Nghiên cứu đặc điểm đầm Đông Hồ - Hà Tiên , đề xuất giải pháp bảo tồn và phát triển

TR

I H C QU CăGIAăHĨăN I
NG
I H C KHOA H C T NHIểN
---------------------

Lê H ng Oanh

NGHIểN C U
C I M
M ỌNG H - HÀ TIểN,
XU T GI I PHÁP B O T N VÀ PHÁT TRI N

ChuyênăngƠnh: Môiătr
Mƣăs : Thíăđi m

ngăvƠăphátătri n b n v ng

LU NăV N TH CăS
NG

IăH

NG D N KHOA H C:
GS.TSKH.ă

HƠăN i ậ N m 2016

NG TRUNG THU N

L IC M

N

Quáă trìnhă th c hi n lu n v nă lƠă m tă quáă trìnhă dƠi, c n tìmă hi uă tíchă l yă ki n
th că chuyênă mônă vƠă ápă d ngă vƠoă nghiênă c u m tă đ tƠiă th c t . Trong su tă quáă
trìnhănƠy,ăemăđƣănh năđ c s h tr ,ăđ ngăviênăc ngănh ăs nhi tătìnhăh ng d n,
giúpăđ t cácăth yăcôăgiáo,ăgiaăđìnhăvƠăb năbè.
Em xin g i l i c mă nă t i Bană giámă hi u,ă cácă th yă côă giáoă tr ngă i h c
Khoa h c T nhiênăvƠăcácăth yăcôăgiáoăkhoaăMôiătr ng đƣăgi ng d y em trong 2
n măh c.ăCácăth yăcôăc ngăt oăđi u ki n thu n l i,ăgiúpăđ emătrongăquáătrìnhăh c
t p,ătíchăl yăki n th c.
V iă lòngă kínhă tr ngă vƠ s bi tă nă sơuă s c, emă xină chơnă thƠnhă c mă nă
GS.TSKH.ă ng Trung Thu n,ăng iăđƣăt nătìnhăgi ng d y,ăh ng d n,ăđ ngăviênă
vƠăt o m iăđi u ki n thu n l i,ăgiúpăđ em trong c quáătrìnhăh c t păvƠărènăluy n.
Th yăc ngălƠăng iăđƣătr c ti păh ng d n,ăgiúpăđ emăhoƠnăthƠnhălu n v nănƠy.
Xinăchơnăthanhăcamă nă giaăđình vƠăb năbèăđaăluônă ăbênăcanhăđôngăviênăvaăh
tr emătrongăhocătơpăvƠătrongăsu tăquáătrìnhăth c hi năluơn v n.
ảà N i, ngày 05 tháng 12 n m 2016

LêăH ng Oanh

ii


M CL C
L I C Mă N ............................................................................................................ ii
M C L C ................................................................................................................. iii
DANH M CăCÁCăT

VI T T T ............................................................................v

DANH M C HỊNHăVĨăBI Uă

............................................................................v

DANH M C B NG ..................................................................................................vi
M

U .....................................................................................................................7

Ch

ngă1ăậ T NG QUAN V Nă

NGHIểNăC U ...............................................9

ánhăgiáăt ngăquanătìnhăhìnhănghiênăc uăliênăquanăđ năđ tƠi .....................9

1.

1.1. Trên th gi i ..................................................................................................9
1.2. T i Vi t Nam ................................................................................................ 10
2.

i u ki n t nhiên đ mă ôngăH ................................................................ 11

2.1.

V trí đ a lý................................................................................................ 11

2.2.

Vùng ph c n c a đ m .............................................................................15

2.3.

c đi m đ a hình ....................................................................................16

2.4.

c đi m khí h u......................................................................................18

2.5.

Ch đ th y v n, h i v n ..........................................................................18

2.6.

a d ng sinh h c và các h sinh thái chính ............................................19

3.

Dơnăc ăvƠăđ i s ngădơnăc ..........................................................................26

4.

Vaiătròăc aăđ mă ôngăH ............................................................................27

4.1.

T o không gian s ng và sinh k cho ng

4.2.

T o ra giá tr c nh quan và giá tr v n hóa – giáo d c ...........................30
t ng p n

4.3.
4.4.

i dân .......................................27

c có đa d ng sinh h c cao .. Error! Bookmark not defined.

Ảiá tr giao thông th y và thoát l ra bi n Tây ..... Error! Bookmark not

defined.
Ch

ngă2ăậ M CăTIểU,ăN I DUNGăVĨăPH

NGăPHÁPăNGHIểNăC U Error!

Bookmark not defined.
1.

Khung logic c aăđ tƠi ................................. Error! Bookmark not defined.

2.

M cătiêuănghiênăc u .................................... Error! Bookmark not defined.

3.

N iădungănghiênăc u ................................... Error! Bookmark not defined.
iii


Cáchăti p c nătrongănghiênăc u ................... Error! Bookmark not defined.

4.
4.1.

Cách ti p c n h th ng ............................. Error! Bookmark not defined.

4.2.

Cách ti p c n sinh thái ............................. Error! Bookmark not defined.

4.3.

Cách ti p c n phát tri n b n v ng ........... Error! Bookmark not defined.
Ph

5.

ngăphápănghiênăc u ............................. Error! Bookmark not defined.

Ph

5.1.

ng pháp k th a có ch n l c, th ng kê và t ng h p tài li u .... Error!

Bookmark not defined.
5.2.

Ph

ng pháp phân tích h th ng ............. Error! Bookmark not defined.

5.3.

Ph

ng pháp đi u tra, kh o sát th c đ a . Error! Bookmark not defined.

5.4.

Ph

ng pháp đánh giá t ng h p DPSIR . Error! Bookmark not defined.

Ch

ngă3ă- K T QU NGHIểNăC UăVĨăTH O LU N ... Error! Bookmark not

defined.

1.

Phơnătíchăcácăs căépălênămôiătr

ngăvƠăngu nătƠiănguyênăc aăđ m.... Error!

Bookmark not defined.
1.1.

Ảia t ng t c đ b i l ng đ m................... Error! Bookmark not defined.

1.2.

S c ép t ho t đ ng phát tri n kinh t - xã h i ...... Error! Bookmark not

defined.
1.3.

S c ép do ho t đ ng dân sinh .................. Error! Bookmark not defined.

1.4.

th i vào đ m t khu v c xung quanh . Error! Bookmark not defined.

1.5.

Tác đ ng c a bi n đ i khí h u và n

c bi n dâng Error! Bookmark not

defined.
2.

Nhi m v b o t năvƠăphátătri năđ mă ôngăH .......... Error! Bookmark not

defined.
2.1.

Quy ho ch khai thác s d ng đ m ông ả - ảà Tiên Error! Bookmark

not defined.
2.2.

Nh n xét, đánh giá v các d án quy ho ch .......... Error! Bookmark not

defined.
3.

B o t năvƠăphátătri năđ mă ôngăH ......... Error! Bookmark not defined.

̀.1. Quan đi m b o t n và phát tri n đ m ông ả .......... Error! Bookmark not
defined.
iv


̀.2.

nh h

ng gi i pháp b o t n và phát tri n đ m ông ả .................. Error!

Bookmark not defined.
̀.̀.

xu t mô hình và gi i pháp c th b o t n và phát tri n đ m ông ả
Error! Bookmark not defined.

