Quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh lai châu

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

LÊ VĂN TUẤN

QUẢN LÝ VỐN ĐẦU TƢ XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ
NGUỒN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LAI CHÂU

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

Hà Nội – 2016

i


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

LÊ VĂN TUẤN

QUẢN LÝ VỐN ĐẦU TƢ XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ
NGUỒN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LAI CHÂU

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ
MÃ SỐ: 60 34 04 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS PHẠM THỊ HỒNG ĐIỆP

XÁC NHẬN CỦA

XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ

CÁN BỘ HƢỚNG DẪN

CHẤM LUẬN VĂN

PGS.TS PHẠM THỊ HỒNG ĐIỆP

PGS.TS NGUYỄN TRÚC LÊ

Hà Nội – 2016
ii


iii


iv


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của tôi trên cơ
sở được người hướng dẫn khoa học đóng góp ý kiến.
Các số liệu trong luận văn là trung thực.
Những kết luận chưa được công bố trong công trình nghiên cứu nào.
Hà Nội, ngày 25 tháng 11 năm 2016
Học viên

Lê Văn Tuấn

v


LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên tôi xin được dành tặng lời cảm ơn chân thành nhất tới
PGS –TS Phạm Thị Hồng Điệp - người đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo tận
tình để tôi hoàn thành luận văn.
Xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới toàn thể các thầy cô giáo khoa Kinh tếChính trị, trường Đại học Kinh tế, các thầy cô giáo trực tiếp giảng dạy đã
giúp tôi thu thập được những kiến thức trong quá trình học tập tại trường để
tôi hoàn thành luận văn. Cũng xin cảm ơn các tác giả có tài liệu mà tôi đã
dùng để nghiên cứu, so sánh, đối chiếu trong quá trình viết luận văn.
Xin trân trọng cảm ơn những đồng nghiệp đã nhiệt tình giúp đỡ tôi thu
thập tài liệu, cung cấp số liệu để tôi hoàn thành luận văn này.
Cuối cùng xin cảm ơn nguồn động viên lớn lao từ những người thân
trong gia đình, bạn bè, đồng nghiệp trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu
và hoàn thành luận văn.
Hà Nội, ngày 25 tháng 11 năm 2016
Học viên

Lê Văn Tuấn

vi


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................... vi
DANH MỤC VIẾT TẮT ..........................................................................................x

DANH MỤC BẢNG ................................................................................................ xi
DANH MỤC HÌNH ................................................................................................ xii
PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1
2. Câu hỏi nghiên cứu: ................................................................................................3
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ...........................................................................3
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...........................................................................3
5. Kết cấu luận văn ......................................................................................................4
Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ KHOA
HỌC VỀ QUẢN LÝ VỐN ĐẦU TƢ XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ NGÂN SÁCH
NHÀ NƢỚC ...............................................................................................................5
1.1.Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài ..............................5
1.1.1. Nhóm đề tài nghiên cứu về cơ chế quản lý tài chính và kiểm soát thanh toán
vốn đầu tư XDCB qua Kho bạc Nhà nước..................................................................5
1.1.2. Nhóm đề tài nghiên cứu về quản lý vốn đầu tư XDCB của cả nước và của địa
phương.........................................................................................................................7
1.1.3. Kết luận chung ..................................................................................................9
1.2. Những vấn đề lý luận về quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn vốn
ngân sách Nhà nước ...................................................................................................11
1.2.1.Vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách Nhà nước ......................................11
1.2.2. Khái niệm và sự cần thiết về quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân
sách Nhà nước ...........................................................................................................13
1.2.3. Nội dung quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách Nhà nước ................18
1.2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách

vii


Nhà nước ...................................................................................................................24
1.2.5 Tiêu chí đánh giá quản lý vồn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách Nhà nước. .... 28

1.3. Bài học kinh nghiệm về quản lý vốn đầu tư xây dưng cơ bản từ ngân sách Nhà
nước ...........................................................................................................................31
1.3.1. Thực tiễn công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản ở một số địa phương .....31
1.3.2. Những bài học kinh nghiệm rút ra ..................................................................34
Chương 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.......................................................36
2.1. Phương pháp luận ...............................................................................................36
2.2. Phương pháp nghiên cứu tài liệu ........................................................................36
2.3. Phương pháp xử lý số liệu ..................................................................................38
Chƣơng 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ VỐN ĐẦU TƢ XÂY DỰNG CƠ BẢN
TỪ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LAI CHÂU GIAI
ĐOẠN 2011 - 2015 ...................................................................................................40
3.1. Những nhân tố ảnh hưởng đến quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản của tỉnh Lai
Châu. .........................................................................................................................40
3.1.1. Các nhân tố khách quan ..................................................................................40
3.1.2. Các nhân tố chủ quan ......................................................................................45
3.2. Công tác quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN của tỉnh Lai Châu giai đoạn
2011-2015..................................................................................................................47
3.2.1. Quản lý quy hoạch mạng lưới đầu tư ..............................................................47
3.2.2. Công tác lập kế hoạch ........................................................................................49
3.2.3. Phân bổ vốn đầu tư XDCB tại tỉnh Lai Châu ......................................................50
3.2.4. Công tác thanh, quyết toán vốn đầu tư XDCB ...............................................57
3.2.5. Công tác kiểm tra giám sát. .............................................................................61
3.3. Đánh giá chung về quản lý đầu tư XDCB từ ngân sách Nhà nước tỉnh Lai Châu
trong thời gian qua ....................................................................................................62
3.3.1. Những kết quả đạt được chủ yếu ....................................................................62
3.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân ......................................................................68

