Cải cách thủ tục hành chính về lĩnh vực tài nguyên môi trường tại Ủy Ban nhân dân huyện Phú Xuyên, thành phố Hà Nội

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn là công trình nghiên cứu khoa học của riêng
tôi. Các số liệu và kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được
công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu trích dẫn trong quá trình
nghiên cứu đều được ghi rõ nguồn gốc xuất xứ.

HỌC VIÊN

Chu Văn Khánh


LỜI CẢM ƠN

Trước hết, cho phép tôi bày tỏ lời cảm ơn tới TS. Nguyễn Văn Hậu đã
tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu thực hiện hoàn
thành luận văn.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn các Thầy giáo, Cô giáo của Học viện
Hành chính quốc gia và khoa Sau đại học đã giảng dạy, truyền thụ kiến thức
và sự say mê nghiên cứu, đã quan tâm chu đáo, tạo điều kiện thuận lợi trong
quá trình học tập, thực hiện và hoàn thành luận văn này.
Trân trọng cảm ơn !

HỌC VIÊN

Chu Văn Khánh


DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT

CCTTHC:

Cải cách thủ tục hành chính

CCHC:

Cải cách hành chính

HCNN:

Hành chính nhà nước

HĐND:

Hội đồng nhân dân

TTHC:

Thủ tục hành chính

UBND:

Ủy ban nhân dân


MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................... 1

Chương 1 MỘT SỐ LÝ LUẬN CHUNG TRONG CẢI CÁCH THỦ TỤC
HÀNH CHÍNH VỀ LĨNH VỰC TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG ............... 10

1.1. Khái quát về thủ tục hành chính
1.2. Cải cách thủ tục hành chính về lĩnh vực Tài nguyên môi trường ................ 19
1.3. Cơ sở pháp lý và nội dung triển khai thực hiện cải cách thủ tục hành
chính về lĩnh vực Tài nguyên môi trường .................................................... 23
1.4. Ý nghĩa của cải cách thủ tục hành chính về lĩnh vực Tài nguyên môi
trường.......................................................................................................... 26
1.5. Cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa, một cửa liên thông” về
lĩnh vực Tài nguyên môi trường .................................................................. 27
1.6. Kinh nghiệm cải cách thủ tục hành chính ở một số địa phương ............ 31

Tiểu kết Chương 1 ....................................................................................... 35


Chương 2 THỰC TRẠNG CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH VỀ LĨNH
VỰC TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG TẠI UỶ BAN NHÂN DÂN HUYỆN
PHÚ XUYÊN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI HIỆN NAY ................................... 36
2.1. Khái quát về huyện Phú Xuyên ............................................................ 36
2.2. Cơ cấu tổ chức của Uỷ ban nhân dân huyện Phú Xuyên ....................... 39
2.3. Hoạt động của Uỷ ban nhân dân, phòng Tài nguyên môi trường và Văn
phòng Đăng ký quyền sử dụng đất huyện Phú Xuyên .................................. 41
2.4. Các thủ tục hành chính về lĩnh vực Tài nguyên môi trường hiện
nay .............................................................................................................. 69
2.5. Tổng hợp kết quả giải quyết các thủ tục hành chính về lĩnh vực Tài
nguyên môi trường tại Ủy ban nhân dân huyện Phú Xuyên giai đoạn từ 2011
đến 2015...................................................................................................... 69
2.6. Thái độ và tác phong làm việc của cán bộ, công chức đối với cá nhân, tổ
chức ............................................................................................................ 71
2.7. Đánh giá kết quả giải quyết các thủ tục hành chính về lĩnh vực Tài
nguyên môi trường tại Ủy ban nhân dân huyện Phú Xuyên giai đoạn từ 2011
đến 2015...................................................................................................... 72

2.8. Bài học kinh nghiệm trong cải cách thủ tục hành tại Uỷ ban nhân dân
huyện Phú Xuyên ......................................................................................... 79

Tiểu kết Chương 2....................................................................................... 81

Chương 3 PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG HIỆU QUẢ
CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH VỀ LĨNH VỰC TÀI NGUYÊN MÔI
TRƯỜNG TẠI UỶ BAN NHÂN DÂN HUYỆN PHÚ XUYÊN, THÀNH
PHỐ HÀ NỘI.............................................................................................. 82


3.1. Định hướng phát triển Kinh tế - Xã hội và cải cách thủ tục hành chính tại
Uỷ ban nhân dân huyện Phú Xuyên giai đoạn 2015 – 2020. ........................ 82
3.2. Phương hướng cải cách thủ tục hành chính về lĩnh vực Tài nguyên môi
trường tại Uỷ ban nhân dân huyện Phú Xuyên ............................................. 83
3.3. Các giải pháp cụ thể cải cách thủ tục hành chính tại Uỷ ban nhân dân
huyện Phú Xuyên ....................................................................................... 85
3.4. Kiến nghị .............................................................................................. 95

KẾT LUẬN ................................................................................................. 96


DANH MỤC, SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1. Quy trình thực hiện cơ chế “một cửa” ........................................ 28
Sơ đồ 1.2. Quy trình thực hiện cơ chế “một cửa liên thông” giữa các cơ quan
hành chính nhà nước các cấp ....................................................................... 29
Sơ đồ 1.3. Quy trình thực hiện cơ chế “một cửa liên thông” giữa các cơ quan
hành chính nhà nước cùng cấp ..................................................................... 30
Sơ đồ 2.1. Tổ chức bộ máy Ủy ban nhân dân huyện Phú Xuyên .................. 40

