Quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh các trường THCS thành phố cẩm phả, tỉnh quảng ninh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

PHẠM THỊ THÚY BÌNH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ
KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH CÁC TRƯỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ, THÀNH PHỐ CẨM PHẢ, TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2016


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

PHẠM THỊ THÚY BÌNH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ
KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH CÁC TRƯỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ, THÀNH PHỐ CẨM PHẢ, TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60.14.01.14

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. ĐẶNG BÁ LÃM

HÀ NỘI - 2016

LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin trân trọng cảm
ơn Ban Giám hiệu, đội ngũ Cán bộ giảng viên Khoa Quản lý Giáo dục, Khoa
Sau đại học; quý thầy giáo, cô giáo trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc
gia đã tận tình giảng dạy, hướng dẫn, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt
quá trình học tập và nghiên cứu.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến Phó Giáo
sư, Tiến sĩ Đặng Bá Lãm - người Thầy, người hướng dẫn khoa học đã tận
tình chỉ dẫn và giúp đỡ tạo điều kiện cho tôi trong quá trình nghiên cứu, hoàn
thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo UBND, Phòng GD&ĐT thành
phố Cẩm Phả, Cán bộ quản lý và giáo viên của 17 trường THCS của thành
phố Cẩm Phả đã tận tình giúp đỡ và tạo điều kiện để tôi được theo học
khóa học cao học này cả về thời gian, vật chất, tinh thần và cho tôi những ý
kiến góp ý quý báu, những thông tin quan trọng trong quá trình tiến hành
nghiên cứu đề tài.
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, mặc dù bản
thân tôi có nhiều nỗ lực cố gắng nhưng chắc chắn luận văn không thể tránh
khỏi những thiếu sót. Kính mong được sự góp ý, chỉ dẫn của các Thầy, các
Cô và các bạn đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn.
Em xin trân trọng cảm ơn!

Hà Nội, ngày 18 tháng 11 năm 2016
Tác giả

Phạm Thị Thúy Bình

i

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BGH

Ban giám hiệu

CB

Cán bộ

CBQL

Cán bộ quản lý

CNH-HĐH

Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa

CSVC

Cơ sở vật chất

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

GV

Giáo viên

HS

Học sinh

KQHT

Kết quả học tập

KT

Kiểm tra

KTĐG

Kiểm tra - Đánh giá

NL

Năng lực

PTNL

Phát triển năng lực

QL

Quản lý

QLGD

Quản lý giáo dục

SL

Số lượng

THCS

Trung học cơ sở

THPT

Trung học phổ thông

UBND

Ủy ban nhân dân

ii


MỤC LỤC
Trang
Lời cảm ơn ................................................................................................ i
Danh mục viết tắt .........................................................................................ii
Mục lục ........................................................................................................
iii
vii
Danh mục các bảng ......................................................................................

Danh mục các sơ đồ .....................................................................................
viii
MỞ ĐẦU................................................................................................ 1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ VÀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA - ĐÁNH
GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH THEO ĐỊNH
HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CỦA HỌC SINH .........................8
1.1.Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................8
1.2. Các khái niệm liên quan đến vấn đề nghiên cứu ................................ 10
1.2.1.Quản lý................................................................................................
10
1.2.2. Quản lý giáo dục.................................................................................
13
1.2.3. Kiểm tra ................................................................................................ 13
1.2.4. Đánh giá................................................................................................ 14

1.2.5 Kiểm tra - đánh giá ..............................................................................
15
1.2.6. Kết quả học tập ...........................................................................................
16
1.2.7. Năng lực và phát triển năng lực người học .........................................
17
19
1.3. Một số vấn đề lý luận về kiểm tra - đánh giá........................................
1.3.1. Vị trí, vai trò, chức năng của kiểm tra - đánh giá trong quá trình dạy học................
19
1.3.2. Cơ sở và nguyên tắc kiểm tra - đánh giá.....................................................
22
1.3.3. Các yêu cầu sư phạm khi kiểm tra đánh giá kết quả học tập của
học sinh........................................................................................................
24

1.3.4. Các hình thức, phương pháp kiểm tra - đánh giá.........................................
25
1.3.5. Quy trình tổ chức một kỳ kiểm tra - đánh giá................................ 31
1.3.6. Đặc điểm của kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh
trung học cơ sở ................................................................................................ 33
1.3.7. Đổi mới Giáo dục và kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của
học sinh theo định hướng phát triển năng lực của học sinh...........................
35
1.4. Quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học
sinh trung học cơ sở .....................................................................................
38
iii


1.4.1. Nội dung quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập
của học sinh trung học cơ sở ........................................................................
38
1.4.2. Những yêu cầu về quản lí hoạt động kiểm tra - đánh giá theo định
hướng phát triển năng lực trong giai đoạn hiện nay đáp ứng yêu cầu đổi

41
mới giáo dục .........................................................................................................
1.4.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động kiểm tra - đánh
42
giá kết quả học tập của học sinh THCS ........................................................
45
Tiểu kết chương 1........................................................................................
Chương 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH
GIÁ VÀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ
KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG

HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ CẨM PHẢ, TỈNH QUẢNG NINH................................46
46
2.1. Đặc điểm về kinh tế -xã hội của thành phố Cẩm Phả ............................
47
2.2. Khái quát về giáo dục THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh.................
2.2.1. Quy mô giáo dục thành phố Cẩm Phả ................................................................ 47

47
2.2.2. Hệ thống trường lớp THCS thành phố Cẩm Phả ................................
2.2.3. Đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý ..................................................
49
2.2.4. Chất lượng giáo dục THCS của thành phố Cẩm Phả ........................
51
2.3. Thực trạng hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học
sinh ở các trường THCS, thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh ..................
54
2.3.1. Quy định về hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của
học sinh các trường THCS ...........................................................................
54
2.3.2. Lựa chọn các hình thức kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của
học sinh các trường THCS ...........................................................................
57
59
2.3.3. Nội dung, mục đích kiểm tra - đánh giá và mục tiêu môn học ............
2.3.4. Tác dụng của Kiểm tra - đánh giá ......................................................
60
2.3.5. Hiệu quả Kiểm tra - đánh giá thường xuyên ................................