3.3.1.ăMôăhìnhăphátătri n du l chăsinhătháiăd aăvƠoăc ngăđ ng . Error! Bookmark
not defined.
3.3.2.ăMôăhìnhăsinhăk đ ng qu nălỦătrongăđánhăb t,ăkhaiăthácăngu n l i th y s n
t nhiên ................................................................. Error! Bookmark not defined.
K T LU N ậ KI N NGH ...................................... Error! Bookmark not defined.
TĨI LI U THAM KH O .........................................................................................31

v


DANH M C CÁC T
BOD:

Nhu c uăoxyăsinhăhóa

BTNMT:

B TƠiănguyênăvƠăMôiătr

BSCL:

VI T T T

ng

ng b ngăsôngăC u Long

GTZ:

T ch c H pătácăk thu tă

GIZ:

T ch c H pătácăPhátătri nă

IUCN

Hi p h i qu c t v b o v thiênănhiên

QCVN:

Quy chu n Vi t Nam

UBND:
UNESCO:

c
c

yăbanănhơnădơn
T ch c Giáoăd c, Khoa h căvƠăV năhóaăc aăLiênăH p Qu c
DANH M C HÌNH VÀ BI U

Hìnhă1.1.ăS ăđ Khu d tr sinh quy năKiênăGiang

5

Hìnhă1.2.ăV tríăđ aălỦăđ mă ông H - HƠăTiên

6

Hìnhă1.3.ăKhuăv c quy ho ch b o t năvƠăphátătri n t ng h păđ mă ôngăH HƠăTiên
Hìnhă1.4.ăKhuădơnăc ă p C

t

7
19

Hìnhă1.5.ăNgh ch măláăvƠăho tăđ ngănuôiătômăqu ng canh

23

Hìnhă2.1.ăKhungălogicănghiênăc uăđ mă ôngăH

27

Hìnhă3.1. V tríăkèăhaiăl n bi n

35

Hìnhă3.2.ăNgh d năvƠăngh xi păđi năđ mă ôngăH

37

Hìnhă3.3.ăNgh lúăTháiă đ mă ôngăH

38

Hìnhă3.4.ăDi n bi nătìnhăhìnhănuôiătômăsúă HƠăTiênăgiaiăđo n 1990 ậ 2003

44

Hìnhă3.5a.ăM t s ch t th i sinh ho t t khuădơnăc ă p C

45

Hìnhă3.5b.ăC ngăthoátăn

t

c th i sinh ho t c a th xƣăHƠăTiênăraăđ mă ôngă

H

45

Hìnhă3.6.ăBi uăđ bi u di năhƠmăl

ng BOD5 trongăn

c m tăđ mă ôngăH

46

Hìnhă3.7.ăBi uăđ bi u di năhƠmăl

ngăNitritătrongăn

c m tăđ mă ôngăH

46

Hìnhă3.8.ăBi uăđ bi u di năhƠmăl

ng d u m khoángătrongăn

ôngăH

vi

c m tăđ m

47


Hìnhă3.9.ăB năđ nguyăc ăng p khu v căđ ng b ngăsôngăC u Long ng v i
m căn

c bi nădơngă1m

Hìnhă3.10.ăTrungătơmăth xƣăHƠăTiênăphátătri n hi năđ iăvƠăs m u tăvenăđ m
ôngăH

Hìnhă3.11a.ăTráiăd aăn

cătrongăđ mă ôngăH

Hìnhă3.11b.ăQuá trìnhăn u nh a d aăn

47

53
58

căthƠnhăđ

ng

58

Hìnhă3.12.ăHi n tr ng pănôngăthônănôngănghi p C

t

61

Hìnhă3.13.ăS ăđ m t b ng p C

t

62

Hìnhă3.14.ăS ăđ m t b ngălƠngăsinhătháiăC

Hìnhă3.15.ă ôngăH

tătrongăt

ngălai

n nguy t

62
63

Hìnhă3.16.ăT nhăxáăNg căTiênătrênănúiăTôăChơu

68

Hìnhă3.17.ăR ngăđ

68

c

phíaăNamăđ mă ôngăH

Hìnhă3.18.ăBƣiătri u Th V n,ăn iăxơyăd ngămôăhình

70

Hìnhă3.19.ăRápălúăđánhăb t th y s n t i t 9, C

70

t

DANH M C B NG
B ngă1.1.ă

căđi măđ aăhìnhăkhuăv căđ mă ôngăH

B ng 1.2. Di nătíchăd aăn

c trong h sinhătháiăng păn

10
căđ mă ôngăH

14

B ng 1.3a. H th c v tăđaăd ngăđ mă ôngăH

14

B ng 1.3b. H đ ng v tăđaăd ngăđ mă ôngăH

17

B ng 1.4. M t s đ măpháăven bi n Vi t Nam

21

B ng 3.1. Di nătíchăr ng ng p m n

36

B ngă3.2.ă

đ mă ôngăH vƠăvùngălơnăc n

căđi măcácălo i ngh đánhăb t th y s nătrongăđ mă ôngăH

B ng 3.3. S năl

ngăkhaiăthácăc a m t s lo i ngh trongăđ mă ôngăH

37
39

B ngă3.4.ăC ăc u s d ngăđ t c a th xƣăHƠăTiênăquaăcácăn m

43

B ngă3.5.ăQuyămôădơnăs vƠăđ tăđaiă p C

49

tăđ năn mă2015

B ng 3.6. Quy ho ch s d ngăđ t c aăđ mă ôngăH đ năn mă2010

vii

51


M

U

Th xƣăHƠăTiênăthu c t nhăKiênăGiangăcóăti măn ngăl i th v tƠiănguyênăthiênănhiên,ă
danh lam th ng c nh, di s năv năhóaăl ch s .ăHƠăTiênălƠăkhuăkinhăt tr ngăđi m c a t nh,
v iăđ nhăh ngăphátătri n kinh t c a kh u, d ch v th ngăm i, du l ch,ăvƠăchúătr ng quy
ho chăkhaiăthácătƠiănguyênăđ phátătri n b n v ng. H sinhătháiănúiăđá vôiăvƠăđ t ng p
n

căvùngăHƠăTiênăn m trong Khu d tr sinh quy năKiênăGiang,ătrongăđóăđ măn c l
ôngăH lƠăm tăđi m nh n quan tr ng.
mă ôngăH n m phíaă ôngăB c th xƣăHƠăTiên,ăg n li n v iăđ i s ng l ch s vƠă
đóngăgópăđángăk cho vi căphátătri n kinh t xƣăh i c aăHƠăTiên.ă mă ôngăH lƠăm t
vùngă đ t ng pă n c ven bi n,ă lƠă h l u c aă sôngă Giangă ThƠnh,ă thôngă raă bi n qua c a
Tr n H u. Do v trí c aăđ m b t ngu n t sôngăt nhiênăvƠăti păgiápăv i bi nănênăphơnăb
h đ ng th c v t b chi ph i b iăcác d ng h sinhătháiăchínhălƠăh sinhătháiăn c ng t d c
sông,ăh sinhătháiăn c l ,ăvƠăh sinhătháiăn c m n ven bi n.ă măcóătínhăđaăd ng sinh
h c r t cao. Trong m tăn măđ m b nhăh ng b iăhaiămùa,ămùaăm aăch u nhăh ng c a
n c ng tătheoăl ăt sôngăđ v ,ă mùaăkhôăđ m ch u nhăh ng c aăn c m n do th y
tri uăxơmănh păsơuăvƠoăh .
N m trong ph m vi c a Khu d tr sinh quy nă Kiênă Giang,ă nh ngă n mă quaă tìnhă
tr ngăkhaiăthácătƠiănguyên,ăl n chi mălòngăđ măđ phátătri n kinh t k t h p v i s thay
đ i ch đ th yăv nădòngăch yăquaăch ngătrìnhăthoátăl ăbi năTơy,ăcácătácăđ ng t ho t
đ ng s n xu tănôngănghi p,ănuôiătômăcôngănghi p t cácăvùngălơnăc n,ăkhaiăthácăth y s n
trongălòngăđ m đƣălƠmăsuyăthoáiăh sinhătháiăvƠămôiătr ngăđ mă ôngăH .
S phátătri n kinh t - xƣăh iălƠăm tăxuăh ng t t y u,ătuyănhiênăquáătrìnhăphátătri n

