Đánh giá ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và phát triển kinh tế đến cân bằng nước của hồ chứa namtien, tỉnh sayaboury
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.03 MB, 120 trang )
L IC M
N
Sau m t th i gian nghiên c u, đ n nay lu n v n th c s v i đ tài: “ ánh giá
nh h
n
ng c a bi n đ i khí h u (B KH) và phát tri n kinh t đ n cân b ng
c c a h ch a NamTien, t nh Sayaboury” đã đ
c hoàn thành t i Tr
ng đ i
h c Th y l i Hà N i v i s n l c c a b n thân và s giúp đ , ch b o, h
ng d n
nhi t tình c a các th y giáo, cô giáo, c a các đ ng nghi p và b n bè.
c bi t là s
đ ng viên khuy n khích c a gia đình.
Xin chân thành c m n: Ban giám hi u, Ban ch nhi m khoa và các th y cô
giáo trong Khoa K thu t Tài nguyên n
c.
Tác gi xin chân thành c m n các th y, cô giáo Tr
truy n đ t ki n th c, ph
ng đ i h c Th y l i đã
ng pháp nghiên c u trong quá trình h c t p, công tác.
Tác gi xin bày t lòng bi t n chân thành t i TS. Lê V n Chín ng
d n khoa h c đã tr c ti p, t n tình h
ng
ng d n tác gi hoàn thành lu n v n này.
Cu i cùng, tác gi xin c m n sâu s c t i nh ng ng
b n bè, đ ng nghi p đã tin t
ih
i thân trong gia đình,
ng đ ng viên và giúp đ tác gi trong su t quá trình
h c t p và hoàn thành lu n v n này.
ây là l n đ u tiên nghiên c u khoa h c, v i th i gian và ki n th c có h n.
Lu n v n ch c ch n không th tránh kh i nh ng khi m khuy t, tác gi r t mong
nh n đ
v nđ
c s thông c m, góp ý chân tình c a các Th y, Cô và đ ng nghi p đ lu n
c hoàn thi n h n.
Xin chân thành c m n !
Hà n i, ngày 26 tháng 12 n m 2013
Tác gi
Vinvilay SAYAPHONE
B N CAM K T
Tên tác gi : Vinvilay SAYAPHONE
H c viên cao h c : 20Q12
Ng
ih
ng d n khoa h c: TS. Lê V n Chín
Tên đ tài lu n v n: “ ánh giá nh h
phát tri n kinh t đ n cân b ng n
ng c a bi n đ i khí h u (B KH) và
c c a h ch a NamTien, t nh Sayaboury” .
Tác gi xin cam đoan đ tài lu n v n đ
th p đ
c làm d a trên s li u, t li u thu
c t ngu n th c t do chính tác gi thu th p đ tính toán ra các k t qu , t
đó đ a ra các phân tích và đ xu t gi i pháp. Tác gi không sao chép b t k m t
lu n v n ho c m t đ tài nghiên c u nào tr
c đó.
Hà n i, ngày 26 tháng 12 n m 2013
Tác gi
Vinvilay SAYAPHONE
Lu n v n th c s
i
M CL C
M
U .....................................................................................................................1
1.1. Tính c p thi t c a đ tài .......................................................................................1
1.2. M c tiêu nghiên c u............................................................................................3
1.3.
it
ng và ph m vi nghiên c u ........................................................................3
1.4. Cách ti p c n và ph
ng pháp nghiên c u ..........................................................3
CH NG I: T NG QUAN .......................................................................................4
1.1. T ng quan v bi n đ i khí h u .............................................................................4
1.1.1. Tình hình bi n đ i khí h u trên th gi i ...................................................6
1.1.2. Tình hình bi n đ i khí h u t i Lào ...........................................................8
1.1.3. Xu th bi n đ i khí h u
Lào ................................................................10
1.1.4. Tác đ ng ti m tàng c a bi n đ i khí h u
1.2. Các nghiên c u v cân b ng n
Lào .....................................10
c có xét đ n nh h
ng c a b n đ i khí h u .13
1.2.1. Các nghiên c u t i Lào ..........................................................................13
1.2.2. Các nghiên c u trên th gi i ..................................................................13
1.3. Các k ch b n B KH
Lào ................................................................................15
CH NG 2 ..............................................................................................................17
HI N TR NG C P N C C A H CH A NAMTIEN .....................................17
2.1. i u ki n t nhiên – khí t ng th y v n, ngu n n c vùng nghiên c u ..........17
2.1.1. V trí đ a lý ..............................................................................................17
2.1.2.
c đi m đ a hình ..................................................................................18
2.1.3. Các y u t khí t
ng th y v n ................................................................18
2.1.4. Tình hình dân sinh - kinh t ....................................................................22
2.2. Hi n tr ng h th ng công trình th y l i NamTien, t nh Sayaboury ..................23
2.2.1. V trí công trình ......................................................................................23
2.2.2. Tóm t t các đ c tr ng thi t k ................................................................24
2.2.3. Nhi m v công trình ...............................................................................25
2.3. Tính toán các y u t khí t
ng th y v n............................................................25
2.3.1. Mô hình m a giai đo n n n 1985 -2000 ................................................26
2.3.2. Mô hình m a th i k hi n t i .................................................................28
H c viên: Vinvilay SAYAPHONE – L p Cao h c 20Q21
Lu n v n th c s
ii
2.4. Tính toán nhu c u n
c c a các đ i t
ng dùng n
c trong h th ng
th i k
hi n t i .......................................................................................................................29
2.4.1. Tính toán nhu c u n
c cho các lo i cây tr ng .....................................29
2.5. Tính toán s b cân b ng n
c c a h ch a NamTien trong đi u ki n hi n t i48
2.6. ánh giá kh n ng c p n
c c a h ch a NamTien..........................................49
CH NG 3 ..............................................................................................................50
ÁNH GIÁ NH H NG C A BI N
I KHÍ H U
N KH N NG C P
N C C A H CH A NAMTIEN .......................................................................50
3.1. Tính toán nhu c u n c theo các k ch b n B KH c a b tài nguyên môi tr ng
Lào.............................................................................................................................50
3.1.1. L a ch n k ch b n B KH ......................................................................50
3.1.2. Tính toán yêu c u dùng n
c c a toàn h th ng trong t
3.1.3. T ng h p nhu c u dùng n
c toàn h th ng trong t
3.1.4. nh h
ng lai ..........53
ng lai ................55
ng c a bi n đ i khí h u đ n ngành nông nghi p khu v c h
NamTien ....................................................................................................................56
3.1.5. nh h
c un
c trong t
ng c a bi n đ i khí h u và s phát tri n kinh t - xã h i đ n nhu
ng lai...........................................................................................58
3.2. Tính toán ngu n n
c đ n .................................................................................59
3.2.1. M c đích, ý ngh a tính toán ....................................................................59
3.2.2. Các h ng m c tính toán..........................................................................59
3.2.3. Tính toán xác đ nh mô hình phân ph i dòng ch y n m thi t k ............59
3.2.4. Phân ph i dòng ch y n m thi t k .........................................................65
3.2.5. Tính toán l
ng b c h i thi t k ............................................................69
3.2.6. Xác đ nh dung tích ch t c a h ch a .....................................................72
3.2.7. Xác đ nh dung tích hi u d ng v i yêu c u c p n
3.3. Tính toán cân b ng n
c c đ nh ................77
c theo các k ch b n B KH...........................................86
3.3.1.Tính toán cân b ng n
c th i k 2030 ....................................................86
3.3.2. Tính toán cân b ng n
c th i k 2050 ...................................................88
3.3.3. So sánh s t ng, gi m dung tích hi u d ng t i các th i k hi n t i, 2030,
2050 so v i th i k n n..............................................................................................89
H c viên: Vinvilay SAYAPHONE – L p Cao h c 20Q21
Lu n v n th c s
3.4. ánh giá nh h
iii
ng c a BDKH đ n kh n ng c p n
c c a h NamTien .......90
3.5.