61

2.3.6. Xây dựng ngân hàng câu hỏi cho các môn học ................................ 61
2.4. Thực trạng quản lí hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập
của học sinh ở các trường THCS thành phố Cẩm Phả ................................63

iv


2.4.1. Việc xây dựng kế hoạch kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh...............
64
2.4.2. Việc thành lập tổ chức chuyên trách về kiểm tra - đánh giá kết quả
học tập của học sinh..............................................................................................
65
2.4.3. Quy trình kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh..........................
66
2.4.4. Việc thanh tra, kiểm tra hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập ....................
68
2.4.5. Việc đầu tư cơ sở vật chất các điều kiện phục vụ, ứng dụng công
nghệ thông tin trong hoạt động kiểm tra - đánh giá ...............................................
69

69
2.5. Đánh giá chung, nguyên nhân.............................................................
2.5.1. Đánh giá chung ...........................................................................................
69
2.5.2. Nguyên nhân...............................................................................................
71

73
Tiểu kết chương 2........................................................................................
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH Ở CÁC

TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ CẨM PHẢ,
74
TỈNH QUẢNG NINH ................................................................................
74
3.1. Các nguyên tắc xây dựng biện pháp ....................................................
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học..............................................................
74
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ..............................................................
75
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ..............................................................
75
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện..............................................................
75
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và khả thi ................................................
76
3.2. Các biện pháp quản lý công tác kiểm tra - đánh giá kết quả học tập
của học sinh ở các trường THCS thành phố Cẩm Phả, Quảng Ninh. ............
76
3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức đối với công tác quản lý hoạt
động kiểm tra đánh giá kết quả học tập cho cán bộ quản lý, giáo viên,
học sinh........................................................................................................
76
3.2.2.Biện pháp 2. Xây dựng kế hoạch và quy trình kiểm tra đánh giá
cho các môn học...........................................................................................
79
3.2.3. Biện pháp 3. Đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của
học sinh theo định hướng phát triển năng lực học sinh ................................90
3.2.4.Biện pháp 4. Xây dựng đội ngũ chuyên trách cho các kỳ kiểm
tra đánh giá................................................................................................ 92
3.2.5.Biện pháp 5. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động

kiểm tra - đánh giá đối với kết quả học tập của học sinh...............................
94
v


3.2.6. Biện pháp 6:Tăng cường cơ sở vật chất trang thiết bị và các điều
kiện phục vụ hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh..............
97
3.3.Mối quan hệ giữa các biện pháp .............................................................
98
99
3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết, tính khả thi của các biện pháp ...................
3.4.1. Mục đích của khảo nghiệm

100

3.4.2. Đối tượng khảo nghiệm

100

3.4.3. Nội dung khảo nghiệm

100

3.4.4. Tiến trình khảo nghiệm

100

3.4.5. Kết quả khảo nghiệm và phân tích kết quả khảo nghiệm

101

Tiểu kết chương 3........................................................................................
105
106
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.............................................................
1. Kết luận................................................................................................ 106
2. Khuyến nghị.............................................................................................
107
109
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................
PHỤ LỤC................................................................................................ 111

vi


DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
31
Bảng 1.1. Quy trình kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS.....................
Bảng 2.1. Thông kê quy mô trường, lớp, học sinh cấp THCS.......................
48
Bảng 2.2. Thống kê cơ sở vật chất nhà trường..............................................
49
50
Bảng 2.3. Thống kê Đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên ............................
Bảng 2.4. Thông kê chất lượng giáo dục đại trà của học sinh THCS
thành phố Cẩm Phả từ năm học 2012-2013 đến năm 2015-2016 ..................
51
Bảng 2.5. Thống kê tỷ lệ tốt nghiệp THCS từ năm học 2013-2014

52
đến năm 2015-2016 .....................................................................................
Bảng 2.6: Thống kê chất lượng học sinh giỏi cấp Tỉnh khối THCS .............
52
Bảng 2.7. Thống kê chất lượng học sinh giỏi THCS cấp Thành phố ...............
53
53
Bảng 2.8. Thống kê tỷ lệ học sinh đỗ vào lớp 10 –THPT công lập ...............
Bảng 2.9. Tổng hợp kết quả thăm dò giáo viên và học sinh .........................
58
Bảng 2.10. Ý kiến của cán bộ quản lí về quản lí hoạt động tổ chức
kiểm tra - đánh giá các trường THCS thành phố Cẩm Phả............................
63
Bảng 2.11. Ý kiến của giáo viên về công tác ra đề kiểm tra - đánh
66
giá các trường THCS thành phố Cẩm Phả ....................................................
Bảng 2.12. Ý kiến của giáo viên về công tác chấm bài kiểm tra đánh giá các trường THCS thành phố Cẩm Phả............................................
67
Bảng 3.1. Kế hoạch kiểm tra đánh giá ..........................................................
80
Bảng 3.2. Hình thức kiểm tra đánh giá các môn học trong chương trình.............
83
Bảng 3.3. Các bậc nhận thức tương ứng với mỗi nội dung bài kiểm
tra 15 phút ................................................................................................ 84
Bảng 3.4. Các bậc nhận thức tương ứng với mỗi nội dung bài kiểm
tra 45 phút ................................................................................................ 85
Bảng 3.5. Số câu hỏi ứng với từng mục tiêu và điểm tương ứng cho
mỗi câu.........................................................................................................
85
Bảng 3.6. Mẫu dàn bài các bài kiểm tra........................................................

