Nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt nam

Header Page 1 of 89.

i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan bản luận án là công trình nghiên cứu khoa học, độc lập
của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ
ràng.

TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Tạ Đình Long

Footer Page 1 of 89.


Header Page 2 of 89.

ii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................................... i
MỤC LỤC .............................................................................................................................ii
DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ............................................................................................... iv
DANH MỤC TỪ VIÊT TẮT ............................................................................................... vi
DANH MỤC PHỤ LỤC ......................................................................................................vii
PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 1
Chƣơng 1 ............................................................................................................................. 14
LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG ............................................... 14
VÀ NĂNG LỰC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG ........................................................... 14
CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ................................................................................. 14

1.1.
QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG ........................................................................ 14
1.1.1.
Rủi ro tín dụng ................................................................................................... 14
1.1.2.
Quản trị rủi ro tín dụng ở ngân hàng thƣơng mại .............................................. 17
1.2.
NĂNG LỰC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG
MẠI
............................................................................................................................... 35
1.2.1.
Khái niệm về năng lực quản trị rủi ro tín dụng ................................................. 35
1.2.2.
Sự cần thiết phải nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng ............................. 37
1.2.3.
Các tiêu chí đánh giá năng lực quản trị rủi ro tín dụng ..................................... 39
1.3.
KINH NGHIỆM VỀ NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG
CỦA MỘT SỐ NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI TẠI VIỆT NAM VÀ BÀI HỌC CHO
NHNo&PTNT VIỆT NAM. ................................................................................................ 54
1.3.1.
Kinh nghiệm của Citibank ................................................................................. 54
1.3.2.
Kinh nghiệm của Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Công thƣơng Việt Nam .... 55
1.3.3.
Kinh nghiệm của Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Ngoại thƣơng Việt Nam .... 58
1.3.4.
Bài học kinh nghiệm rút ra cho Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông
thôn Việt Nam ...................................................................................................................... 60
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 .................................................................................................... 62

Chƣơng 2 ............................................................................................................................. 63
THỰC TRẠNG NĂNG LỰC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG
NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN........................................................... 63
VIỆT NAM .......................................................................................................................... 63
2.1.1. Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam...... 63
2.1.2. Kết quả một số hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển
nông thôn Việt Nam hiện nay .............................................................................................. 65
2.2. THỰC TRẠNG NĂNG LỰC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG
NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM ...................................... 71
2.2.1. Tình hình hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển
nông thôn Việt Nam ............................................................................................................. 71

Footer Page 2 of 89.


Header Page 3 of 89.

iii

2.2.2. Thực trạng năng lực quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát
triển nông thôn Việt Nam .................................................................................................... 89
2.3. ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG
NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM .................................... 104
2.3.1. Những kết quả đạt đƣợc ........................................................................................... 104
2.3.2. Những hạn chế ......................................................................................................... 108
2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế ............................................................................. 113
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 .................................................................................................. 117
Chƣơng 3 ........................................................................................................................... 118
GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN
HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM ........................ 118

3.1. CƠ SỞ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP .................................................................................. 118
3.1.1. Phân tích cơ hội, thách thức, điểm mạnh, điểm yếu (SWOT) của Ngân hàng Nông
nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam.......................................................................... 118
3.1.2. Mục tiêu và định hƣớng phát triển của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông
thôn Việt Nam .................................................................................................................... 121
3.1.3. Nguyên tắc đề ra các giải pháp nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân
hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam ....................................................... 126
3.2. GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN
HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM ........................ 128
3.2.1. Hoàn thiện mô hình tổ chức quản lý ........................................................................ 128
3.2.2. Nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ nhân viên của toàn hệ thống.......................... 131
3.2.3. Hoàn thiện cơ chế, chính sách và các quy trình tín dụng ........................................ 134
3.2.4. Thực hiện mô hình lƣợng hóa rủi ro tín dụng .......................................................... 135
3.2.5. Xây dựng mô hình phân loại nợ sử dụng kết quả của việc xếp hạng tín dụng nội bộ ...
......................................................................................................................... 144
3.2.6. Sử dụng các công cụ phái sinh để xử lý rủi ro tín dụng........................................... 147
3.2.7. Nâng cao năng lực tài chính..................................................................................... 149
3.3. KIẾN NGHỊ ĐỂ THỰC HIỆN GIẢI PHÁP .............................................................. 156
3.3.1. Về phía Chính phủ ................................................................................................... 156
3.3.2. Về phía ngân hàng nhà nƣớc ................................................................................... 160
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 .................................................................................................. 162
KẾT LUẬN........................................................................................................................ 163
DANH MỤC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ .............................................I
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. II

Footer Page 3 of 89.


Header Page 4 of 89.

iv

DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ
TT

Nội dung

Tên

1 Bảng 1.1
2 Bảng 1.2

Năng lực tài chính của Ngân hàng TMCP Công thƣơng
Việt Nam
Năng lực tài chính của Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng
Việt Nam
Kết quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng

3 Bảng 2.1 NNo&PTNT Việt Nam Giai đoạn 2010-2014 (Đvt: tỷ
đồng)
4 Bảng 2.2

Tổng dƣ nợ của toàn hệ thống ngân hàng NNo&PTNT
Việt Nam (Đvt: Tỷ đồng)

5 Bảng 2.3 Tỷ nợ nợ xấu phân theo loại tiền tệ
6 Bảng 2.4 Tỷ lệ nợ xấu theo ngành, lĩnh vực kinh tế chủ yếu
7 Bảng 2.5 Tỷ lệ nợ xấu phân theo thành phần kinh tế
8 Bảng 2.6 Tỷ lệ nợ xấu phân theo khu vực kinh tế
9 Bảng 2.7 Quy đổi xếp hạng khách hàng

10 Bảng 2.8 Nguyên tắc phân loại khoản vay
Ứng dụng kết quả chấm điểm tín dụng và xếp hạng
11 Bảng 2.9 khách hàng trong việc ra quyết định cấp tín dụng và
giám sát sau khi cho vay
Cơ cấu và chất lƣợng tín dụng của Ngân hàng
12 Bảng 2.10 NNo&PTNT Việt Nam từ năm 2011 – 2014 (Đvt: Tỷ
đồng)
13 Bảng 2.11

Số lƣợng nhân viên của Ngân hàng NNo&PTNT Việt
Nam

14 Bảng 2.12 Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu của một số ngân hàng

Footer Page 4 of 89.