xu t các gi i pháp công trình phù ng phó v i nh h
3.6.
xu t gi i pháp phi công trình h p lý ng phó v i nh h
ng c a B KH .......90
ng c a B KH ...91
K T LU N, KI N NGH ........................................................................................93
I. K t lu n ..................................................................................................................93
II. Ki n ngh ..............................................................................................................94
TÀI LI U THAM KH O .........................................................................................95
H c viên: Vinvilay SAYAPHONE – L p Cao h c 20Q21
Lu n v n th c s
iv
DANH M C B NG BI U
B ng 1.1. M c thay đ i k ch b n v nhi t đ và l ng m a theo k ch b n B2 ........16
B ng 1.2. M c t ng nhi t đ trung bình n m (oC) ....................................................16
B ng 1.3.M c thay đ i l ng m a (%) so v i th i k 1985-2000
t nh Sayabouly
c a Lào theo các k ch b n phát th i trung bình B2)..................................................16
B ng 2.1: Nhi t đ trung bình tháng và n m c a tr m Sayaboury ...........................19
B ng 2.2. B c h i trung bình tháng nhi u n m tr m khí t ng Sayaboury .............19
B ng 2.3.
m không khí trung bình tháng nhi u n m Sayaboury .......................20
B ng 2.4. S gi n ng trung bình tháng nhi u n m tr m Sayaboury .......................21
B ng 2.5. T c đ gió bình quân tháng nhi u n m – tr m Sayaboury .......................21
B ng 2.6. Các thông s thi t k h ch a n c ..........................................................24
B ng 2.7. Các thông s hi n tr ng c a đ p ...............................................................24
B ng 2.8. Các thông s c a c ng l y n c ...............................................................25
B ng 2.9. K t qu tính toán các thông s th ng kê X , Cv,Cs ...................................26
B ng 2.10. B ng th ng kê ch n mô hình m a đ i di n ng v i t ng th i v ..........27
B ng 2.11a: Mô hình m a v chiêm ng v i t n su t thi t k P=85% th i k n n
1985 -2000 ................................................................................................................28
B ng 2.12a. Mô hình m a v mùa ng v i t n su t thi t k P=85% .......................28
B ng 2.13a. B ng t ng h p m a theo tháng thi t k th i k n n (1985 –2000) ng
v i t n su t P=85% ...................................................................................................28
B ng 2.11b: Mô hình m a v chiêm ng v i t n su t thi t k P=85% th i k hi n
t i ...............................................................................................................................29
B ng 2.12b. Mô hình m a v mùa ng v i t n su t thi t k P=85% th i k hi n t i
...................................................................................................................................29
B ng 2.13b. B ng t ng h p m a theo tháng thi t k ng v i t n su t P=85% th i
k hi n t i ..................................................................................................................29
B ng 2.14. Th i v cây tr ng....................................................................................37
B ng 2.15. Di n tích ph c v c a H .......................................................................37
B ng 2.16.
m đ t canh tác .................................................................................38
B ng 2.17. Th i k sinh tr ng và h s cây tr ng c a lúa......................................38
B ng 2.18. Th i k và h s cây tr ng c a cây tr ng c n ........................................38
B ng 2.19. Chi u sâu b r c a cây tr ng c n ..........................................................39
B ng 2.20. Ch tiêu c lý c a đ t ..............................................................................39
B ng 2.21. T ng h p m c t i cho lúa v chiêm.....................................................44
B ng 2.22. M c t i cho lúa mùa (m3/ha) ................................................................44
B ng 2.23. M c t i cho Ngô (m3/ha)......................................................................44
H c viên: Vinvilay SAYAPHONE – L p Cao h c 20Q21
Lu n v n th c s
v
B ng 2.24. M c t i cho L c (m3/ha).......................................................................44
B ng 2.25. T ng m c t i cho cây tr ng t i th i k hi n t i ...................................44
B ng 2.26. T ng m c t i cho cây tr ng t i th i k hi n t i ..................................45
B ng 2.27. B ng k t qu yêu c u n c cho sinh ho t ( 103m3) ................................46
B ng 2.28. B ng k t qu yêu c u n c cho ngành du l ch ......................................46
B ng 2.29. B ng k t qu t ng h p yêu c u dùng n c t i m t ru ng c a h th ng.47
B ng 2.30. B ng k t qu t ng h p yêu c u dùng n c t i công trình đ u m i c a
toàn h th ng .............................................................................................................47
B ng 2.31. Cân b ng n c s b khi ch a k đ n t n th t .......................................48
B ng 3.1: M c t ng nhi t đ trung bình (°C) so v i th i k 1985-2000 các vùng
khí h u c a Lào theo các k ch b n phát th i trung bình B2 ......................................51
B ng 3.2: Nhi t đ
H Namtien các n m trong t ng lai theo k ch b n phát th i
trung bình (°C) ..........................................................................................................51
B ng 3.3: M c thay đ i l ng m a (%) so v i th i k 1985-2000 các vùng khí
h u c a Lào theo các k ch b n phát th i trung bình (B2) .........................................52
B ng 3.4 : L ng m a trong t ng lai theo k ch b n phát th i trung bình (B2) ......52
B ng 3.5: T ng m c t i cho cây tr ng cho n m 2030............................................53
B ng 3.6: T ng m c t i cho cây tr ng n m 2050 ..................................................53
B ng 3.7: B ng k t qu yêu c u n c cho sinh ho t th i k 2030( 103 m3) ............54
B ng 3.8: B ng k t qu yêu c u n c cho ngành du l ch th i k 2030( 103 m3) ....54
B ng 3.9: B ng k t qu yêu c u n c cho sinh ho t th i k 2050( 103 m3) ............55
B ng 3.10: B ng k t qu yêu c u n c cho ngành du l ch th i k 2050( 103 m3) ..55
B ng 3.11: B ng k t qu t ng h p yêu c u dùng n c toàn h th ng th i k 2030 55
B ng 3.12: K t qu t ng h p yêu c u dùng n c toàn h th ng th i k 2050 .........56
B ng 3.13: M c t ng nhu c u n c các lo i cây tr ng trong t ng lai so v i th i k n n
...................................................................................................................................57
B ng 3.14: M c t ng nhu c u n c c a các ngành trong t ng lai so v i th i k n n58
B ng 3.15.T ng h p các thông s dòng ch y n m l u v c h ch a n c NamTien
...................................................................................................................................65