87
Bảng 3.7. Mẫu thống kê kết quả thi, kiểm tra ...............................................
89
Bảng 3.8. Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết của các biện pháp
quản lý .........................................................................................................
101
Bảng 3.9. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp quản lý ..............
102
Bảng 3.10. Tổng hợp đánh giá tính cần thiết khả thi của các biện pháp...............
103

vii


DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Trang
Biểu đồ 2.1. Thống kê kết quả thăm dò giáo viên và học sinh về hình
thức kiểm tra - đánh giá................................................................................
58
Biểu đồ 2.2. Thống kê kết quả thăm dò giáo viên và học sinh về mục
tiêu môn học và mục tiêu kiểm tra đánh giá .................................................
60

viii


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Hiện nay trong tình hình đất nước đổi mới, Việt Nam đang phấn đấu
trở thành quốc gia có nền kinh tế phát triển trong khu vực và thế giới

Đảng, Nhà nước ta thực sự quan tâm đến công tác giáo dục, coi giáo dục là
“Quốc sách”. Hơn bao giờ hết giáo dục đang chiếm một vị trí hết sức quan
trọng giáo dục vừa là mục tiêu vừa là động lực của sự phát triển được coi là
khâu đột phá đề thực hiện công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước. Luật
giáo dục năm 2005 được sửa đổi năm 2009 đã nêu rõ: “Phương pháp giáo
dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo của
học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng
phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kỹ năng vận
dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui hứng
thú học tập cho học sinh” [20].
Với quan điểm chỉ đạo của Đảng Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày
4/11/2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI chỉ rõ “Phát triển giáo dục và đào
tạo là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh
quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện
năng lực và phẩm chất người học. Học đi đôi với hành; lý luận gắn với thực
tiễn; giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội”
Mục tiêu tổng quát trong Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013
Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và
đào tạo có viết: “Xây dựng nền giáo dục mở, thực học, thực nghiệp, dạy tốt,
học tốt, quản lý tốt; có cơ cấu và phương thức giáo dục hợp lý, gắn với xây
dựng xã hội học tập; bảo đảm các điều kiện nâng cao chất lượng; chuẩn
hóa, hiện đại hoá, dân chủ hóa, xã hội hóa và hội nhập quốc tế hệ thống giáo
dục và đào tạo; giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa và bản sắc dân tộc.
Phấn đấu đến năm 2030, nền giáo dục Việt Nam đạt trình độ tiên tiến trong
khu vực” [14].
1


Đổi mới giáo dục, đào tạo nói chung và đổi mới nội dung chương trình
phương pháp dạy học, trong đó có kiểm tra - đánh giá kết quả học tập nói riêng

là vấn đề bức thiết luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm, chỉ đạo nhằm nâng
cao chất lượng dạy và học là yêu cầu cấp thiết ở trường phổ thông. Vấn đề cốt
lõi trung tâm của đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là chuyển
mạnh quá trình giá dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện
phẩm chất và năng lực người học, trong đó kiểm tra đánh giá là động lực thúc
đẩy đổi mới quá trình dạy - học và công tác quản lý giáo dục. Đổi mới kiểm tra,
đánh giá còn là một trong những biện pháp hữu hiệu để nhà trường và giáo viên
hoàn thành những mục tiêu giáo dục đào tạo thời kỳ đổi mới.
Trong quá trình dạy học, đổi mới phương pháp dạy học không thể tách
rời đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập. Đây đều là những
mặt hoạt động độc lập nhưng có mối quan hệ biện chứng, gắn bó hữu cơ với
nhau, cái này là tiền đề cho cái kia phát triển và ngược lại. Kiểm tra - đánh giá
có vai trò vô cùng quan trọng, là một biện pháp để nâng cao chất lượng dạy
học bộ môn đó là khâu mở đầu của quá trình dạy học và cũng là khâu kết thúc
của quá trình dạy học này để mở ra một quá trình dạy học khác cao hơn.
Lý luận dạy học cho thấy dạy học là một quá trình khép kín, để điều
chỉnh quá trình này một cách có hiệu quả cả người dạy và người học đều phải
tiếp thu được những thông tin ngược từ việc kiểm tra - đánh giá kết quả giảng
dạy và học tập. Việc kiểm tra - đánh giá kết quả học tập làm sáng rõ tình hình
lĩnh hội kiến thức của học sinh, sự hình thành kỹ năng, kỹ xảo, góp phần phát
huy tính tích cực, chủ động, độc lập, tự giác trong mỗi học sinh. Đồng thời
thông qua kiểm tra - đánh giá kết quả học tập, giáo viên có thể rút kinh nghiệm
quá trình dạy học của mình để từ đó có những điều chỉnh biện pháp sư phạm
hợp lý hơn.
Hiện nay việc kiểm tra - đánh giá trong dạy học ở trường phổ thông nói
chung và ở các trường Trung học cơ sở (THCS) nói riêng cho thấy: quan
niệm về kiểm tra - đánh giá của giáo viên, học sinh và xã hội cũng có nhiều
2