Trang


Header Page 5 of 89.

v

(Đvt: %)
15 Bảng 2.13

Một số chỉ tiêu phản ánh qui mô và chất lƣợng tài sản
của Ngân hàng NNo&PTNT Việt Nam

16 Bảng 2.14 Tỷ lệ nợ xấu của Ngân hàng NNo&PTNT Việt Nam

17 Bảng 2.15
18 Bảng 2.16
19 Bảng 3.1

Tỷ trọng cấp tín dụng của Ngân hàng NNo&PTNT Việt
Nam theo ngành kinh doanh (Đvt: Tỷ đồng)
Các chỉ tiêu khả năng thanh toán của Ngân hàng
NNo&PTNT Việt Nam qua các năm
Chỉ tiêu đánh giá các yếu tố trong chính sách khách
hàng

20 Bảng 3.2 Các chỉ tiêu đánh giá đặc điểm nhóm khách hàng
21 Bảng 3.3 Chỉ tiêu đánh giá năng lực phi tài chính của khách hàng
22 Bảng 3.4 Chỉ tiêu đánh giá năng lực tài chính
23 Bảng 3.5 Chỉ tiêu đánh giá tài sản đảm bảo
24 Bảng 3.6 Phân loại nợ dựa vào hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ
25 Bảng 3.7 Tỷ lệ trích lập dự phòng rủi ro tín dụng theo nhóm nợ
26 Sơ đồ 2.1 Quy trình quản lý và xử lý nợ có vấn đề
27 Sơ đồ 2.2 Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý tín dụng tại hội sở
28 Sơ đồ 2.3

Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý tín dụng tại chi nhánh
các cấp

29 Sơ đồ 3.1 Mô hình tổ chức quản lý tại hội sở chính
30 Sơ đồ 3.2 Mô hình dự báo rủi ro tín dụng

Footer Page 5 of 89.

Header Page 6 of 89.

vi

DANH MỤC TỪ VIÊT TẮT
Ký hiệu viết tắt

Nội dung

CBTD

Cán bộ tín dụng

DADT

Dự án đầu tƣ

EAD

Tổng dƣ nợ của khách hàng tại thời điểm khách
hàng không trả nợ đƣợc

EL

Tổn thất dự kiến

HĐKD

Hoạt động kinh doanh

HĐQT

Hội đồng quản trị

HĐTD

Hợp đồng tín dụng

HMTD

Hạn mức tín dụng

LGD

Tỷ trọng tổn thất ƣớc tính

NHCV

Ngân hàng cho vay

NHTM

Ngân hàng thƣơng mại

NNo&PTNT

Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

PD

Xác suất không trả đƣợc nợ của khách hàng

ROA

Tỷ suất sinh lời trên tài sản

ROE

Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu

SXKD

Sản xuất kinh doanh

TSBĐ

Tài sản bảo đảm

TSCĐ

Tài sản cố định

UL

Tổn thất không dự kiến đƣợc

VCSH

Vốn chủ sở hữu

WTO

Tổ chức thƣơng mại thế giới

Footer Page 6 of 89.


Header Page 7 of 89.

vii

DANH MỤC PHỤ LỤC
TT
1

Tên

Nội dung

Phụ lục 2.1 Một số chính sách tín dụng chủ yếu của Ngân hàng
NN0&PTNT Việt Nam trong những năm gần đây

Footer Page 7 of 89.


Header Page 8 of 89.

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Hội nhập Kinh tế quốc tế và xu hƣớng toàn cầu hóa sâu sắc không chỉ
mang lại nhiều cơ hội thuận lợi cho các hoạt động sản xuất kinh doanh mà
bên cạnh đó cũng tạo ra không ít những khó khăn, thách thức. Đặc biệt là sức
ép cạnh tranh ngày càng trở nên gay gắt và rủi ro tiềm ẩn trong nền kinh tế.
Kinh doanh ngân hàng là hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực tiền tệ tín
dụng cũng không nằm ngoài xu thế tất yếu đó. Trong nền kinh tế thị trƣờng,
Tín dụng là hoạt động chính của các ngân hàng thƣơng mại và diễn ra rất
phức tạp, dƣới nhiều hình thức và phạm vi rộng lớn. Đây là hoạt động hết sức
nhạy cảm với sự biến động của nền kinh tế. Trong những năm qua, dƣới sức
ép của cạnh tranh và hội nhập quốc tế, hoạt động kinh doanh của ngân hàng
nói chung và hoạt động tín dụng của ngân hàng nói riêng đã và đang phải đối
mặt với nhiều rủi ro, thách thức và có thể gây ra tổn thất to lớn không chỉ đối
với các ngân hàng thƣơng mại mà còn cho cả nền kinh tế. Chính vì vậy, để
tồn tại và phát triển các ngân hàng thƣơng mại cần không ngừng nâng cao
năng lực quản trị rủi ro tín dụng.
Tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (Ngân
hàng NNo&PTNT Việt Nam) – một trong những ngân hàng thƣơng mại lớn
nhất ở Việt Nam, hàng năm cung cấp một khối lƣợng lớn tín dụng và dịch vụ
ngân hàng cho nền kinh tế và có những ảnh hƣởng quan trọng đối với sự phát
triển của ngành Ngân hàng trong nƣớc. Là một ngân hàng lâu năm, có nguồn
vốn lớn, số lƣợng nhân viên đông đảo và mạng lƣới chi nhánh phủ khắp các
tỉnh thành cả nƣớc, Ngân hàng NNo&PTNT Việt Nam ngày càng khẳng định
đƣợc lợi thế của mình trƣớc các đối thủ trong và ngoài nƣớc, song bên cạnh
đó vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng.

Footer Page 8 of 89.


Header Page 9 of 89.