B ng 3.16: Phân ph i dòng ch y đ n h Nam Ti n th i k hi n t i .......................68
B ng 3.17. Phân ph i b c h i m t n c h ch a n c NamTien ............................71
B ng 3.18: B ng phân ph i b c h i ph thêm theo tháng khi có h ch a ...............72
B ng 3.19. Quá trình l u l ng yêu c u c a h th ng theo tháng ............................79
B ng 3.20. Quan h gi a cao trình và dung tích h , di n tích h .............................79
B ng 3.21. Xác đ nh dung tích hi u d ng Vhd khi ch a tính t n th t .......................80
B ng 3.22. Xác đ nh t n th t do th m và b c h i .....................................................82
B ng 3.23. Xác đ nh dung tích hi u d ng Vhd khi tính đ n t n th t .........................84
H c viên: Vinvilay SAYAPHONE – L p Cao h c 20Q21
Lu n v n th c s
vi
B ng 3.24. Xác đ nh t n th t do th m và b c h i (l n 2) .........................................85
B ng 3.25. Xác đ nh dung tích hi u d ng Vhd khi tính đ n t n th t (l n 2) .............86
B ng 3.26. Phân ph i dòng ch y n m thi t k th i k 2030 ....................................87
B ng 3.27. Quá trình l u l ng yêu c u c a h th ng theo tháng ............................87
B ng 3.28 .Xác đ nh dung tích hi u d ng Vhd khi tính đ n t n th t th i k 2030
d i tác đ ng c a B KH và phát tri n kinh t xã h i ..............................................87
B ng 3.29. Phân ph i dòng ch y n m thi t k th i k 2050 ....................................88
B ng 3.30. Quá trình l u l ng yêu c u c a h th ng theo tháng ............................88
B ng 3.31. Xác đ nh dung tích hi u d ng Vhd khi tính đ n t n th t th i k 2050
d i tác đ ng c a B KH và phát tri n kinh t xã h i ..............................................88
B ng 3.32. B ng so sánh dung tích hi u d ng c a h Namtien th i k hi n t i, th i
k 2030 và 2050 so v i th i k n n d i tác đ ng c a bi n đ i khí h u .................89
B ng 3.33. B ng so sánh dung tích hi u d ng c a h Namtien th i k hi n t i, th i
k 2030 và 2050 so v i th i k n n d i tác đ ng c a bi n đ i khí h u và phát tri n
kinh t xã h i .............................................................................................................89
H c viên: Vinvilay SAYAPHONE – L p Cao h c 20Q21
Lu n v n th c s
vii
DANH M C HÌNH V
Hình 1.1. Môi tr ng tr c đây ..................................................................................4
Hình 1.2. Môi tr ng hi n t i .....................................................................................4
Hình 2.1. V trí t nh Sayaboury, Laos .......................................................................17
Hình 2.2. Di n bi n nhi t đ trung bình tháng theo các huy n (1985 -2005) ..........20
Hình 2.3. Di n bi n t ng l ng m a tháng theo các huy n (1985 -2005) ...............21
Hình 2.4. V trí h NamTien, t nh Sayaboury ...........................................................23
Hình 2.5. B ng nh p d li u v khí h u climate và tính l ng b c thoát h i n c
chu n ET0 .................................................................................................................41
Hình 2.6. B ng nh p d li u v m a (Rainfall) ........................................................42
Hình 2.7. B ng nh p d li u v cây lúa chiêm ........................................................42
Hình 2.8. B ng d li u v đ t theo s li u c a FAO ...............................................43
Hình 2.9. B ng tính ch đ t i cho lúa v chiêm th i k hi n t i .........................43
Hình 3.1:
th th hi n s thay đ i nhu c u n c c a các lo i cây tr ng qua các
th i k tính toán ........................................................................................................57
Hình 3.2: Mô hình phân ph i dòng ch y n m thi t k ..............................................68
Hình 3.3. Các m c n c đ c tr ng và thành ph n dung tích h ch a ......................72
Hình 3.4: S đ nguyên lý đi u ti t n m m t l n, ph ng án tr s m .....................77
Hình 3.5: Bi u đ đ ng quan h W~ Z ~ F ............................................................80
H c viên: Vinvilay SAYAPHONE – L p Cao h c 20Q21
Lu n v n th c s
1
M
U
1.1. Tính c p thi t c a đ tài
Bi n đ i khí h u (B KH) là m t trong nh ng thách th c l n nh t đ i v i nhân
lo i trong th k 21. Hi n nay trên th gi i đã có nhi u nghiên c u v B KH tác
đ ng đ n các l nh v c và đ i s ng c a con ng
i. K t qu c a nh ng nghiên c u đã
ch ra r ng B KH s tác đ ng nghiêm tr ng t i s n xu t, đ i s ng và môi tr
trên ph m vi toàn c u, đ c bi t là l nh v c nông nghi p s d b t n th
ng nh t.
Lào, trong kho ng 50 - 60 n m qua, di n bi n c a khí h u theo chi u h
c c đoan. C th , l
ng
ng
ng m a t ng m nh vào mùa l và gi m vào mùa ki t cùng v i
nhi t đ trung bình đã t ng kho ng 0,5-0,80C. Hi n t
ng El-Nino, La-Nina càng
tác đ ng m nh m đ n Lào. B KH th c s đã làm cho các thiên tai, đ c bi t là bão,
l , h n hán ngày càng ác li t. Theo tính toán, nhi t đ trung bình
Lào có th t ng
lên 30C vào n m 2100.
H u qu c a B KH đ i v i Lào là r t nghiêm tr ng và là m t nguy c hi n
h u cho m c tiêu xóa đói - gi m nghèo, cho vi c th c hi n các m c tiêu thiên niên
k và s phát tri n b n v ng c a đ t n
t n th
c. Các l nh v c, ngành, đ a ph
ng d b
ng và ch u tác đ ng m nh m nh t c a B KH là tài nguyên n
nghi p và an ninh l
ng th c, s c kh e con ng
i
c, nông
các vùng đ ng b ng. Nó làm
t ng các thiên tai l l t và h n hán ngày càng kh c li t nh l n m 2008 ng p th đô
Viêng Ch n và l tháng 6 n m 2011 ng p thành ph Sayaboury, làm cho đ i s ng
c a ng
i dân vô cùng khó kh n, s n xu t nông nghi p thi t h i to l n, nh h
đ n s phát tri n kinh t xã h i c a c n
c Lào.
Bi n đ i khí h u là m t trong nh ng n i dung nghiên c u còn m i m
c v ph
ng
Lào
ng pháp lu n c ng nh các công c nghiên c u do tính ph c t p v qui
mô toàn c u, m c đ và đ i t
ng b tác đ ng. Do v y, vi c tìm hi u và nghiên c u
v nh ng tác đ ng c a B KH m t nhi m v khó kh n và đ y th thách.
M c tiêu c a vi c xây d ng các k ch b n bi n đ i khí h u cho Lào là đ a ra
nh ng thông tin c b n v xu th bi n đ i khí h u c a Lào trong t
ng lai t
ng
ng v i các k ch b n khác nhau v phát tri n kinh t - xã h i toàn c u d n đ n các
H c viên: Vinvilay SAYAPHONE – L p Cao h c 20Q21
Lu n v n th c s
2
t c đ phát th i khí nhà kính khác nhau. Các k ch b n bi n đ i khí h u s là đ nh
h
ng ban đ u đ các B , ngành, đ a ph
ng đánh giá các tác đ ng có th có c a
bi n đ i khí h u đ i v i các l nh v c kinh t - xã h i, xây d ng và tri n khai k
ho ch hành đ ng nh m thích ng và gi m thi u tác đ ng ti m tàng c a bi n đ i khí
h u trong t
ng lai.
T nh Sayaboury là m t trong nh ng t nh mi n núi phía B c c a n
nh h
n
ng b i thiên tai. Vào mùa hè th
ng b h n hán, d n đ n tình tr ng thi u
c cho sinh ho t và s n xu t nông nghi p. Mùa m a th
gây ng p l t nghiêm tr ng, th
úng vùng n i đ ng, h
c Lào b
ng xu t hi n l l n ,
ng xuyên uy hi p các huy n th g n sông và ng p
du các h
ch a n
Namgnang... gây thi t h i n ng n v ng
c l n nh
NamTien, Nammao,
i và tài s n, nh h
ng l n đ n phát tri n
kinh t - xã h i và đ i s ng dân sinh.