bất cập, kiểm tra - đánh giá còn nặng về ghi nhớ máy móc, không kiểm tra
được học sinh hiểu và vận dụng bài học, kỹ năng kiểm tra - đánh giá học sinh
chưa thực sự được giáo viên quan tâm, việc đánh giá còn nặng về hình thức,
về điểm, độ chính xác chưa cao. Chính vì vậy, việc kiểm tra - đánh giá chưa
phát huy được đúng vai trò và khả năng của nó. Để đánh giá học sinh, giáo
viên đã sử dụng phương pháp ra đề kiểm tra. Song cách ra đề kiểm tra còn
phiến diện, đơn điệu, thiếu cơ sở khoa học, kết quả đánh giá còn nhiều sai số
hệ thống chưa đánh giá được năng lực học tập của học sinh.
Mục đích chính của việc đánh giá là nâng cao chất lượng học tập của
học sinh hiện nay là để nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập, giáo viên
phải xem đánh giá là quá trình và là một phần không thể thiếu trong hoạt động
giảng dạy của mình.
Mặt khác, kiểm tra - đánh giá không còn hoạt động của riêng giáo viên
mà phải là của Hiệu trưởng các trường học. Hiệu trưởng phải làm tốt công tác
quản lý sử dụng việc kiểm tra - đánh giá thường xuyên (không chỉ thông qua
các bài kiểm tra) để hướng dẫn học sinh học tập, giáo viên giảng dạy và giám
sát, nâng cao chất lượng trường học.
Thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh có 17 trường THCS. Trong
những năm vừa qua ngành giáo dục thành phố đang thực hiện chủ trương đổi
mới căn bản toàn diện giáo dục của Đảng mà nghị quyết 29TW đã đề ra, tuy
nhiên chất lượng giảng dạy chưa thực sự xứng đáng với tiềm năng và lợi thế
của các trường của một thành phố trẻ với tiềm năng công nghiệp du lịch và
cảng biển. Một trong những nguyên nhân ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy
và học tập chưa được như mong muốn là công tác kiểm tra - đánh giá kết quả
học tập học sinh ở các trường THCS của thành phố. Từ những phân tích trên để
hoạt động dạy và học đạt hiệu quả cao trong các trường THCS, cần thiết phải
có những biện pháp quản lí hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập một
cách thiết thực, cụ thể và hiệu quả.
Đứng trước thực trạng đó, cần thiết phải nghiên cứu một cách có hệ
thống, toàn diện, chuyên sâu và đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động kiểm

3


tra - đánh giá kết quả học tập của các trường THCS trên địa bàn thành phố
Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh. Việc chọn và nghiên cứu đề tài “Quản lí hoạt
động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh các trường Trung
học cơ sở, thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh” làm đề tài luận văn thạc
sĩ là cần thiết, đáp ứng được cả yêu cầu lý luận và thực tiễn công tác giảng
dạy tại các trường THCS trên địa bàn thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh
trong tình hình hiện nay.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất được một số biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra- đánh giá
kết quả học tập của học sinh để nâng cao chất lượng quá trình dạy học tại các
trường THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh.
3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh ở các trường THCS.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh ở
các trường THCS.
4. Phạm vi nghiên cứu của đề tài
Luận văn tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lí hoạt động kiểm tra
- đánh giá kết quả học tập của học sinh ở các trường THCS thành phố Cẩm
Phả, tỉnh Quảng Ninh theo định hướng phát triển năng lực học sinh.
- Mẫu khảo sát: Khảo sát tại các trường THCS trên địa bàn thành phố
Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh do phòng Giáo dục và Đào tạo Cẩm Phả quản lý.
- Phạm vi về thời gian: lấy thời gian nghiên cứu từ năm học 2012 –
2013 đến nay.
- Cấp quản lý trọng tâm là Hiệu trưởng trường THCS, thành phố Cẩm
Phả, tỉnh Quảng ninh. Các biện pháp có thể áp dụng đến năm 2020.

5. Câu hỏi nghiên cứu
Câu hỏi được đặt ra cho nghiên cứu của chúng tôi đó là: Vai trò của
các biện pháp quản lí hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học
4


sinh như thế nào? Và cần những biện pháp đổi mới quản lý gì để nâng cao
hiệu quả hoạt động kiểm tra đánh giá ở các trường THCS Thành phố Cẩm
Phả, tỉnh Quảng Ninh theo định hướng tiếp cận năng lực học sinh?
6. Giả thuyết khoa học
Hiện trạng quản lí hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của
học sinh ở các trường THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh chưa đạt
yêu cầu. Vận dụng một cách đồng bộ các biện pháp đề xuất trong luận văn sẽ
nâng cao chất lượng kiểm tra - đánh giá trong quá trình dạy học ở các trường
THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh.
7. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục tiêu nghiên cứu trên, đề tài cần thực hiện các nhiệm vụ sau:
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về hoạt động kiểm tra - đánh giá và quản lí
hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh THCS theo định
hướng tiếp cận năng lực.
- Khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động kiểm tra - đánh giá và quản lí
hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh tại các trường
THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh.
- Đề xuất một số biện pháp cải tiến quản lí hoạt động kiểm tra - đánh
giá kết quả học tập của học sinh nhằm nâng cao chất lượng quá trình dạy học
tại các trường THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh đáp ứng yêu cầu
đổi mới giáo dục.
8. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh; các quan điểm, tư tưởng của Đảng, pháp luật của Nhà

nước ta về giáo dục và đào tạo. Ngoài ra, đề tài còn sử dụng các phương pháp
nghiên cứu cụ thể sau:
8.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu các khái niệm, phạm trù quy luật các công trình nghiên
cứu, tổng hợp tài liệu, sách báo, tạp chí, văn bản (liên quan đến lí luận của
5


