n u không s ph i ch u các ch tài c a t ch c.
Ph
ng

ng pháp nƠy tác đ ng theo 2 h

ng: h

ng t ch c vƠ h

ng đi u ch nh hành vi con

i.
-H

ng t ch c: thành l p ậ c c u ậ sáp nh p ậ gi i th các b ph n, các đ n v c a t

ch c
-H

ng đi u ch nh hành vi: ban hành các quy t c, quy đ nh, đi u l đ đi u ch nh hành vi

nh : quy t đ nh k lu t, đi u đ ng luân chuy n ầ
u đi m:
Có uy l c, có tính đ m b o cho vi c th c hi n m c tiêu c a t ch c.
T o ra đ

c s t p trung th ng nh t c a t ch c trong qu n lý làm cho ho t đ ng c a t

ch c di n ra theo ý mu n c a ch th .
Khi s d ng không c n ph i đi kèm nh ng ph
Nh

ng pháp khác mà v n đ m b o hi u qu .

c đi m:

T o ra áp l c, s c ép tâm lý, làm gi m kh n ng áng t o.
Nhà qu n lý ph i là nh ng ng

i r t có b n l nh đ quan sát n m b t đ

cđ it

ng đ có

s tác đ ng chu n xác, phù h p thì m i có hi u qu trong qu n lý
II.5.3.3 Ph
Là ph

ng pháp giáo d c thuy t ph c đ ng viên
ng pháp v n d ng các quy lu t các nguyên t c ho t đ ng c a tâm lý, giáo d c và xã

h i đ tác đ ng lên tâm lý, tình c m c a con ng

i làm cho nh ng m t tích c c trong con ng

i

h th c d y và làm lãng quên hay kìm nén nh ng m t tiêu c c đ đ t đ n k t qu làm vi c cao.
c tr ng c a ph
và phân bi t đ

ng pháp này là tính thuy t ph c. Nhà qu n lỦ lƠm cho đ i t

ng có th hi u

c ph i trái, đúng ai, t t x u, đ p x u, l i h i, thi n ác ầ t đó nơng cao tính t

giác và s s g n bó v i h th ng. Ph

ng pháp nƠy đ

c s d ng d

i nhi u hình th c r t

phong phú vƠ đa d ng.
Chia s tơm t ngu n v ng v i c p d
v

i, quan tâm k p th i đ n m b t nh ng khó kh n,

ng m c, g n g i đ ng viên khuy n khích k p th i, đánh giá công b ng, khách quan. Kh i d y

tính t nguy n, t giác c a ng

i lao đ ng, kích thích h làm vi c h ng hái v i t t c trí tu và

kh n ng cao nh t. Mu n áp d ng có hi u qu ph
tín tr

ng pháp này, các nhà qu n lý c n ph i có uy

c t p th và ph i đi ơu tìm hi u tơm t nguy n v ng c a m i thành viên trong t ch c đ
23


có cách ng x h p lỦ. đ ng th i c ng c n k t h p v i các ph

ng pháp qu n lý khác cho thích

h p.
u đi m:
- Không gây s c ép tơm lỦ cho đ i t

ng, trái l i đói t ng c m th y đ

c quan tâm nên s t o ra

đ c s ph n kh i, h ng hái, không khílƠm vi c sôi n i, đôi khi mang l i nh ng k t qu v t xa s
mong đ i.
H n ch :
- D lƠm cho ng

i lao đ ng

l i trông ch vào t p th ho c đ a ra yêu ách quá

cđ i

v i t ch c. Tính hi u l c không cao, không đ m b o th c hi n ch c ch n, nên khi s d ng v n
c n ph i có k t h p đi kèm các ph

ng pháp khác.

- Nó đ t ra yêu c u cho nhà qu n lý ph i lƠ ng
quan tơm ch m óc, đ ng viên c p d
II.5.3.4 Ph

i có đ uy tín, có đi u ki n và có th i gian

i.

ng pháp qu n lý theo m c tiêu

LƠ quá trình xác đ nh các m c tiêu th c hi n thông qua s tham gia gi a c p trên và c p
d

i, luôn có s xem xét đ nh k , s ti n tri n h

tri n h

ng t i m c tiêu đó.

ng t i m c tiêu và có s khen th

ơy lƠ m t trong nh ng ph

ng theo ti n

ng pháp đư giúp các nhƠ qu n lý

doanh nghi p khai thác tri t đ các lý thuy t khoa h c qu n lỦ đư đ

c nhi u nhà khoa h c

nghiên c u ng d ng.
Yêu c u:
- Ph i xác đ nh, xây d ng m c tiêu có s tham gia ph i h p c a cá c p qu n lý và t t c

nh ng ng

i th a hƠnh đ hoàn thành nên m c tiêu t ng th . M i cá nhân, b ph n t xác đ nh

m c tiêu cho mình trên c

m c tiêu t ng th .