H th ng t
i h NamTien, t nh Sayaboury là m t công trình đ i th y nông,
quan tr ng và là h th ng đi n hình, có t m quan tr ng h t s c to l n t i vi c phát
tri n kinh t xã h i c a t nh Sayaboury nói chung và huy n Sayaboury nói riêng.
Tr
c nh ng th c tr ng và bi n đ ng th i ti t khó l
ra là chúng ta ph i đánh giá đ
k ho ch dài h n nh m tr
c nh ng nh h
ng nh v y, v n đ đ t
ng c a B KH, đ ng th i ph i có
c h t là phòng ng a, gi m thi u các thiên tai, l l t sau
đó là có bi n pháp ng phó k p th i tr giúp ngành nông nghi p kh c ph c các nh
h
ng c a B KH.
Hi n nay, có r t ít nghiên c u v
nói chung và h th ng t
i nói riêng.
nh h
ng c a B KH t i h th ng thu l i
c bi t khu v c t nh Sayaboury m t trong
nh ng t nh có n n s n xu t nông nghi p là ch y u nh ng ch a có m t nghiên c u
nào v
nh h
ng c a bi n đ i khí h u đ n h th ng t
i và đ c bi t là h th ng h
ch a.
Xu t phát t nh ng v n đ trên, tôi th y r ng vi c nghiên c u: “ ánh giá nh
h
ng c a bi n đ i khí h u (B KH) và phát tri n kinh t đ n cân b ng n
cc a
h ch a NamTien, t nh Sayaboury” là h t s c c n thi t. V i k t qu c a đ tài,
chúng ta s có bi n pháp, k ho ch c th cho ngành s n xu t nông nghi p, ch
H c viên: Vinvilay SAYAPHONE – L p Cao h c 20Q21
Lu n v n th c s
đ ng tr
trong t
3
c nh ng nh h
ng c a B KH hi n nay c ng nh các k ch b n B KH
ng lai.
1.2. M c tiêu nghiên c u
ánh giá đ
c nh h
ng c a B KH đ n nhu c u n
NamTien trong hi n t i và k ch b n B KH trong t
ánh giá đ
c nh h
ih
c c a h th ng t
ih
ng lai;
ng c a B KH đ n cân b ng n
NamTien trong hi n t i và k ch b n B KH trong t
c c a h th ng t
ng lai;
xu t các gi i pháp nh m nâng cao hi u qu qu n lý v n hành h trong đi u
ki n B KH cho h th ng t
1.3.
i h NamTien.
it
ng và ph m vi nghiên c u
it
ng nghiên c u: Nghiên c u nh h
tri n kinh t t i nhu c u n
c và cân b ng n
Ph m vi nghiên c u: H th ng t
1.4. Cách ti p c n và ph
ng c a bi n đ i khí h u và phát
c c a h th ng h NamTien.
i h NamTien. T nh Sayaboury.
ng pháp nghiên c u
* Cách ti p c n:
- Theo quan đi m h th ng.
- Theo quan đi m th c ti n và t ng h p đa m c tiêu.
- Theo quan đi m b n v ng.
- Theo s tham gia c a ng
* Theo ph
ih
ng l i.
ng pháp nghiên c u:
- Ph
ng pháp đi u tra, thu th p phân tích, x lý, t ng h p s li u.
- Ph
ng pháp k th a có ch n l c.
- Ph
ng pháp chuyên gia.
- Ph
ng pháp phân tích h th ng, ph
- Ph
ng pháp đi u tra xã h i h c.
- Ph
ng pháp mô hình toán, th y v n, th y l c.
ng pháp th ng kê xác xu t.
H c viên: Vinvilay SAYAPHONE – L p Cao h c 20Q21
Lu n v n th c s
4
CH
NG I: T NG QUAN
1.1. T ng quan v bi n đ i khí h u
-
nh ngh a: "Bi n đ i khí h u trái đ t là s thay đ i c a h th ng khí h u
g m khí quy n, thu quy n, sinh quy n, th ch quy n hi n t i và trong t
các nguyên nhân t nhiên và nhân t o".
Hình 1.1. Môi tr
Hình 1.2. Môi tr
ng tr
c đây
ng hi n t i
H c viên: Vinvilay SAYAPHONE – L p Cao h c 20Q21
ng lai b i
Lu n v n th c s
5
“Bi n đ i khí h u là “nh ng nh h ng có h i c a bi n đ i khí h u”, là nh ng
bi n đ i trong môi tr ng v t lý ho c sinh h c gây ra nh ng nh h ng có h i
đáng k đ n thành ph n, kh n ng ph c h i ho c sinh s n c a các h sinh thái t
nhiên và đ c qu n lý ho c đ n ho t đ ng c a các h th ng kinh t - xã h i ho c
đ n s c kh e và phúc l i c a con ng i” (Theo công c chung c a LHQ v bi n
đ i khí h u).
Nguyên nhân:
Nguyên nhân chính làm bi n đ i khí h u Trái đ t là do s gia t ng các ho t
đ ng t o ra các ch t th i khí nhà kính, các ho t đ ng khai thác quá m c các b h p
th khí nhà kính nh sinh kh i, r ng, các h sinh thái bi n, ven b và đ t li n khác.
Nh m h n ch s bi n đ i khí h u, Ngh đ nh th Kyoto nh m h n ch và n đ nh
sáu lo i khí nhà kính ch y u bao g m: CO2, CH4, N2O, HFCs, PFCs và SF6.
-
CO2 phát th i khi đ t cháy nhiên li u hóa th ch (than, d u, khí) và là
ngu n khí nhà kính ch y u do con ng
i gây ra trong khí quy n. CO2 c ng sinh ra
t các ho t đ ng công nghi p nh s n xu t xi m ng và cán thép.
-
CH4 sinh ra t các bãi rác, lên men th c n trong ru t đ ng v t nhai l i, h
th ng khí, d u t nhiên và khai thác than.
-
N2O phát th i t phân bón và các ho t đ ng công nghi p.
-
HFCs đ
c s d ng thay cho các ch t phá h y ôzôn (ODS) và HFC-23 là
s n ph m ph c a quá trình s n xu t HCFC-22.
-
PFCs sinh ra t quá trình s n xu t nhôm.
-
SF6 s d ng trong v t li u cách đi n và trong quá trình s n xu t magiê.
Các bi u hi n c a bi n đ i khí h u:
-
S nóng lên c a khí quy n và Trái đ t nói chung.
-
S thay đ i thành ph n và ch t l
s ng c a con ng
-
ng khí quy n có h i cho môi tr
ng
i và các sinh v t trên Trái đ t.
S dâng cao m c n
c bi n do b ng tan, d n t i s ng p úng
các vùng
đ t th p, các đ o nh trên bi n.
-
S di chuy n c a các đ i khí h u t n t i hàng nghìn n m trên các vùng
H c viên: Vinvilay SAYAPHONE – L p Cao h c 20Q21
Lu n v n th c s
6
khác nhau c a Trái đ t d n t i nguy c đe d a s s ng c a các loài sinh v t, các h
sinh thái và ho t đ ng c a con ng
-
S thay đ i c
trình tu n hoàn n
-
i.
ng đ ho t đ ng c a quá trình hoàn l u khí quy n, chu
c trong t nhiên và các chu trình sinh đ a hoá khác.
S thay đ i n ng su t sinh h c c a các h sinh thái, ch t l
ng và thành
ph n c a thu quy n, sinh quy n, các đ a quy n.