viii

Chƣơng 4: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ
VỐN ĐẦU TƢ XDCB TỪ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TRÊN ĐẠI BÀN TỈNH
LAI CHÂU ...............................................................................................................76
4.1. Mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, quan điểm và phương hướng hoàn thiện
quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN ........................................................................76
4.1.1. Mục tiêu phát trển kinh tế - xã hội: .................................................................76
4.1.2.Quan điểm về tăng cường quản lý chi đầu tư XDCB: .....................................77
4.1.3. Phương hướng hoàn thiện quản lý vốn đầu tư XDCB: ...................................78
4.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý vốn đầu tư XDCB từ ngân sách Nhà nước trên địa
bàn tỉnh Lai Châu giai đoạn 2016 - 2020 ..................................................................79
4.2.1. Hoàn thiện cơ chế, chính sách về quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ
ngân sách Nhà nước ..................................................................................................79
4.2.2. Nâng cao năng lực bộ máy và cán bộ quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ
ngân sách Nhà nước ..................................................................................................80
4.2.3. Đổi mới công tác lập và phân bổ kế hoạch vốn đầu tư xây dựng từ ngân sách
Nhà nước trên địa bàn tỉnh ........................................................................................82
4.2.4. Giải pháp đẩy nhanh việc quyết toán vốn đầu tư XDCB hoàn thành .........84
4.2.5. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát đối với vốn đầu tư xây dựng cơ bản
từ ngân sách Nhà nước ..............................................................................................84
KẾT LUẬN ..............................................................................................................87
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................88

ix


DANH MỤC VIẾT TẮT

STT

Ký hiệu

Nguyên nghĩa

1

CNH – HĐH

Công nghiệp hóa - hiện đại hóa

2

CTMT

Chương trình Mục tiêu

3

DA

Dự án

4

ĐTXDCB

Đầu tư xây dựng cơ bản

5

HĐND

Hội đồng nhân dân

6

KBNN

Kho bạc nhà nước

7

KT-KT

Kinh tế - Kỹ thuật

8

KT-XH

Kinh tế - Xã hội

9

SNĐP

10

NSNN

Ngân sách nhà nước

11

SNTW

Ngân sách Trung ương

12

UBND

Ủy ban nhân dân

13

XDCB

Xây dựng cơ bản

x


DANH MỤC BẢNG
STT

Bảng

Nội dung
Một số chỉ tiêu kinh tế và xã hội chủ yếu của tỉnh

1

Bảng 3.1

Bảng 3.2

Bảng 3.3

Bảng 3.4

Bảng 3.5

Bảng 3.7

61

dựng cơ bản hoàn thành giai đoạn 2011 - 2015
Tình hình thực hiện các chỉ tiêu Nghị quyết Đại

6

58

2011 - 2015
Tổng hợp công tác quyết toán dự án đầu tư xây

5

55

Lai Châu giai đoạn 2011 - 2015
Tổng hợp thanh quyết toán vốn đầu tư giai đoạn

4

53

Lai Châu giai đoạn 2011 – 2015
Cơ cấu vốn đầu tư XDCB theo ngành kinh tế tỉnh

3

42

Lai Châu (năm 2011-2015)
Tình hình thực hiện vốn đầu tư XDCB của tỉnh

2

Trang

65

hội Đảng bộ tỉnh Lai Châu lần thứ XII, nhiệm kỳ
2010- 2015

7

Bảng 3.8

Hệ số huy động tài sản cố định của tỉnh Lai Châu
giai đoạn 2011– 2015

xi

66


DANH MỤC HÌNH

STT

Hình

1

Hình 1.1

2

Hình 1.2

3

Hình 3.1

Nội dung
Quy trình quản lý vốn đầu tư xây dựng từ
ngân sách Nhà nước
Quy trình thực hiện dự án đầu tư xây dựng

cơ bản
Giá trị TSCĐ hình thành từ ĐTXDCB
của tỉnh Lai Châu giai đoạn 2011- 2015

xii

Trang

14

15

67


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Đầu tư xây dựng cơ bản là lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế quốc dân,
đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra sự tăng trưởng kinh tế, có đầu tư thì
mới có phát triển . Tuy nhiên đầu tư xây dựng cơ bản là lĩnh vực tương đối
phức tạp, liên quan đến nhiều ngành, nhiều lĩnh vực, nhiều cơ quan, đơn vị
tham gia quản lý và thực hiện.
Đầu tư công trong những năm vừa qua đã làm thay đổi đáng kể kết cấu hạ
tầng kinh tế xã hội của nước ta, những công trình hạ tầng kỹ thuật đó đã thúc
đẩy tăng trưởng kinh tế của cả nước, trong đó có tạo điều kiện để các thành
phần kinh tế ngoài Nhà nước phát triển, và góp phần nâng cao đời sống nhân
dân. Để đạt được những thành công trên phải kể đến vai trò của công cụ trong
việc phân bổ và sử dụng hợp lý các nguồn lực nói chung và vai trò của các giải
pháp kinh tế - tài chính nói riêng góp phần nâng cao hiệu quả vốn ĐT XDCB từ
NSNN.