2

Kể từ khi Việt Nam gia nhập WTO, sau hàng loạt các biện pháp nhằm
mở rộng hoạt động tín dụng, dịch vụ ngân hàng trƣớc sức ép cạnh tranh ngày
càng gay gắt để chạy theo cuộc đua giành giật địa bàn, khách hàng, thị phần,
thì nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng sẽ tạo ra lợi thế cạnh tranh bền
vững cho ngân hàng thƣơng mại. Bởi lẽ, gia tăng khối lƣợng tín dụng nhanh
và ồ ạt, đồng thời mở rộng thị phần, hƣớng tới nhiều đối tƣợng khách hàng và
đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ cũng có nghĩa là đẩy tỷ lệ rủi ro mà ngân hàng
gặp phải lên cao. Muốn tồn tại và phát triển ổn định, các ngân hàng phải tự
xem việc nâng cao năng lực quản trị rủi ro của mình là xu thế tất yếu trong
thời kỳ mới.
Trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập có nhiều bất ổn, đặc biệt là sau hàng
loạt những sự việc giải thể và sáp nhập các ngân hàng thua lỗ, có năng lực
điều hành kinh doanh yếu kém, đi kèm theo đó là những bài học kinh nghiệm
quý giá của ngành ngân hàng từ các nền kinh tế thế giới, việc nghiên cứu hoạt
động quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng NNo&PTNT Việt Nam nói
chung, tìm ra các nguyên nhân ảnh hƣởng, đƣa ra các giải pháp nâng cao năng
lực quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng NNo&PTNT Việt Nam nói riêng là
thật sự cần thiết, có ý nghĩa thực tiễn.
Từ những phân tích trên, việc lựa chọn đề tài: “Nâng cao năng lực
quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông
thôn Việt Nam” là cần thiết, cấp bách đồng thời mang tính thời sự, vừa có ý
nghĩa về mặt lý luận và thực tiễn.
Tổng quan nghiên cứu

2.

Tình hình nghiên cứu trên thế giới

Hoạt động tín dụng, ngân hàng trên thế giới đã phát triển từ rất sớm so
với tại Việt Nam. Do đó, các công trình nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn
cũng nhƣ các mô hình thực nghiệm liên quan đến mô hình quản lý rủi ro tín

Footer Page 9 of 89.


Header Page 10 of 89.

3

dụng cũng có nhiều thành tựu lớn và đem lại lợi ích cho các ngân hàng trong
việc tăng cƣờng năng lực và hoạt động quản trị rủi ro tín dụng. Đồng thời,
hoạt động tín dụng của các Ngân hàng trên thế giới nói chung mà đặc biệt là
các ngân hàng, tổ chức tín dụng tại các nƣớc phát triển trên thế giới đã có
nhiều thành tựu cũng nhƣ năng lực và hoạt động quản trị rủi ro tín dụng của
các ngân hàng, tổ chức tín dụng này đã đƣợc chuẩn hóa chuyên nghiệp, hiệu
lực hiệu quả, góp phần đảm bảo an toàn tín dụng cho ngân hàng cũng nhƣ
khẳng định vị thế trên trƣờng quốc tế. Đồng thời, các quy định về quản trị rủi
ro tín dụng đối với các ngân hàng này cũng đƣợc kiểm soát chặt chẽ. Điển
hình là các hiệp ƣớc vốn Basel I, Basel II, Basel III lần lƣợt ra đời bởi Ủy ban
Basel về giám sát ngân hàng là một trong những tiêu chuẩn để đánh giá, đo
lƣờng năng lực và hoạt động quản trị rủi ro tín dụng của các ngân hàng, tổ
chức tín dụng trên thế giới nói chung.
Tính tới thời điểm hiện nay đã có nhiều ngân hàng đã ứng dụng khá toàn
diện hiệp ƣớc vốn Basel II vào hoạt động của mình và đã xây dựng lộ trình
ứng dụng hiệp ƣớc vốn Basel III. Nhƣ vậy, với sự hình thành và ứng dụng của
các hiệp ƣớc vốn Basel đã không ngừng nâng cao công tác quản trị rủi ro tín
dụng của các ngân hàng, tổ chức tín dụng nói chung.
Ngoài những nội dung trên, các công trình nghiên cứu về quản trị rủi ro

tín dụng đã đạt đƣợc những thành tựu nhất định, nổi bật là những nghiên cứu
về các vấn đề nhƣ:
- Trong cuốn “Quản trị rủi ro trong ngân hàng” của Joel Basis đã nêu
bật lên các khái niệm, lý luận chung về rủi ro tín dụng, quản trị rủi ro tín dụng
trong ngân hàng nói chung đồng thời cũng đƣa ra các mô hình đánh giá rủi ro
nói chung đồng thời đƣa ra các khái niệm trong công tác quản trị rủi ro tín
dụng nhƣ rủi ro danh mục tín dụng; quản trị danh mục tín dụng; và hệ thống
hóa các phƣơng pháp quản trị rủi ro tín dụng, lƣợng hóa rủi ro tín dụng nhƣ

Footer Page 10 of 89.


Header Page 11 of 89.

4

hệ thống xếp hạng; mô hình thống kê và chấm điểm; Dữ liệu rủi ro tín dụng;
…[54];
- Trong cuốn “Các nguyên tắc trong quản trị rủi ro tín dụng” do Ủy ban
giám sát Ngân hàng Basel thực hiện đã cung cấp khá đầy đủ bộ nguyên tắc
cần tuân thủ trong quản trị rủi ro tín dụng – đây cũng là một tài liệu có phần
đề cập tới năng lực quản trị rủi ro tín dụng thông qua việc đƣa ra các nguyên
tắc quản trị rủi ro tín dụng [48];
- Trong tài liệu “Mô hình rủi ro tín dụng - Ứng dụng và thực hành hiện
nay” (“Credit risk modelling – Current pratices and applications”) [47] xuất
bản năm 1999 đã đƣa ra những lý luận chung về rủi ro tín dụng nhằm phục vụ
cho việc đƣa ra mô hình định lƣợng rủi ro tín dụng. Thêm vào đó, trong tài
liệu này cũng đƣa ra nhiều phƣơng pháp khác nhau phục vụ cho việc định
lƣợng rủi ro tín dụng nhƣ các mẫu hình: Mô hình chế độ mặc định (Default
Mode Paradigm) trong đó tổn thất tín dụng phát sinh chỉ khi ngƣời vay bị vỡ

nợ trong khoảng thời gian kế hoạch, Mô hình dấu hiệu thị trƣờng (Mark-toMarket paradigm) trong đó tổn thất tín dụng phát sinh để phản ứng lại sự
giảm giá của tài sản có mà không căn cứ vào sự vỡ nợ. Đồng thời cũng chỉ ra
các phƣơng pháp, mô hình để xác định xác xuất vỡ nợ của khách hàng,…
- Trong cuốn “VaR và các thiếu hụt dự kiến trong danh mục các rủi ro
tín dụng phụ thuộc: lý luận và thực hiện” của tác giả Frey, R., and A McNeil
năm 2002 đã trình bày rõ nét các khái niệm về rủi ro tín dụng, mô hình về rủi
ro tín dụng , các nhân tố và ƣớc tính trong mô hình rủi ro tín dụng cũng nhƣ
việc xây dựng, ứng dụng mô hình rủi ro tín dụng trong hoạt động quản lý rủi
ro tín dụng của Ngân hàng [50];
- Trong cuốn “Ngân hàng hiện đại” của tác giả Shelagh Heffernan xuất
bản năm 2005 có chỉ rõ các nội dung về rủi ro tín dụng và kỹ thuật quản lý

Footer Page 11 of 89.