1.1.1. Tình hình bi n đ i khí h u trên th gi i
Trong l ch s đ a ch t c a trái đ t chúng ta, s bi n đ i khí h u đã t ng nhi u
l n x y ra v i nh ng th i k l nh và nóng kéo dài hàng v n n m mà chúng ta g i là
th i k b ng hà hay th i k gian b ng. Th i k b ng hà cu i cùng đã xãy ra cách
đây 10.000 n m và hi n nay là giai đo n m lên c a th i k gian b ng. Xét v
nguyên nhân gây nên s thay đ i khí h u này, chúng ta có th th y đó là do s ti n
đ ng và thay đ i đ nghiêng tr c quay trái đ t, s thay đ i qu đ o quay c a trái đ t
quanh m t tr i, v trí các l c đ a và đ i d
ng và đ c bi t là s thay đ i trong thành
ph n khí quy n.
Trong khi nh ng nguyên nhân đ u tiên là nh ng nguyên nhân hành tinh, thì
nguyên nhân cu i cùng l i có s tác đ ng r t l n c a con ng
i mà chúng ta g i đó
là s làm nóng b u khí quy n hay hi u ng nhà kính.Có th hi u s l
đ trung bình c a b m t trái đ t đ
l
ng m t tr i và l
c là: nhi t
c quy t đ nh b i s cân b ng gi a h p th n ng
ng nhi t tr vào v tr . Khi l
ng nhi t b gi l i nhi u trong
b u khí quy n thì s làm nhi t đ trái đ t t ng lên. Chính l
trong khí quy n s tác d ng nh m t l p kính gi nhi t l
ng khí CO2 ch a nhi u
ng t a ng
c a trái đ t. Cùng v i khí CO2 còn có m t s khí khác c ng đ
c vào v tr
c g i chung là khí
nhà kính nh NOx, CH4, CFC. V i nh ng gia t ng m nh m c a n n s n xu t công
nghi p và vi c s d ng các nhiên li u hoá th ch (d u m , than đá..), nghiên c u c a
các nhà khoa h c cho th y nhi t đ toàn c u s gia t ng t 1,4oC đ n 5,8oC t 1990
đ n 2100 và vì v y s kéo theo nh ng nguy c ngày càng sâu s c đ i v i ch t l
s ng c a con ng
ng
i.
S bi n đ i khí h u (B KH) toàn c u đang di n ra ngày càng nghiêm tr ng.
H c viên: Vinvilay SAYAPHONE – L p Cao h c 20Q21
Lu n v n th c s
7
Bi u hi n rõ nh t là s nóng lên c a trái đ t, là b ng tan cao; là các hi n t
ti t b t th
thi u l
ng th i
ng, bão l , sóng th n, đ ng đ t, h n hán và giá rét kéo dài… d n đ n
ng th c, th c ph m và xu t hi n hàng lo t d ch b nh trên ng
i, gia súc,
gia c m…
Có th th y tác h i theo h
đây: gia t ng m c n
ng nóng lên toàn c u th hi n
10 đi u t i t sau
c bi n, b ng hà lùi v hai c c, nh ng đ t nóng, bão t và l
l t, khô h n, tai bi n, suy thoái kinh t , xung đ t và chi n tranh, m t đi s đa d ng
sinh h c và phá hu h sinh thái. Nh ng minh ch ng cho các v n đ này đ
c bi u
hi n qua hàng lo t tác đ ng c c đoan c a khí h u trong th i gian g n đây nh đã có
kho ng 250 tri u ng
Mexico. Các n
ib
nh h
ng b i nh ng tr n l l t
Nam Á, châu Phi và
c Nam Âu đang đ i m t nguy c b h n hán nghiêm tr ng d d n
t i nh ng tr n cháy r ng, sa m c hóa, còn các n
ra nh ng tr n l l t l n, do m c n
c Tây Âu thì đang b đe d a x y
c bi n dâng cao c ng nh nh ng đ t b ng giá
mùa đông kh c li t. Nh ng tr n bão l n v a x y ra t i M , Trung Qu c, Nh t B n,
n
...có nguyên nhân t hi n t
Nh ng d li u thu đ
c qua v tinh t ng n m cho th y s l
thay đ i, nh ng s tr n bão, l c c
bi t
ng trái đ t m lên trong nhi u th p k qua.
B c M , tây nam Thái Bình D
ng các tr n bão không
ng đ m nh, s c tàn phá l n đã t ng lên, đ c
ng, Ân
D
ng, b c
i Tây D
nghiên c u v i xác su t lên t i 90% cho th y s có ít nh t 3 t ng
thi u l
ng. M t
i r i vào c nh
ng th c vào n m 2100, do tình tr ng m lên c a Trái đ t.
S nóng lên c a Trái đ t, b ng tan đã d n đ n m c n
kho ng th i gian 1962 - 2003, l
ng n
c bi n dâng cao. N u
c bi n trung bình toàn c u t ng
1,8mm/n m, thì t 1993 - 2003 m c t ng là 3,1mm/n m. T ng c ng, trong 100 n m
qua, m c n
c bi n đã t ng 0,31m. Theo quan sát t v tinh, di n tích các l p b ng
B c c c, Nam c c, b ng
Greenland và m t s núi b ng
Trung Qu c đang d n
b thu h p. Chính s tan ch y c a các l p b ng cùng v i s nóng lên c a khí h u các
đ id
ng toàn c u (t i đ sâu 3.000m) đã góp ph n làm cho m c n
c bi n dâng
cao. D báo đ n cu i th k XXI, nhi t đ trung bình s t ng lên kho ng t 2,0 4,5oC và m c n
c bi n toàn c u s t ng t 0,18m - 0,59m.
H c viên: Vinvilay SAYAPHONE – L p Cao h c 20Q21
Lu n v n th c s
8
Nh ng n m qua, tranh cãi v s B KH toàn c u v n ch a ngã ng . Cho t i
nh ng n m đ u th k XXI, v i nh ng b ng ch ng xác th c, các nhà khoa h c đã
ch ng minh đ
c s can thi p thô b o c a con ng
i vào môi tr
ng trái đ t, đó là
vi c s d ng các ch t hóa th ch nh than đá, d u l a, khí đ t; là vi c tàn phá các
cánh r ng; vi c phát tri n công nghi p hóa đã và đang th i ra b u khí quy n nhi u
lo i khí gây hi u ng nhà kính, làm cho trái đ t nóng lên t ng ngày. B KH tr
thành ch đ nóng c a nhi u h i ngh c p cao trên th gi i. T ng Th ký Liên H p
Qu c Ban Ki Moon cho r ng: “B KH c ng khi n nhân lo i ph i đ i m t v i nh ng
đe d a to l n nh chi n tranh”; “B KH không ch là v n đ môi tr
m i đe d a toàn di n, nh h
l
ng đ n s c kh e con ng
ng, mà còn là
i, đ n tình hình cung c p
ng th c toàn c u, v n đ di dân và đe d a n n hòa bình, an ninh th gi i”. Vì
v y, nhi u n
c trên th gi i đã thành l p các t ch c đ ch đ o và đi u ph i các
ho t đ ng ng phó v i tình hình B KH, xây d ng các ch
ng trình, chi n l
c và
k ho ch hành đ ng qu c gia ng phó v i B KH.
