NGỮ VĂN 8: CÁC KIỂU CÂU PHÂN THEO MỤC ĐÍCH NÓI, HÀNH ĐỘNG NÓI

CÁC KIỂU CÂU PHÂN THEO MỤC ĐÍCH NÓI, HÀNH ĐỘNG NÓI
CÁC KIỂU CÂU PHÂN THEO MỤC ĐÍCH NÓI, HÀNH ĐỘNG NÓI
A. Lý thuyết

Các
kiểu
câu
Từ
ngữ

Câu nghi vấn

Câu cầu khiến

Câu cảm thán

Câu trần thuật

Ai, gì, nào
Sao, tại sao
Đâu, hay
Bao giờ, bao nhiêu
À, ư, hả, chứ
(có)…không
(đã)…chưa

Hãy, đừng, chớ,
đi, thôi, nào

Ôi, than ôi
Hỡi ơi, chao ơi, trời ơi

Thay
Biết bao, xiết bao
Biết chừng nào

Không có đặc
điểm của các
kiểu câu:
+ Câu nghi vấn
+ Câu cầu khiến
Câu cảm thán

Dấu
câu

Dấu chấm hỏi

Dấu chấm than,
dấu chấm

Dấu chấm than

Chức
năng

Dùng để hỏi

Dùng để:
+ Ra lệnh
+ Yêu cầu, đề
nghị

+ Khuyên bảo

Dùng để:
+ Bộc lộ trực tiếp cảm
xúc

Dấu chấm, dấu
chấm than, dấu
chấm lửng
Dùng để:
+ Kể, thông
báo, nhận định,
miêu tả.
+ Yêu cầu, đề
nghị, bộc lộ
cảm xúc.

B. Bài tập

Xác định các kiểu câu trong các câu sau đây và gạch chân dưới các từ ngữ nhận biết các

I.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

9.
10.
11.
12.

kiểu câu đó
An hỏi:
Bạn là ai ?
Bạn định làm gì vào ngày mai ?
Tại sao bạn chưa làm bài tập về nhà ?
Bao giờ bạn đi học trở lại ?
Cô giáo hỏi:
Bao nhiêu bạn có đem sách giáo khoa ?
Mẹ hỏi:
Con về rồi à ?
Bạn có bút không ?
Em đã làm vệ sinh lớp chưa ?
Bạn đừng làm vậy chứ ?
Em đừng khóc nữa !
Con hãy dọn dẹp phong đi !
Em về đi
Dương Thị Thùy Nhung

1


CÁC KIỂU CÂU PHÂN THEO MỤC ĐÍCH NÓI, HÀNH ĐỘNG NÓI
Tớ chỉ đùa thôi.
Ôi ! Khổ quá
Chao ôi ! Bọn chúng thật độc ác

Tôi thương mẹ tôi biết bao !
Bà nuông chiều tôi biết chừng nào !
Thương thay Hạc lánh đường mây
Chim bay mỏi cánh biết ngày nào ngơi
19. Tôi nói Phương : Bạn cứ vào trong nhà mình chơi.
20. Mẹ nói:
- Bố về rồi con đi dọn cơm cho bố.
13.
14.
15.
16.
17.
18.

II.

Xác định các kiểu câu được in đậm trong các đoạn hội thoại sau
1. Người khác khẽ thì thầm hỏi:
- Ai đấy nhỉ ?...Hay là người dưới quê bà cụ Tứ mới lên ?
....
– Ôi chao ! Giời đất này còn rước cái của nợ đời về. Biết có nuôi nổi nhau sống qua được các

-

thì này không ?
Hắn lấm lét bước vội mấy bước ra sân:
Sao hôm nay bà lão về muộn thế không biết !

(Trích vợ nhặt – Kim Lân)
1. “Hắn vừa đi vừa chửi. Bao giờ cũng thế, cứ rượu xong là hắn chửi. Bắt đầu hắn chửi trời. Có hề

gì? Trời có của riêng nhà nào? Rồi hắn chửi đời. Thế cũng chẳng sao: đời là tất cả nhưng chẳng
là ai. Tức mình, hắn chửi ngay tất cả làng Vũ Đại. Nhưng cả làng Vũ Đại ai cũng nhủ: “Chắc nó
trừ mình ra!”. Không ai lên tiếng cả. Tức thật! ờ! Thế này thì tức thật! Tức chết đi được mất!
Đã thế, hắn phải chửi cha đứa nào không chửi nhau với hắn. Nhưng cũng không ai ra điều. Mẹ
kiếp! Thế có phí rượu không? Thế thì có khổ hắn không? Không biết đứa chết mẹ nào lại
đẻ ra thân hắn cho hắn khổ đến nông nỗi này? A ha! Phải đấy hắn cứ thế mà chửi, hắn cứ
chửi đứa chết mẹ nào đẻ ra thân hắn, đẻ ra cái thằng Chí Phèo! Hắn nghiến răng vào mà chửi cái
đứa đã đẻ ra Chí Phèo. Nhưng mà biết đứa nào đã đẻ ra Chí Phèo? Có mà trời biết! Hắn
không biết, cả làng Vũ Đại cũng không ai biết… ”
( Trích Chí Phèo- Nam Cao)
III.

Cho biết các câu nghi vấn sau đây được dùng dưới mục đích của kiểu câu gì ? Gạch chân
dưới dấu hiệu em cho thuộc kiểu câu đó.
1. Em đừng khóc chứ ?
2. Lớp trưởng gắt:
- Cả lớp bao nhiêu bạn muốn về hả ?
3. Mẹ hỏi tôi đầy nghi ngờ:
- Con ăn rồi ư ?