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Cái cách hành chính là yêu cầu khách quan, là nội dung hết sức quan
trọng trong sự nghiệp đổi mới toàn diện của nước ta, cải cách hành chính
được đặt thành nhiệm vụ có tầm chiến lược, nhiệm vụ trọng tâm trong xây
dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Cải cách thủ tục hành chính góp phần rất quan trọng cải thiện môi
trường đầu tư kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia - đây là yếu
tố sống còn của đất nước trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt và hội nhập quốc
tế sâu rộng nước ta hiện nay và xu hướng quốc tế trong tương lai.
Cải cách hành chính được tiến hành toàn diện trên các mặt: thể chế, thủ
tục hành chính, tổ chức bộ máy, nâng cao chất lượng cán bộ, công chức, tài
chính công, hiện đại hóa nền hành chính. Mục tiêu nhằm hướng tới xây dựng
một nền công vụ chuyên nghiệp, trách nhiệm, năng động minh bạch, hiệu quả.
Nội dung quan trọng của cải cách hành chính là cải cách thủ tục hành chính,
được coi là “khâu đột phá”, nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính tối đa,
tránh rườm rà gây lãng phí về kinh tế, thời gian và tìm ra cách thức tổ chức,
quy trình thực hiện các thủ tục hành chính một cách tối ưu nhất.
Nhận thấy rõ mục đích, ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác cải
cách thủ tục hành chính, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 38/CP ngày 4
tháng 5 năm 1994 về cải cách một bước thủ tục hành chính mà mục tiêu quan
trọng là hướng đến việc giải quyết tốt hơn các công việc của công dân, tổ
chức đặc biệt là cộng đồng doanh nghiệp. Yêu cầu của Nghị quyết là “nhằm
tạo bước chuyển căn bản trong quan hệ và thủ tục giải quyết công việc giữa
các cơ quan nhà nước với nhau, giữa cơ quan nhà nước với tổ chức xã hội và
giữa cơ quan nhà nước với công dân”
1

Năm 1998, Ban Chỉ đạo CCHC của Chính phủ đã được thành lập và đi
vào hoạt động nhằm nhanh chóng xây dựng một chương trình CCHC có tính
chiến lược, dài hạn của Chính phủ. Trên cơ sở đó, ngày 17/9/2001, Thủ tướng
Chính phủ đã ký Quyết định số 136/2001/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình
tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 10 năm 2001-2010 với mục
tiêu đặt ra là: Xây dựng một nền hành chính dân chủ, trong sạch, vững mạnh.
Thực hiện Nghị quyết Đại hội XI của Đảng, tháng 11 năm 2011, Chính
phủ đã ban hành Nghị quyết 30C/NQ-CP, ban hành chương trình tổng thể cải
cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011 - 2020, với hệ thống các giải pháp
và mục tiêu cụ thể. Chương trình gồm 6 nội dung là: cải cách thể chế; cải
cách thủ tục hành chính; cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước; xây
dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; cải cách
tài chính công; hiện đại hóa hành chính trong đó nội dung “cải cách thủ tục
hành chính” tiếp tục được đẩy mạnh và là mục tiêu rất quan trọng, cấp thiết
trong giai đoạn cải cách này. Đây là một chương trình có tính chiến lược, định
hướng và chỉ đạo toàn diện cho công tác cải cách hành chính nhà nước trong
thời gian 10 năm và được chia làm 2 giai đoạn - giai đoạn I (2011 - 2015) và
giai đoạn II (2016 - 2020).
Hà Nội là một trong những thành phố đi đầu trong cả nước về cải cách
thủ tục hành chính trong những năm qua, cải cách hành chính mà đặc biệt là
cải cách thủ tục hành chính, được coi là trọng điểm, là giải pháp quan trọng
để nâng cao chất lượng dịch vụ phục vụ nhu cầu giải quyết các thủ tục hành
chính của người dân.
Huyện Phú Xuyên là huyện ngoại thành, nằm ở phía Nam thành phố Hà
Nội. Thực hiện Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn
2011-2020, Chương trình số 08-CTr/TU ngày 18/10/2011 của Ban Thường vụ
Thành ủy về “ Đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao trách nhiệm và chất
2

lượng phục vụ của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức giai đoạn 2011-2015
”, Huyện uỷ, HĐND, UBND huyện xác định công tác cải cách hành chính, cải
cách thủ tục hành chính nói chung và cải cách thủ tục hành chính về lĩnh vực
Tài nguyên môi trường nói riêng là khâu đột phá, nhiệm vụ trọng tâm trong
công tác lãnh đạo, chỉ đạo điều hành. Bên cạnh những kết quả đã đạt được về
công tác CCTTHC về lĩnh vực Tài nguyên môi trường như đã công bố công
khai trên Website cổng thông tin điện tử của huyện về chi tiết các thủ tục
hành chính, các thủ tục đã được chi tiết rõ ràng, nhưng mức độ cải cách vẫn ở
mức thấp (tương đương cấp độ 1: người dân có thể xem chi tiết danh mục các
thủ tục hành chính Cổng thông tin điện tử của huyện nhưng chưa có các mẫu
biểu và chưa thể tải về để kê khai), tiến độ thực hiện cải cách thủ tục hành
chính còn chậm; công tác rà soát, sửa đổi, đề nghị bổ sung ban hành mới các
thủ tục hành chính trong việc giải quyết các công việc có liên quan đến tổ
chức, doanh nghiệp và công dân chưa được thực hiện thường xuyên; công tác
chỉ đạo, điều hành thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông chưa thực sự
chủ động, quyết liệt, mạnh mẽ, nhất là trong việc triển khai thực hiện cơ chế
“một cửa”. Một số ngành, cơ sở xã, thị trấn thực hiện cải cách thủ tục hành
chính theo cơ chế một cửa còn mang tích hình thức. Kỹ năng của một số cán
bộ công chức về hành chính chưa đáp ứng được yêu cầu. Trước yêu cầu cấp
thiết phải tiến hành đẩy nhanh cải cách thủ tục hành chính có hiệu quả để phát
triển kinh tế xã hội, phục vụ cho xây dựng khu đô thị vệ tinh Phú Xuyên thì
việc nghiên cứu để đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính là rất cần thiết. Từ
những lý do trên tác giả chọn đề tài: “Cải cách thủ tục hành chính về lĩnh
vực Tài nguyên môi trường tại Ủy ban nhân dân huyện Phú Xuyên, Thành
Phố Hà Nội” nghiên cứu làm luận văn thạc sĩ quản lý công của mình để giải
quyết phần nào những khó khăn, vướng mắc đang đặt ra từ yêu cầu thực tiễn.