Theo báo cáo c a các nhà khoa h c, s nóng lên toàn c u c a h th ng khí
h u hi n nay là ch a t ng có và r t rõ ràng t nh ng quan tr c nhi t đ và đ i
d
ng trung bình toàn c u; s tan ch y c a b ng, tuy t trên ph m vi r ng l n d n
đ n s dâng cao c a m c n
c bi n. Nhi t đ trung bình trong 100 n m qua đã t ng
0,74oC và xu th nhi t đ t ng trong vòng 50 n m g n đây là 0,13oC/th p k . Nhi t
đ trung bình
B c c c t ng 1,5oC, và
đ nh l p b ng v nh c u
3oC k t n m 1980 đ n nay, 10 n m tr l i đây đ
B c bán c u t ng
c xem là nh ng n m nóng nh t
theo chu i quan tr c t n m 1850.
1.1.2. Tình hình bi n đ i khí h u t i Lào
Theo
m a l n nh h
y ban sông Mekong, s c n bão m nh v c
ng đ gió và có l
ng đ n Lào đã t ng lên đáng k và có chi u h
qu đ o c a bão tr nên d th
ng và s c n bão nh h
ng
ng k t thúc mu n,
ng đ n khu v c Trung Lào
và Nam Lào c ng ngày càng t ng. Bên c nh đó, s ngày m a phùn
mi n B c Lào
c ng gi m g n m t n a (t 30 ngày/n m trong th p k 1961 - 1970 xu ng còn 17
ngày/n m trong th p k 1991 - 2000). L
ng m a bi n đ i không nh t quán gi a
H c viên: Vinvilay SAYAPHONE – L p Cao h c 20Q21
Lu n v n th c s
9
các vùng, h n hán có xu h
t ng hi n t
đ nn
ng m r ng, đ c bi t là
ng hoang m c hóa. Hi n t
khu v c B c Lào d n đ n gia
ng El Nino và La Nina nh h
ng m nh
c Lào trong vài th p k g n đây, gây ra nhi u đ t n ng nóng kéo dài có tính
k l c. D đoán vào cu i th k XXI, nhi t đ trung bình Lào t ng kho ng 30C và
s t ng s đ t và s ngày n ng nóng trong n m. i u này d n đ n nhi u hi n t
b t th
ng c a th i ti t.
c bi t là tình hình bão l và h n hán. B KH còn kéo
theo s thay đ i c a th i ti t, nh h
ng tr c ti p đ n cây tr ng, s n xu t nông, lâm,
công nghi p và nuôi tr ng, đánh b t th y.
khan hi m v l
ng th c, n
ng
c bi t là s xu t hi n c a d ch b nh và
c ng t. T i Lào, nh ng n m qua, thi t h i do h n hán
và bão l gây ra là vô cùng l n.
Trong 50 n m qua, nhi t đ trung bình t i Lào t ng 0,5 – 0,8 đ C. D
đ n n m 2100, nhi t đ trung bình Lào s t ng cao t 1,8 – 4,2 đ C.
B KH s
nh h
ng đ n Lào theo nh ng xu h
báo
ng sau:
- Gi m m a dông;
- Gi m s ng mù;
- H n hán t ng c v t n su t và c ng đ ;
- Mùa l nh thu h p;
- Bão t ng v t n su t, nh t là vào cu i n m
M t s ngành ch u nh h ng c a B KH Lào:
- Ngu n tài nguyên n c.
- Nông nghi p.
- Lâm nghi p.
- V n t i và n ng l ng.
- S c kh e c ng đ ng.
- Th y s n ,…
Nh n th c rõ đ c nh ng th m h a và thách th c c a B KH đ i v i nhân
lo i, c ng nh nh ng tác đ ng nghiêm tr ng c a nó t i s phát tri n b n v ng c a
đ tn
c, Chính ph Lào đã s m tham gia và phê chu n Công
c khung c a Liên
H p Qu c v bi n đ i khí h u và Ngh đ nh th Kyoto n m 1995.
duy t Chi n l
d ng ch
ng th i phê
c qu c gia v bi n đ i khí h u vào tháng 3 n m 2010; và đang xây
ng trình M c tiêu Qu c gia ng phó v i B KH; Chi n l
c Qu c gia v
phòng ch ng và gi m nh thiên tai;…
Tuy nhiên, trên m ng tin toàn c u IPS, tác gi Vanya Walker-Leigh đã nh n
H c viên: Vinvilay SAYAPHONE – L p Cao h c 20Q21
Lu n v n th c s
10
đ nh v v n đ bi n đ i khí h u và chi n l
sau: Lào đ
c đánh giá là m t n
c qu c gia c a Lào v i n i dung nh
c tích c c quan tâm đ n v n đ B KH và đang
ch ng ki n s ti n b c a mình b đe d a nghiêm tr ng tr
B KH toàn c u. Và Chi n l
c B KH Qu c gia c a Lao đ a ra trong T3.2010
c ng đã mô t Lào c ng là m t qu c gia b nh h
Chi n l
c nh ng tác đ ng c a
ng khá nhi u nh t b i B KH.
c này c nh báo r ng, đ n cu i th k 21, nhi t đ trung bình có th
t ng thêm t 2,5 – 4,2 đ C, kèm theo nh ng thay đ i l n v l
ng m a có nguy c
gây nên tình tr ng l l t và h n hán v i s c tàn phá l n.
- Các t nh đ ng b ng Sông Mekong: Nhi u đ a ph
Mekong đang ch u nh h
ng ven hai b sông
ng n ng n c a B KH, trong đó có t nh Sayabouly.
K t qu báo cáo Nghiên c u giám sát tính d b t ng th
2012, tr
ng h p c a Lào cho bi t,
GDP c a Lào, t
Tr
ng đ
ng do B KH n m
c tính m i n m, B KH đã làm thi t h i 4%
ng v i 300 tri u USD. Trong đó.
c nh ng tác h i th c t và nh ng c nh báo do bi n đ i khí h u, r t c n
có nh n th c đúng c ng nh s chung tay đóng góp c a toàn xã h i tr
c nh ng tác
h i c a B KH, thông qua nh ng bi n pháp ng phó thi t th c.
1.1.3. Xu th bi n đ i khí h u
Lào
- V nhi t đ : Trên các khu v c, nhi t đ TBN có th t ng lên 20C vào n m
2050. D tính đ n n m 2100 nhi t đ s t ng lên 3,20C.
-V l
2050. L
ng m a: L
ng m a mùa m a
ng m a mùa khô
m nh v i l
các khu v c đ u t ng 0-9% vào n m
các B c, Trung và Nam Lào có hi n t
ng gi m 1,0 - 5%. áng chú ý là
nh ng vùng th
vào mùa khô, h n hán có nhi u kh n ng t ng lên c v c
1.1.4. Tác đ ng ti m tàng c a bi n đ i khí h u
ng gi m khá
ng x y ra h n hán
ng đ và di n tích.