Dương Thị Thùy Nhung

2


CÁC KIỂU CÂU PHÂN THEO MỤC ĐÍCH NÓI, HÀNH ĐỘNG NÓI

C. Đáp án

I.

-

Xác định các kiểu câu trong các câu sau đây và gạch chân dưới các từ ngữ nhận biết

các kiểu câu đó
1.
An hỏi:
Bạn là ai ?
2.
Bạn định làm gì vào ngày mai ?
3.
Tại sao bạn chưa làm bài tập về nhà ?
4.
Bao giờ bạn đi học trở lại ?
5.
Cô giáo hỏi:
Bao nhiêu bạn có đem sách giáo khoa ?
6.
Mẹ hỏi:
Con về rồi à ?
7.
Bạn có bút không ?
8.
Em đã làm vệ sinh lớp chưa ?
9.
Bạn đừng làm vậy chứ ?
10.
Em đừng khóc nữa !
11.

Con hãy dọn dẹp phong đi !
12.
Em về đi
13.
Tớ chỉ đùa thôi.
14.
Ôi ! Khổ quá
15.
Chao ôi ! Bọn chúng thật độc ác
16.
Tôi thương mẹ tôi biết bao !
17.
Bà nuông chiều tôi biết chừng nào !
18.
Thương thay Hạc lánh đường mây
Chim bay mỏi cánh biết ngày nào ngơi
19.
Tôi nói Phương : Bạn cứ vào trong nhà mình chơi.
20.
Mẹ nói:
Bố về rồi con đi dọn cơm cho bố.
Đáp án:
Câu 1 đến câu 9: Câu nghi vấn
Câu 10 đến câu 13: Câu cầu khiến
Câu 14 đến câu 18: Câu cảm thán
Còn lại: Câu trần thuật
II.
Xác định các kiểu câu được in đậm trong các đoạn hội thoại và đoạn văn sau
1.
Người khác khẽ thì thầm hỏi:

- Ai đấy nhỉ ?...Hay là người dưới quê bà cụ Tứ mới lên ?
....
– Ôi chao ! Giời đất này còn rước cái của nợ đời về. Biết có nuôi nổi nhau sống qua được các
thì này không ?
Hắn lấm lét bước vội mấy bước ra sân:
Sao hôm nay bà lão về muộn thế không biết !
Dương Thị Thùy Nhung

3


CÁC KIỂU CÂU PHÂN THEO MỤC ĐÍCH NÓI, HÀNH ĐỘNG NÓI
(Trích vợ nhặt – Kim Lân)
Đáp án:
- Ai đấy nhỉ ?...Hay là người dưới quê bà cụ Tứ mới lên ?: Câu nghi vấn
– Ôi chao ! Giời đất này còn rước cái của nợ đời về. : Câu cảm thán
2.

“Hắn vừa đi vừa chửi. Bao giờ cũng thế, cứ rượu xong là hắn chửi. Bắt đầu hắn chửi

trời. Có hề gì? Trời có của riêng nhà nào? Rồi hắn chửi đời. Thế cũng chẳng sao: đời là tất cả
nhưng chẳng là ai. Tức mình, hắn chửi ngay tất cả làng Vũ Đại. Nhưng cả làng Vũ Đại ai cũng
nhủ: “Chắc nó trừ mình ra!”. Không ai lên tiếng cả. Tức thật! ờ! Thế này thì tức thật! Tức
chết đi được mất! Đã thế, hắn phải chửi cha đứa nào không chửi nhau với hắn. Nhưng cũng
không ai ra điều. Mẹ kiếp! Thế có phí rượu không? Thế thì có khổ hắn không? Không biết
đứa chết mẹ nào lại đẻ ra thân hắn cho hắn khổ đến nông nỗi này? A ha! Phải đấy hắn cứ thế
mà chửi, hắn cứ chửi đứa chết mẹ nào đẻ ra thân hắn, đẻ ra cái thằng Chí Phèo! Hắn nghiến răng
vào mà chửi cái đứa đã đẻ ra Chí Phèo. Nhưng mà biết đứa nào đã đẻ ra Chí Phèo? Có mà
trời biết! Hắn không biết, cả làng Vũ Đại cũng không ai biết… ”
-

( Trích Chí Phèo- Nam Cao)
Đáp án:
Hắn vừa đi vừa chửi. : Câu trần thuật
Tức thật! ờ! Thế này thì tức thật! Tức chết đi được mất!: Câu cảm thán
Mẹ kiếp!: câu cảm thán
Thế có phí rượu không? Thế thì có khổ hắn không? Không biết đứa chết mẹ nào lại đẻ ra

-

thân hắn cho hắn khổ đến nông nỗi này?: Câu nghi vấn
Nhưng mà biết đứa nào đã đẻ ra Chí Phèo?: Câu nghi vấn

III.
1.

Cho biết các câu nghi vấn sau đây được dùng dưới mục đích của kiểu câu gì ? Gạch

chân dưới dấu hiệu em cho thuộc kiểu câu đó.
Em đừng khóc chứ ?
- Mục đích: câu cầu khiến.
2.
Lớp trưởng gắt:
Cả lớp bao nhiêu bạn muốn về hả ?
- Mục đích: Câu cảm thán

Dương Thị Thùy Nhung

4

CÁC KIỂU CÂU PHÂN THEO MỤC ĐÍCH NÓI, HÀNH ĐỘNG NÓI

Dương Thị Thùy Nhung

5