Thực hành về thành ngữ diển cố(phương)

Trng THPT Trn Phỳ GV: Th Minh Phng
Tiếng việt (1tiết) Tuần 6 (21-24)
Tiết PPCT: 24 Ngày soạn: 3-10-2007

Thực hành về thành ngữ, đIển cố

A-Mục tiêu bàI học:
1-Kiến thức:
-Củng cố và nâng cao kiến thức về thành ngữ, đIển cố
-Bớc đầu lĩnh hội và sử dụng đúng thành ngữ, đIển cố
2-Kĩ năng
-Phân tích đợc giá trị biểu hiện của thành ng, đIển cố
3- TháI độ
Hợp tác làmviệc tích cực
B-Phơng pháp
Thảo luận nhóm, quy nạp
C- phơng tiện
SGK,SGV,Giáo án
D-Tiến trình lên lớp
1-ổn định tổ chức
2-Kiểm tra bàI cũ:Em hãy phân tích sự sáng tạo trong sử dụng ngôn ngữ trong câu
thơ sau
3-Vào bàI mới
Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt
BT 1: Giáo viên cho hs đọc đoạn
thơ,tìm các thành ngữ đồng thời giảI
nghĩa các thành ngữ đó
-GV nhận xét củng cố
Các thành ngữ trên phối hợp với nhau và
phối hợp cả với cụm từ mang dáng dấp
thành ngữ: lặn lội thân cò,eo sèo mặt nớc

đã khắc họa rõ nét hình ảnh một ngời vợ
vất vả,tảo tần đảm đang tháo vảttong
công việc gia đình. Cách biểu hiện rất
ngắn gọn nhng nội dung thể hiện đầy đủ,
sinh động cụ thể.ĐIều đó là nhờ dùng
thành ngữ
BT2 : làm tơng tự nh bàI tập 1
HS hoạt động thảo luận
GV nhận xét
Các thành ngữ trên đều dùng hình ảnh cụ
thể và đều có tính biểu cảm: thể hiện sự
đánh giá đối với đIều đợc nối đến
I-luyện tập
BàI tập 1
-Một duyên hai nợ:ý nói một mình phảI
đảm đơng công việc gia đình để nuôI chồng
con
-Năm nắng mòi ma:vất vả cực nhọc chịu
nhiều dãI dầu ma nắng
Nếu ss thành ngữ trên với các cụm từ thông
thờng(một mình phảI nuôI cả chồng con;
làm lụng vất vả dới ma nắng)thì thấy các
thành ngữ ngắn gọn, cô đọng,cấu tạo ổn
định,hinh ảnh cụ thể sinh độngthể hiện nội
dung kháI quát có tính biểu cảm
BàI tập 2:
-đầu trâu mặt ngựabiểu hiện đợc tính chất
hung bạo,thú vật vo nhân tínhcủa bọn quan
quân đến nhà TK khi gđ nàng bị vu oan.
-Đội trời đạp đất biểu hiện đợc lối sống

và hành động tự do ngang tàng không chịu
bó buộc không chịu khuất phục bất cứ uy
quyền nào. Nó dùng để nói khí phách hảo
hán ngang tàng của Từ Hải.
BàI tập 3
Trng THPT Trn Phỳ GV: Th Minh Phng
BàI tập 3: GV GiảI thích cho học sinh
hiểu
Cả hai đIển cố trên đây đều đợc dùng để
nói về tình bạn thắm thiết keo sơn. Chữ
dùng ngắn gọn mà biểu hiện đợc tình ý
sâu xa, hàm súcĐIển cố chính là những
sự việc trớc đây, hay câu chữ trong sách
đời trớc đợc dẫn ra và sử dụng lồng ghép
vào bàI văn, lời nói để nói về những đIũu
tơng tự.Mỗi đIển cố nh một sự việc tiêu
biểu, diển hình mà khi nhắc đến là đã
chứa đựng đIều định nói.Cho nên đIển cố
có tính hgắn gọn, hàm súc thâm thúy.Tuy
nhiên muốn lĩnh hội đợc đIển cố cần phảI
có vốn sống, vốn văn hóa phong phú.
BàI tập 4,6,7 học sinh thảo luận nhóm
-Gờng kia gợi lại câu chuyện Trần Phồn
thời Hậu Hán dành riêng cho bạ là Từ Trĩ
một cáI gờng khi bạn dến chơI, khi bạn về
lại treo gờng lên
-Đàn kiaGợi lại câu chuyện Chung Tử Kì
nghe tiếng đàn của Bá Nha mà hiểu đợc ý
nghĩ của bạn. Do đó sau khi chết, Bá Nha
treo đàn không gảy nữa vì cho rằng không