Header Page 12 of 89.

5

rủi ro tín dụng, các quy định quốc tế về quản trị rủi ro tín dụng (Basel 1 và
Basel 2) [57];
- Trong cuốn “Quản trị ngân hàng thương mại” của Peter S.Rose xuất
bản năm 2002 có đề cập rất cụ thể tới các khái niệm về rủi ro của ngân hàng
nói chung bao gồm cả rủi ro tín dụng và các biện pháp phòng ngừa, hạn chế
rủi ro nói chung [55];
Tình hình nghiên cứu trong nước
Tính đến thời điểm hiện nay đã có khá nhiều Luận án, công trình nghiên
cứu về năng lực quản trị rủi ro tín dụng của các ngân hàng thƣơng mại.
Trong các Luận án, công trình và đề tài nghiên cứu đã đƣợc nghiên cứu
trƣớc đây đã không ngừng hoàn thiện lý luận chung về quản trị rủi ro tín dụng

trong hệ thống Ngân hàng Việt Nam qua các giai đoạn phát triển khác nhau.
Đồng thời cũng đã mô tả đƣợc phần nào về thực trạng hoạt động quản trị rủi
ro tín dụng các các ngân hàng trong hệ thống Ngân hàng Việt Nam qua các
thời kỳ. Để từ đó đƣa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động quản trị rủi
ro tín dụng của các ngân hàng này trong những thời kỳ đó.


Luận văn Thạc sỹ kinh tế, “Giải pháp phòng ngừa, hạn chế rủi

ro tín dụng tại chi nhánh Ngân hàng Công thương 2 – Thành phố Hồ Chí
Minh” của tác giả Phan Thị Mai Hoa (2007) đã nêu đƣợc một vài khía cạnh
cơ bản về rủi ro tín dụng, với các mô hình định lƣợng rủi ro đề tài mới chỉ tập
trung tới mô hình điểm số Z mà chƣa nghiên cứu mở rộng ở các mô hình định
lƣợng khác. Đề tài thực hiện nghiên cứu thực trạng về quản trị rủi ro tín dụng
trong ngân hàng Công thƣơng Chi nhánh 2 – Tp. Hồ Chí Minh trong giai
đoạn từ 2003 tới 2007. Trên cơ sở những nghiên cứu về thực trạng tại ngân
hàng, tác giả đã đề ra một số giải pháp phù hợp với tình hình kinh tế và mức
độ phát triển của hệ thống ngân hàng Việt Nam trong những năm đó. Tuy
nhiên, là một công trình nghiên cứu khá lâu, một số thông tin dần trở nên lỗi

Footer Page 12 of 89.


Header Page 13 of 89.

6

thời, không phù hợp với sự phát triển không ngừng của nền kinh tế và đặc biệt
là lĩnh vực tài chính ngân hàng với sự ra đời của các hiệp ƣớc vốn Basel III.
[12]



Luận văn thạc sỹ kinh tế, “Các giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng

tại ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam chi nhánh Nam Sài Gòn” của
tác giả Ngô Thị Thanh Trà (2010) trong đó luận văn đã trình bày cụ thể một
số nội dung về rủi ro tín dụng, các chỉ số đánh giá rủi ro tín dụng. Thực hiện
nghiên cứu thực trạng về quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Ngoại
thƣơng Việt Nam chi nhánh Nam Sài Gòn trong đó tập trung các tiêu chí về
cơ cấu nợ, phân loại nợ và các công cụ mà ngân hàng sử dụng trong công tác
quản lý rủi ro tín dụng của mình. Trên cơ sở đó, luận văn cũng đã đƣa ra một
số giải pháp cơ bản nhằm hạn chế rủi ro tín dụng tại ngân hàng, nhƣ nâng cao
hệ thống thông tin, nâng cao chất lƣợng công tác thẩm định, thực hiện nghiêm
túc việc phân loại nợ,… [28]


Luận án tiến sỹ kinh tế, “Luận cứ khoa học về xác định mô hình

quản lý rủi ro tín dụng tại hệ thống Ngân hàng thương mại Việt Nam” của tác
giả Lê Thị Huyền Diệu (2010) đã hệ thống hóa một số vấn đề lý luận về quản
trị rủi ro tín dụng, mô hình quản lý rủi ro tín dụng và kinh nghiệm ứng dụng
các mô hình quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng thƣơng mại của một số
nƣớc. Đề tài đã tập trung nghiên cứu thực trạng rủi ro tín dụng của hệ thống
ngân hàng thƣơng mại Việt Nam trong hai giai đoạn trƣớc và sau năm 2000
cũng nhƣ nghiên cứu về thực trạng mô hình quản lý rủi ro tín dụng tại hệ
thống ngân hàng Việt Nam. Trên cơ sở đó đề xuất một số mô hình quản lý rủi
ro tín dụng tại hệ thống ngân hàng thƣơng mại Việt Nam và giải pháp cho
việc vận hành mô hình quản lý rủi ro tín dụng. Trong đó, tác giả nhấn mạnh
tới việc xác định mô hình đo lƣơng định lƣợng nhƣ xây dựng mô hình chấm
điểm xếp hạng tín dụng nội bộ gắn với việc tính toán ba cấu phần PD, LGD

Footer Page 13 of 89.


Header Page 14 of 89.

