Đề cương chi tiết môn học Nghiên cứu dạy học lịch sử địa phương (Đại học Giáo dục)

TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
KHOA SƯ PHẠM
BỘ MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI

ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC
NGHIÊN CỨU VÀ DẠY HỌC LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG

Hà Nội, 2014

1


ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC
TÊN MÔN HỌC: NGHIÊN CỨU VÀ DẠY HỌC LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG
1. Thông tin về đơn vị đào tạo
- Trường: Đại học Giáo dục - ĐHQGHN
- Khoa: Sư phạm
- Bộ môn: Khoa học xã hội
2. Thông tin về môn học
- Tên môn học: Nghiên cứu và dạy học Lịch sử địa phương
- Mã môn học: TMT 4603
- Môn học bắt buộc / tự chọn: Tự chọn
- Số lượng tín chỉ: 03
- (Các) môn học tiên quyết: Chương trình và phương pháp dạy học Lịch
sử
3. Mục tiêu và chuẩn năng lực (góp phần vào chuẩn đầu ra) cần hình
thành
3.1. Mục tiêu chung:
Môn học nhằm giúp sinh viên biết các cách phân loại các nguồn tài liệu
lịch sử địa phương, xây dựng bộ hồ sơ tư liệu dạy học lịch sử địa phương để
biên soạn và giảng dạy. Có thể thực hành biên soạn lịch sử địa phương để

giảng dạy ở nhà trường phổ thông.
3.2. Chuẩn năng lực:
3.2.1. Kiến thức:
- Trình bày được khái niệm địa phương, lịch sử địa phương. Nhận biết
đối tượng và nhiệm vụ của công tác nghiên cứu lịch sử địa phương khác với
nghiên cứu lịch sử nói chung.

2


- Nêu và phân tích được vị trí, vai trò của công tác nghiên cứu và giảng
dạy lịch sử địa phương trong mối quan hệ với nội dung giảng dạy lịch sử dân
tộc.
- Biết cách tổ chức nghiên cứu và phương pháp biên soạn lịch sử địa
phương, vị trí tầm quan trọng của tài liệu lịch sử địa phương trong công việc
nghiên cứu cũng như trong dạy học lịch sử.
- Biết các cách phân loại các nguồn tài liệu lịch sử địa phương, xây
dựng bộ hồ sơ tư liệu dạy học lịch sử địa phương để biên soạn và giảng dạy.
Có thể thực hành biên soạn lịch sử địa phương để giảng dạy ở nhà trường phổ
thông.
3.2.2. Kỹ năng:
- Lựa chọn và sử dụng linh hoạt các phương pháp nghiên cứu trong
nghiên cứu lịch sử địa phương.
- Lựa chọn và sử dụng các phương tiện để biên soạn và giảng dạy lịch
sử địa phương ở trường THPT.
- Vận dụng lý thuyết vào thực hành, tổ chức cho sinh viên nghiên cứu,
biên soạn lịch sử địa phương nơi sinh viên sẽ về công tác sau này.
- Rèn kỹ năng thuyết trình, giao tiếp; tự học, tự nghiên cứu; phê phán,
giải quyết tình huống.
3.2.3. Thái độ:

- Nhận thức được vai trò của công tác nghiên cứu, giảng dạy lịch sử địa
phương trong việc giáo dục tư tưởng, tình cảm, rèn luyện phương pháp học
tập, tập dượt nghiên cứu khoa học.
- Thấy rõ trách nhiệm không ngừng học tập, nghiên cứu để nâng cao
trình độ chuyên môn và cải tiến phương pháp giảng dạy.
- Yêu nghề và luôn có ý thức giáo dục học sinh yêu thích môn học Lịch
sử.
4. Nội dung môn học
4.1 Tóm tắt
3


Nghiên cứu và giảng dạy lịch sử địa phương là một môn học bắt buộc
trong chương trình đào tạo cử nhân Sư phạm Lịch sử.
Mục tiêu của môn học nhằm hình thành kiến thức, kỹ năng và thái độ
nghề nghiệp cho sinh viên Sư phạm Lịch sử. Nội dung môn học bao gồm:
khái luận về lịch sử địa phương nhằm cung cấp cho người học những hiểu
biết cơ bản về nội hàm của khái niệm lịch sử địa phương, về đối tượng, nhiệm
vụ, vị trí tầm quan trọng của lịch sử địa phương trong nhà trường THPT. Trên
cơ sở nhận thức đó nội dung tiếp theo là phương pháp nghiên cứu và biên
soạn lịch sử địa phương; tổ chức dạy học lịch sử địa phương ở trường THPT.
Nội dung kiến thức nhằm trang bị cho người học những phương pháp cần
thiết trong nghiên cứu, biên soạn và giảng dạy lịch sử địa phương ở trường
THPT. Phần cuối cùng cung cấp những kiến thức cơ bản để người học tiến
hành thực hành xây dựng hồ sơ tư liệu dạy học lịch sử địa phương.
- Trên cơ sở những kiến thức được cập nhật thường xuyên, môn học
giúp sinh viên tiếp cận với những phương pháp biên soạn và giảng dạy lịch sử
địa phương một cách khoa học có tính thực tiễn cao phù hợp với xu thế phát
triển của giáo dục hiện nay.
- Đặc biệt để rèn luyện những kỹ năng nghề nghiệp cho sinh viên, môn

học tập trung nhiều vào phần thực hành như: thực hành biên soạn, thực hành
soạn giảng, xây dựng hồ sơ tư liệu dạy học phần lịch sử địa phương.
4.2 Nội dung cụ thể
Thứ
tự