Mặc dù có đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế xã hội, song ĐT
XDCB từ NSNN vẫn còn nhiều vấn đề cần giải quyết. Việc chuyển đổi từ mô
hình kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang kinh tế thị trường đòi hỏi phải thay đổi
một cách căn bản cách thức quyết định, đối tượng mà Nhà nước phải đầu tư và
phương thức tiến hành đầu tư. Do đó Nhà nước đã rất chú trọng cải tiến phương
thức tiến hành đầu tư phù hợp thể chế kinh tế thị trường thể hiện từ việc ban
hành văn bản pháp luật, đến các quy trình xây dựng, quy trình quản lý, song
chưa thực sự phù hợp và vẫn mang nhiều đặc tính của cơ chế bao cấp và nguyên
tắc xin cho trong quy trình quyết định và phân phối vốn đầu tư, không ít hiện
tượng tiêu cực trong đầu tư diễn ra nghiêm trọng và gây ra mối quan ngại về hiệu
quả của đầu tư như tham nhũng, lãng phí, đầu tư dàn trải, đầu tư không đúng
mục tiêu.

1


Quản lý vốn ĐTXDCB từ NSNN là hoạt động tác động của chủ thể quản
lý “Nhà nước” lên các đối tượng quản lý “vốn đầu tư , hoạt động sử dụng vốn
đầu tư” trong điều kiện biến động của môi trường để nhằm đạt được các mục
tiêu nhất định.
Lai Châu là một tỉnh miền núi Tây Bắc của tổ quốc, một trong những tỉnh
miền núi phía Bắc đặc biệt khó khăn. Trong thời gian qua được sự quan tâm
đầu tư của Đảng và Nhà nước; dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy , HĐND, UBND
tỉnh Lai Châu cùng với sự nỗ lực phấn đấu của các cấp

, các ngành, công tác

quản lý đầu tư XDCB tại tỉnh Lai Châu đã đạt được kết quả trong việc huy
động và sử dụng vốn ngân sách Nhà nước và vốn trái phiếu Chính phủ, đã có
đóng góp quan trọng vào việc đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội

của tỉnh, tạo môi trường thuận lợi góp phần thúc đẩy sản xuất phát triển , thúc
đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh , xoá đói giảm nghèo và cải thiện đ ời
sống sinh hoạt nhân dân . Cũng vì thế mà dự án ĐTXDCB trên địa bàn tỉnh
triển khai ngày càng nhiều , mặc dù công tác quản lý vốn ĐTXDCB của tỉnh
trong những năm qua đã đạt được những kết quả tương đối tốt

, nguồn vốn

được quản lý có hiệu quả , nhiều dự á n công trình đã phát huy hiệu quả đầu tư ,
song công tác quản lý đầu tư , quản lý vốn đầu tư của tỉnh vẫn còn nhiều tồn
tại, hạn chế từ khâu lập quy hoạch , lập dự án , thực hiện dự án , giám sát thi
công, nghiệm thu đến thanh , quyết toán vốn đầu tư , dẫn đến tình trạng xây
dựng dàn trải, nợ đọng XDCB lớn; tình trạng thất thoát , lãng phí vốn ĐT
XDCB từ NSNN vẫn còn nhiều.
Xuất phát từ những vấn đề trên đòi hỏi phải hoàn thiện công

tác quản lý

vốn ĐTXDCB hơn nữa, có như vậy vốn đầu tư mới được sử dụng hợp lý. Việc
tìm kiếm những giải pháp hoàn thiện quản lý vốn ĐTXDCB từ NSNN là vấn
đề rất cấp thiết. Đó cũng là lí do của việc lựa chọn và nghiên cứu đề tài:
"Quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách Nhà nước trên địa bàn
tỉnh Lai Châu”

2


2. Câu hỏi nghiên cứu:
UBND các cấp, các Sở, ban ngành tỉnh Lai Châu làm gì để hoàn thiện quản
lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách Nhà nước trong thời gian tới?