quản lí hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh). Tổng hợp
phân tích các vấn đề có liên quan đến đề tài.
8.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp quan sát: Vận dụng phương pháp này vào việc tìm hiểu quản
lí hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh ở các trường THCS.
- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Xây dựng hệ thống câu hỏi điều
tra hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh. Phân tích thực
trạng hiệu quả quản lí hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học
sinh ở một số trường THCS.
- Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn các Hiệu trưởng, Phó hiệu
trưởng, giáo viên các trường... về thực trạng quản lí hoạt động kiểm tra đánh
giá kết quả học tập của học sinh ở các trường THCS làm căn cứ đề xuất
những biện pháp quản lí hiệu quả.
- Phương pháp chuyên gia: Thông qua lãnh đạo và chuyên viên Phòng
GD&ĐT, Hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, giáo viên các trường, để xác định các
giải pháp tối ưu cho công tác quản lí hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học
tập của học sinh ở các trường THCS.
- Phương pháp xử lí số liệu bằng thống kê toán học: Phương pháp này
được sử dụng để xử lý các số liệu thu thập được từ khảo sát thực tế.
9. Những đóng góp của đề tài hay ý nghĩa khoa học
9.1. Ý nghĩa lý luận
Tổng kết lý luận về công tác quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả

học tập của học sinh hiện nay ở các trường THCS Thành phố Cẩm Phả, tỉnh
Quảng Ninh, chỉ ra những thành công và mặt hạn chế, cung cấp cơ sở khoa học
để xây dựng một số phương pháp quản lý hiệu qủa cho hoạt động này.
9.2.Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu có thể được áp dụng cho công tác đổi mới quản lý
hoạt động kiểm tra đánh giá ở các trường THCS trong tỉnh Quảng Ninh và
trong cả nước.
6


10. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ
lục, nội dung luận văn được trình bày trong 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về hoạt động kiểm tra - đánh giá và quản lí
hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh theo định hướng
tiếp cận năng lực của học sinh.
Chương 2: Thực trạng hoạt động kiểm tra - đánh giá và biện pháp quản
lí hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh ở các trường
Trung học cơ sở thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh.
Chương 3: Biện pháp quản lí nâng cao chất lượng hoạt động kiểm tra
- đánh giá kết quả học tập của học sinh ở các trường Trung học cơ sở thành
phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh.

7


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ
VÀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ
HỌC TẬP CỦA HỌC SINH THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN

NĂNG LỰC CỦA HỌC SINH
1.1.Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Có thể nói việc Kiểm tra - đánh giá được hình thành khá sớm cùng với
sự xuất hiện của xã hội loài người. Ở mỗi giai đoạn lịch sử, mỗi quốc gia có
những hình thức kiểm tra - đánh giá khác nhau nhưng đều đưa ra những quy
định chuẩn, phù hợp với yêu cầu của xã hội hiện tại.
Từ xa xưa, Trung Quốc đã dùng trắc nghiệm trí tuệ để chọn thê thiếp
hoặc người hầu, sử dụng các phép thử để chọn tướng, dùng người, … Từ thời
Đông Chu liệt quốc, Tôn Tử đã đưa ra binh pháp trong đó có nêu một số thuật
chọn tướng, dùng người như: cho sắc đẹp để đánh giá tính đứng đắn, dùng vàng
bạc để thử tính thanh liêm... Trong các truyện dân gian việc kén rể, kén vợ, chọn
dâu hiền, tôi trung xảy ra phổ biến, người ta còn tổng kết thành tục ngữ, ca
dao, các câu thành ngữ.
Lịch sử khoa cử ở Việt Nam được hình thành khá sớm, các cuộc thi chọn
người tài, người có học vấn được tổ chức định kỳ. Thời nhà Lý thế kỉ thứ XI XIII thông qua các kì thi Hương để chọn Hương cống, Sinh đồ; thi Hội để chọn
Thái học sinh, Phó bảng; thi Đình để chọn Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám
hoa với 3 hình thức cơ bản là thi văn, thị võ và thi lại viên. Năm 1070 vua Lý
Thái Tông cho lập Văn Miếu, và từ đó việc học có bài bản hơn trước. Quốc Tử
Giám là trường Hoàng gia đầu tiên của Việt Nam. Khoa thi đầu tiên được tổ
chức năm 1075, đời vua Lý Thái Tông. Chế độ khoa cử thời phong kiến bắt
buộc sĩ tử phải trải qua ba kỳ thi để đạt học vị cao nhất: thi Hương, thi Hội, thi
Đình. Thi cử thời phong kiến có luật khá nghiêm ngặt, thể lệ khắt khe, sự
thưởng phạt nghiêm minh. Tuy nhiên cũng có nhiều gò bó, không phát huy hết
khả năng sáng tạo của thí sinh. Bên cạnh đó, kết quả của các kì thi này hoàn
toàn phụ thuộc vào sự nhận xét chủ quan của ban giám khảo.
8


Cách mạng tháng 8 năm 1945 thành công đã tạo ra bước ngoặt quan
trọng trong đời sống chính trị - kinh tế - xã hội của nhân dân. Cùng với sự

phát triển của đất nước, nền giáo dục xã hội chủ nghĩa cũng bắt đầu những
bước đi đầu tiên và phát triển. Vấn đề kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của
học sinh đã có nhiều biến đổi căn bản so với chế độ xã hội cũ.
Thời kỳ Pháp thuộc, nền giáo dục Việt Nam mang tính nô dịch thuộc
địa với chủ trương đào tạo một số ít người làm tay sai, còn đại đa số nhân dân
là mù chữ (chính sách ngu dân để dễ cai trị). Thời kỳ này các kỳ thi tuyển
được tổ chức rất nghiêm túc và được bảo đảm bằng pháp luật, trung tâm khảo
thí là đơn vị độc lập với Bộ Giáo dục. Công tác kiểm tra – đánh giá chất
lượng giáo dục luôn gắn liền với mục tiêu đào tạo của thực dân phong kiến.
Từ sau cách mạng Tháng 8/1945 đến nay kiểm tra - đánh giá đã có
nhiều biến đổi căn bản so với chế độ xã hội cũ. Nền giáo dục Việt Nam đã trải
qua 3 lần cải cách, với mỗi lần mục tiêu giáo dục đào tạo được điều chỉnh cho
phù hợp với tình hình đất nước. Trong nhiều năm trở lại đây, được sự quan
tâm của Đảng và Nhà nước hoạt động nghiên cứu lý luận về vấn đề này ngày
càng được nâng lên tầm cao mới, đáp ứng phần nào yêu cầu thực tiễn. Song
trong thực tế có rất nhiều nhà nghiên cứu đã chỉ ra những yêu cầu về chất
lượng thi, kiểm tra - đánh giá nhằm đáp ứng mục tiêu đào tạo con người trong
thời kỳ phát triển. Một số tài liệu nghiên cứu về kiểm tra – đánh giá của các
chuyên gia hàng đầu Việt Nam:
Dương Thiệu Tống (2005), Trắc nghiệm và đo lường thành quả học
tập, Nxb khoa học xã hội.
Đặng Bá Lãm (2003), Kiểm tra - đánh giá trong dạy - học đại học, Nxb
Giáo dục, Hà Nội.
Lâm Quang Thiệp (2003), Đo lường đánh giá trong giáo dục.
Nguyễn Công Khanh (2004), Đánh giá và đo lường trong giáo dục,
Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
Tất cả các nghiên cứu trên đã tiến hành nghiên cứu thực trạng các biện
pháp quản lí hoạt động lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của
9