t o ra nhi uă ápă l că vƠă tácă đ ngă đ nă môiă tr ngă vƠă ngu nă tƠiă nguyênă thiênă nhiên.ă Mơuă
thu n gi aăphátătri n kinh t xƣăh iăvƠăb o t nătƠiănguyênăthiênănhiênănênăđ c gi i quy t
d aătrênăquanăđi măắphátătri n b n v ng”,ătrongăquáătrìnhăphátătri n ph iăquanătơmăđ n
b o t n,ăđ ng th iăc ngăph iăđánhăđ i m t ph nătƠiănguyênăthiênănhiênăđ ph c v cho
phátătri n.ă i v i m t khu v căđ c bi tălƠăđ mă ôngăH - HƠăTiên,ăb o t năđaăd ng sinh
h căvƠămôiătr ng c aăđ mălƠănhi m v quan tr ng. Th c hi n t tăcôngătácăb o t nălƠăc ă
s cho c ngăđ ngădơnăc ăphátătri năđ i s ngăvƠăthuănh p.ăNg c l i, vi cănơngăcaoăch t
l

ng cu c s ng c aăng iădơnăs giúpăchoăcôngătácăb o t n hi u qu h n.
Vìăv y, h căviên ti năhƠnhănghiênăc uăđ căđi m t nhiên,ămôiătr ngăvƠătƠiănguyênă
thiênănhiênăc aăđ mă ôngăH - HƠăTiên,ăc ngănh ăcácăgiáătr l ch s v năhóaăvƠăvaiătròă
c aăđ m trong Khu d tr sinh quy năKiênăGiang.ăLu năv năs đ aăraăcáiănhìnăt ng quan
8


v đ mă ôngăH vƠ hi n tr ngătƠiănguyên,ămôiătr

ng c aăđ m, t đóăđ xu t m t s gi i

phápăphùăh p nh m m cătiêuăb o t năvƠăphátătri n b n v ngăđ mă ôngăH .
 C u trúc lu n v n g m 3 ch ng:
Ch ngăI.ăT ng quan v năđ nghiênăc u
Ch ngăII. M cătiêu,ăn iădungăvƠăph ngăphápănghiênăc u
Ch ngăIII.ăK t qu nghiênăc uăvƠăth o lu n

9


Ch

ng 1 ậ T NG QUAN V N

NGHIểN C U

ánh giá t ng quan tình hình nghiên c u liên quan đ n đ tƠi

1.

1.1. Trên th gi i
Thángă6 n m 1972, H i ngh c a LiênăH p Qu c v Conăng
t ch c t i Stockhom (Th yă i n) đ

iăvƠăMôiătr

ngăđ

căđánhăgiáălƠăhƠnhăđ ngăđ uătiênăđánhăd u n l c

chung c aătoƠnănhơnălo i nh m gi i quy tăcácăv năđ v môiătr

ng. H i ngh đƣ thôngă

qua b nă tuyênă b v nguyênă t că vƠă k ho chă hƠnhă đ ng ch ngă ôă nhi mă môiă tr
Ch

ngătrìnhăMôiătr
N m 1984,

ng c aăLiênăH p Qu căđ

yă bană Môiă tr

ng.

căthƠnhăl p.

ngă vƠă Phátă tri n Th gi i (World Commission on

Environment and Development - WCED), nayă cònă đ
Brundtland đ

c

c bi tă đ n v iă tênă

y ban

căthƠnhăl p, v i nhi u c ng hi năgiáătr cho s phátătri n b n v ng.

N m 1987, WCED xu t b năbáoăcáoă"T

ngălaiăc aă chúngă ta"ă(cònăg iălƠ Báoăcáoă

Brundtland), l năđ uătiênăcôngăb chínhăth c thu t ng "phátătri n b n v ng", đ aăra đ nh
ngh aăc ngănh ăm tăcáiănhìnăm i v cáchăho chăđ nhăcácăchi năl
N m 1992, H i ngh v Môiătr
ngh th

ngăđ nh v Tráiă

t) đ

căphátătri nălơuădƠi.

ngăvƠ Phátătri n c aăLiênăH p Qu c (cònăg iălƠăH i

c t ch c t i Rio de Janeiro, Brasil. Cácăđ i bi u tham

gia H i ngh đƣăth ng nh t nh ngănguyênăt căc ăb năvƠăphátăđ ngăCh
21 (Agenda 21) - ch

ngătrìnhăNgh s

ngătrìnhăhƠnhăđ ngăvìăs phátătri n b n v ng. H i ngh c ng đ aăraă

TuyênăngônăRio v môiătr

ngăvƠăphátătri n vƠ m t s v năki nănh ăhi păđ nh v s đaă

d ng sinh h c, b khung c a hi pă đ nh v s bi nă đ iă khíă h u,ă tuyênă b v nguyênă t c
qu nălỦ,ăb o t n r ng...
N m 2002, H i ngh th

ngă đ nh th gi i v Phátă tri n b n v ngă nhómă h p t i

Johannesburg, Nam Phi đ t ng k t vi c th c hi n TuyênăngônăRioăvƠăCh

ngătrìnhăNgh

s 21, ti p t c ti năhƠnhăv i m t s m cătiêuă uătiên.ăNh ng m cătiêuănƠyăg măxóaănghèoă
đói,ăphátătri n nh ng s n ph măthơnăthi n v iă môiătr

ng nh m thay th cácăs n ph m

gơyăôănhi m, b o v vƠăqu nălỦăcácăngu n tƠiănguyênăthiênănhiên.ă
Nh ngăn măquaăcácăqu c gia trên th gi i đƣăvƠ đangăđ y m nhănghiênăc uăvƠăth c
hƠnhăb o t năđaăd ng sinh h c theo m cătiêuăthiênăniênăk 2001-2016ă(môăhìnhăb o t n
thiênă nhiênă vƠă phátă tri n b n v ng

cácă khuă D
10

tr

Sinh quy n Th

gi i


MAB/UNESCO), b o v cácăvùngăđ t ng păn
v cácăvùngăđ t ng păn
chimăn

c quan tr ngătheoăCôngă

c RAMSAR

căcóăt m quan tr ng qu c t đ c bi tănh ălƠăn iăc ătrúăc aăloƠiă

c.

1.2. T i Vi t Nam
a. Tình hình nghiên c u chung v b o t n và phát tri n tài nguyên và môi tr
Vi tăNamăđangătr ăthƠnhăn

căthamăgia tíchă c căCôngă

ng

căRAMSARăvƠăm cătiêuă

thiênă niênă k ă 2001-2016 nóiă trên.ă M tă s ă d ă ánă tiêuă bi u:ă Môă hìnhă h că t pă vƠă th că
nghi măb oăt năvƠăphátătri năb năv ngăKhuăD ătr ăsinhăquy năth ăgi iăCátăBƠ,ăxóaăđóiă
nghèoăvƠăb oăt năđaăd ngăsinhăh căV
Vi tăNamăđƣăthamăgiaăCh
đ t ng păn

năqu căgiaăBiduopăNúiăBƠăLơmă

ng...

ngătrìnhăB o t n đa d ng sinh h căvƠăs d ng b n v ng

căsôngăMêkôngă- lƠăm tăch

ngătrìnhăcóăs tham gia c a b n qu c gia thu c

vùngă h l uă sôngă Mêkông:ă Campuchia,ă LƠo,ă Tháiă Lană vƠă Vi t Nam ậ d
c aăCh

i s qu nă lỦă

ngătrìnhăPhátătri năLiênăH p Qu c (UNDP), T ch c B o t năThiênănhiênăTh

gi i (IUCN)ăvƠăcóăs c ngătácăc aăcácăt ch căcóăliênăquanăkhác.ăCh

ngătrìnhăc g ng

xácăđ nh nh ng v năđ then ch t trong vi c b o t năvƠăs d ng b n v ngătƠiănguyênăthiênă
nhiênătrongăcácăvùngăđ t ng păn

căsôngăMêkông.ăM cătiêuăc aăch

n ngă l c c aă cácă t ch că vƠă ng

iă dơnă đ phátă tri n sinh k b n v ngă vƠă qu nă lỦă m t

cáchăkhônăkhéoăngu nătƠiănguyênăđaăd ng sinh h c c aăđ t ng păn

ngătrìnhălƠănơngăcaoă
c.

b. Tình hình nghiên c u v Khu d tr sinh quy n Kiên Ảiang và đ m ông ả
T i khu v cănghiênăc uăđƣăcóăm t s n iădungănghiênăc u v đ căđi măvƠăvaiătròăc a
đ mă ôngăH ,ăđ nhăh
-

Chi năl

ngăphátătri n b n v ngăđ m:

căphátătri n s n ph m du l ch t nhăKiênăGiangăđ năn mă2020,ăđ nhăh

ng

đ năn mă2030ădo Vi năNghiênăc uăPhátătri n Du l chăđ xu tăn mă2012.
-

H i th o khoa h căPhátătri n du l chăsinhătháiă ôngăH (2004), H i th oă

quy ho ch b o t nă vƠă phátă tri nă đ mă ôngă H - Vi tă Namă (2011)ă đ

nhăh

ng

c t ch c b i

UBND th xƣăHƠăTiên.
-

D ánăB o t năvƠăphátătri n khu d tr sinh quy n th gi iăKiênăGiangăgiaiăđo n 2008

- 2016 do CHLBă

c - AustraliaăvƠăChínhăph Vi t Nam h pătácăth c hi n.