3

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Lý luận về CCHC nói chung và cải cách TTHC nói riêng là đề tài thu hút
được sự quan tâm của nhiều nhà khoa học, chuyên gia, nhà quản lý. Những vấn
đề này được nêu và thảo luận ở nhiều buổi hội thảo, trong nhiều bài viết, các
công trình nghiên cứu về quá trình cải cách hành chính ở Việt Nam.
*Các công trình nghiên cứu về cải cách hành chính nói chung như:
“Tình huống quản lý hành chính” (Nxb Lao động, Hà Nội, năm 2014)
do TS. Nguyễn Thị Thu Hà chủ biên. Cuốn sách là sự tái hiện lại những tình
huống thực trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước ở các địa phương
trong những lĩnh vực cơ bản như : quản lý đất đai, nhân sự, tư pháp - hộ tịch,
tài chính - ngân sách, văn hóa-xã hội nhằm trang bị cho cán bộ, công chức
kiến thức và kinh nghiệm thực tiễn rèn luyện thêm kỹ năng thực thi công vụ;
“Cơ sở lý luận và thực tiễn về hành chính nhà nước” (Nxb Chính trị
Quốc gia, Hà Nội, năm 2013) do PGSTS. Nguyễn Hữu Hải chủ biên. Cuốn sách
tập trung cung cấp những kiến thức cơ bản của khoa học hành chính nói chung
và hành chính nhà nước nói riêng: các khái niệm cơ bản, đặc điểm nguyên tắc tổ
chức và hoạt động của hành chính nhà nước, các lý thuyết, mô hình hành chính
nhà nước, kiểm soát bên ngoài và kiểm soát nội bộ đối với hành chính nhà nước,
giải pháp nâng cao hiệu quả, hiệu lực hành chính nhà nước.
“Tìm hiểu về hành chính công Hoa kỳ - lý thuyết và thực tiễn” (Nxb
Chính trị CT-HC, Hà Nội 2009) của PGS.TS. Nguyễn Hữu Hải: tập trung giới
thiệu về lịch sử phát triển của khoa học hành chính công Hoa Kỳ qua các thời
kỳ với nhận thức Hoa Kỳ vừa là cái nôi, vừa là mảnh đất giàu thực tiễn cho sự
phát triển ngành khoa học về quản lý của Chính phủ. Cuốn sách cũng trình
bày tóm tắt các luận điểm, lý thuyết được nhiều nhà khoa học trên Thế giới
đưa ra trong suốt chiều dài lịch sử phát triển của khoa học hành chính công
Hoa Kỳ.
4

“Phân cấp quản lý nhà nước – lý luận và thực tiễn” (Nxb Chính trị
Quốc gia, Hà Nội 2004) của PGS.TS. Võ Kim Sơn: Qua công trình này ta
thấy được một số mô hình quản lý hành chính nhà nước với nội dung thiết
thực nhằm thúc đẩy và nâng cao hiệu quả phân công, phân cấp quản lý hành
chính nhà nước.
“Kỹ năng quản lý hành chính” (NXB Chính trị Quốc gia, Hà nội 2014)
của TS. Phạm Đức Chính và TS. Ngô Thành Can; Cuốn sách cho chúng ta
thấy những kiến thức cơ bản về một số kỹ năng trong quản lý hành chính giúp
những nhà quản lý có được những kỹ năng cơ bản trong quản lý hành chính
từ đó hoàn thiện chức năng và nhiệm vụ được giao, đạt kết quả cao trong
quản lý;
“Phương pháp xử lý tình huống và nội dung cơ bản trong hoạt động
quản lý hành chính” (Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội 2014) của TS. Phạm
Đức Chính và TS. Ngô Thành Can, tác giả muốn chuyển tải đến bạn đọc
những kiến thức cơ bản về quản lý hành chính nhà nước và phương pháp xử
lý tình huống và xử lý tình huống cụ thể trong quản lý hành chính về các lĩnh
vực như : đất đai, đầu tư, xây dựng, giáo dục và đào tạo... Đồng thời cũng
phân tích và làm rõ những nội dung cơ bản về quản lý hành chính nhà nước.
*Các công trình nghiên cứu về cải cách TTHC.
“Soạn thảo và xử lý văn bản quản lý nhà nước” (Nxb Chính trị Quốc
gia, Hà Nội 2010) của PGS.TS. Văn Tất Thu; Cuốn sách đề cập một cách toàn
diện, hệ thống những vấn đề chung về văn bản, văn bản học, lý luận và thực
tiễn của công tác văn bản, công tác soạn thảo văn bản trong các cơ quan nhà
nước góp phần đáng kể trong xây dựng, hoàn thiện, nâng cao chất lượng văn
bản của cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp nhà nước.
“Một số văn bản pháp luật về quản lý hành chính, cải cách các thủ tục
hành chính trong cơ quan Nhà nước và tổ chức chính trị xã hội” (Nxb Chính
5