Lào
1.1.4.1. Nh ng tác đ ng nghiêm tr ng
1). Tác đ ng c a s nóng lên toàn c u
Nhi t đ t ng lên nh h
ng đ n các h sinh thái t nhiên, làm d ch chuy n
các ranh gi i nhi t c a các h sinh thái l c đ a và h sinh thái n
đ i c c u các loài th c v t và đ ng v t
c ng t, làm thay
m t s vùng, m t s loài có ngu n g c ôn
H c viên: Vinvilay SAYAPHONE – L p Cao h c 20Q21
Lu n v n th c s
11
đ i và á nhi t đ i có th b m t đi d n đ n suy gi m tính đa d ng sinh h c.
i v i s n xu t nông nghi p, c c u cây tr ng v t nuôi và mùa v có th thay
đ i
m t s vùng, trong đó v chiêm
mùa thì kéo dài h n.
các t nh mi n B c có th b rút ng n l i, v
i u đó đòi h i ph i thay đ i k thu t canh tác. Nhi t đ t ng
và tính bi n đ ng c a nhi t đ l n h n, k c các nhi t đ c c đ i và c c ti u, cùng
v i bi n đ i c a các y u t th i ti t khác và thiên tai làm t ng kh n ng phát tri n
sâu b nh, d ch b nh, d n đ n gi m n ng su t và s n l
v i nông nghi p và an ninh l
ng, t ng nguy c r i ro đ i
ng th c. Nhi t đ và đ
s c ép v nhi t đ v i c th con ng
i, nh t là ng
m t ng cao làm gia t ng
i già và tr em, làm t ng b nh
t t, đ c bi t là các b nh nhi t đ i, b nh truy n nhi m thông qua s phát tri n c a
các loài vi khu n, các côn trùng và v t mang b nh, ch đ dinh d
môi tr
ng suy gi m. S gia t ng nhi t đ còn nh h
nh n ng l
ng và v sinh
ng đ n các l nh v c khác
ng, giao thông v n t i, công nghi p, xây d ng, du l ch, th
ng m i,…
liên quan đ n chi phí gia t ng cho vi c làm mát, thông gió, b o qu n thi t b ,
ph
ng ti n, s c b n v t li u.
2) Tác đ ng c a các hi n t
ng th i ti t c c đoan
S gia t ng c a các hi n t
c
ng th i ti t c c đoan và thiên tai, c v t n s và
ng đ do B KH là m i đe do th
ng xuyên, tr
c m t và lâu dài đ i v i t t c
các l nh v c, các vùng và các c ng đ ng. Bão, l l t, h n hán, m a l n, n ng nóng,
t , l c là thiên tai x y ra hàng n m
nhi u vùng trong c n
c, gây thi t h i cho
s n xu t và đ i s ng. B KH s làm cho các thiên tai nói trên tr nên kh c li t h n
và có th tr thành th m ho , gây r i ro l n cho phát tri n kinh t - xã h i ho c xoá
đi nh ng thành qu nhi u n m c a s phát tri n.
1.4.1.1. D báo tác đ ng ti m tàng c a B KH đ i v i các l nh v c và khu v c
1) Tác đ ng đ i v i tài nguyên n
Tài nguyên n
t ng
n
c
c
c đang đ ng tr
c nguy c suy gi m do h n hán ngày m t
m t s vùng, mi n. Khó kh n này s
nh h
ng đ n nông nghi p, cung c p
nông thôn, thành th và s n xu t đi n. Lào có r t nhi u sông xu i to nh
ch y t B c đ n Nam, trong đó có sông Mê Kông là sông l n và dài nh t trong
H c viên: Vinvilay SAYAPHONE – L p Cao h c 20Q21
Lu n v n th c s
n
12
c ch y t biên gi i Trung Qu c (B c Lào) đ n biên gi i CampuChia (Nam
Lào), ngoài ra còn có các sông nhánh nh là: Nam Ou, Nam X
ng, Nam Ng m,
Nam nghiêp, Nam Thuên, Xê Kong, Xê Kaman,... và Lào là n
c có di n tích c a
l u v c sông Mê Kông l n nh t chi m kho ng 25% c a t ng di n tích l u v c sông
Mê Kông. So v i hi n nay, n m 2070, dòng ch y n m c a sông Mê Kông t +4,2
đ n +14,5%; dòng ch y mùa c n c a sông Mê Kông t -2,0 đ n -24%; dòng ch y
l bi n đ ng t
ng ng là +5 đ n +7,0%. Nh v y, trên sông l n, tác đ ng c a
B KH làm cho dòng ch y n m c a sông Mê Kông gi m đi. i u đó có ngh a là kh
n ng l trong mùa m a và c n ki t trong mùa khô đ u tr nên kh c nghi t h n
(ch a tính đ n kh n ng khai thác n
c
th
ng ngu n các sông này t ng lên do
B KH).
2) Tác đ ng đ i v i nông nghi p và an ninh l
B KH có tác đ ng đ n sinh tr
ng th c
ng, n ng su t cây tr ng, th i v gieo tr ng,
làm t ng nguy c lây lan sâu b nh h i cây tr ng. B KH nh h
sinh tr
ng đ n sinh s n,
ng c a gia súc, gia c m, làm t ng kh n ng sinh b nh, truy n d ch c a gia
súc, gia c m. Ngành nông nghi p đ i m t v i nhu c u l n v phát tri n gi ng cây
tr ng và v t nuôi nh m gi m thi u r i ro do B KH và các hi n t
ng khí h u c c
đoan.
Vì s nóng lên trên ph m vi toàn lãnh th , th i gian thích nghi c a cây tr ng
nhi t đ i m r ng và c a cây tr ng á nhi t đ i b thu h p l i. Ranh gi i c a cây
tr ng nhi t đ i d ch chuy n v phía núi cao h n và các v đ phía B c. Ph m vi
thích nghi c a cây tr ng nhi t đ i d ch chuy n v phía núi cao và các v đ phía
B c. Ph m vi thích nghi c a các cây tr ng á nhi t đ i b thu h p l i.
B KH có kh n ng làm t ng t n s , c
đoan c a các hi n t
ng đ , tính bi n đ ng và tính c c
ng th i ti t nguy hi m nh bão, t , l c, các thiên tai liên quan
đ n nhi t đ và mùa nh th i ti t khô nóng, l , ng p úng hay h n hán, rét h i, sâu
b nh, làm gi m n ng su t và s n l
ng cây tr ng v t nuôi. B KH gây nguy c thu
h p di n tích đ t nông nghi p.
3) Tác đ ng đ i v i s c kho con ng
i
H c viên: Vinvilay SAYAPHONE – L p Cao h c 20Q21
Lu n v n th c s
13
Nhi t đ t ng làm t ng tác đ ng tiêu c c đ i v i s c kho con ng
gia t ng m t s nguy c đ i v i tu i già, ng
i m c b nh tim m ch, b nh th n kinh.
Tình tr ng nóng lên làm thay đ i c u trúc mùa nhi t hàng n m.
đông s
i, d n đ n
mi n B c, mùa
m lên, d n t i thay đ i đ c tính trong nh p sinh h c c a con ng
i.
B KH làm t ng kh n ng x y ra m t s b nh nhi t đ i: s t rét, s t xu t huy t, làm
t ng t c đ sinh tr ng và phát tri n nhi u lo i vi khu n và côn trùng, v t ch
mang b nh, làm t ng s l ng ng i b b nh nhi m khu n d lây lan…
Thiên tai nh bão, t , ng p l t, h n hán, m a l n và s t l đ t v.v… gia t ng
v c
ng đ và t n s làm t ng s ng
s c kho thông qua ô nhi m môi tr
i b thi t m ng và nh h
ng, suy dinh d
ng gián ti p đ n
ng, b nh t t do nh ng đ v
c a k ho ch dân s , kinh t - xã h i, c h i vi c làm và thu nh p. Nh ng đ i t
d b t n th
ng
ng nh t là nh ng nông dân nghèo, các dân t c thi u s
ng
mi n núi,
i già, tr em và ph n có thai.
1.2. Các nghiên c u v cân b ng n
khí h u
c có xét đ n nh h
ng c a b n đ i
1.2.1. Các nghiên c u t i Lào
- T ng quan v
nh h
ng c a bi n đ i khí h u đ n th y v n c a l u v c sông
Mekong c a y ban sông Mekong n m 2005
- Nghiên c u nh h
ng c a bi n đ i khí h u và phát tri n đ n dòng ch y sông
Mekong c a y ban sông Mekong n m 2009
- Chi n l
c v bi n đ i khí h u c a c ng hòa dân ch nhân dân Lào n m
2010.