học sinh phổ thông bằng những cách tiếp cận khác nhau và đã đề xuất được
một số biện pháp cần thiết, khả thi để nâng cao hiệu quả quản lý. Tuy nhiên
tuỳ theo đặc điểm, tính chất, điều kiện của từng loại trường, từng địa phương,
từng cấp quản lí thì người quản lí phải có những biện pháp quản lí riêng.
Chính vì thế tôi mạnh dạn chọn đề tài: “Quản lí hoạt động kiểm tra - đánh giá
kết quả học tập của học sinh các trường Trung học cơ sở, thành phố Cẩm
Phả, tỉnh Quảng Ninh”. Với đề tài này, tôi hy vọng sẽ góp phần nhỏ vào việc
nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập
của học sinh ở các trường THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh". Qua đó
góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập ở cấp THCS của thành phố.
Thêm vào đó hiện nay chất lượng giáo dục đang là vấn đề mang tính
thời sự được đặt ra với mỗi cơ sở giáo dục. Để nâng cao chất lượng giáo dục,
bên cạnh việc đổi mới mục tiêu, cải tiến nội dung phương pháp …nâng cao
chất lượng kiểm tra đánh giá là vô cùng cần thiết. Trong những năm gần đây
ngành Giáo dục và Đào tạo đã có nhiều cố gắng nhằm đổi mới phương pháp
dạy học, đổi mới hoạt động kiểm tra- đánh giá kết quả học tập của học sinh.
Nhưng trên thực tế cho thấy do cách kiểm tra- đánh giá vẫn còn quá nặng nề
và chưa thực sự khoa học nên đã ít nhiều ảnh hưởng đến đến cố gắng đổi mới
mục tiêu chương trình đào tạo và phương pháp dạy học. Bên cạnh đó vấn đề
dạy thêm học thêm trái quy định và bệnh thành tích trong giáo dục đã làm nảy
sinh rất nhiều hiện tượng tiêu cực trong quản lý giáo dục đang là vấn đề nhức
nhối đối với ngành ta nói riêng và toàn xã hội nói chung. Do đó việc cải tiến
hoạt động kiểm tra – đánh giá là khâu quan trọng mang tính đột phá để tạo ra
những chuyển biến cơ bản nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường.
1.2. Các khái niệm liên quan đến vấn đề nghiên cứu
1.2.1. Quản lý
Khoa học quản lý xuất hiện cùng với sự phát triển của xã hội loài người. Nó
là phạm trù tồn tại khách quan, được ra đời một cách tất yếu do nhu cầu của mọi
chế độ xã hội, mọi tổ chức, mọi Quốc gia, mọi thời đại. Lao động quản lý là một

lĩnh vực lao động trí tuệ và thực tiễn phức tạp nhất của con người nhằm điều khiển
10


lao động thúc đẩy xã hội phát triển trên tất cả các bình diện, khoa học quản lý gắn
liền với tiến trình phát triển của xã hội loài người, mang tính lịch sử, giai cấp, dân
tộc, thời đại. Quản lý là một khoa học sử dụng tri thức của nhiều môn khoa học xã
hội, đồng thời quản lý còn là một nghệ thuật đòi hỏi sự khôn khéo và tinh tế cao độ
để đạt được mục đích. Chính vì vậy người ta có thể tiếp nhận khái niệm quản lý
theo nhiều cách khác nhau. Theo C.Mác, quản lý là chức năng được sinh ra từ tính
chất xã hội hóa lao động. Nó có tầm quan trọng đặc biệt vì mọi sự phát triển của xã
hội đều thông qua quản lý. Người viết: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay
lao động chung nào tiến hành trên quy mô tương đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến
một sự chỉ đạo để điều hòa những hoạt động cá nhân và thực hiện như chức năng
chung phát sinh từ sự vận động của toàn bộ cơ thể sản xuất khác với sự vận động
của những khí quản độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm tự điều khiển lấy
mình, còn dàn nhạc thì cần phải có nhạc trưởng” [dẫn theo 7].
Ngày nay, thuật ngữ quản lý đã trở nên khá phổ biến nhưng có nhiều quan
điểm khác nhau với những góc độ khác nhau phụ thuộc vào cái nhìn chủ quan và
tính mục đích của hoạt động. Chúng ta có thể điểm qua một số khái niệm:
Theo F.W.Taylo (1856 - 1915) “Quản lý là biết được chính xác điều
mình muốn người khác làm và sau đó biết được họ làm việc đó có tốt hay
không, có rẻ nhất không” [dẫn theo 7, tr.28].
Henri Fayol (1841 - 1925) xuất phát từ các loại hình quản lý cho rằng:
“Quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các hoạt
động (chức năng) kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra” [dẫn theo 7, tr.31].
Các nhà nghiên cứu người Mỹ Harold Koontz, Cyril O’Donnell, Heinz
Weihrich trong cuốn “Những vấn đề cốt yếu trong quản lý” thì cho rằng
“Quản lý là một loại hoạt động thiết yếu nhằm đảm bảo sự phối hợp, nỗ lực
của các nhân hướng vào mục tiêu tổ chức - Đó là hình thành một môi trường