trị Quốc gia, Hà Nội, 2009) là tập hợp một số văn bản quy phạm pháp luật
của nhà nước điều chỉnh các mối quan hệ trong các lĩnh vực về quản lý kinh
tế tài chính, quản lý tài sản công. Tiếp tục xóa bỏ các thủ tục phiền hà.
Sáng kiến kinh nghiệm của tác giả Mai Hùng Cường về “Một số giải
pháp góp phần cải cách thủ tục hành chính ở ủy ban nhân dân xã Phù Vân”
vào tháng 6/2012: đề tài nhằm giúp các cán bộ công chức, nhân viên khối Ủy
ban nhận thức sâu sắc, ý nghĩa của cải cách TTHC trong hoạt động của Ủy
ban. Góp phần từng bước sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy, khắc phục dần
tình trạng chồng chéo, trùng lặp trong xử lý công việc, đổi mới đào tạo trong
sử dụng, quản lý cán bộ, công chức, nhân viên, chuẩn hóa đội ngũ cán bộ
công chức, từng bước tin học hóa, hiện đại hóa nền hành chính;
Một số công trình đã nghiên cứu cơ chế “một cửa liên thông” như :
luận văn thạc sĩ quản lý hành chính công “Mô hình một cửa liên thông xã –
huyện trong thực trạng cải cách thủ tục hành chính ở thành phố Cần Thơ”
của Nguyễn Việt Thùy Uyên (Học viện Hành chính năm 2010); Luận văn
thạc sĩ quản lý hành chính công “Quản lý chất lượng cải cách hành chính
theo mô hình “một cửa liên thông” tại Ủy ban nhân dân các quận thành phố
Hải Phòng” Đỗ Ngọc Lan (Học viện Hành chính năm 2011); Luận văn thạc
sỹ quản lý hành chính công: “Cải cách thủ tục hành chính tại Ủy ban nhân
dân quận Thanh xuân – Hà Nội” (Học viện hành chính năm 2014, của tác giả
Đào Thị Oanh).
Những nghiên cứu này đã tập trung phân tích những nội dung cơ bản
về quản lý hành chính Nhà nước và làm rõ tình huống cụ thể trong quản lý
hành chính Nhà nước trong một số lĩnh vực cụ thể như đất đai, xây dựng...
góp phần quan trọng vào việc phân tích lý luận và thực tiễn về CCHC nói
chung và cải cách TTHC theo cơ chế một cửa nói riêng. Thừa nhận vai trò
của các quy định pháp luật về TTHC đối với cơ quan nhà nước, tổ chức và
6

công dân có ảnh hưởng lớn đến môi trường đầu tư, kinh doanh, đến hiệu quả
chính sách thu hút đầu tư của một quốc gia, cải cách TTHC và quyền tự do tổ
chức và công dân. Các chương trình cải cách TTHC trên các lĩnh vực dù có
khác nhau về cách thức tiến hành nhưng đều hướng đến đảm bảo cho việc
thành lập và hoạt động của tổ chức và công dân ngày càng thuận lợi và ít tốn
kém hơn. Hầu hết các công trình nghiên cứu đều xác định các quy định pháp
luật về TTHC đối với tổ chức và công dân luôn có mặt tích cực và hạn chế tác
động đến quyền lợi của tổ chức và công dân.
Mặc dù được lựa chọn là một trong những nội dung quan trọng của
Chương trình tổng thể CCHC nhà nước, nhưng cho đến nay, các vấn đề
nghiên cứu về cải cách TTHC ở UBND huyện Phú Xuyên mới chỉ dừng lại ở
các báo cáo, tổng kết của địa phương mà chưa có công trình chuyên khảo đi
sâu nghiên cứu vấn đề cải cách TTHC tại UBND huyện Phú Xuyên, nơi bộ
máy chính quyền trực tiếp giải quyết các nhu cầu của nhân dân. Do đó việc
tìm hiểu và nghiên cứu những khó khăn, hạn chế cơ sở lý luận chung về cải
cách TTHC tại UBND huyện Phú Xuyên là cần thiết, trên cơ sở đó áp dụng
những giải pháp phù hợp với tình hình thực tiễn tại UBND huyện Phú Xuyên
nói riêng và UBND huyện trong cả nước nói chung. Bởi vậy, tác giả mạnh
dạn chọn đề tài này nhằm tìm hiểu một cách tương đối toàn diện, hệ thống cải
cách TTHC về lĩnh vực Tài nguyên môi trường tại UBND huyện Phú Xuyên.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
- Mục đích: Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và đánh giá thực trạng
CCTTHC tại UBND huyện Phú Xuyên để đề xuất những giải pháp nhằm
nâng cao chất lượng hoạt động CCTTHC về lĩnh vực Tài nguyên môi trường
tại UBND dân huyện Phú Xuyên.
- Nhiệm vụ: Đề tài có một số nhiệm vụ nghiên cứu chính:

7

+ Tổng quan cơ sở lý luận về cải cách TTHC về lĩnh vực Tài nguyên
môi trường ;
+ Phân tích thực trạng cải cách TTHC về lĩnh vực Tài nguyên môi
trường tại UBND huyện Phú Xuyên;
+ Đánh giá thực trạng cải cách TTHC về lĩnh vực Tài nguyên môi
trường tại UBND huyện Phú Xuyên;
+ Phương hướng, giải pháp cụ thể nâng cao chất lượng hoạt động cải
cách thủ tục hành chính theo hướng hiện đại nhằm hoàn thành mục tiêu cải
cách TTHC huyện Phú Xuyên giai đoạn 2016 – 2020.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
- Đối tượng nghiên cứu: cải cách TTHC về lĩnh vựcTài nguyên môi
trường tại UBND huyện Phú Xuyên.
- Phạm vi nghiên cứu:
+ Không gian: tại UBND huyện Phú Xuyên;
+ Thời gian: mốc thời gian nghiên cứu từ năm 2011 đến năm 2015.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn
- Phương pháp luận: tiếp cận nghiên cứu vấn đề theo quan điểm hệ
thống, khách quan, toàn diện, lịch sử. Áp dụng phương pháp duy vật biện
chứng và duy vật lịch sử trong nghiên cứu luận văn.
- Phương pháp nghiên cứu:
+ Phương pháp phân tích, tổng hợp: tổng hợp các nghiên cứu về cải
cách hành chính nói chung cũng như cải cách thủ tục hành chính nói riêng
theo từng giai đoạn. Tổng hợp và phân tích các số liệu thống kê, báo cáo số
liệu kết quả giải quyết TTHC, các kết quả nghiên cứu, các báo cáo đề cập đến
cải cách thủ tục hành chính tại Ủy ban nhân dân huyện Phú Xuyên;
+ Khảo sát hoạt động cụ thể của bộ phận một cửa, cán bộ công chức
làm việc tại các phòng, ban chuyên môn của UBND cấp huyện, người dân, tổ
8