3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục tiêu: Mục tiêu nghiên cứu đề tài là dựa trên cơ sở hệ thống hóa lý luận
về quản lý dự án đầu tư xây dựng cơ bản và phân tích một số tồn tại

, vướng

mắc, khó khăn trong công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng sử dụng nguồn
ngân sách Nhà nước ở tỉnh Lai Châu , đề xuất những giải pháp tiếp tục hoàn
thiện quản lý vốn ĐTXDCB từ NSNN trên địa bàn tỉnh Lai Châu.
Nhiệm vụ nghiên cứu:
+ Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý vốn đầu tư XDCB
từ NSNN trong điều kiện hiện nay.
+ Phân tích thực trạng quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN trên địa bàn
tỉnh Lai Châu, làm rõ những kết quả đạt được, chỉ rõ những hạn chế và những
nguyên nhân chủ yếu.
+ Đề xuất các giải pháp tiếp tục hoàn thiện quản lý vốn đầu tư XDCB từ
NSNN trên địa bàn tỉnh Lai Châu gắn với bối cảnh, điều kiện và những yêu
cầu mới đang đặt ra.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu các khâu của quá trình quản lý vốn
đầu tư XDCB nói chung và quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN của Lai Châu
nói riêng.
Phạm vi nghiên cứu:
Về không gian: nghiên cứu trên địa bàn tỉnh Lai Châu.
Về thời gian: nghiên cứu trong giai đoạn 2011-2015
Về nội dung: nghiên cứu những nội dung cơ bản của quản lý vốn đầu tư
xây dựng cơ bản từ ngân sách Nhà nước: Quản lý quy hoạch mạng lưới đầu
tư của địa phương; Lập kế hoạch vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách
Nhà nước; Phân bổ kế hoạch vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách Nhà
3

nước; Tạm ứng, thanh quyết toán vốn đầu tư XDCB từ NSNN; Kiểm tra,
giám sát vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách Nhà nước
5. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
được chia thành 4 chương:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở khoa học về quản lý
vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách Nhà nước.
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu.
Chương 3: Thực trạng quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách
Nhà nước trên địa bàn tỉnh Lai Châu giai đoạn 2011-2015.
Chương 4: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý vốn đầu tư xây
dựng cơ bản từ ngân sách Nhà nước trên địa bàn tỉnh Lai Châu.

4


Chƣơng 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
VÀ CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ VỐN ĐẦU TƢ XÂY DỰNG
CƠ BẢN TỪ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
1.1.Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Cho đến nay đã có một số công trình nghiên cứu khoa học về các đề tài
quản lý đầu tư từ NSNN; những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả huy động và
sử dụng vốn nói chung và vốn đầu tư xây dựng cơ bản nói riêng, đề xuất các giải
pháp chống thất thoát, lãng phí trong đầu tư xây dựng cơ bản, trong đó có một số
công trình khoa học tiêu biểu ở phạm vi toàn quốc như sau:
1.1.1. Nhóm đề tài nghiên cứu về cơ chế quản lý tài chính và kiểm soát
thanh toán vốn đầu tư XDCB qua Kho bạc Nhà nước

Luận án Tiến sỹ của tác giả Nguyễn Trường Giang (2004) về: “Đổi mới
cơ chế quản lý chi ngân sách Nhà nước trong lĩnh vực y tế ở Việt Nam trong
giai đoạn chuyển sang nền kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước”.
Luận án đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về ngân sách Nhà nước và vai trò của nó
đối với lĩnh vực y tế trong giai đoạn chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường.
Phân tích thực trạng quản lý ngân sách Nhà nước và đề ra các giải pháp hoàn
thiện cơ chế quản lý đó tại Việt Nam.
Đề tài nghiên cứu khoa học cấp ngành KBNN của tác giả Nguyễn Thái
Hà (2006) về "Thực trạng và một số giải pháp nâng cao chất lượng kiểm soát
thanh toán vốn đầu tư XDCB qua hệ thống KBNN ”; Đề tài đã hệ thống hoá
được một số vấn đề liên quan đến cơ sở lý thuyết về việc kiểm soát thanh toán
vốn đầu tư xây dựng cơ bản qua kho bạc Nhà nước, phân tích đánh giá kết quả
hoạt động và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng kiểm soát thanh toán vốn
đầu tư XDCB qua hệ thống KBNN.
Luận văn thạc sĩ kinh tế, Học viện Tài chính của tác giả Dương Cao Sơn
(2008) về "Hoàn thiện công tác quản lý chi vốn đầu tư XDCB thuộc nguồn vốn
5


NSNN qua KBNN"; Đề tài đã cung cấp cơ sở lý luận đầy đủ về việc quản lý
chi vốn đầu tư xây dựng cơ bản qua kho bạc Nhà nước, phân tích đánh giá kết
quả hoạt động quản lý chi và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng quản lý chi
vốn đầu tư XDCB qua hệ thống KBNN.
Luận văn thạc sĩ kinh tế, Đại học Đà Nẵng của tác giả Đoàn Kim Khuyên
(2012) về "Hoàn thiện công tác kiểm soát thanh toán vốn đầu tư XDCB tại Kho
bạc Nhà nước Đà Nẵng"; Đề tài đã hệ thống hoá được một số vấn đề lý luận cơ
bản về đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách Nhà nước, quản lý vốn
đầu tư xây dựng cơ bản nguồn vốn ngân sáchNhà nước. Làm rõ thực trạng công
tác kiểm soát thanh toán vốn đầu tư XDCB từ ngân sách Nhà nước tại kho bạc
Nhà nước Đà Nẵng và đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện cơ chế quản lý nâng