- Xây d ng m c tiêu là m t công vi c khó, yêu c u ph i xu t phát t c p th p nh t là c p c

lên

đ n c p cao.
c tr ng:
- T o ra tính cu th , m c tiêu đ

c xác đ nh c th rõ ràng gán v i t ng cá nhân, b ph n

c a t ch c.
- Nh ng quy đ nh trong t ch c thì có s tham gia c a các thành viên trong t ch c nh t là nh ng
quy đ nh chung c a t ch c.
- Nó có tính th i h n c th
- Luôn luôn có thông tin ph n h i v s ti n tri n c a m c tiêu.
- Nó có s khen th
II.5.3.5 Ph

ng đ ng viên k p th i

ng pháp qu n lý ch t l

ng toàn b theo ISO
24


ơy lƠ ph

ng pháp m i, đ

pháp hi n đ i lúc đ u ch đ

c thành l p 1947 t i Thu S . LƠ m t trong nh ng ph

c áp d nh trong các doanh nghi p hi n nay v n đang đ

d ng trong h u h t các t ch c, doanh nghi p k c các t ch c NhƠ n
qu , ch t l
ch t l

ng

cv n

c nh m nâng cao hi u

ng hàng hoá d ch v cung c p cho khách hàng. Thu t ng ISO đang đ ng hành v i

ng c a hàng hóa, d ch v .
nh ngh a:

- Qu n lý ch t l

h

ng vào ch t l

ng toàn b (TQM) là ph

ng pháp qu n lý c a m t t ch c trong đó đ nh

ng d a trên s tham gia c a m i thành viên nh m đem l i s thành công dài

h n thông qua s tho mãn khách hàng. M c tiêu c a ph
ch t l

ng s n ph m và làm th a mãn khách hàng

ng pháp này chính là vi c c i ti n

m c t t nh t cho phép.

- Yêu c u:
- Ph i xây d ng đ

c m t h th ng qu n lý ch t l

ng g m r t nhi u y u t : xây d ng c c u t

ch c, xây d ng các quy trình, các ngu n l c, các th t c nh m b o đ m cho hàng hoá d ch v tho
mãn nhu c u khách hàng m c cao nh t.
- Yêu c u c a ph

ng pháp này là ph i v n d ng đ

c các tiêu chu n đư xây d ng đ a vƠo áp

d ng trong công tác qu n lý.
c tr ng:
- Nó cung c p m t h th ng toàn di n cho công tác qu n lý và c i ti n m i khía c nh liên
quan đ n ch t l
ch c nh m đ t đ

ng đ ng th i nó huy đ ng đ

c s tham gia c a m i cá nhân, b ph n trong t

c m c tiêu đ ra.

- Giúp nâng cao ch t l
c nh đó nó t o ra đ

ng hàng hoá d ch v , góp ph n nơng cao n ng u t lao đ ng. Bên

c m t c ch hàng hoá d ch v liên t c đ

s công nh n c a khách hàng v ch t l
- Giúp nơng cao đ o đ c c a ng

c c i ti n ch t l

ng lƠm t ng

ng và làm tho mãn t i đa nhu c u c a khách hàng.
i lao đ ng.

II.6. Các nguyên t c chung c a Henrry Fayol
Henry Fayol (1841 - 1925) là m t k
đ x
đ

, m t nhà qu n lý và lý thuy t gia v qu n tr , ng

i đư

ng h c thuy t qu n tr theo khoa h c. 14 Nguyên t c qu n lý c a ông cho đ n nay v n còn

c gi ng d y t i các tr

ông đ x

ng qu n lý trên kh p th gi i. Theo th i gian, nh ng nguyên t c do

ng không h m t đi tính th i s , mà v n luôn đ

h u hi u.

25

c m r ng và v n d ng m t cách