chức về thực trạng chất lượng hoạt động của bộ phận một cửa, tiến hành thu
thập và phân tích tổng hợp các số liệu báo cáo tại bộ phận một cửa, hệ thống
hạ tầng cơ sở vật chất của các phòng ban và phòng một cửa… Từ đó xác định
phạm vi, nội dung, phương thức và các điều kiện nâng cao hiệu quả thực hiện
cơ chế một cửa ở Ủy ban nhân dân huyện Phú Xuyên;
+ Phương pháp so sánh: Thông qua một số dẫn chứng về triển khai cải
cách TTHC theo cơ chế “một cửa, một cửa liên thông”.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
- Về lý luận: Đề tài làm phong phú hơn lý luận về CCTTHC.
- Về thực tiễn: Đề tài cung cấp cho người đọc thực tiễn TTHC về lĩnh
vực Tài nguyên môi trường, về CCTTHC tại UBND huyện Phú Xuyên. Đề tài
cũng đóng góp một số giải pháp trong CCTTHC về lĩnh vực Tài nguyên môi
trường tại UBND huyện Phú Xuyên.
7. Kết cấu luận văn
Ngoài Phần mở đầu, Kết luận, Mục lục, Danh mục tài liệu tham khảo,
Phụ lục, Sơ đồ, nội dung chính của luận văn gồm 3 chương:
Chương 1. Một số vấn đề lý luận chung về cải cách thủ tục hành chính
trong lĩnh vực Tài nguyên môi trường.
Chương 2. Thực trạng cải cách thủ tục hành chính về lĩnh vực Tài
nguyên môi trường tại Ủy ban nhân dân huyện Phú Xuyên, thành phố Hà Nội
Chương 3. Phương hướng và giải pháp tăng cường hiệu quả cải cách
thủ tục hành chính về lĩnh vực Tài nguyên môi trường tại Ủy ban nhân dân
huyện Phú Xuyên, thành phố Hà Nội.

9


Chương 1

MỘT SỐ LÝ LUẬN CHUNG TRONG CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH
CHÍNH VỀ LĨNH VỰC TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG

1.1. Khái quát về thủ tục hành chính
1.1.1. Khái niệm
Thủ tục hành chính (TTHC) là một loại quy phạm pháp luật qui định về
trình tự thời gian, về không gian khi thực hiện một thẩm quyền nhất định của
bộ máy Nhà nước, là “cách thức giải quyết công việc của các cơ quan hành
chính nhà nước có thẩm quyền trong mối quan hệ nội bộ của hành chính và
giữa các cơ quan hành chính nhà nước với các tổ chức và cá nhân công dân”
TTHC được đặt ra để các cơ quan Nhà nước có thể thực hiện mọi hình
thức hoạt động cần thiết của mình trong đó bao gồm cả trình tự thành lập các
công sở, trình tự bổ nhiệm, bãi nhiệm, điều động viên chức, trình tự lập quy,
áp dụng quy phạm để đảm bảo các quyền của chủ thể và xử lý vi phạm, trình
tự điều hành, tổ chức các hoạt động tác nghiệp hành chính. Đó chính là các
quy tắc phải tuân thủ theo trong quá trình ra các quyết định hành chính của
các cơ quan quản lý Nhà nước.
TTHC là một bộ phận chế định của Luật hành chính. Nói cách khác,
TTHC là một loại hình quy phạm mang tính công cụ để giúp các cơ quan Nhà
nước có điều kiện thực hiện chức năng của mình.
TTHC do các cơ quan Nhà nước ban hành để thực thi Hiến pháp và
pháp luật nhằm thực hiện chức năng quản lý của nền HCNN và hoàn thành
nhiệm vụ của mình, đồng thời các cơ quan HCNN có trách nhiệm thực thi các
thủ tục đó.

10


Như vậy, TTHC vừa là công cụ thực hiện chức năng quản lý nhà nước
của cơ quan hành chính nhà nước vừa là điều kiện để công dân, các tổ chức

thực hiện quyền và nghĩa vụ.
1.1.2. Đặc điểm của thủ tục hành chính
Thủ tục hành chính là một trong các hình thức thủ tục pháp lý, là thủ
tục lập pháp, thủ tục hành pháp và thủ tục tư pháp, cũng như mọi hiện tượng
có tính chất thủ tục khác cụ thể là các hình thức thủ tục tố tụng dân sự, tố tụng
hình sự, tố tụng hành chính. TTHC có các đặc điểm chung cơ bản sau : là
hình thức của các quy phạm vật chất phát sinh từ quy phạm vật chất nhưng lại
là phương tiện đảm bảo thực hiện quy phạm vật chất. Song bản thân thủ tục
hành chính là loại thủ tục riêng, có đặc điểm riêng, chứng tỏ nó là một hiện
tượng pháp lý có tính chất độc lập tương đối, đó là các đặc điểm sau :
Một là, TTHC do pháp luật hành chính quy định. Điều này cho thấy thủ
tục là một loại việc phải được hình thành bởi các quy phạm pháp luật. TTHC
được nhà nước xác lập nhằm mục đích thực hiện các quyền và nghĩa vụ của
các bên tham gia quan hệ pháp luật hành chính. Nếu một hoạt động mà luật
pháp không quy định cần những TTHC nhất định thì các nhà quản lý nhà
nước không được tự đặt ra thủ tục. TTHC là một nhân tố bảo đảm cho sự hoạt
động chặt chẽ, thuận lợi và đúng chức năng quản lý của cơ quan nhà nước, vì
nó là những hành vi chuẩn mực cho mọi công dân, cán bộ nhà nước tuân theo
và thực hiện nghĩa vụ của mình đối với nhà nước.
TTHC còn là thủ tục giải quyết các công việc liên quan đến quyền và
nghĩa vụ của cá nhân, tổ chức nếu không được pháp luật quy định đầy đủ và
chặt chẽ thì rất khó khăn trong việc ngăn ngừa khả năng xâm hại quyền và lợi
ích hợp pháp của họ.
Hai là, “thủ tục hành chính rất đa dạng, phức tạp. Tính đa dạng và phức
tạp của thủ tục hành chính được quy định bởi hoạt động quản lý nhà nước là
11