có những điều kiện tốt nhất, thời gian ít nhất, công sức bỏ ra ít nhất, sự bất
mãn cá nhân ít nhất để đạt hiệu quả cao nhất” [22].
Theo Mary Parker Follett (Mỹ): “Quản lý là nghệ thuật khiến công việc
được thực hiện thông qua người khác”, “…Trong quản lý cần chú trọng tới
11


những người lao động với toàn bộ đời sống của họ, cả yếu tố kinh tế lẫn yếu
tố tinh thần và tình cảm …” [8, tr.39].
Theo M.I.Kondakop “ Quản lý xã hội một cách khoa học không phải cái
gì khác mà chính là việc tác động một cách hợp lý đến hệ thống xã hội, việc
làm cho hệ thống đó phù hợp với quy luật vốn có của nó” [30].
Ở Việt Nam, các nhà nghiên cứu cũng có những định nghĩa khác nhau
về thuật ngữ “Quản lý” tùy theo cách tiếp cận khác nhau:
Theo tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc: “Hoạt động
quản lý là tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người
quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) - trong một tổ chức - nhằm
làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức” [7].
Thuật ngữ “quản lý” (tiếng Việt gốc Hán) lột tả được bản chất của hoạt
động này trong thực tiễn, nó bao gồm hai quá trình tích hợp vào nhau, quá
trình “quản” gồm coi sóc, giữ gìn, duy trì ở trạng thái “ổn định”, quá trình
“lý” gồm sự sửa sang, sắp xếp, đổi mới, đưa tổ chức vào thế “phát triển”. Nếu
người đứng đầu trong một tổ chức chỉ lấy việc “quản” làm chính thì tổ chức dễ
bị trì trệ, ngược lại nếu chỉ quan tâm đến “lý” thì sự phát triển của tổ chức không
bền vững. Do vậy, người quản lý phải luôn xác định và phối hợp tốt, sao cho
trong trạng thái của hệ thống mình quản lý luôn luôn ở trạng thái cân bằng động.
Như vậy, từ cách tiếp cận trên ta thấy khái niệm quản lý bao hàm một
số ý nghĩa chung: Quản lý là quá trình hoạt động lao động có mục đích để
điều khiển lao động. Có sự tương tác giữa chủ thể quản lý và khách thể quản
lý. Liên quan tới môi trường xác định.

Từ các dấu hiệu chung đó, có thể khái quát như sau: Quản lý là một
hoạt động nhằm thực hiện những tác động hướng đích của chủ thể quản lý
nhằm sử dụng có hiệu quả những tiềm năng, các cơ hội của tổ chức nhằm đạt
đến mục tiêu của tổ chức đặt ra trong một môi trường luôn luôn thay đổi.
1.2.2. Quản lý giáo dục
Quản lý giáo dục là những tác động có hệ thống, có ý thức, hợp quy luật
của chủ thể quản lý ở các cấp khác nhau lên tất cả các mắt xích của hệ thống
12


giáo dục nhằm đảm bảo cho hệ thống giáo dục vận hành bình thường và liên
tục phát triển, mở rộng cả về số lượng cũng như chất lượng. Nói cách khác:
Quản lý giáo dục là hệ thống những tác động có chủ đích, có kế hoạch, hợp
quy luật của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, học sinh, cha mẹ học sinh
và các lực lượng xã hội trong và ngoài nhà trường nhằm thực hiện có chất
lượng và hiệu quả mục tiêu giáo dục [19].
Như vậy, quản lý giáo dục là một công việc hết sức quan trọng trong lĩnh
vực giáo dục và đào tạo, nội dung của quản lý giáo dục bao gồm: Tham gia quản
lý học sinh, sinh viên, quản lý đào tạo và cơ sở vật chất, phương tiện phục cho
công tác giáo dục đào tạo, tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp và các
công tác khác ở các trường mầm non, phổ thông và dạy nghề, quản lý chuyên
môn, hành chính, nhân sự tại các Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT; làm công tác
giảng dạy khoa học quản lý giáo dục ở các cơ sở đào tạo và bồi dưỡng giáo viên,
cán bộ, nhân viên quản lý trong và ngoài ngành giáo dục; nghiên cứu khoa học
quản lý và quản lý giáo dục ở các cơ sở nghiên cứu, các cơ quan tham mưu hoạch
định chiến lược quản lý xã hội nói chung và phát triển giáo dục nói riêng.
1.2.3. Kiểm tra
Chất lượng dạy - học đang là vấn đề có tính thời sự được đặt ra đối với
mỗi cơ sở giáo dục trong thời điểm hiện nay. Để nâng cao chất lượng giáo
dục, bên cạnh việc đổi mới mục tiêu, cải tiến nội dung, phương pháp... Việc

nâng cao chất lượng kiểm tra - đánh giá là rất cần thiết.
Một số năm trở lại đây, ngành giáo dục - đào tạo có nhiều cố gắng
nhằm đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới hoạt động KTĐG kết quả học
tập của học sinh - sinh viên. Tuy nhiên, do cách thức kiểm tra còn nặng về
mục tiêu, chương trình, nội dung đào tạo và phương pháp dạy học nên hiệu
quả chất lượng giáo dục chưa cao, còn chạy theo thành tích; nhiều hiện tượng
tiêu cực trong quản lý giáo dục nảy sinh là vấn đề nhức nhối trong ngành giáo
dục và toàn xã hội. Do đó, việc cải tiến hoạt động KTĐG (ra đề, hình thức
thi...) là khâu quan trọng mang tính đột phá để tạo ra những chuyển biến cơ
bản nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường.
13