có ai hiểu đợc tiếng đàn của mình
BàI tập 4:
-Ba thu Kinh Thi có câuNhất nhật bất
kiến nh tam thu hề(Một ngày không thấy
mặt nhau lâu nh ba mùa thu)Dùng đIển cố
này câu thơ trong TK muốn nói khi KT đã
tơng t TK thì một ngày không thấy mặt
nhau có cảm giác lâu nh ba năm
-Chín chữKinh Thi kể chín chữ nói về
công lao của cha mẹđối với con cáI là:sinh,
cúc, phủ, súc,trởng,dục,cố,phục,phúc. Dẫn
đIển cố nàyTK nghĩ đến công lao của cha
mẹ đối với bản thân mình, mà mình thì
sống biền biệt nơI đất khách quê ngời, cha
hề báo đáp đợc cha mẹ.
-Liễu Chơng ĐàIgợi chuyện xa của ngời
đI làm quan ở xa viết th về thăm vợ có câu
Cây liễu ở Chơng ĐàI xa xanh xanh nay
có còn không hay là tay khác đã vin bẻ mất
rồi Dẫn đIển cố này TK mờng tợng đến
cảnh KT trở lại thì nàng đã thuộc về ngời
khác mất rồi.
- Mắt xanh Nguyễn Tịch đời Tấn quý ai
thì tiếp bằng mắt xanh(lòng đen của
mắt)lhông a ai thì tiếp bằng mắt trắng(lòng
trắng của mắt) Dẫn đIển cố này TH muốn
nói với TK rằng chàng biết TK ở chốn lầu
xanh, hàng ngày phảI tiếp khách làng chơI
nhng ch hề a ai, bằng lòng với ai. Câu nói
thể hiện lòng quý trọng, đề cao phẩm giá

của nàng Kiều
BàI tập 5
a)Ma cũ bắt nạt ma mới thay bắt nạt ngời
mới
-Chân ớt chân ráo:vừa mới đến còn lạ lẫm
b)Cỡi ngựa xem hoa thay qua loa
Nhìn chung thay các thành ngữ bằng các từ
ngữ thông thờng thì có thể biểu hiện đợc
phần nghĩa cơ bản nhng mất đI sắc tháI
biểu cảm, mất đI tính hình tợng
Trng THPT Trn Phỳ GV: Th Minh Phng
II- Củng cố
*Thành ngữ là một đơn vị ngôn ngữ tơng đ-
ong với cụm từ hoặc từ .Nó là một loại từ
cố định,đã hình thành trớc có tính hình t-
ợng,tính kháI quát, tính biểu cảm
*ĐIển cố không có tính chất cố định, nó
xuất phát từ những sự kiện sự tích cụ thể
trong các văn bản trong quá khứ hoặc trong
cuộc sống đã qua để nói lên những đIều
kháI quát trong cuộc sống

4-Hớng dẫn tự học
-Nắm thành ngữ, điển cố
-Chuẩn bị bài:Chiếu cầu hiền
5-Hớng dẫn đọc thêm
Tìm đọc thành ngữ, điển cố
Rút kinh nghiệm