cao hiệu quả công tác kiểm soát thanh toán vốn đầu tư XDCB từ NSNN tại Kho
bạc Nhà nước Đà Nẵng trong thời gian tới.
Luận văn thạc sĩ kinh tế , Đại học Kinh tế Quốc dân của tác giả Nguyễn
Huy Huyến (2013) về "Hoàn thiện công tác kiểm soát chi đầu tư XDCB tại kho
bạc Nhà nước tỉnh Lai Châu"; Đề tài đã cung cấp cơ sở lý luận đầy đủ về việc
kiểm soát chi đầu tư xây dựng cơ bản qua kho bạc Nhà nước, phân tích đánh giá
kết quả hoạt động kiểm soát chi và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng kiểm
soát chi đầu tư XDCB qua hệ thống KBNN tỉnh Lai Châu
Luận văn thạc sĩ kinh tế

, Học viện Tài chính của tác giả Trần Thu

Phương (2015) về "Hoàn thiện công tác kiểm soát thanh toán vốn đầu tư
XDCB tại kho bạc Nhà nước tỉnh Lai Châu"; Đề tài đã cung cấp cơ sở lý luận
đầy đủ về việc kiểm soát thanh toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản qua kho bạc
Nhà nước, phân tích đánh giá kết quả hoạt động kiểm soát thanh toán và đề
xuất giải pháp nâng cao chất lượng kiểm soát thanh toán vốn đầu tư XDCB qua
hệ thống KBNN tỉnh Lai Châu
Nhóm đề tài trên đã được các tác giả nghiên cứu từ góc độ tài chính, nhằm
nâng cao chất lượng kiểm soát quản lý chi vốn đầu tư xây dựng cơ bản và hoàn
thiện cơ chế quản lý thanh toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản ở kho bạc
Nhà nước.
6


1.1.2. Nhóm đề tài nghiên cứu về quản lý vốn đầu tư XDCB của cả nước và
của địa phương
Luận văn thạc sĩ kinh tế phát triển , của tác giả Hồ Đại Dũng (2006) Học
viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh về " Hiệu quả vốn đầu tư XDCB ở tỉnh
Phú Thọ". Đề tài đã hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn về việc huy động

và sử dụng vốn đầu tư xây dựng cơ bản của tỉnh Phú Thọ . Phân tích, đánh giá
thực trạng việc huy động và hiệu quả sử dụng vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ
ngân sách Nhà nước của Phú Thọ giai đoạn 1997-2005. Đề xuất phương
hướng, giải pháp huy động và sử dụng hiệu quả vốn đầu tư xây dựng cơ bản
của tỉnh Phú Thọ.
Luận văn thạc sĩ kinh tế, Đại học Kinh tế - Đại học quốc gia Hà Nội của
tác giả Bùi Ngọc Sơn (2006) về “Thất thoát lãng phí vốn Nhà nước trong đầu
tư xây dựng công trình ở Việt Nam” Đề tài lý giải những căn nguyên tồn tại và
đặc trưng vốn có về vấn nạn thất thoát, lãng phí vốn trong đầu tư xây dựng
công trình đã tồn tại nhiều năm ở Việt Nam . Đề xuất một số giải pháp nhằm
hạn chế thất thoát , lãng phí vốn trong đầu tư xây dựng công trình . Đề tài bổ
sung về mặt lý luận về sự tăng cường vận dụng các thể chế chính sách của Nhà
nước, góp phần hạn chế những thất thoát , lãng phí không đáng có trong đầu tư
xây dựng ở nước ta.
Luận văn thạc sĩ kinh tế chính trị , của tác giả Lê Toàn Thắng

(2012)

Trung tâm đào tạo bồi dưỡng giảng viên lý luận chính trị về "Quản lý vốn đầu
tư XDCB từ nguồn vốn NSNN của thành phố Hà Nội". Đề tài đã hệ thống hoá
cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách
Nhà nước của thành phố Hà Nội . Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý vốn
đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách Nhà nước của thành phố Hà Nội. Đề xuất
phương hướng, giải pháp quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ

bản từ ngân sách

Nhà nước của thành phố Hà Nội.
Luận án Tiến sĩ Kinh tế của tác giả Lê Thế Sáu (2012) về “Hiệu quả dự
án đầu tư bằng vốn ngân sách Nhà nước trên địa bàn tỉnh Bắc Giang”. Đề tài