7

và EAD. Luận án đã nghiên cứu chi tiết về mô hình quản lý rủi ro tín dụng,
điều kiện áp dụng và thực tiễn áp dụng tại một số ngân hàng trên thế giới, trên
cơ sở đó đã đƣa ra lộ trình cho việc vận hành hệ thống quản lý rủi ro tín dụng
tại hệ thống ngân hàng thƣơng mại Việt Nam nói chung. [5]


Bài nghiên cứu, “Phân tích rủi ro tín dụng doanh nghiệp bằng

mô hình logistic” của tác giả Hoàng Tùng đăng trên tạp chí Khoa học và
Công nghệ, Đại học Đà Nẵng số 2(43). 2011 bài nghiên cứu này đã đƣa ra mô
hình phân tích định lƣợng rủi ro tín dụng doanh nghiệp thông qua các chỉ số
tài chính đƣợc tính toán từ Báo cáo tài chính và cá chỉ số đƣợc niêm yết, công
bố trên thị trƣờng chứng khoán của các doanh nghiệp niêm yết để xây dựng,
nghiên cứu và kiểm nghiệm mô hình của mình. Công trình đã gợi mở những
hƣớng nghiên cứu định lƣợng rủi ro tín dụng cho các công trình tiếp sau. Tuy
nhiên công trình trên mới chỉ tập trung nghiên cứu, đánh giá các chỉ tiêu tài
chính mà chƣa dựa trên các chỉ tiêu phi tài chính – đây là một trong những chỉ
tiêu đánh giá hữu hiệu khả năng hoạt động, thanh toán nợ của doanh nghiệp.
[33]


Luận án tiến sỹ kinh tế, “Quản trị rủi ro trong kinh doanh của

Ngân hàng Thương mại Việt Nam theo hiệp ước Basel” của tác giả Nguyễn
Anh Tuấn (2012) đã hệ thống hóa những lý luận chung về rủi ro tín dụng và
các quy định về quản trị rủi ro tín dụng theo hiệp ƣớc Basel tại Việt Nam. Đặc
biệt, Luận án cũng đã đƣa ra đƣợc các nguyên tắc quản trị rủi ro tín dụng theo
Hiệp ƣớc vốn Basel II. Luận án cũng đã đƣa ra những giải pháp thiết thực và
sâu sát nhằm hoàn thiện, nâng cao hoạt động quản trị rủi ro tín dụng trong
kinh doanh của Ngân hàng Thƣơng Mại Việt Nam cũng nhƣ các giải pháp
nhằm tăng cƣờng việc ứng dụng hiệp ƣớc Basel trong hoạt động kinh doanh
của các Ngân hàng thƣơng mại tại Việt Nam hiện nay. [31]

Footer Page 14 of 89.


Header Page 15 of 89.



8

Luận án tiến sỹ kinh tế, “Quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng

Thương mại cổ phần Công thương Việt Nam” của tác giả Nguyễn Đức Tú
(2012) đã thực hiện nghiên cứu các lý luận chung về rủi ro tín dụng và quản
lý rủi ro tín dụng. Đồng thời nghiên cứu thực trạng hoạt động quản lý rủi ro
tín dụng tại ngân hàng thƣơng mại cổ phần Công thƣơng Việt Nam. Trên cơ
sở đó, tác giả đã đề ra một số giải pháp nhằm nâng cao công tác quản lý rủi ro
tín dụng tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Công thƣơng Việt Nam. Trong
các giải pháp đó, tác giả có nhấn mạnh tới giải pháp về thiết lập mô hình đo
lƣờng rủi ro tín dụng. [32]



Luận án tiến sỹ kinh tế, “Quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng

Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam” của tác giả Nguyễn Tuấn
Anh (2012) đã hệ thống hóa đƣợc những điểm cơ bản về lý luận chung về rủi
ro tín dụng và quản lý rủi ro tín dụng. Đồng thời nghiên cứu thực trạng hoạt
động quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông
thôn Việt Nam. Trên cơ sở đó, tác giả đã đề ra một số giải pháp nhằm nâng
cao công tác quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển
nông thôn Việt Nam. Trong các giải pháp đó, tác giả có nhấn mạnh tới giải
pháp về thiết lập mô hình đo lƣờng rủi ro tín dụng, đo lƣờng rủi ro và đặc biệt
là sử dụng các công cụ tài chính phái sinh trong việc quản trị rủi ro tín dụng.
[1]


Luận án tiến sỹ kinh tế, “Quản lý rủi ro tín dụng đầu tư phát

triển của Ngân hàng Phát triển Việt Nam” của tác giả Nguyễn Cảnh Hiệp
(2014) đã đƣa ra những nét khái quát về quản lý rủi ro tín dụng đầu tƣ phát
triển của ngân hàng Phát triển cũng nhƣ tìm hiểu những kinh nghiệp về quản
lý rủi ro tín dụng của một số nƣớc trên thế giới. Đề tài cũng đã thực hiện tìm
hiểu thực trạng quản lý rủi ro tín dụng đầu tƣ phát triển của Ngân hàng Phát

Footer Page 15 of 89.


Header Page 16 of 89.

9

triển Việt Nam, trên cơ sở đó đƣa ra các giải pháp quản lý rủi ro tín dụng đầu
tƣ phát triển của ngân hàng Phát triển Việt nam. [11]
Qua các phân tích trên cho thấy, tuy các luận án, đề tài và các công trình
nghiên cứu đó đã đạt đƣợc những thành công nhất định nhƣng vẫn chủ yếu
xem xét những rủi ro cơ bản và đã tồn tại từ lâu trong hoạt động tín dụng của
Ngân hàng. Tuy đã đạt đƣợc nhiều mục đích nhƣ trên, nhƣng các công trình
nghiên cứu trƣớc còn bỏ ngỏ những vấn đề sau:
- Lĩnh vực ngân hàng luôn vận động, các sản phẩm dịch vụ mới ngày
càng mở rộng và phát triển do đó phần nào các công trình nghiên cứu trên đã
bộc lộ những điểm chƣa phù hợp với xu thế phát triển của lĩnh vực ngân hàng
ngày nay;
- Cùng với sự phát triển không ngừng của Hệ thống ngân hàng hiện đại
trên thế giới cùng với các yêu cầu đặt ra của Ủy ban Basel về Giám sát Ngân
hàng với sự ra đời của các hiệp ƣớc vốn Basel lần lƣợt là Basel I, Basel II và
Basel III. Chính vì vậy, những nghiên cứu trƣớc đây đã dần có những điểm lỗi
thời, không phù hợp với yêu cầu quản trị rủi ro tín dụng hiện đại.
- Các công trình phần lớn mới tập trung tới hoạt động quản trị rủi ro tín
dụng mà chƣa đề cập tới một khía cạnh hết sức quan trọng trong quản trị rủi
ro tín dụng đó là “Năng lực quản trị rủi ro tín dụng” của các ngân hàng vì thế
mà chƣa đƣa ra đƣợc những lý luận chung về năng lực quản trị rủi ro tín
dụng, chƣa có những tổng hợp và phân tích về các tiêu chí đánh giá năng lực
quản trị rủi ro tín dụng, cũng nhƣ nghiên cứu thực tiễn về vấn đề này trong hệ
thống ngân hàng Thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng;
Từ những kết quả nghiên cứu, khảo sát nhƣ trên, tác giả thầy rằng mặc
dù một số vấn đề lý luận về rủi ro tín dụng và quản lý rủi ro tín dụng đã đƣợc
đề cập ít nhiều trong các luận văn, luận án nói trên. Do đó, tác giả cho rằng

Footer Page 16 of 89.