11

tƠiă"Nghiênăc uăxơyăd ngămôăhìnhăphátătri n du l ch g n v i b o t năđaăd ng sinh

-

h c t i Khu D tr sinh quy năKiênăGiang"ădoăVi năMôiătr

ngăvƠăphátătri n b n v ng

ch trì,ăb tăđ uăthángă 10ăn mă2015.ăTuyă nhiênăđ tƠiănƠyăch aăcóă côngătrìnhănƠoăđ

c

côngăb chínhăth c.
2.

i u ki n t nhiên đ m ông H

2.1. V trí đ a lý
Khuă D ă tr ă sinh quy nă Kiênă Giangă đ

că T ă ch că Giáoă d c,ă Khoaă h că vƠă V nă hóaă

c aă Liênă H pă Qu că (UNESCO)ă côngă nh nă n mă 2006ă cóă di n tíchă 1.118.105 ha, do
UBNDăt nhăKiênăGiangăqu nălỦ, nh măthúcăđ yăb oăt năcác khuăr ngănhi tăđ i,ănúiăđáă
vôi,ăr ngătrênănúiăđáăvôi,ăđ măl y,ăr ngătrƠm,ăr ngăng păm n,ăc ăbi n,ăr năsanăhô,ăvùngă
đ tăng păn

căvenăbi năvƠăđ ngăc ăng păn

cătheoămùa [28].

Hìnhă1.1. S ăđ ăKhuăd ătr ăsinhăquy năKiênăGiang [28]

Quanăđi măv ăqu nălỦăKhu D ătr ăsinhăquy năhi nănayălƠ:ăph iăphátătri năt tăm iăcóă
đi uăki năđ ăb oăt năvƠăph iăphátăhuyăt tăgiáătr ăc aăb oăt năđ ăph căv ăphátătri năkinhăt ă
- xƣăh i,ăb oăđ măhƠiăhòaăcácăch căn ngăc aăKhuăD ătr ăsinhăquy n,ăg m:
-

Ch căn ngăb oăt n:ăb oăt năđaăd ngăh ăsinhăthái,ăđaăd ngăc nhăquanăvƠăđaăd ngăloƠi,ă

đaăd ngăngu năgenầ
12


-

Ch căn ngăphátătri n:ăThúcăđ yăphátătri năkinhăt ătrênăc ăs ăb năv ngăv ămôiătr

ngă

vƠăv năhoá.
-

Ch că n ngă tr ă giúpă (ch că n ngă h uă c n): Khuă D ă tr ă sinhă quy n lƠă ắPhòngă thíă

nghi măs ngătrongăthiênănhiên”ălƠăn iăti năhƠnhăcácăho tăđ ngănghiênăc u,ăgiáoăd c,ăđƠoă
t oăvƠăgiámăsátăcácăh ăsinhăthái,ăđemăl iăl iăíchăchoăc ngăđ ngăc ădơnăđ aăph

ng,ăqu că

giaăvƠăqu căt [30].
C uătrúc c aăKhuăD ătr ăsinhăquy năKiênăGiangăcóă3ăvùng:
-

Vùngălõi,ădi nătíchă36.936ăhaăđ

căthi tăl păcóătínhăch tălơuădƠiănh măb oăt năc nhă

quan,ăh ăsinhătháiăvƠăđaăd ngăloƠi,ăgi ngầă ăvùngălõiăítăcóăho tăđ ngăkhaiăthácăc aăconă
ng

i,ăngo iătr ăcácăho tăđ ngăkhaiăthácătruy năth ngăc aăc ngăđ ngăc ădơnăs ngăt iăđóă

vƠăcóăth ăcó cácăho tăđ ngăgi iătríăb năv ng.
-

Vùngăđ mă172.578ăhaălƠăvùngăti păgiápăv iăvùngălõi,ăcácăho tăđ ngă ăđơyăđ

căqu nă

lỦă nh mă khôngă lƠmă tácă h iă đ nă vi că b oă t nă vùngă lõi.ă Cácă ho tă đ ngă s nă xu tă nôngă
nghi p,ălơmănghi păvƠăngh ăcáăv nădi năra,ănh ngăc năquyăho chăphátătri năm tăcáchăb nă
v ng.
-

Vùngăchuy năti pă978.591ăhaălƠăn iăcácăho tăđ ngăkinhăt ădi năraănh măphátătri năxƣă

h iătheoănh ngăđi uăki năt ănhiênăc aăkhuăv c [28].

13


Hìnhă1.2. V ătríăđ aălỦăđ mă ôngăH ă- HƠăTiên [17]

ôngăH ălƠăm tăđ măn

căc aăsông venăbi năn mătrongăph măvi c aăKhuăD ătr ăsinhă

quy năKiênăGiangăv iăchi uădƠiătheoăh

ngăB că- Namăkho ngă4,6ăkmăvƠăh

ngă ôngă-

Tơyăkho ngă3,5ăkm,ăn mă ăphíaă ôngăB căth ăxƣăHƠăTiên,ăgiápăgi iăv iăCampuchia.ăV ă
hƠnhăchính,ăđ mă ôngăH ăthu căph

ngă ôngăH ăc aăth ăxƣăHƠăTiên.ă

1.384,66ăha,ătrongăđóăcóă963,36ăhaăm tăn
cơyăt păvƠă15,56ăhaădi nătíchăv

c,ă370,2ăhaăd a n

năt p [35].

14

m cóădi nătíchă

c,ă35,54ăhaătr ngăđ

c,ă


Hìnhă1.3. Khuăv căquyăho chăb oăt năvƠăphátătri năt ngăh păđ mă ôngăH ă- HƠăTiên [17]

Ranhăgi iăc aăđ mălƠ:
PhíaăNamăgiápănúiăTôăChơu,ăph

ngăTôăChơu,ăxƣăThu năYên,ăth ăxƣăHƠăTiên, vƠăcu iă

cùngă thôngă quaă c aă Tr nă H uă raă bi nă Tơyă Namă (v nhă Thu nă Yênă trongă v nhă Tháiă
Lan).
PhíaăTơyăgiápăph

ngă ôngăH ,ătrungătơmăth ăxƣăHƠăTiên,ăkênhăM

.
15

ng ƠoăvƠăR chă


PhíaăTơyăB căgiápăt nhăKampot,ăCampuchia.
PhíaăB căgiápăxƣăPhúăM ,ăhuy năGiangăThƠnh.
Phíaă ôngăB căgiápăkênhăQu căPhòng,ăxƣăPhúăM ,ăhuy năGiangăThƠnh.
Phíaă ông giáp kênhăHƠăGiang,ăxƣăPhúăM ,ăhuy năGiangăThƠnh.
Phíaă ôngăNamăgiápăxƣăThu năYên, th ăxƣăHƠăTiên [39].