hoạt động được diễn ra ở hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội”. Mặt khác,
“bộ máy hành chính bao gồm rất nhiều các cơ quan từ Trung ương tới địa

phương, mỗi cơ quan trong đó việc thực hiện thẩm quyền của mình đều phải
tuân theo những thủ tục nhất định”.
Trong điều kiện hiện nay, TTHC ở nước ta càng phong phú, đa dạng và
phức tạp bởi “nền hành chính nhà nước hiện nay đang chuyển từ hành chính
cai quản (hành chính đơn thuần) sang hành chính phục vụ, từ quản lý tập
trung sang quản lý theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước”, đồng
thời xu hướng hợp tác quốc tế làm cho các TTHC phải tính đến yếu tố nước
ngoài.
Ba là, TTHC diễn ra theo trật tự, theo các bước nhất định, nó chính là
“trình tự thực hiện thẩm quyền trong quản lý nhà nước: lĩnh vực chấp hành,
điều hành. Nghĩa là thủ tục hành chính được phân biệt với thủ tục tư pháp,
khác thủ tục tố tụng tại tòa án”. Theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của
Luật tổ chức Tòa án Nhân dân được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam thông qua ngày 28/10/1995 thì tòa án hành chính được tổ
chức trong hệ thống tòa án nhân dân. Cụ thể tòa án hành chính nằm trong cơ cấu
của Tòa án tối cao và tòa án Tỉnh, đối với Tòa án Huyện sẽ có thẩm phán chuyên
trách. Tuy nhiên, ngày 21/5/1996, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua
Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính. Theo một số quan niệm, trình tự, thủ
tục thuộc phạm vi điều chỉnh của Pháp lệnh này là “tố tụng hành chính”.
Tố tụng hành chính theo Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành
chính là một trong các loại thủ tục tư pháp được thực hiện để giải quyết các
tranh chấp pháp luật hay áp dụng chế tài mang tính pháp lý. Nếu như TTHC
được áp dụng về lĩnh vực quản lý hành chính thì thủ tục tư pháp được thực
hiện trong hoạt động xét xử của Tòa án. Bởi vậy, không nên xem tố tụng hành
chính là hình thức thuộc TTHC.
12


Bốn là, thủ tục hành chính được tiến hành bởi nhiều cơ quan có thẩm
quyền khác nhau. Về lĩnh vực tư pháp, việc tiến hành tố tụng được thực hiện

theo các thủ tục được quy định chỉ do một số cơ quan nhất định như tòa án,
viện kiểm sát, cơ quan điều tra thực hiện. Trong việc thực hiện thủ tục hành
chính lại khác do rất nhiều cơ quan nhà nước khác nhau tiến hành : Các cơ
quan hành pháp, tư pháp, lập pháp; trong quan hệ nội bộ giữa các cơ quan và
đối tượng ngoài cơ quan với tư cách quản lý nhà nước.
Năm là, các văn bản về TTHC tản mạn, không tập trung. Các văn bản
chứa đựng các TTHC được quy định trong rất nhiều văn bản pháp luật khác
nhau. Chẳng hạn ở lĩnh vực xử lý vi phạm hành chính có rất nhiều văn bản cụ
thể hóa pháp lệnh được ban hành về xử phạt vi phạm hành chính trong các
lĩnh vực quản lý nhà nước khác nhau hoặc có những TTHC được quy định
trong các văn bản không phải là luật hành chính.
Tóm lại, việc nghiên cứu các đặc điểm của TTHC giúp chúng ta phân
biệt được TTHC với thủ tục của các cơ quan lập pháp và tư pháp (thủ tục lập
pháp và thủ tục tư pháp).
1.1.3. Vai trò của thủ tục hành chính
TTHC giữ một vai trò quan trọng trong việc điều hành bộ máy công
quyền, bởi mục tiêu của nền hành chính là hướng tới việc quản lý nhà nước
một cách có hiệu lực, hiệu quả. Do đó TTHC một mặt đảm bảo tính pháp chế
và đem lại hiệu quả hoạt động của các cơ quan nhà nước nói chung và của
UBND huyện nói riêng.
Trong Hội nghị lần thứ VIII Ban chấp hành Trung ương khóa VII đã
thể hiện rõ với nội dung Cải cách một bước nền hành chính nhà nước: Một là
cải cách thể chế nền hành chính; hai là chấn chỉnh tổ chức bộ máy và quy chế
hoạt động của hệ thống hành chính; ba là xây dựng đội ngũ cán bộ, công
chức; bốn là cải cách tài chính công.
13