Header Page 17 of 89.

10

“Nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng” là một đề tài mới, không trùng
lắp với các đề tài đã đƣợc nghiên cứu trƣớc đây.
3.

Khoảng trống và câu hỏi nghiên cứu

Qua nghiên cứu, tìm hiểu những công trình, đề tài nghiên cứu có liên
quan tới vấn đề nghiên cứu về rủi ro tín dụng, quản trị rủi ro tín dụng có thể
thấy rằng các nghiên cứu trên đã nghiên cứu khá sâu sắc và chi tiết về rủi ro
tín dụng cũng nhƣ quản trị rủi ro tín dụng. Tuy nhiên các nghiên cứu trên vẫn
còn bỏ ngỏ những khoảng trống cần giải quyết, cụ thể:
Thứ nhất, các nghiên cứu phần lớn mới đề cập tới rủi ro tín dụng và
quản trị rủi ro tín dụng nhƣng chƣa đề cập tới năng lực quản trị rủi ro tín dụng
của các Ngân hàng thƣơng mại nói chung. Do đó, đề tài sẽ tập trung tìm hiểu,
nghiên cứu về năng lực quản trị rủi ro tín dụng cũng nhƣ các giải pháp nhằm
tăng cƣờng năng lực quản trị rủi ro tín dụng của các NHTM nói chung – đây
chính là điểm sáng của đề tài đƣợc nghiên cứu.
Thứ hai, Hiệp ƣớc vốn Basel chính là một trong những lý luận cũng nhƣ
công cụ nhằm quản trị rủi ro tín dụng hữu hiệu đối với các Ngân hàng thƣơng
mại thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng do đó cần đƣợc nghiên cứu sâu
sắc, cụ thể;
Thứ ba, trong giai đoạn nền kinh tế thị trƣờng không ngừng đổi mới
cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ do đó các công trình nghiên
cứu trƣớc đây đã dần bộc lộ những điểm không còn phù hợp với xu hƣớng
mới của nền kinh tế cũng nhƣ lĩnh vực ngân hàng. Do đó, khi nghiên cứu cần

tập trung các rủi ro gắn với những lĩnh vực, sản phẩm dịch vụ mới phù hợp
với xu thế phát triển hiện đại.
Để giải quyết đƣợc các khoảng trống nghiên cứu trên, luận án cần giải
đáp đƣợc các câu hỏi nghiên cứu sau:

Footer Page 17 of 89.


Header Page 18 of 89.

11

Thứ nhất, năng lực quản trị rủi ro là gì và các tiêu chí để đánh giá năng
lực quản trị rủi ro?
Thứ hai, năng lực quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng hiện nay nhƣ
thế nào? Các tiêu chí đánh giá có đáp ứng đƣợc yêu cuaafu của quản trị rủi ro
tín dụng hay không?
Thứ ba, từ thực trạng đó, Ngân hàng cần đƣa ra các biện pháp gì để nâng
cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng?
4.

Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu: năng lực quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng
Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam;
Phạm vi nghiên cứu: rủi ro tín dụng và quản trị và năng lực quản trị rủi
ro tín dụng tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam.
Thời gian nghiên cứu: tập trung từ thời điểm sau khi Việt Nam gia nhập
WTO đến nay, năm 2007.
5.

Mục tiêu nghiên cứu

Với đặc điểm vừa mang tính lý luận, vừa mang tính ứng dụng vào hoạt
động thực tiễn của xã hội nên mục đích nghiên cứu của luận án là:
- Hệ thống hóa các vấn đề lý luận có liên quan đến năng lực quản trị rủi
ro tín dụng trong các ngân hàng thƣơng mại;
- Khái quát và đánh giá thực trạng hoạt động và năng lực quản trị rủi ro
tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ở Việt Nam hiện
nay;
- Lấy lý luận soi xét thực trạng đƣa ra các giải pháp nâng cao năng lực
quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ở
Việt Nam hiện nay.
6.

Footer Page 18 of 89.

Phƣơng pháp nghiên cứu


Header Page 19 of 89.

12

Để hoàn hành mục tiêu nghiên cứu đặt ra, Luận án sử dụng hệ thống đa
dạng các phƣơng pháp nghiên cứu khác nhau bao gồm hai nhóm phƣơng pháp
là phƣơng pháp luận và phƣơng pháp cụ thể. Theo đó,
Phƣơng pháp luận: là phƣơng pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch
sử.
Phƣơng pháp cụ thể: luận án sử dụng hệ thống các phƣơng pháp tổng

hợp, so sánh, phân tích, trình bầy để làm sáng tỏ các vấn đề nghiên cứu.
Trong đó:
- Phƣơng pháp tổng hợp đƣợc sử dụng trong việc hệ thống hóa các vấn
đề lý luận làm cơ sở cho việc nghiên cứu đề tài cũng nhƣ tổng kết thực tiễn
hoạt động quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng NN&PTNT Việt Nam từ đó
tổng kết, rút kinh nghiệm làm tiền đề, cơ sở để đƣa ra các giải pháp nâng cao
Năng lực quản trị rủi ro tín dụng trong Ngân hàng;
- Phƣơng pháp so sánh đƣợc sử dụng nhằm đối sánh để đánh giá những
đóng góp, những thay đổi trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng của Ngân
hàng qua các năm;
- Phƣơng pháp phân tích đƣợc sử dụng trong việc luận giải, chứng minh
nhằm làm sáng tỏ các vấn đề lý luận, trong việc đánh giá năng lực quản trị rủi
ro tín dụng của Ngân hàng trong thời gian qua cũng nhƣ đánh giá và lựa chọn
giải pháp nhằm nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng.
7.