Mục tiêu

Nội dung

4

Thời

Ghi

lượng

chú


Kết thúc chương,
SV cần phải:

CHƯƠNG 1
KHÁI LUẬN VỀ LỊCH SỬ ĐỊA

1. Phát biểu được
1

khái niệm LSĐP.

3

tín chí

PHƯƠNG
1.1. Khái niệm lịch sử địa phương

2. Xác định đối 1.2. Đối tượng, chức năng, nhiệm vụ
tượng nghiên cứu, nghiên cứu của lịch sử địa phương
chức năng, nhiệm

1.1.1. Đối tượng nghiên cứu của

vụ, cơ sở phương lịch sử địa phương
pháp luận, phương

1.1.2. Chức năng, nhiệm vụ

pháp nghiên cứu 1.3 Vị trí công tác nghiên cứu và giảng
của LSĐP.

dạy lịch sử địa phương ở trường phổ

3. Trình bày được thông
được 4 quan hệ cơ
bản của LS ĐP đối
với lịch sử dân tộc,
địa phương khác,

địa

phương

nơi

công tác và với nội
dung

giảng

dạy

lịch sử dân tộc. .
4. Đánh giá tầm
quan

trọng

của

LSĐP trong lịch sử
dân tộc và trong
thực tiễn dạy học ở
2

trường THPT.
Kết thúc chương,
SV cần phải:
5. Liệt kê được các

CHƯƠNG 2
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ

5

giờ

15


bước

tiến

hành

BIÊN SOẠN LỊCH SỬ ĐỊA

nghiên cứu Lịch sử
địa phương.

PHƯƠNG
2.1. Tổ chức nghiên cứu lịch sử địa

6. Liệt kê được các
nguồn tài liệu lịch

phương
2.1.1. Xác định đối tượng và mục

sử địa phương.

đích nghiên cứu

7. Xác định được

2.1.2. Xây dựng đề cương nghiên

vị trí tầm quan
trọng của tường
nguồn

tài

cứu
2.1.3. Các hình thức tổ chức

liệu,

phương pháp sưu

nghiên cứu
2.1.4. các bước chuẩn bị tiến hành

tầm, đối chiếu so

nghiên cứu

sánh và xác mình 2.2. Công tác sưu tầm tài liệu

các nguồn tài liệu.
2.2.1.Vị trí của tài liệu và công
8. Giải thích rõ việc sưu tầm tài liệu trong nghiên cứu,
cách phân loại các biên soạn lịch sử địa phương
nguồn tài liệu lịch
2.2.2. Mối quan hệ giữa sự kiện
sử địa phương để và sự kiện lịch sử
tiến hành nghiên
cứu và biên soạn
9. Đánh giá được

2.2.3. Các nguồn tài liệu lịch sử
địa phương
2.2.4. Phương pháp sưu tầm tài

mối quan hệ giữa liệu lịch sử địa phương
nguồn tài liệu lịch 2.3. Biên soạn lịch sử địa phương
sử đại phương và

2.3.1. Các bước chuẩn bị để biên

lịch sử dân tộc.

soạn lịch sử đại phương

10. Thực hành biên

2.3.2. Cấu trúc, nội dung biên soạn

soạn lịch sử địa

một cuốn lịch sử địa phương

phương.

2.3.3. Một số điểm cần chú ý khi
biên soạn lịch sử địa phương
6


3

Kết thúc chương,
SV cần phải:

CHƯƠNG 3

15

TỔ CHỨC DẠY HỌC LỊCH SỬ

11. Trình bày được

ĐỊA PHƯƠNG Ở TRƯỜNG THPT

4 vai trò của việc 3.1.Vị trí, ý nghĩa, tầm quan trọng của
giảng dạy lịch sử việc giảng dạy lịch sử địa phương ở
địa

phương

ở trường THPT

trường THPT.

3.2. Mối quan hệ giữa lịch sử địa

12. Liệt kê được phương và lịch sử dân tộc
các hình thức bài 3.3. Biên soạn bài giảng lịch sử địa
giảng lịch sử địa phương ở trường THPT
phương.

3.3.1 Lịch sử địa phương trong

13. Nêu được qui phân phối chương trình môn Lịch sử ở
trình cần thiết để trường THPT
tiến hành biên soạn

3.3.2. Một số công việc cần làm

một bài giảng lịch để biên soạn một bài giảng lịch sử địa
sử địa phương.
14.