mă ôngă H ă đ

că s ă d ngă choă nhi uă m că đíchă khácă nhau:ă nuôiă tr ng,ă khaiă thác

th yăs n,ăd chăv ăậ duăl ch,ăcungăc păn

c,ăthoátăl ,ăb oăt năc nhăquanăthiênănhiênăvƠăđaă

d ngăsinhăh c.
2.2. Vùng ph c n c a đ m
-

PhíaăB căđ mălƠăsôngăGiangăThƠnh.ăSôngăb tăngu năt ăhaiăt nhăKampotăvƠăKirivongă

c aăCampuchia, đ ăsangăVi tăNam.ăSôngăGiangăThƠnh c ng lƠăh ăl uăc aăkênhăthoátăl ă
V nhă T ă t ă Chơuă

că (Ană Giang)ă d nă n

Campuchiaăv ,ămùaăl ăhƠmăl

că t ă sôngă H uă d că biênă gi iă Vi tă Namă -

ngăphùăsaătrongăn

đ mă ôngăH ăcóădi nătíchăm tăn

căr tăcao.ăSôngăGiangăThƠnhăch yăvƠoă

căl n,ăt căđ ădòngăch yăgi măgơyăraăhi năt

ngăb iă

l ngăphùăsa.
-

Phíaă ôngă đ mă lƠă cácă ru ngă lúaă c aă c ă dơnă xƣă Phúă M .

c ngăti năhƠnhănuôiătômăcôngănghi p,ăn
ngăn

ă khuă v c nƠyă ng

iă dơnă

căth iăt ăho tăđ ngănuôiătômăch yăvƠoăđ mă nhă

h

ngăđ năch tăl

căđ m.

-

Phíaă ôngăNamăđ măcó kênh R chăGiáăậ HƠăTiên, lƠăm tăkênhăchínhăc aăcácănhánhă

thoátă l ă choă T ă giácă Longă Xuyên.ă Tuyă chi uă r ngă khôngă l nă (kho ngă 60m),ă songă caoă
trìnhăđáyăkênhăt iă-4,13măvƠădòngăch yăr tăm nhăcu nătheoăl

ngăphùăsaăđángăk ăđ ăvƠo

đ m.
-

PhíaăNamăđ măgiápăph

ngăTôăChơu,ălƠăn iădơnăc ăđôngăđúc,ăl

ngărácăth iăphátăsinhă

hƠngăngƠyăs ăcó tácăđ ngănh tăđ nhăđ năđ m.
-

PhíaăTơyăđ măgiápăph

ngă ôngăH ,ătrungătơmăth ăxƣăHƠăTiên.

rác l ă thiênă c aă th ă xƣ HƠă Tiên,ă n
nhơnăgơyăôănhi mămôiătr
mùiăhôi,ătanhăđ nămôiătr
-

khuăv cănƠyăcó bƣiă

că r ă rácă ch yă vƠoă đ mă lƠă m tă trongă nh ngă nguyênă

ng.ă NgoƠiăra,ăch ăh iăs nă ăc ngăHƠăTiênălƠăngu năphátătánă
ngăkhôngăkhíăc aăđ m.

PhíaăTơyă B căđ mă giápăt nhăKampot,ăCampuchia. Khuă v cănƠyăch ă y uălƠăcanhătácă
16


nôngănghi p.
c đi m đ a hình

2.3.

TheoăCôngă

căRamsar,ă đ tăng păn

bùnăho căvùngăn
đ ngăhayăn

călƠănh ngăvùngăđ măl y,ăsìnhăl y,ăvùngăthană

cădùălƠăt ănhiênăhayănhơnăt o,ăth

căch y,ăn

căng t,ăn

căl ăhayăn

ngă xuyênăhayăt măth i,ăv iăn

căm n,ăbaoăg măc ăcácăvùngăn

că

căbi nă

cóăđ ăsơuăkhôngăquáă6ămétăkhiăthu ătri uăth p [4].
tăng păn
ng păn

căđ

căphơnăthƠnhăđ tăng păn

c venăbi n lƠăvùngăng păn

căvenăbi năvƠ đ tăng păn

căm n,ăn

căn iăđ a.

tă

căl ăvenăbi n,ăvenăđ oăcóăđ ăsơuăkhôngă

quáă6ămétăkhiăthu ătri uăth păg m: Vùngănuôiătr ngăthu ăs n; Bƣiăcát,ăs i,ăcu i; Ru ngă
mu i; Bƣiăbùn,ăl yăng pătri u;
h

măphá; C aăsông;

ngăb ngăvenăbi n,ăvenăsôngăcóă nhă

ngăc aăthu ătri u; R ngăng păm n; Th măth căv t; Qu năth ăsanăhô.
tăng păn

cơyăng păn

căn iăđ a lƠăvùngăng păn

căng t,ăn

căkhác; Sông,ăsu i,ăkênhăr ch,ăm

căphènăg m: Vùngăđ tălúaăn

ng,ăm tăn

căchuyênădùng,ăthácăn

c,ă
c;

h ,ăao; đ m; r ngătrƠm; bƣiăbùn,ăl y; hang,ăđ ngăng m [2].
măpháăt nhiênălƠălo iăhìnhăthu v c r tăđ c s c c aăvùngătri u ven bi n.ăTheoăđ nh
ngh a c a T đi năBáchăkhoaăc aăLiênăxôăc (1980),ăđ măpháălƠăm t ph n c a bi n,ăđ
táchă raă kh i bi n nh m t d ngă tíchă t nh ă đêă cát,ă r n sană hôă ch n
thôngăv i bi n qua m t ho c nhi u c a. D
c a h ch aăn
kh iăn

phíaă ngoƠiă vƠă nă

iăgócăđ lo iăhìnhăh c,ăđ măpháăcóăđ cătínhă

c ven b .ăTuyănhiên,ăgi ngănh ăvùngăc aăsông,ădoăđ cătínhăphaătr n gi a

c ng tăvƠăn

cácă loƠiă n

c

c m nănênăkhuăh thu sinh v t đ măpháăr tăphongăphú, bao g m

c ng t,ă n

c l vƠă n

c m n. C uă trúcă qu nă xƣă sinhă v tă đ mă pháă thayă đ i

theoămùaărõăr t.ăC ngălƠălo iăhìnhăh ch aănh ngăđ măpháăth

ngănôngănênăh sinh v t

đáyăr tăphátătri n.
măpháăvenăbi năđ

căhìnhăthƠnhă ănh ngăvùngăb ăcóăđ ngăl căm nh,ăđ căbi tălƠă

đ ngăl căsóng,ăv iăcácădòngăb iătíchăd căb ,ăth yătri uăvƠăsóngăgơyănênăhi năt

chuy năv tăch tătrongăkhuăv c,ătrongăquanăh ăt
chung,ăđ măpháăth

ngăd chă

ngătácăgi aăl căđ aăvƠăbi n.ăV ăhìnhătháiă

ngăcóăd ngăm tăth yăv căkéoădƠiăd căb ,ăng năcáchăv iăbi năb iăh ă

c năcátăkéoădƠi,ăm tăm tăthuănh năl
sông,ăm tăkhácăthôngăv iăkh iăn

ngăn

căsôngăt ăphíaăl căđ aăđ ăvƠoăquaăcácăc aă

căbi năquaăm tăhayănhi uăc aăv ăphíaăbi n.
17


V m tăhìnhătháiăđ a ch t,ăđ mă ôngăH lƠăắđ măphá”ăc a m t l ch tri uăthoátăn
bi năTơy,ămùaăm aăngu năn

cătrongăđ măđ

c ng tăhoáăd

ThƠnhăvƠăcácăkênhăđƠoăbaoăquanh,ămùaăkhôăm căn
h năc aăl

ngăn

i nhăh

c ra

ng c aăsôngăGiangă

c h th păvƠăch u nhăh

ng m nh

c m n t bi năđ vƠoă[17].