- Nghiên c u nh h
ng ti m n ng c a bi n đ i khí h u đ n s d ng đ t
c ng hòa dân ch nhân dân Lào, tháng 7 n m 2010
- Chính sách v bi n đ i khí h u c a Lào, tác gi Syam phone Sengchandala,
n m 2010
- Thích ng c a l nh v c nông nghi p đ i v i bi n đ i khí h u t i C ng hòa
dân ch nhân dân Lào, tác gi Salongxay Rasabud, n m 2011
1.2.2. Các nghiên c u trên th gi i
H c viên: Vinvilay SAYAPHONE – L p Cao h c 20Q21
Lu n v n th c s
14
a/ Các nghiên c u t i Vi t Nam
- K ch b n bi n đ i khí h u đ
đ i khí h u
c xây d ng n m 1994 trong Báo cáo v bi n
châu Á do Ngân hàng phát tri n châu Á tài tr ;
- K ch b n bi n đ i khí h u trong Thông báo đ u tiên c a Vi t Nam cho Công
c khung c a Liên H p Qu c v bi n đ i khí h u, (Vi n KH KTTVMT, 2003);
- K ch b n bi n đ i khí h u đ
c xây d ng b ng ph
m m MAGICC/SCEN GEN 4.1) và ph
ng pháp t h p (ph n
ng pháp chi ti t hóa (Downscaling) th ng
kê cho Vi t Nam và các khu v c nh h n (Vi n KH KTTVMT, 2006);
- K ch b n bi n đ i khí h u đ
Vi t Nam cho Công
c xây d ng cho d th o Thông báo l n hai c a
c khung c a Liên H p Qu c v bi n đ i khí h u (Vi n KH
KTTVMT, 2007);
- K ch b n bi n đ i khí h u xây d ng b ng ph
MAGICC/SCEN GEN 5.3) và ph
ng pháp t h p (ph n m m
ng pháp chi ti t hóa th ng kê (Vi n KH
KTTVMT, 2008);
- K ch b n bi n đ i khí h u cho khu v c Vi t Nam đ
ph
c xây d ng b ng
ng pháp đ ng l c (Vi n KH KTTVMT, SEA START, Trung tâm Hadley,
2008).
b/ Các nghiên c u c a các n
c khác
- Báo cáo đánh giá l n th hai (1995), l n th ba (2001) và l n th t (2007)
c a IPCC;
- S n ph m c a mô hình khí h u toàn c u (MRI-AGCM) v i đ phân gi i 20
km c a Vi n Nghiên c u Khí t
ng thu c C c Khí t
ng Nh t B n, trích d n m t
s n ph m c a mô hình MRI-AGCM đ i v i nhi t đ cho khu v c Vi t Nam theo
k ch b n phát th i khí nhà kính
m c trung bình);
- Báo cáo v k ch b n bi n đ i khí h u cho Vi t Nam c a nhóm nghiên c u
thu c tr
ng
i h c Oxford, V
ng qu c Anh;
- S li u c a v tinh TOPEX/POSEIDON và JASON 1 t n m 1993;
- T ng h p c a IPCC v các k ch b n n
c bi n dâng trong th k 21
H c viên: Vinvilay SAYAPHONE – L p Cao h c 20Q21
các
Lu n v n th c s
15
báo cáo đánh giá n m 2001 và n m 2007;
- Các báo cáo v n
c bi n dâng c a T ch c Tiempo thu c
ih c
ông
Anh.
1.3. Các k ch b n B KH
Lào
K ch b n bi n đ i khí h u
Lào hi n nay đang đ
phân tích và tham kh o các nghiên c u trong, ngoài n
Mekong. Các tiêu chí đ l a ch n ph
c xây d ng d a trên s
c và c a
y ban sông
ng pháp tính toán xây d ng k ch b n bi n
đ i khí h u cho Lào bao g m:
(1) M c đ tin c y c a k ch b n bi n đ i khí h u toàn c u;
(2)
chi ti t c a k ch b n bi n đ i khí h u;
(3) Tính k th a;
(4) Tính th i s c a k ch b n;
(5) Tính phù h p đ a ph
ng;
(6) Tính đ y đ c a các k ch b n;
(7) Kh n ng ch đ ng c p nh t.
Trên c s phân tích các tiêu chí nêu trên, k t qu tính toán b ng ph
t h p (MAGICC/SCEN GEN 5.3) và ph
ng pháp
ng pháp chi ti t hóa th ng kê đã đ
c
l a ch n đ xây d ng k ch b n bi n đ i khí h u trong th k 21 cho Lào .
Ba k ch b n phát th i khí nhà kính đ
c ch n đ tính toán xây d ng k ch b n
bi n đ i khí h u cho Lào là k ch b n phát th i th p (k ch b n B1), k ch b n phát th i
trung bình c a nhóm các k ch b n phát th i trung bình (k ch b n B2) và k ch b n
phát th i trung bình c a nhóm các k ch b n phát th i cao (k ch b n A2).
Các ph
Lào đ
ng pháp và ngu n s li u đ xây d ng k ch b n bi n đ i khí h u cho
c k th a t các nghiên c u tr
Th i k 1985-2000 đ
Theo Chi n l
c đây và đ
c c p nh t đ n n m 2010.
c ch n là th i k c s đ so sánh s thay đ i c a khí h u
c v bi n đ i khí h u c a Lào và nghi n c u nh h
B KH đ n dòng ch y c a
ng c a
y ban sông Mekong, đ i v i t nh Sayabouly, m c t ng
nhi t đ (0C) trung bình n m và m c thay đ i l
ng m a n m (%) so v i th i k
1985-2000 theo k ch b n phát th i trung bình B2 nh sau:
H c viên: Vinvilay SAYAPHONE – L p Cao h c 20Q21
Lu n v n th c s
16
B ng 1.1. M c thay đ i k ch b n v nhi t đ và l
Y ut
khí h u
Nhi t đ
L ng m a
ng m a theo k ch b n B2
Các m c th i gian trong th k 21
2030
0,7-1,0
(-2,0) -1,2
2050
1,0-1,7
(-4,5)-8,2
2070
1,5-2,8
(6,0)-12,5
2100
2,0 -3,3
(-8,2)-16,5
Theo k ch b n phát th i trung bình và c th đ i v i t nh Sayabouly
có b ng k t qu t ng h p v s thay đ i v nhi t đ và l
c a t nh Sayabouly trong t
trên, ta
ng m a theo t ng tháng
ng lai nh sau (tính cho giai đo n n m 2030, 2050,
2070 và 2100)
B ng 1.2. M c t ng nhi t đ trung bình n m (oC)
Th i k trong n m
2030
1,0
1,2
0,7
0,9
XII – II
III – V
VI – VIII
IX – XI
Các m c th i gian trong th k 21
2050
2070
1,7
2,7
1,7
2,8
1,0
1,5
1,4
2,0
2100
3,2
3,3
2,0
2,7
B ng 1.3.M c thay đ i l ng m a (%) so v i th i k 1985-2000
t nh Sayabouly
c a Lào theo các k ch b n phát th i trung bình B2)
Th i k trong
n m
XII - II
III – V
VI – VIII
IX - XI
2030
-2,0
-1,8
4,0
1,2
Các m c th i gian trong th k 21
2050
2070
-3,5
-5,5
-4,5
-6,0
8,2
12,5
3,5
5,0
H c viên: Vinvilay SAYAPHONE – L p Cao h c 20Q21
2100
-7,0
-8,2
16,5
5,5