Thực

phương

hành

3.3.3. Sử dụng tài liệu lịch sử đại

soạn giảng một bài phương để biên soạn bài giảng lịch sử
lịch sử địa phương

địa phương

15. Vận dụng tài 3.4. Thực hành
liệu lịch sử địa
phương

vào

bài

giảng lịch sử dân
4

tộc.
Kết thúc chương,
SV cần phải:
16. Trình bày được
khái niệm hồ sơ tư

CHƯƠNG 4
XÂY DỰNG HỒ SƠ TƯ LIỆU DẠY
HỌC LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG

7

12


liệu dạy học

4.1. Một số yêu cầu về việc xây dựng

17. Phân loại hồ sơ hồ sơ tư liệu dạy học lịch sử địa
tư liệu dạy học lịch phương.
sử địa phương

4.2. Phân loại hồ sơ tư liệu dạy học lịch

18. Đưa ra được sử địa phương
các yêu cầu cơ bản 4.5. Thực hành
khi xây dựng bộ hô
sơ tư liệu dạy học
Lịch

sử

địa

phương.
19. Thực hành xây
dựng bộ hô sơ tư
liệu dạy học lịch sử
địa phương
5. Phương pháp, hình thức dạy học
5.1 Phân bổ thời lượng: theo hình thức dạy học

Lý thuyết: 21
Thực hành/làm việc nhóm: 18
Hướng dẫn tự học, nghiên cứu: 6
5.2. Các phương pháp dạy học chủ yếu
- Thuyết trình, thảo luận nhóm
- Thực hành
6. Học liệu:
6.1. Tài liệu chính
1. Phan Ngọc Liên (chủ biên), Phương pháp luận sử học, NXB Đại học Quốc
gia Hà Nội, 1999.
2. Nguyễn Cảnh Minh ( chủ biên), Lịch sử địa phương, NXB Giáo dục, Hà
Nội, 1999.
8


3. Nguyễn Cảnh Minh (chủ biên), Giáo trình lịch sử địa phương, NXB Đại
học Sư phạm, Hà Nội, 2007.
4.Trương Hữu Quýnh (chủ biên), Lịch sử địa phương, NXB Giáo dục, Hà
Nội, 1987.

6.2. Tài liệu tham khảo bắt buộc
1. Phan Ngọc Liên, Phương pháp dạy học lịch sử, tập 1,2, NXB Đại học Sư
phạm, Hà nội, 2007.
2. Phan Ngọc Liên, Nhập môn sử học, NXB Đại học sư phạm Hà Nội, 2007.
7. Phương pháp và hình thức kiểm tra, đánh giá
+ Mục đích và trọng số kiểm tra

Hình thức

Tính chất của nội

Mục đích, hình thức

dung kiểm tra
KT - ĐG
giá Lý thuyết, kĩ năng và Mục đích: đánh giá ý

Đánh

thường xuyên

thái độ

Trọng số
10%

thức học tập, sự chuyên
cần
Hình

thức:

câu

hỏi,

phiếu tự đánh giá, thảo
Bài tập nhóm

Lý thuyết, Kỹ năng

luận
Mục đích: Đánh giá

10%

phần thực hành và kỹ
năng làm việc nhóm
Hình thức: Sản phẩm
biên soạn phần lịch sử
địa phương nhóm tự
Bài

kiểm

chọn
Mục đích: Đánh giá kết

tra Lý thuyết

giữa kỳ

quả học tập ½ học kỳ,
9

20%


lấy thông tin phản hồi về
việc học tập để cải tiến

việc dạy học
Bài thi hết môn

Hình thức: Bài thi viết
Mục đích: Đánh giá kết

Tổng hợp

60%

quả học tập cuối môn
học, lấy thông tin phản
hồi về việc học tập để
cải tiến chương trình, đề
cương môn học.
Hình thức: hoàn thành
bộ hồ sơ tư liệu dạy học
lịch sử địa phương

+ Tiêu chí đánh giá các loại bài tập, KT - ĐG.
- Đánh giá thường xuyên: sự chuyên cần (5 điểm), tham gia thảo luận,
ý kiến trên lớp (5 điểm).
- Bài tập nhóm: Phân công nhiệm vụ và có kế hoạch hoạt động nhóm rõ
ràng (2 điểm). Tiến trình hoạt động nhóm thể hiện được sự tham gia của tất cả
các thành viên trong nhóm (2 điểm). Đánh giá sản phẩm nhóm: trình bày của
nhóm, báo cáo kết quả nghiên cứu nhóm (có nội dung biên soạn kèm theo) (6
điểm).
- Bài kiểm tra giữa kỳ: làm bài thi viết
- Bài thi hết môn
Nội dung: Xây dựng hồ sơ tư liệu dạy học lịch sử địa phương

10


CHỦ NHIỆM KHOA

P CHỦ NHIỆM BỘ MÔN

(Ký và ghi rõ họ tên)

(Ký và ghi rõ họ tên)

TS. Hoàng Thanh Tú

11