ôngăH lƠăn iătr ngănh t

phíaăTơyăB c c a T giácăLongăXuyênăthôngăraăv nhăTháiă

Lan t i v ng Thu nă Yênă quaă c aă Tôă Chơu.ă

m lƠă n iă t p trungă phùă saă doă sôngă Giangă

ThƠnhăđ vƠo,ăvƠăt xóiămònăvƠăr aătrôiătrongăkhuăv c.
Dòngăch yăbi năkhiătri uălênăvƠăkhiătri uăxu ngăđiăvƠoăc aăTôăChơu,ăt

ngătácăv iă

dòngăch yăsôngăGiangăThƠnhăđƣăt oănênăđ aăm oălòngăđ m t ăbaoăđ iănay.ă ôngăH ălƠă
n iădi năraăs ăgiaoăthoaăvƠăcơnăb ngăgi aăhaiăquáătrìnhăsôngăvƠăbi n.ăNh ngăthayăđ iăv ă
phíaăbi năc ngănh ăt ăcácăsông,ăr ch s ăcóătácăđ ngăđ năth ăcơnăb ngăđ ngănƠyăvƠăch că

ch năs ălƠmăchoă ôngăH ăthayăđ i [33].
aăhìnhăđ mă ôngăH ăcóăd ngălòngăch oăch aăphùăsa,ăcóăn iăr tădƠyălênăđ nă1,3 ậ
1,5m.

mă ch u tácă đ ngă c aă ch ă đ ă th yă v nă t ă nhiênă t ă dòngă ch yă c aă sôngă Giangă

ThƠnh,ăkênhăR chăGiáăậ HƠăTiênăvƠăch ăđ ănh tătri uăc aăth yătri u bi năTơy, t oănênăcácă
khuăv căcóăcácălu ngăl chăvƠăvùngăb iăl ngăkhác nhau [35].
B ng 1.1.

căđi măđ aăhìnhăkhuăv căđ mă ôngăH [35]

TT

Khu v c

R ng (m)

Sơu (m)

Ghi chú

01
02
03
04
05
06
07
08

09
10
11

C aăsôngăGiangăThƠnh
KênhăR chăGiáăậ HƠăTiên
R chăquaă păC ă t
C aăđ măthoátăraăbi năt iăC uăN i
Khuăv călòngăh ăphíaă ông
Khuăv călòngăh ăphíaăTơy
Khuăv căt ănhiênăphíaă ôngăB c
Khuădơnăc ă2ăbênă păC ă t
Khuăv cădơnăc ăphíaă ôngăNam
Khuăv cădơnăc ăphíaăTơyăNam
C năn iăkhuăv căphíaăTơyăNam

250
60
70
250

6ậ7
4ậ7
4ậ7
6ậ7
0,5 ậ 0,7
0,9 ậ 1,1
0,3 ậ (+0,3)
+(0,4 - 0,7)
+1,15

+(1,13 ậ 1,45)
0,2 ậ (+0,5)

< 600 ha
> 600 ha
< 200 ha

30 - 50

M tăđ ng
M tăđ ng
13 ha

M tănétăhìnhătháiăđ căbi tăc aăđ m ôngăH lƠăs ăxu tăhi năhaiăc năn iăkéoădƠiăd ngă
tuy năhìnhăthƠnhăt ăxaăx a,ăt oănênăkhuădơnăc ăt pătrungăc aă păC ă
18

tă(nay đ

c g iălƠă


khuă ph ă Vă ậ ph

ngă ôngă H ). Chúngă chiaă c tă đ mă thƠnhă haiă ph nă ông,ă Tơyă rõă r t,ă

gi aăhaiăc nănƠyălƠăm tăl chăn

căl n, đ ăsơu t ă-6măđ nă-7măsoăv iăm cătri uăth p,ăc ngă

kéoădƠiăd ngătuy năt ăc aăsôngăGiangăThƠnhăđ năc aăđ m [17].
2.4.

c đi m khí h u

Khuăv că ôngăH ăcóă khíăh uăđ cătr ngăc aă vùngănhi tăđ iă măgióămùa.ă Khíăh uă ă
đơyăt

ngăt ănh ăđ ngăb ngăsôngăC uăLong,ănh ngămùaăm aăx yăraăh iăs măh năvƠăk tă

thúcămu năh n, doăđóă mă

tăh n.

Nhi tă đ ă luônă mă áp.ă Nhi tă đ trungă bình n mă lƠ 27,40C,ă caoă nh tă trongă thángă 4
(290C)ăvƠăth pănh tăvƠoăthángă1 (25,60C),ăđ ă mătrungăbìnhă82%.ăCóăhaiămùaărõăr t:ămùaă
m aăt ătháng 5ăđ năthángă10ăvƠămùaăkhôăt ăthángă11ăđ năthángă4.ăL
hƠngăn mălƠ 2.089ămm.ăTrongămùaăm a,ăgióăth

ngăm aătrungăbìnhă

ngăth i t ăphíaăTơyăvƠăTơyăNam,ănh ngă

chuy năsangăphíaăB căvƠă ôngăB căvƠoămùaăkhôă[39].
2.5. Ch đ th y v n, h i v n
ôngă H ă lƠă m tă đ mă n

că c aă sôngă đ

că hìnhă thƠnhă t iă v ă tríă sôngă Giangă ThƠnhă

ch yă vƠoă vùngă bi nă Tơyă Namă (v nhă Tháiă Lan)ă gi aă núiă Ng ă H ă (phíaă Tơy)ă vƠă núiă Tôă
Chơuă(phíaăNam)ăt iăc aăTr năH uă[39].
Ch ăđ ăth yăv n,ăh iăv n c aăm tăđ măn
đ iăn
kh iăn

căgi aăđ măvƠăbi n,ăvƠoăcơnăb ngăn

căc aăsông ph ăthu căvƠoăkh ăn ngătraoă

cădi năraătrongăđ măgi aăkh iăn

căsôngăvƠă

căbi n,ăliênăquanăt iăv ătríăđ ăl năc aăc aăm ăđ măpháăraăbi năvƠăcácăc aăsôngăđ ă

vƠoăđ m. Ch ăđ ăth yăv n,ăh iăv năđ mă ôngăH ăch ăy uăch uă nhăh
ch ăđ ăth yătri uăbi năTơy,ăch ăđ ăm a,ă nhăh

ngăc aăcácăy uăt :ă

ngăc aăsông,ăr ch.

Ch đ th y tri u bi n Tây

-

Vùngă bi nă venă b ă đ m

ôngă H ă ch uă nhă h

ngă ch ă y uă b iă th yă tri uă bi nă Tơyă

Nam.ă ơyălƠ vùngăbi năcóăch ăđ ănh tătri u,ăbiênăđ ăth păsoăv iăcácăvùngăbi năkhácătrongă
n

c.ă Biênă đ ă tri uă lúcă tri uă c

ngă trungă bìnhă đ tă 1,1m,ă lúcă tri uă th pă trungă bìnhă đ tă

0,5m,ăkho ngăbi năthiênătrungăbìnhăc aăbiênăđ ăt ă0,5ăậ 1,1m,ănh ngăkhiăvƠoăn iăđ ngădoă
nh h
-

ngăc aăn

căt ăsông,ăr ch vƠăkho ngăcáchătruy nătri uănênăbiênăđ ăgi măd n.

Ch đ m a
mă ôngăH ăcóăl

ngăn

căng tăl nă vƠoămùaăm aă(t ăthángă5ă đ n thángă10)ăvƠă
19


n

căl ăvƠoămùaăkhôă(t ăthángă11ăđ n thángă4ăn măsau).ăDòngăch yăl nănh tă(75%)ăxu tă

hi năt ăthángă7ăđ n thángă11,ăt ăthángă1ăđ n thángă4 dòngăch yănh ăh nănhi u.ăL
m aătrungăbìnhăhƠngăn mălƠ 2.089 mm. L

ngă

ngăphùăsaăl nă(đ ădƠyăl păb iătích đáyăđ mă

t ă1,3ăđ nă1,5ăm),ăđ ăvƠoăđ măch ăy u t ăsôngăGiangăThƠnh.ă
-

nh h

ng t sông, r ch

Ch ăđ th yăv n c a đơmă ôngăHôăch uă nhăh
l

ngăn

căc aăcácăsông,ăr ch.

ngătr căti păc aăl uăl

ngă vƠăch tă

căbi tătrongămùaăl , t ăthángă7ăđ năthángă12ădòngăch yă

ch u tácăđ ng t ăcácăsông,ăr ch,ăh uănh ăkhôngăcóădòngăch yăng

c.ăCácăsông,ăkênhăl nă

trong khuăv cănh ăsôngăGiang ThƠnh,ăkênhăR chăGiáă- HƠăTiênầătr căti păhayăgiánăti pă
đ uăn iăv iăsôngăH u,ănênăngu năn

căb ăchiăph iăb iăngu năn

căt ăsôngăH u [7].