Ý nghĩa luận án

Việc hoàn thành luận án trên có ý nghĩa khoa học và thực tiễn sau:
- Việc hoàn thành mục tiêu nghiên cứu của đề tài sẽ là tƣ liệu nghiên cứu
lý luận sử dụng trong giảng dạy và nghiên cứu nói chung và tại các trƣờng đại
học, học viện nói riêng;
- Đề tài sẽ là tƣ liệu tham khảo có giá trị trong điều hành thực tiễn trong
các Ngân hàng thƣơng mại nói chung và Ngân hàng Nông nghiệp và Phát

Footer Page 19 of 89.


Header Page 20 of 89.

13

triển nông thôn nói riêng, đặc biệt trong việc nâng cao năng lực quản trị rủi ro
tín dụng tại ngân hàng.
8.

Kết cấu luận án

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục,
nội dung chính của luận án cơ bản đƣợc trình bày trong ba chƣơng:
Chương 1: lý luận cơ bản về quản trị rủi ro tín dụng và năng lực quản
trị rủi ro tín dụng ngân hàng thương mại;
Chương 2: thực trạng năng lực quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng
Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam;
Chương 3: giải pháp nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng tại
Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam.

Footer Page 20 of 89.


Header Page 21 of 89.

14

Chƣơng 1
LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG
VÀ NĂNG LỰC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG
CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
1.1.

QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG

1.1.1.

Rủi ro tín dụng

1.1.1.1. Khái niệm về rủi ro tín dụng
Kinh doanh ngân hàng là kinh doanh rủi ro, theo đuổi lợi nhuận với rủi
ro chấp nhận là bản chất của ngân hàng. Rủi ro tín dụng là một trong những
loại rủi chiếm tỷ trọng cao nhất trong các loại rủi ro của hoạt động ngân hàng
thƣơng mại; đồng thời là nguyên nhân chủ yếu gây tổn thất và ảnh hƣởng
nghiêm trọng đến chất lƣợng kinh doanh ngân hàng. Có nhiều khái niệm khác
nhau về rủi ro tín dụng. Theo tài liệu Quản trị ngân hàng (Bank Management)
xuất bản năm 1995 của Đại học Nam Carolina có đƣa ra khái niệm nhƣ sau:
“Rủi ro tín dụng là sự thay đổi tiềm ẩn của thu nhập thuần và thị giá của
vốn xuất phát từ việc khách hàng không thanh toán hay thanh toán trễ hạn”
[58].
Theo khái niệm này thì rủi ro tín dụng là khả năng ngân hàng phải chịu
tổn thất về tài sản do khách hàng không thanh toán hay suy giảm về thu nhập
do thanh toán muộn hơn so với thời hạn quy định.
Trong tài liệu Quản trị các tổ chức tài chính – Một cách nhìn hiện đại
(Financial Institutions Management – a Modern Perspective) xuất bản năm
1994 của A. Saunders đƣa ra khái niệm nhƣ sau:
“Rủi ro tín dụng là khoản lỗ tiềm tàng khi ngân hàng cấp tín dụng cho
một khách hàng, nghĩa là khả năng các luồng thu nhập dự tính mang lại từ
khoản cho vay của ngân hàng không thể thực hiện đƣợc đầy đủ về mặt số
lƣợng và thời hạn.” [44].

Footer Page 21 of 89.

Header Page 22 of 89.

15

Theo từ điển thuật ngữ ngân hàng của Thomas P.Fisch (“Dictionary of
banking terms”) xuất bản năm 2000 đƣa ra khái niệm:
“Rủi ro tín dụng là loại rủi ro xảy ra khi ngƣời vay không thanh toán
đƣợc nợ theo thỏa thuận hợp đồng dẫn tới sai hẹn trong nghĩa vụ trả nợ. Rủi
ro tín dụng là một trong những rủi ro chủ yếu trong hoạt động cho vay của
ngân hàng.” [58]
Khái niệm này đã cụ thể hóa việc khách hàng không thanh toán hoặc
thanh toán trễ hẹn là việc khách hàng không thanh toán theo các điều khoản
trong hợp đồng đƣợc ký kết giữa hai bên.
Qua các phân tích trên đây, có thể khái quát rủi ro tín dụng nhƣ sau:
“Rủi ro tín dụng là sự biến động giữa thu nhập thực tế và thu nhập dự
kiến thu được do sự thay đổi hành vi của khách hàng đối với khoản tín dụng
của ngân hàng. Rủi ro tín dụng mang tính gián tiếp và xuất phát từ sự sai hẹn
của khách hàng trong việc thực hiện nghĩa vụ như đã cam kết. Rủi ro tín dụng
mang tính tất yếu, khách quan, bất kỳ một khoản tín dụng nào cũng tiềm ẩn
rủi ro.”
1.1.1.2. Phân loại rủi ro tín dụng
Tuy rủi ro tín dụng vô cùng phong phú, phức tạp, song ngƣời ta có thể
phân loại rủi ro tín dụng theo các yêu cầu, tiêu chí thành các loại khác nhau:


Nếu căn cứ vào nguyên nhân phát sinh rủi ro, rủi ro tín dụng

được phân chia thành các loại như:
+ Rủi ro danh mục: là rủi ro tín dụng mà nguyên nhân phát sinh là do

những hạn chế trong quản lý danh mục cho vay của ngân hàng, đƣợc phân
chia thành 02 loại: Rủi ro nội tại và rủi ro tập trung;
+ Rủi ro giao dịch: là hình thức rủi ro tín dụng có nguyên nhân phát sinh
là do những hạn chế trong quá trình giao dịch và xét duyệt cho vay, đánh giá

Footer Page 22 of 89.


Header Page 23 of 89.

16

khách hàng. Rủi ro giao dịch có 03 bộ phận chính là: Rủi ro lựa chọn, rủi ro
bảo đảm và rủi ro nghiệp vụ.


Nếu căn cứ vào thời gian phát sinh rủi ro, rủi ro tín dụng có thể

được chia thành 3 nhóm:
+ Rủi ro trước khi cho vay: là rủi ro xảy ra do ngân hàng có những phân
tích, đánh giá khả năng trả nợ của khách hàng chƣa hợp lý, dẫn đến cho vay
các ngân hàng không đủ điều kiện đảm bảo khả năng trả nợ trong tƣơng lai.
+ Rủi ro trong khi cho vay: là loại rủi ro xẩy ra trong quá trình chuyển
vốn cho khách hàng.
+ Rủi ro sau khi cho vay: là loại rủi ro do ngân hàng thƣơng mại không
nắm bắt đƣợc tình hình sử dụng vốn và khả năng tài chính của khách hàng
trong quá trình sử dụng vốn vay.