7


đã hệ thống hóa và làm rõ thêm những lý luận cơ bản về hiệu quả của các dự
án đầu tư bằng vốn NSNN, kinh nghiệm quản lý dự án đầu tư công từ một số
dự án ở một số nước trên thế giới và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam. Từ
đó, tác giả phân tích, đánh giá thực trạng hiệu quả dự án đầu tư bằng vốn
NSNN trên địa bàn tỉnh Bắc Giang, qua đó rút ra những kết quả đạt được, hạn
chế và nguyên nhân dẫn đến dự án đầu tư bằng vốn NSNN chưa hiệu quả trên
địa bàn tỉnh Bắc Giang. Qua đó, đề xuất giải pháp và kiến nghị nâng cao hiệu
quả dự án đầu tư bằng vốn NSNN trên địa bàn tỉnh Bắc Giang.
Luận án tiến sĩ kinh tế chính trị , của tác giả Bùi Mạ nh Cường (2012)
Trường đại học Kinh tế: “Nâng cao hiệu quả đầu tư phát triển từ nguồn vốn
ngân sách Nhà nước ở Việt Nam”; Đề tài đã làm rõ những vấn đề về cơ sở lý
luận và cơ sở thực tiễn của đầu tư phát triển từ nguồn vốn ngân sách Nhà nước.
Xây dựng hệ thống chỉ tiêu và phương pháp đánh giá hiệu quả đầu tư phát triển
từ nguồn vốn ngân sách Nhà nước. Sử dụng hệ thống chỉ tiêu và phương pháp
đánh giá hiệu quả đầu tư phát triển từ nguồn vốn ngân sách Nhà nước để đánh
giá hiệu quả kinh tế và hiệu quả xã hội ở Việt Nam giai đoạn

2005-2010. Đề

xuất định hướng, hệ thống giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đầu tư phát
triển từ nguồn vốn ngân sách Nhà nước ở Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp
hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2020.
Nguyễn Văn Tuấn (2013) : “Về quản lý vốn đầu tư từ ngân sách
nước”.

Báo điện tử tạp chí Tài chính

,

truy

cập

Nhà
từ

. Bài viết nêu ra thực tế quản lý vốn đầu tư từ
ngân sách Nhà nước hiện nay quá phức tạp , thủ tục còn rườm rà , do có quá
nhiều cấp, nhiều ngành tham gia quản lý, nhưng sự chồng chéo đó lại không
đảm bảo có hiệu quả và chặt chẽ trong quản lý. Đây cũng chính là rào cản lớn
đối với hiệu quả đầu tư, tăng trưởng và chất lượng tăng trưởng.
Nguyễn Thanh Bình (2013) - Học viện Ngân hàng “Nâng cao hiệu quả sử
dụng vốn Nhà nước cho đầu tư kết cấu hạ tầng” truy cập từ địa chỉ:
qua-su8


dung-von-nha-nuoc-cho-dau-tu-ket-cau-ha-tang/30736.tctc. Bài viết nêu ra
việc sử dụng nguồn vốn Nhà nước vào đầu tư kết cấu hạ tầng đã đóng vai trò
quan trọng trong việc tạo ra sự tăng trưởng kinh tế trong nhiều năm qua . Tuy
nhiên, vấn đề là ở chỗ hiệu quả sử dụng vốn thấp , không những lãng phí các
nguồn lực lớn của đất nước, mà còn gây mất cân đối vĩ mô nghiêm trọng, lạm
phát cao kéo dài. Nêu ra các vấn đề như hiệu quả đầu tư nguồn vốn Nhà nước,
những mặt hạn chế, tình hình sử dụng nguồn vốn Nhà nước, giải pháp nâng
cao hiệu quả sử dụng vốn.
Nhóm đề tài trên, các tác giả đã hệ thống các chỉ tiêu đánh giá và phương
pháp đánh giá hiệu quả đầu tư phát triển từ nguồn vốn NSNN của cả nước
hoặc của địa phương.

Trên cơ sở hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả đầu tư phát triển từ nguồn
vốn NSNN đã được xây dựng, áp dụng để phân tích , đánh giá thực trạng hiệu
quả hoạt động đầu tư phát triển từ nguồn vốn NSNN ở cả nước hoặc tại địa
phương, chỉ ra nguyên nhân làm hạn chế hiệu quả đầu tư từ nguồn vốn NSNN
của cả nước hoặc tại địa phương, từ đó đề xuất hệ thống các giải pháp và kiến
nghị nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động đầu tư từ nguồn vốn NSNN.
Định hướng giải pháp nâng cao hiệu quả đầu tư sử dụng vốn Nhà nướcđể
thực hiện tái cấu trúc đầu tư, với trọng tâm là tái cấu trúc đầu tư sử dụng nguồn
vốn Nhà nước.
1.1.3. Kết luận chung
Như vậy , việc quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách

Nhà

nước tại Việt Nam đã có rất nhiều đề tài nghiên cứu. Nhìn chung các công trình
khoa học nêu trên đã đề cập đến tình hình quản lý , phát huy việc huy động và
sử dụng có hiệu quả vốn đầu tư trong việc phát triển kinh tế - xã hội. Có những
công trình nghiên cứu cụ thể về tình hình quản lý Nhà nước đối với vốn đầu tư,
có công trình nghiên cứu riêng về vốn đầu tư phát triển , cũng có những công
trình nghiên cứu về phát triển một lĩnh vực riêng biệt của đầu tư xây dựng cơ
bản, nghiên cứu từ góc độ tài chính và hoàn thiện cơ chế quản lý thanh toán
9


vốn đầu tư xây dựng cơ bản ở kho bạc Nhà nước. Tuy nhiên, tại tỉnh Lai Châu,
cho đến nay vẫn chưa có một công trình khoa học nào nghiên cứu riêng về nội
dung quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách Nhà nước trên địa bàn
tỉnh .
Vì vậy các công trình nghiên cứu nêu trên là những tư liệu quý để tác giả
kế thừa trong việc nghiên cứu. Thực tế, ở tỉnh Lai Châu, đã có một số công

trình chủ yếu là các đề án , quy hoạch nghiên cứu liên quan đến đầu tư xây
dựng cơ bản của địa phương, như trong Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội các huyện , thành phố thuộc tỉnh Lai Châu đến năm 2020, từng ngành
cũng có quy hoạch riêng của mình về từng lĩnh vực : điện, nước, giao thông,
thuỷ lợi… Tuy nhiên, chưa có công trình nào nghiên cứu có hệ thống về quản
lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách Nhà nước của tỉnh Lai Châu. Do
đó, trong luận văn của mình, tôi sẽ trình bày lại một cách hệ thống cơ sở lý
luận và thực tiễn về quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách

Nhà

nước trên địa bàn tỉnh Lai Châu . Trên cơ sở số liệu thu thập được từ các báo
cáo, các tài liệu nghiên cứu trước đó tác giả đã tổng hợp, phân tích, đánh giá
thực trạng quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sá ch Nhà nước của tỉnh
Lai Châu, từ đó đề xuất phương hướng, giải pháp quản lý vốn đầu tư xây dựng
cơ bản từ ngân sách Nhà nước của tỉnh Lai Châu.
Mặt khác đề tài này vận dụng các lý lu ận khoa học để nghiên cứu trên địa
bàn một tỉnh nghèo , mặt bằng chung về quản lý và kinh tế xã hội không cao
nhưng đang xuất hiện nhiều nhân tố , nhiều dự án lớn mà nguồn ngân sách đã,
đang và sẽ đầu tư. Vì vậy, đề tài “Quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân
sách Nhà nước trên địa bàn tỉnh Lai Châu” sẽ góp phần làm phong phú thêm
tình hình nghiên cứu khoa học ở lĩnh vực này và sẽ có ý nghĩa thực tế phù hợp
với thực tiễn tại địa phương.

10


1.2. Những vấn đề lý luận về quản lý vốn đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn
vốn ngân sách Nhà nƣớc
1.2.1.Vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách Nhà nước
1.2.1.1. Khái niệm vốn đầu tư

Vốn đầu tư là một phạm trù kinh tế

, đã được các Nhà kinh tế học từ

trường phái cổ điển đến hiện đại đều thống nhất : “Vốn đầu tư là một trong ba
yếu tố đầu vào phục vụ cho sản xuất (lao động, đất đai, vốn)” (Bùi Mạnh
Cường, 2012, tr300)
Theo Điều 3, Luật Đầu tư số 59/2005/QH11 do Quốc hội ban hành ngày
29/11/2005, “Vốn đầu tư là tiền và các tài sản hợp pháp khác để thực hiện các
hoạt động đầu tư theo hình thức đầu tư trực tiếp hoặc đầu tư gián tiếp”

(Quốc

hội, 2005, tr2).
1.2.1.2. Khái niệm vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách Nhà nước
Theo điểm 21 điều 4 - Luật Đầu tư công số 49/2014/QH 13 ngày
18/6/2014 quy định: “Vốn đầu tư công gồm vốn ngân sách Nhà nước, vốn công
trái quốc gia, vốn trái phiếu Chính phủ, vốn trái phiếu chính quyền địa
phương, vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA), và vốn vay ưu đãi của các
Nhà tài trợ nước ngoài, vốn tín dụng đầu tư phát triển của Nhà nước, vốn từ
các nguồn thu để lại cho đầu tư nhưng chưa đưa vào cân đối ngân sách Nhà
nước, các khoản vốn vay khác của ngân sách địa phương để đầu tư”.
Vốn đầu tư XDCB từ NSNN có vai trò hết sức quan trọng , nó được thể
hiện thông qua các tác động kép : vừa là nguồn động lực để phát triển kinh tế xã hội, vừa là công cụ để điều tiết, điều chỉnh nền kinh tế vĩ mô và định hướng
trong xã hội.
Có thể khái niệm vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ NSNN như sau:
Vốn đầu tư xây dựng cơ bản thuộc ngân sách Nhà nước là các nguồn lực
của xã hội tích lũy, tập trung vào ngân sách Nhà nước được cân đối trong dự
toán ngân sách Nhà nước hàng năm từ các nguồn thu trong nước, nước ngoài
(bao gồm vay nước ngoài của chính phủ và vốn viện trợ của nước ngoài cho