SôngăH uăcùngăv iăsôngăTi nălƠăhaiănhánhă ăphíaăh ăl uăc aăsôngăMêkông,ăch yăraă
Bi nă ông.ăCh ăđ ădòngăch yăsôngăMêkôngăchiaăthƠnhă2ămùaărõăr tălƠămùaăl ăt ăthángă6ă
đ năthángă12ăv iăl

ngădòngăch yăchi mă90%ăt ngăl

ngădòngăch yăn măvƠămùaăkhôăt ă

thángă1ăđ năthángă5.ăThángă3ăvƠ tháng 4ălƠăhaiăthángăcóădòngăch yăc nănh t.
2.6. a d ng sinh h c và các h sinh thái chính
mă ôngăH lƠăm tăh ăsinhătháiăđ tăng păn

căđ căbi t, đ

sinhătháiătrênăc năvƠăm tăm tăti păgiápăv iăbi n.ăS ăgiaoăthoaăgi aăn
vƠoăhòaăv iăn

căm năt ăbi năch yă

c ng t t ăsôngăGiangăThƠnhăcùngăcácăkênhăkhácănh ăkênhăR chăGiáăậ HƠă

Tiên,ă kênhă V nhă T , R chă Két,ă R chă Láng,ă M
t

căbaoăb căb iăcácăh ă

ngă Ơo,ă R chă

t oă ra môiă tr

ngă lỦă

ngăchoănhi uăsinhăv tăsinhăs ng.ăH ăsinhătháiăr ngăng păm nătrong đ mălƠăn iăc ătrúă

vƠămôiătr

ngăsinhăs năc aănhi uăloƠiăsinhăv tănh ătôm,ăcá, gópăph năquanătr ngăchoăvi că

duyătrìătínhăđaăd ng sinhăh căvùngăvenăbi năHƠăTiênăc ngănh ăđ măb oă năđ nhăngu năl iă
th yăs năchoăkhuăv căđ mă ôngăH ăvƠăvùngăvenăbi nălơnăc n.
Khuăh ăsinhăv t đ mă ôngăH cóăm căđ ăđaăd ngăsinhăh căkháăcao.
khuăv căkhíăh uănhi tăđ iăgióămùa,ăl

măn mătrongă

ngăm aăcao,ăcóă2ămùaăm a,ăn ngărõăr t;ămùaăm aă

trùngăv iămùaăl ,ămùaăn ngăc ngălƠămùaăkhôăh n,ăđơyălƠăđi uăki năđ ăth yăv căgiƠuădinhă
d

ngă v iă ngu nă th că nă kháă phongă phúă choă sinhă v tă phátă tri n.ă

thôngăgi aăbi năvƠăsông;ăvƠoămùaăn ngăh n đ măti pănh năn
th iăk ănƠyă n

mă c ngă cóă s ă n iă

căm năt ăbi năTơyăNam,ă

căbi năchi măl nhălòngăđ m; vƠoă mùaă m aăl ănh ngăkh iăn
20

căng tăt ă


sôngăGiangăThƠnhăvƠăvùngăT ăgiácăLongăXuyênă mangătheoăl
đ măvƠăchiăph iătoƠnăb ăch tăl

ngăn

ngăphùăsaăl năch yăvƠoă

cătrongăđ m;ăt oăraăs ăgiaoăthoaăchoăkhuăh ăsinhă

v tă ă đơy,ă doă đóă vƠoă mùaă m aă v nă th yă s ă cóă m tă c aă nh ngă loƠiă cóă ngu nă g că bi n;ă
ho cătrongămùaăkhôăv năcóăloƠiăngu năg căn
di năc aăcácăloƠiăn

căng tăsinhăs ng,ăngoƠiăraăcònăcóăs ăhi nă

căl .ăCácăy uăt ătrênăđƣătácăđ ngăđ nămôiătr

đ m;ă quaă k tă qu c aă cácă nghiênă c uă choă th yă cóă s ă khácă bi tă t

ngăvƠăh ăsinhăthái c aă
ngă đ iă l nă v ă thƠnhă

ph năloƠi, ch ăs ăđaăd ngăsinhăv tătrongăhai mùaăm aăn ng.ă i uănƠy ph năánhăđi uăki nă
sinhătháiăc aăđ măkémă năđ nh vƠămangătínhăchuy năti părõăr tă[12].
Trongăm tăkhôngăgianăh p,ăg nă5 kmătheoăchi uăB căậ Nam, phơnăb ăth căv t c aă
đ măch ăy uăg mă3ăd ngăth căv tăthu c 3 h sinhătháiăkhácănhauă(1)ăvùngăB că ôngăH ă
ti păgiápăv iăsôngăGiangăThƠnhăch uă nhăh

ngăm năít, đ

căcungăc păn

xuyênăc aăsôngăt ănhiênănênă mangă đ cătínhăh ăsinhătháiă n
Trungă ôngăH ămangăđ cătínhăh ăsinhătháiăn

căng tăth

ngă

căng tănhi uăh nă(2)ăvùngă

căl , th căv tăphơnăb ch ăy uălƠăcơyăn

că

l ă(3)ăvùngăNamă ôngăH ăti păgiápăv iăvùngăbi năTơyăNamănênăh ăsinhătháiămangătínhă
ng pă m nănhi uăh n.ă Ranhăgi iăc aă 3ăh ăsinhătháiănƠyăkhôngărõă r tăvƠăch uă nhăh
c aăbi năđ iăkhíăh uăvƠăn
khiăc

ngătri uăn

mùaă m aă n

căbi nădơng.ă

măch uă nhăh

ngă

ngăc aă2ămùaărõăr t,ămùaăkhôă

căbi năxơmănh păsơuăvƠoăn iăđ aăthìătoƠnăđ măđ uăb ănhi măm n,ăvƠoă

căl ăđ ă v ă cácă sôngă r ch vƠăch yă vƠoăđ mănênă toƠnăđ măch uă nhăh

ng t, tr ăvùngăti păgiápăv iăbi năch uă nhăh

ngă

ng l [19].

R ngăng păm n t pătrungă ăphíaă ôngăB căc aăđ măv iădi nătíchăg nă400ha.ăTh c v t
r ng ng p m n đ mă ôngăH r tăđaăd ng, t nh ngăcơyăr ngăthíchănghiăv iăđ m n cao
nh ăm m,ăđ

c đ năloƠiăcơyăthíchănghiăv iăđ m nătrungăbìnhănh ăd aăn

th pă nh ă cơyă b n chua [31]. Trongă đó,ă d aă n
nh ngăch tăl

căvƠăđ m n

c chi m di nă tíchă l n nh t 327,1 ha,

ngăr ngăthu călo iătrungăbìnhăvìăđƣăb ăc ădơnăkhaiăthác,ăl năchi m.