Nếu phân loại theo tính khách quan, chủ quan của nguyên nhân

rủi ro thì rủi ro tín dụng được phân ra thành rủi ro khách quan và rủi ro chủ
quan.
+ Rủi ro khách quan: là rủi ro do các nguyên nhân khách quan nhƣ thiên
tai, địch họa, ngƣời vay bị chết, mất tích và các biến động ngoài dự kiến khác
làm thất thoát vốn vay trong khi ngƣời vay đã thực hiện nghiêm túc chế độ tài
chính.
+ Rủi ro chủ quan: là do nguyên nhân thuộc về chủ quan của ngƣời vay
và ngƣời cho vay vì vô tình hay cố ý làm thất thoát vốn vay hay vì những lý
do chủ quan khác.
Ngoài ra, còn có một số cách phân loại khác nhƣ: Căn cứ theo các loại
hình rủi ro, phân theo nguồn gốc hình thành, theo đối tƣợng sử dụng vốn vay.

Footer Page 23 of 89.


Header Page 24 of 89.

1.1.2.

17

Quản trị rủi ro tín dụng ở ngân hàng thƣơng mại

1.1.2.1. Khái niệm về quản trị rủi ro tín dụng
Khái niệm về quản trị rủi ro tín dụng là một khái niệm rộng và có nhiều
cách hiểu:
Theo quan điểm của các nhà thống kê học hiện đại thì quản trị rủi ro tín
dụng là quá trình ngăn ngừa tiềm năng xuất hiện của việc không thanh toán
đƣợc nợ của khách hàng sẽ có thể xẩy ra trong tƣơng lai.

Theo cuốn “Quản trị ngân hàng thƣơng mại” (Commercial bank
management) của Peter S. Rose xuất bản năm 2002 thì:
“Quản trị rủi ro tín dụng là việc các nhà quản trị rủi ro tín dụng bằng các
nghiệp vụ của ngân hàng để hạn chế khả năng xẩy ra tổn thất trong hoạt động
tín dụng của tổ chức tín dụng do khách hàng không thực hiện hoặc không có
khả năng thực hiện nghĩa vụ của mình theo cam kết” [55].
Theo định nghĩa này, quản trị rủi ro tín dụng chính là việc các cán bộ,
chuyên viên quản trị rủi ro của ngân hàng thực hiện các nghiệp vụ của mình
trong việc kiểm tra, giám sát các hoạt động cấp tín dụng nhằm giảm thiểu khả
năng không thu hồi đƣợc nợ hoặc thu hồi không đầy đủ số nợ của khách hàng.
Đây cũng là một trong những nội dung hƣớng tới mục tiêu tối đa hóa lợi
nhuận ở mức rủi ro có thể chấp nhận đƣợc. Trong mọi hoạt động của đời sống
xã hội nói chung và hoạt động tín dụng nói riêng đều không thể tránh khỏi các
rủi ro có thể xảy ra, đối với hoạt động ngân hàng rủi ro tín dụng là điều khó
tránh khỏi. Do đó, mục tiêu của quản trị rủi ro tín dụng chính là việc hạn chế
hoặc giảm thiểu rủi ro tới mức có thể chấp nhận đƣợc thay vì triệt tiêu hoàn
toàn rủi ro.
Qua phân tích trên cho thấy, một trong những yếu tố quan trọng trong
hoạt động quản trị rủi ro tín dụng chính là việc xây dựng khẩu vị rủi ro của
ngân hàng. Nghĩa là, ngân hàng cần phải xây dựng mức độ rủi ro có thể chấp

Footer Page 24 of 89.


Header Page 25 of 89.

18

nhận đƣợc trong hoạt động tín dụng của mình. Trên cơ sở đó xây dựng các cơ
chế, chính sách về quản trị rủi ro cho phù hợp.

Trong luận án tiến sỹ “Quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng Nông
nghiệp và Phát triển nông thôn” của tác giả Nguyễn Tuấn Anh có đƣa ra
quan điểm:
“Quản trị rủi ro tín dụng là quá trình xây dựng và thực thi các chiến lƣợc,
chính sách, biện pháp có liên quan đến hoạt động tín dụng nhằm ngăn ngừa,
hạn chế rủi ro trong hoạt động tín dụng của ngân hàng” [1]
Trong khái niệm nêu trên đây, tác giả đã đƣa ra quản trị rủi ro tín dụng là
cả một quá trình từ xây dựng tới thực thi các cơ chế, chính sách và biện pháp
tác động tới hoạt động tín dụng để ngăn ngừa, hạn chế rủi ro trong hoạt động
tín dụng của ngân hàng. Tuy nhiên, các khái niệm trên đây đều chỉ nêu khái
quát về việc ngăn ngừa, hạn chế hoặc giảm thiểu rủi ro tín dụng nhƣng chƣa
đƣa ra thƣớc đo cụ thể về mức độ ngăn ngừa, hạn chế hay giảm thiểu rủi ro tín
dụng nhƣ thế nào.
Qua các phân tích trên đây, có thể khái quát nhƣ sau:
“Quản trị rủi ro tín dụng trong Ngân hàng thương mại là tổng hòa các
biện pháp, chính sách của ngân hàng thương mại tác động tới hoạt động tín
dụng nhằm ngăn ngừa, hạn chế rủi ro tín dụng cho ngân hàng tới mức có thể
chấp nhận được.”
Ở đây, để hoạt động quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng đạt đƣợc hiệu
quả cao. Ngân hàng cần xây dựng chiến lƣợc quản trị rủi ro tín dụng của
mình, trong đó có nội dung hết sức quan trọng về khẩu vị rủi ro hay nói cách
khác là mức độ rủi ro có thể chấp nhận đƣợc của ngân hàng. Trên cơ sở chiến
lƣợc quản trị rủi ro đã xây dựng, ngân hàng tiếp tục xây dựng chính sách, biện
pháp, các quy trình và thủ tục thực thi hoạt động quản trị rủi ro tín dụng trên

Footer Page 25 of 89.