Trong những nội dung nêu trên thì TTHC thuộc về yếu tố thể chế tức là
vấn đề ban hành và thực hiện TTHC. Không phải vô tình mà có quan niệm

gắn TTHC với phương diện tiên quyết là thể chế,quy định quyền, nghĩa vụ và
cách thức, điều kiện để thực hiện các quyền, nghĩa vụ đó. Về phương diện
khác thì TTHC liên quan chặt chẽ với cơ quan quản lý nhà nước, là cơ sở
pháp lý cho hoạt động của UBND huyện.
Hoạt động quản lý của các cơ quan nhà nước là tổ chức thực hiện các
quy định của pháp luật nhằm đạt được các mục tiêu, nhiệm vụ đã đặt ra.
TTHC là cơ sở pháp lý vững chắc để các chủ thể tiến hành thực hiện các hoạt
động giải quyết công việc thuộc chức năng của mình đồng thời là chuẩn mực
để đánh giá và đảm bảo tính hợp pháp của quá trình thực hiện các nhiệm vụ
công vụ. Cũng nhờ đó mà hoạt động quản lý nhà nước được bảo đảm theo
tinh thần công khai, minh bạch và tuân thủ nguyên tắc pháp chế.
Trong xu thế toàn cầu hóa thì mục tiêu của nền hành chính là hướng tới
một nền hành chính trong sạch, vững mạnh, chuyên nghiệp hóa, hiện đại hóa,
hoạt động có hiệu lực, hiệu quả. Vai trò của TTHC đảm bảo cho quản lý nhà
nước nhanh nhạy, thông suốt, tạo môi trường pháp lý thông thoáng thúc đẩy
phát triển kinh tế, xã hội. Để làm rõ vai trò của TTHC trong hoạt động của
UBND huyện, trước hết cần khái quát một số nét cơ bản về cơ quan này.
Trong tổ chức của bộ máy nhà nước ta thì UBND huyện là cơ quan chấp hành
của HĐND và là cơ quan hành chính nhà nước ở huyện, chịu trách nhiệm
chấp hành hiến pháp, pháp luật, các văn bản của Chính phủ, văn bản của
UBND Thành phố và các nghị quyết của HĐND huyện.
Pháp luật quy định cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn của UBND huyện trong
quản lý hành chính nhà nước và trong mối quan hệ với HĐND dưới sự quản
lý tập trung thống nhất của Chính phủ theo hệ thống hành chính 4 cấp. Với
các chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn như trên thì vai trò của TTHC đối với tổ
chức và hoạt động của UBND huyện thể hiện chủ yếu ở các nội dung sau.
14


Thứ nhất, TTHC là công cụ để tổ chức bộ máy hành chính ở UBND

huyện và tác động của quản lý nhà nước đến các hoạt động trên địa bàn
huyện. Ngoài ra, TTHC còn là phương tiện để UBND huyện thực hiện mối
quan hệ với các cơ quan nhà nước khác cũng như các tổ chức chính trị - xã
hội trong việc phối hợp thực hiện hoạt động quản lý hành chính nhà nước trên
địa bàn. TTHC còn là phương tiện để UBND huyện tiến hành các hoạt động
quản lý, thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế, văn hóa, giữ vững an ninh
quốc phòng và nhiều nhiệm vụ khác ở địa phương. Đây là hoạt động thể hiện
vai trò của UBND huyện cũng như của TTHC trong quản lý.
Thứ hai, TTHC là phương tiện bảo đảm thực hiện đúng đắn các quyền
và nghĩa vụ của cá nhân và tổ chức. Từ phương diện này, vai trò bảo đảm của
TTHC đối với việc thực hiện quyền hay nghĩa vụ của họ được thể hiện ở hai
phương diện sau: Thứ nhất, TTHC là phương tiện nhờ đó, cá nhân hay tổ
chức thực hiện các quyền, nghĩa vụ của mình một cách chính đáng. Họ chủ
động thực hiện các hành vi cần thiết theo quy định của pháp luật để cộng tác
cùng các cơ quan hành chính đạt được kết quả như mong muốn; Thứ hai về
phía các cá nhân, tổ chức nếu nhận thấy quyền hay lợi ích hợp pháp của mình
bị cơ quan nhà nước vi phạm thì cũng bằng chính các quy định pháp luật về
TTHC, họ thực hiện quyền khiếu nại để được xem xét, giải quyết.
Thứ ba, TTHC là cơ sở pháp lý hình thành hoạt động trật tự trong quản
lý hành chính nhà nước. Nếu không thực hiện các TTHC cần thiết thì một
quyết định hành chính sẽ không được đưa vào thực tế hoặc bị hạn chế tác
dụng, hoặc bị thực hiện sai lệch. Ví dụ, trong thủ tục xin cấp phép xây dựng,
tổ chức, công dân muốn được nhà nước cấp phép thì điều đầu tiên tổ chức hay
công dân đó phải kê khai đơn và bản cam kết theo mẫu quy định, có bản vẽ
thiết kế của một công ty nhà nước được thừa nhận, mẫu đơn phải có xác nhận
về hiện trạng đất của UBND huyện, xã... Đây là những quy định bắt buộc
15


người có yêu cầu xin phép phải thực hiện trước khi được nhà nước cấp phép.

Việc thực hiện này nếu không được diễn ra theo đúng trình tự thủ tục là đi từ
chính quyền huyện, xã (đối với những trường hợp xin cấp phép nhưng nhà,
đất đó chưa được nhà nước cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ở), sau đó
chuyển lên UBND thành phố thì quá trình cấp phép hoặc là không được thực
hiện hoặc được thực hiện nhưng sai về mặt nguyên tắc. Bởi vậy, tự các thủ tục sẽ
không có ý nghĩa gì nếu cơ quan nhà nước có thẩm quyền không tuân thủ chúng.
Chẳng hạn, hồ sơ sẽ được cấp không đúng phép hoặc việc cấp phép sẽ rơi vào
thửa đất đang có tranh chấp, khiếu kiện tại địa phương. Từ đó người có quyền,
lợi ích chính đáng có thể bị xâm hại vì những nguyên nhân này.
Như vậy, việc tuân thủ TTHC là yếu tố bảo đảm hiệu quả hoạt động
của bộ máy hành chính nhà nước. TTHC là yếu tố bảo đảm thực hiện các
quyền tự do của cá nhân, tổ chức, là công cụ bảo đảm tính công khai, minh
bạch trong hoạt động chấp hành, điều hành và qua đó tạo điều kiện để giám
sát, kiểm soát hoạt động của các chủ thể tiến hành TTHC.
Với tính chất là công cụ để các cơ quan nhà nước thực hiện chức năng
quản lý hành chính của mình, TTHC bảo đảm cho việc thi hành các quyết
định được thống nhất. Ví dụ, trong một số lĩnh vực nhất định, TTHC theo quy
định phải được công bố, niêm yết công khai về hồ sơ, quy trình, thời gian giải
quyết, phí và lệ phí nếu có.
Việc quy định này là thống nhất theo văn bản pháp luật hiện hành. Việc
công bố công khai này cho phép kiểm tra được tính hợp pháp, hợp lý cũng
như các hệ quả do việc thực hiện các TTHC tạo ra. Nếu không công bố công
khai, rất có thể một TTHC được thực hiện theo nhiều cách mà không kiểm tra
được hết tính đúng đắn của nó, điều này dễ gây ra các tiêu cực, từ đó dẫn đến
bất bình trong nhân dân, cửa quyền của cán bộ nhà nước.