Có rất nhiều quan điểm khác nhau khi bàn về khái niệm kiểm tra:
Dưới góc độ khoa học giáo dục, khái niệm kiểm tra được hiểu như sau:
Từ điển Bách Khoa (2001) có định nghĩa thuật ngữ: “Kiểm tra là bộ
phận hợp thành của quá trình hoạt động dạy – học nhằm uốn nắn được thông
tin về trạng thái và kết quả học tập của học sinh, về những nguyên nhân cơ
bản của thực trạng đó để tìm ra những biện pháp khắc phục những lỗ hổng,
đồng thời củng cố và tiếp tục nâng cao hiệu quả hoạt động dạy – học”.
Theo tác giả Đặng Bá Lãm (2003) “Kiểm tra là quá trình xác định mục
đích, nội dung, lựa chọn phương pháp, tập hợp số liệu, bằng chứng để xác
định mức độ đạt được của người học trong quá trình học tập, rèn luyện và
phát triển” [17, tr.20].
Theo tác giả Phạm Viết Vượng: “Kiểm tra là phương pháp xem xét
thường xuyên quá trình học tập của học sinh”[28, tr.40].
Qua nghiên cứu các định nghĩa trên, dưới góc độ giáo dục học, kiểm tra
được hiểu là công việc thường xuyên để kiểm chứng hay xác định mức độ về
kiến thức, kỹ năng, thái độ mà người học đạt được sau một quá trình học tập.
1.2.4. Đánh giá

Theo định nghĩa tổng quát, đánh giá là sự hình thành nhận định, phán
đoán về đối tượng thông qua sự phân tích thông tin thu được trên cơ sở đối
chiếu với các mục tiêu, tiêu chuẩn đề ra, nhằm đề xuất các quyết định thích hợp
để cải thiện thực trạng, điều chỉnh nâng cao chất lượng hiệu quả công việc.
Đánh giá cũng có thể được hiểu là nhận định, phán đoán về việc, hiện
tượng xảy ra thông qua việc phân tích, xử lí các thông tin thu lượm được.
Theo tác giả Đặng Bá Lãm (2003): “Đánh giá là một quá trình có hệ
thống bao gồm việc thu thập, phân tích, giải tích thông tin nhằm xác định
mức độ người học đạt được các mục tiêu dạy học” [17].
Theo Nguyễn Đức Chính, thuật ngữ đánh giá được định nghĩa: “Đánh
giá là quá trình thu thập và xử lý thông tin một cách có hệ thống nhằm xác
định mục tiêu đã và đang đạt được ở mức độ nào”. Hoặc “Đánh giá là quá
trình thu thập thông tin và dữ liệu một cách hệ thống về năng lực và phẩm
14


chất của người học và sử dụng các thông tin đó đưa ra quyết định về người
dạy và người học trong tương lai” [10, tr.4].
Dưới góc độ giáo dục học,“Đánh giá là quá trình thu thập thông tin và dữ
liệu một cách có hệ thống nhằm mục đích giúp người học hoạch định chính sách
lựa chọn một phương pháp khả thi để tiến hành công việc giáo dục của mình”.
Như vậy, đánh giá trong giáo dục là sự xem xét, so sánh độ tương thích
giữa những thông tin thu nhận được về quá trình giáo dục với chuẩn mực, tiêu
chuẩn tương ứng nhằm đưa ra những quyết định về người học và việc tổ chức
quá trình dạy học. Đánh giá là sự phán xét trên cơ sở đo lường, kiểm tra bao
giờ cũng đi liền với đánh giá. Vì vậy, kiểm tra - đánh giá là một khâu không
thể thiếu của quá trình dạy - học, là biện pháp quan trọng để nâng cao chất
lượng dạy - học. Kiểm tra - đánh giá là công việc của cả giáo viên, học sinh
và các nhà quản lý giáo dục. Đánh giá có thể thực hiện bằng phương pháp
định lượng hay định tính.

1.2.5 Kiểm tra - đánh giá
Kiểm tra đánh giá có vai trò rất quan trọng không chỉ ở thời điểm cuối
cùng của mỗi giai đoạn giáo dục mà cả trong quá trình. Đánh giá ở mỗi thời
điểm cuối mỗi giai đoạn sẽ trở thành khởi điểm của mỗi giai đoạn giáo dục
tiếp theo với yêu cầu cao hơn, chất lượng mới hơn cả một quá trình giáo dục.
Kiểm tra - đánh giá là một quá trình được tiến hành có hệ thống để xác
định mức độ đạt được về trình độ nắm kiến thức kỹ năng, kỹ sảo, trình độ phát
triển tư duy sự chuyển biến thái độ của người học trong quá trình dạy học.
Kiểm tra- đánh giá là sự so sánh đối chiếu trình độ kiến thức kỹ năng
thái độ đã được hình thành ở người học với những yêu cầu xác định của mục
tiêu dạy học, mục tiêu đào tạo. Mục tiêu dạy học là cơ sở cho việc xác định nội
dung, xây dựng chương trình dạy học, lựa chọn phương pháp và hình thức tổ
chức dạy học. Đồng thời mục tiêu dạy học chi phối toàn bộ quá trình KTĐG kết
quả học tập của người học. Từ việc xác định mục đích kiểm tra- đánh giá đến lựa
chọn nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức, yêu cầu kiểm tra- đánh giá.
15