11


chính phủ, các cấp chính quyền và các cơ quan Nhà nước) để cấp phát và cho
vay ưu đãi về đầu tư xây dựng cơ bản nhằm cung cấp các dịch vụ cơ bản và
thiết yếu phục vụ các yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, phục vụ đời sống vật
chất và tinh thần của dân cư.
1.2.1.3. Đặc điểm của vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách Nhà nước
Khác với vốn đầu tư cho các lĩnh vực khác , vốn đầu tư xây dựng cơ bản
từ NSNN có những đặc điểm riêng , gắn với xây dựng cơ bản và việc quản lý
và sử dụng nguồn vốn NSNN : Là một loại vốn đầu tư nên nó có các đ

iểm

giống với nguồn vốn đầu tư thông thường. Vốn đầu tư XCDB từ NSNN còn có
những đặc điểm khác như sau:
Thứ nhất, vốn đầu tư XDCB từ NSNN chỉ thanh toán cho các dự án đầu
tư thuộc đối tượng sử dụng vốn NSNN theo quy định của Luật NSNN và các
quy định quản lý đầu tư XDCB hiện hành của Nhà nước.
Thứ hai, khác với vốn kinh doanh của doanh nghiệp (là loại vốn được sử
dụng với mục đích sinh lợi và có quá trình hoạt động vì lợi nhuận ) vốn đầu tư
XDCB từ NSNN về cơ bản không vì mục tiêu lợi nhuận mà được sử dụng vì mục
đích chung cho các công trình phúc lợi công cộng của đông đảo mọi người , lợi
ích lâu dài cho một ngành, địa phương và cả nền kinh tế. Vốn đầu tư XDCB tập
trung chủ yếu để phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật hoặc định hướng hoạt động
đầu tư vào những ngành, lĩnh vực chiến lược. Đây là một đặc điểm quan trọng,
góp phần quyết định việc sử dụng vốn đầu tư để lựa chọn hình thức đầu tư sao
cho mang lại hiệu quả cao nhất. Vốn đầu tư XDCB hiện nay được phân cấp quản
lý theo 3 loại dự án: dự án nhóm A, B, C và được phân cấp đầu tư theo luật định.
Thứ ba, chủ thể sở hữu của nguồn vốn này là Nhà nước, do đó vốn đầu tư

được Nhà nước quản lý và điều hành sử dụng theo các quy đ

ịnh của Luật

NSNN, Luật đầu tư, Luật xây dựng, Luật đấu thầu và các văn bản hướng dẫn
bao gồm: các Nghị định của Chính phủ, Thông tư hướng dẫn của các Bộ, Ngành
Trung ương thực hiện pháp luật về quản lý đầu tư , quản lý chi phí đầu tư, quản
lý thanh quyết toán vốn đầu tư XDCB các công trình, các dự án...
12


Thứ tư, vốn đầu tư lấy nguồn từ NSNN do đó nó luôn gắn bó chặt chẽ với
NSNN, được các cấp thẩm quyền quyết định đầu tư vào lĩnh vực XDCB cho
nền kinh tế , cụ thể vốn đầu tư được cấp phát , thanh toán dưới hình thức các
chương trình, dự án đầu tư trong tất cả các khâu của quá trình đầu tư cho đến
khi hoàn thành và bàn giao công trình để đưa vào sử dụng.
1.2.2. Khái niệm và sự cần thiết về quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ
ngân sách Nhà nước
1.2.2.1. Khái niệm và vai trò quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách
Nhà nước
Quản lý nói chung được quan niệm như một quy trình công nghệ mà chủ
thể quản lý tiến hành thông qua việc sử dụng các công cụ và phương pháp thích
hợp nhằm tác động và điều khiển đối tượng quản lý hoạt động phát triển phù
hợp với quy luật khách quan và đạt tới các mục tiêu đã định.
Quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN là tổng thể các biện pháp , công cụ,
cách thức mà Nhà nước tác động vào quá trình hình thành

(huy động ), phân

phối (cấp phát ) và sử dụng vốn từ NSNN để đạt các mục tiêu kinh tế- xã hội

đề ra trong từng giai đoạn..
*Quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách Nhà nước đóng vai trò
quan trọng:
Một là, tạo lập môi trường, điều kiện để các dự án đầu tư xây dựng cơ bản
được thực hiện một cách thuận lợi. Nhà nước ban hành pháp luật, cơ chế, chính
sách, các quy định để quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN từ khâu hình thành
ý tưởng, khâu chuẩn bị thực hiện và đánh giá dự án đầu tư XDCB.
Hai là, đảm bảo nguồn lực và thúc đẩy sử dụng nguồn lực của địa phương
một cách có hiệu quả . Việc bố trí vốn NSNN được thực hiện từ giai đoạn
chuẩn bị dự án , giai đoạn thực hiện dự án , đến khi kết thúc dự án và những
phát sinh khi đưa dự án vào sử dụng . Các cơ quan Nhà nước có nhiệm vụ thúc
đẩy sử dụng các nguồn lực một cách có hiệu quả , đồng thời tiến hành kiểm tra,
giám sát từng bước sử dụng vốn đầu tư để đảm bảo mục tiêu sử dụng đúng đắn
và tiết kiệm các nguồn lực.
13