16


1.1.4. Phân loại thủ tục hành chính về lĩnh vực Tài nguyên môi trường.

Phân loại thủ tục hành chính là sự phân chia, sắp xếp các thủ tục hành
chính có cùng nội dung tính chất, hoặc phạm vi điều chỉnh vào một nhóm.
Hay đó là sự phân chia các thủ tục hành chính thành các nhóm dựa vào các đặc
trưng của chúng. Phân loại thủ tục hành chính có ý nghĩa rất quan trọng đối với
việc hoàn thiện TTHC, đồng thời góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả của việc
hoạt động quản lý Nhà nước trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Việc phân
loại TTHC còn tạo cho các cơ quan, các công chức hành chính và mọi công dân
thực hiện dễ dàng, nhanh chóng, chính xác các thủ tục hành chính.
Tùy thuộc vào các đặc điểm, các tiêu chí khác nhau và các nhà nghiên
cứu hành chính đã phân chia thủ tục hành chính thành các nhóm khác nhau.
Trong khuôn khổ phạm vi nghiên cứu của đề tài này, căn cứ vào tính
chất công việc được tiến hành, TTHC về lĩnh vực Tài nguyên môi trường tại
UBND huyện Phú Xuyên, Hà Nội được phân thành ba nhóm: TTHC nội bộ,
thủ tục liên hệ và thủ tục văn thư.
*Thủ tục hành chính nội bộ
Thủ tục hành chính nội bộ là thủ tục “thực hiện các công việc nội bộ
của cơ quan, công sở trong hệ thống cơ quan nhà nước và trong bộ máy nhà
nước nói chung”. Nó bao gồm các thủ tục quan hệ lãnh đạo, kiểm tra các cơ
quan Nhà nước cấp trên với cấp dưới, quan hệ hợp tác, phối hợp giữa các cơ
quan Nhà nước cùng cấp, ngang cấp, ngang quyền, quan hệ công tác giữa Chính
quyền cấp huyện với cấp tỉnh và với các Bộ, cơ quan chuyên môn của UBND
huyện với cơ quan chuyên môn của UBND Thành phố Hà Nội.
Thủ tục hành chính nội bộ còn rườm rà không trật tự và thậm chí sai
các nguyên tắc của quan hệ hành chính như các thủ tục hành chính nội bộ
giữa các ngành, các cấp còn mâu thuẫn chồng chéo nhau, nhiều chính sách
TTHC nội bộ liên quan chặt chẽ với vấn đề tổ chức và hoạt động của các cơ
17


quan Nhà nước. Có nhiều TTHC nội bộ như thủ tục ban hành văn bản quy

phạm pháp luật, thủ tục thành lập, sát nhập, giải thể cơ quan Nhà nước, thủ
tục tuyển dụng, bổ nhiệm, khen thưởng, kỷ luật cán bộ, công chức. Tuy nhiên
việc cải cách TTHC nội bộ phải đồng thời cùng cải cách bộ máy nhà nước,
nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ, công chức.
*Thủ tục hành chính liên hệ
Là thủ tục “giải quyết các công việc liên quan đến quyền và lợi ích hợp
pháp của công dân, phòng ngừa, ngăn chặn, xử phạt các hành vi vi phạm hành
chính, trưng thu, trưng mua các động sản và bất động sản của tổ chức và của
công dân khi Nhà nước có nhu cầu giải quyết một nhiệm vụ nhất định vì lợi
ích cộng đồng”. Việc xây dựng và thực hiện các thủ tục này thuộc vào quan
niệm về mối liên hệ giữa Nhà nước và nhân dân, về vai trò Nhà nước trong
quản lý. TTHC liên hệ ảnh hưởng rõ rệt tới hiệu quả quản lý và người dân
đánh giá thái độ, năng lực hoạt động của chính quyền chủ yếu thông qua việc
thực hiện các thủ tục này.
Thủ tục hành chính liên hệ về lĩnh vực Tài nguyên môi trường rất đa
dạng, thường được thể hiện cụ thể thông qua ba dạng sau :
- Thủ tục cấp giấy chứng nhận: Là thủ tục giải quyết các yêu cầu đề
nghị cấp giấy chứng nhận của công dân, tổ chức. Các thủ tục thuộc nhóm này
gồm: Thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà, tài sản gắn liền trên đất
và quyền sử dụng đất; thủ tục đánh giá tác động tài nguyên môi trường của
các dự án đầu tư xây dựng, công trình, nhà máy, xí nghiệp hay tổ chức sản
xuất kinh doanh…
- Thủ tục ngăn cấm hay cưỡng chế thi hành: Đây là loại thủ tục khi
công dân, tổ chức thực hiện hành vi vi phạm hành chính hay cố tình không thi
hành các quyết định hành chính thì các cơ quan hành chính hoặc viên chức có
thẩm quyền được thực hiện các biện pháp ngăn chặn, xử phạt hay cưỡng chế
18