B ng 1.2. Di nătíchăd aăn

c trong h sinhătháiăng păn

căđ mă ôngăH [29]

Khu v c

Di n tích (ha) T l (%)

ngă Ơo

8,5

2,6

2 SôngăGiangăThƠnh

30,0

9,2

TT
1 KênhăM

21


Khu v c

TT

Di n tích (ha) T l (%)

3 R chăKét
4 Khuăph ăV - ph

ngă ôngăH

5 KênhăR chăGiáăậ HƠăTiên
6 Ph

ngăTôăChơu
T ng c ng

181,2

55,4

61,2

18,7

7,2

2,2

39,0

11,9

327,1

100

B ng 1.3a: H ăth căv t đaăd ng đ mă ôngăH ă[34]
TT

01
02
03
04
05
06
07
08
09
10

11
12
13
14
15
16

TểN KHOA H C
TểN VI T NAM
Các loƠi ng p m n ch y u (True mangrove species)
Acanthaceae
H Ọ rô
Acanthus ebracteatus Vahl.
Ọărôătr ng
Acanthus ilicifolius L.
Ọărô
Aizoaceae
H Rau đ ng đ t
Sesuvium portulacastrum L.
Samăbi n
Arecaceae
H Cau d a
Nypa fruticans Wurmb.
D aăn c,ăD aălá
Phoenix paludosa Roxb.
ChƠălƠăbi n
Avicenniaceae
H M m
Avicennia alba Bl.
M mătr ng

Avicennia officinalis L.
M măđen
Avicennia marina Vierh. Var. Rumphiana Bakhuiz M măqu n
Bignoniaceae
H inh
Dolichandrone spathacea (L. f.) K. Schum.
Quaoăn c
Combretaceae
H BƠng
Lumnitzera littorea (Jack) Voigt
Cócăđ
Lumnitzera racemosa Willd.
CócăvƠng,ăCócătr ng
Euphorbiaceae
H Ba m nh v
Excoecaria agallocha L.
Giá
Meliaceae
H Xoan
Xylocarpus granatum Koen.
Xuă i
Xylocarpus moluccensis (Lam.) Roem.
Xu sung
Myrsinaceae
H
n nem
Aegyceras corniculatum (L.) Blanco
Sú
Aegyceras floridum R. & Sch.
Sú

22


TT
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32

33
34
35
36
37
38
39

TểN KHOA H C

TểN VI T NAM
Pteridaceae
H ráng
Acrostichum aureum L.
Rángăđ i
Rhizophoraceae
H
c
Bruguiera cylindrica (L.) Blume
V tătr ,ăV tăkhang
Bruguiera gymnorrhiza (L.) Lamk.
V tădù,ăV tăr ăl i
Bruguiera parviflora (Roxb.) W. & Arn. ex Griff. V tătách
Bruguiera sexangula (Lour.) Poir. in Lamk.
V tăđen
Ceriops decandra (Griff.) Ding Hou
DƠăquánh,ăDƠăđen
Ceriops tagal (Perr) C.B. Rob.
DƠăvôi,ăDƠăđ
Kandelia candel (L.) Druce
Trang
Rhizophora apiculata Bl.
căđôi
Rhizophora mucronata Poir. in Lamk.
ng,ă
căxanh
Rhizophora stylosa Griff.
căch ng,ă
căvòi

Rubiaceae
H CƠ phê
Scyphiphora hydrophyllacea Gaertn. f.
Côi
Sonneraticeae
H B n
Sonneratia alba Bl. J. E. Smith
B nătr ng
Sonneratia caseolaris (L.) Engler.
B năchua
Sonneratia ovata Bak.
B nă i
Sterculiaceae
H Trơm
Heritiera littoralis Dryand
Cuiăbi n
M t s loƠi tham gia r ng ng p m n (Mangrove associate species)
Annonaceae
H Na
Annona glabra L.
Bìnhăbát
Asclepiadaceae
H Thiên lý
Finlaysonia obovata Wall.
Dơyăm
Gymnanthera nitida R. Br.
L aăhùng,ăThiênălỦăd i
Asteraceae
H Cúc
Pluchea indica (L.) Lees.

L c,ăCúcăt n
Wedelia biflora (L.) DC.
S năcúcăhaiăhoa
Caesalpiniaceae
H Vang
Intsia bijuga (Colebr.) O. Ktze
Gõăbi n,ăGõăn c
Convolvulaceae
H Bìm bìm
Ipomoea pes-caprae (L.) Sw. subsp. brasiliense
Mu ngăbi n
(L.) Ooststr.
23


TểN KHOA H C

TT
40
41
42
43
44
45
46
47
48

Fabaceae
Canavalia cathartica Du Petit-Thouars

Derris trifoliata Lour.
Flagellariaceae
Flagellaria indica L.
Malvaceae
Hibiscus tiliaceus L.
Thespesia populnea (L.) Soland. ex. Correa
Rubiaceae
Psychotria serpens L.
Salvadoraceae
Azima sarmentosa (Bl.) Benth. & Hook.
Verbenaceae
Clerodendrum inerme (L.) Gaertn.
Premna serratifolia L.

TểN VI T NAM
H
u
uăc ăbi n
Cócăkèn
H Mơy n c
Mơyăn c
H Bông
Traăb p
Traălơmăv
H CƠ phê
Lìmăkìm
H Gai me
Chùmălé
H C roi ng a
Ng căn ăbi n

Cách,ăV ngăcách

Khuă h ă cáă đ mă ôngă H ă r tă phongă phúă vƠă đaă d ng, cóă ngu nă g că t ă 2ă lu ng: cáă
n

căm nădiăc ăvƠoăđ măt ăbi năTơyăNamătrongăgiaiăđo nămùaăkhôăvƠ cáăn

căng tăt ă

sôngăMêkôngătrongă mùaăm a.ă ăc aăraăđ mă ôngăH ăvƠăcácăc aă kênhăthoátăl ăcóăcác
nhómăcáăn

căm n,ăng tătùyăthu căs ăthayăđ iăđ ăm nătheoămùaătrongăn m. Khuăh ăth yă

s năcóă96ăloƠiăcáăthu că50ăh ,ătrongăđóăcóă3ăloƠiăcáăs ăl

ngănhi uălƠăloƠiăcáătrácăvơyăđuôiă

dƠiăchi mă17,5%,ăloƠiăcáătíaă(cáăđ ngătía)ăchi mă12%ăvƠăloƠiăcáătráoăm tătoăchi mă9,2%,
choăphépăkhaiăthácăv iăs năl

ngăcaoăquanhăn m [22].

B ng 1.3b:ăH ăđ ngăv tăđaăd ngăđ mă ôngăH ă[34]
TT
01
02
03
04
05

TểN KHOA H C
Squillidae
Squilla mantis (oratoria)
Portindae
Scylla serrata
Penaeidae
Penaeus indicus
Penaeus merguiensis
Penaeus monodon

TểN VI T NAM
Tômătích,ăTômăb ăng a
Cuaăbi n
H Tôm he
Tômăb căth ăđ ăđuôi
Tômăb căth
Tômăsú

24


TT
06
07
08
09
10
11
12

13
14
15
16
17
18
19
20
21
22

TểN KHOA H C
Xiphosura
Limulus polyphemus
Acetes sinensis
Ostreidae
Ostrea rivularis
Arcacea
Arca granosa
Corbiculidae
Cyrena sumatrensis
Veneridae
Meretrix lyrata (Sowerby)
Portamididae
Cerithidea cingulata Gmelin
Octopodidae
Octopus sp
Englaulidae
Coilia macrognathus Bleeker
Plotosidae

Plotosus anguillaris (Bloch)
Schilbeidae
Pangasius polyuranodon Bleeker
Mugilidae
Mugil cephalus Linnaeus
Centropomidae
Lates calcarifer (Bloch)
Serranidae
Epinephelus arcolatus (Forskal)
Periophthalmidae
Periophthalmus schlosseri (Pallas)
Apocrypteidae
Boleophthalmus boddarti (Pallas)
Varanidae
Varanus salvator (Laurenti, 1786)
Boidae
25

TểN VI T NAM
B

uôi ki m
uôiăki m,ăSamăbi n
Tômămoi,ăRu c
HƠuăc aăsông,ăHƠu
Sòăhuy t
V p
H Ngao
Nghêu
căleng,ă cămút

H B ch tu c
M cătua
H Cá tr ng
Cáăm ăgƠ,ăCáăm ngăgƠ
H Cá ngát
Cáăngát
H Cá tra
Cáăd a
H Cá đ i
Cáăđ iăm c
H Cá s bi n
Cáăch m
H Cá mú
Cáămúăch m
H Cá thòi lòi
Cáăthòiălòi
H Cá b ng kèo
Cáăb ngăsao
H K đƠ
K ăđƠăn c
H Tr n