Biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh ở các trường THCS thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh

Số hóa bởi trung tâm học liệu

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
––––––––––––––––––––––––



LÊ THỊ BÍCH HUỆ



BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP
CỦA HỌC SINH Ở CÁC TRƢỜNG THCS
THÀNH PHỐ CẨM PHẢ - TỈNH QUẢNG NINH





LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Mã số: 60 14 05





THÁI NGUYÊN – 2013

Số hóa bởi trung tâm học liệu

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
––––––––––––––––––––––––



LÊ THỊ BÍCH HUỆ



BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP
CỦA HỌC SINH Ở CÁC TRƢỜNG THCS
THÀNH PHỐ CẨM PHẢ - TỈNH QUẢNG NINH

Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60 14 01 14


LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Mã số: 60 14 05

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. HOÀNG HOA CƢƠNG

THÁI NGUYÊN – 2013

Số hóa bởi trung tâm học liệu

i
LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết
quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình
nào khác.


Tác giả luận văn



Lê Thị Bích Huệ


Số hóa bởi trung tâm học liệu

ii
LỜI CẢM ƠN

Với tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc tôi xin trân trọng cảm ơn
Ban Giám hiệu, Khoa Quản lý giáo dục, Khoa Sau đại học; quý thầy giáo, cô
giáo trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã tận tình giảng dạy, hướng dẫn,
tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến Tiến sĩ

Hoàng Hoa Cương - người Thầy, người hướng dẫn khoa học đã tận tình chỉ dẫn
và giúp đỡ tạo điều kiện cho tôi trong quá trình nghiên cứu, hoàn thành luận
văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo UBND, Phòng GD&ĐT, Cán bộ
quản lý và giáo viên các trường THCS thành phố Cẩm Phả cùng bạn bè, người
thân đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi được theo học khóa học cao học này cả về thời
gian, vật chất, tinh thần và cho tôi những điều chỉ bảo quý báu, những thông tin
quan trọng trong quá trình tiến hành nghiên cứu đề tài.
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, mặc dù bản
thân tôi có nhiều nỗ lực cố gắng nhưng chắc chắn luận văn không thể tránh
khỏi những thiếu sót. Kính mong được sự góp ý, chỉ dẫn của các Thầy, các Cô
và các bạn đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn.
Em xin trân trọng cảm ơn!
Quảng Ninh, ngày 08 tháng 8 năm 2013
Tác giả


Lê Thị Bích Huệ



Số hóa bởi trung tâm học liệu

iii
MỤC LỤC
Lời cam đoan i
Lời cảm ơn ii
Mục lục iii
Danh mục các từ viết tắt iv
Danh mục các bảng v

Danh mục các sơ đồ, biểu đồ vi
MỞ ĐẦU 1
1. Lí do chọn đề tài 1
2. Mục đích nghiên cứu 3
3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu 4
4. Nhiệm vụ nghiên cứu 4
5. Giả thuyết khoa học 4
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu của đề tài 4
7. Phương pháp nghiên cứu 5
8. Cấu trúc luận văn 6
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ
VÀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC
TẬP CỦA HỌC SINH THCS 7
1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề 7
1.2. Các khái niệm liên quan đến vấn đề nghiên cứu 10
1.2.1. Quản lý 10
1.2.2. Quản lý giáo dục 12
1.2.3. Kiểm tra 13
1.2.4. Đánh giá 14

Số hóa bởi trung tâm học liệu

iv
1.2.5. Kết quả học tập 15
1.2.6. Kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh 16
1.3. Kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh THCS 18
1.3.1. Vị trí, chức năng, vai trò của kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh 18
1.3.1.1. Vị trí của kiểm tra - đánh giá kết quả học tập 18
1.3.1.2. Chức năng của kiểm tra - đánh giá kết quả học tập 19
1.3.1.3. Vai trò của kiểm tra - đánh giá kết quả học tập 21

1.3.2. Cơ sở và yêu cầu, nguyên tắc kiểm tra - đánh giá kết quả họa tập của học sinh . 22
1.3.2.1. Cơ sở đánh giá kết quả học tập của học sinh 22
1.3.2.2. Những yêu cầu, nguyên tắc khi kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của
học sinh 23
1.3.3. Các hình thức, phương pháp và quy trình kiểm tra - đánh giá kết quả học
tập của học sinh 23
1.3.3.1. Các hình thức, phương pháp kiểm tra – đánh giá 23
1.3.3.2. Quy trình tổ chức một kỳ kiểm tra – đánh giá 26
1.3.4. Đặc điểm của kiểm tra – đánh giá kết quả học tập của học sinh 27
1.3.4.1. Về mục đích, căn cứ, nguyên tắc và hình thức đánh giá 28
1.3.4.2. Chủ thể đánh giá học sinh trong trường THCS 28
1.3.4.3. Phương thức đánh giá học sinh trong trường THCS 29
1.4. Quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh trung
học cơ sở 29
1.4.1. Nội dung quản lý của các chủ thể quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá
kết quả học tập của học sinh trung học cơ sở 30
1.4.1.1. Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo 30
1.4.1.2. Đối với Hiệu trưởng các trường THCS 31
1.4.1.3. Đối với tổ chuyên môn trường THCS 34

Số hóa bởi trung tâm học liệu

v
1.4.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả
học tập của học sinh THCS 35
1.4.2.1. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, cha mẹ học sinh 35
1.4.2.2. Kỹ năng sử dụng phương pháp kiểm tra - đánh giá của giáo viên 37
1.4.2.3. Kỹ năng quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá 37
1.4.2.4. Về hệ thống sách giáo khoa, tài liệu học tập 37
1.4.2.5.Cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động kiểm tra – đánh giá 38

1.4.3. Những yêu cầu về quản lý hoạt động kiểm tra – đánh giá trong giai đoạn
hiện nay 38
Tiểu kết chương 1 39
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ VÀ
QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA – ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP
CỦA HỌC SINH Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH
PHỐ CẨM PHẢ, TỈNH QUẢNG NINH 40
2.1. Khái quát về địa lý, văn hóa - xã hội thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh 40
2.2. Thực trạng hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh ở
các trường THCS, thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh 43
2.2.1. Quy mô học sinh cấp THCS thành phố Cẩm Phả 43
2.2.2. Chất lượng kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh ở các trường
THCS, thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh từ năm 2009 đến nay 44
2.2.3.Tình hình cán bộ quản lý, giáo viên của các trường THCS thành phố Cẩm
Phả, tỉnh Quảng Ninh 48
2.2.4.Thực trạng về hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh
ở các trường THCS thành phố Cẩm Phả - Quảng Ninh 49
2.2.4.1. Quy định về hoạt động kiểm tra – đánh giá kết quả học tập của học sinh
các trường THCS 49

Số hóa bởi trung tâm học liệu

vi
2.2.4.2. Mục tiêu môn học, mục đích kiểm tra – đánh giá 54
2.2.4.3. Lựa chọn các hình thức kiểm tra – đánh giá kết quả học tập của học
sinh các trường THCS 55
2.2.4.4. Xây dựng ngân hàng câu hỏi cho các môn học 56
2.2.4.5. Kiểm tra - đánh giá thường xuyên 58
2.2.5. Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học
sinh ở các trường THCS thành phố Cẩm Phả 58

2.2.5.1. Xây dựng kế hoạch kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh. . 59
2.2.5.2. Thành lập bộ phận chuyên trách về kiểm tra - đánh giá kết quả học tập
của học sinh 61
2.2.5.3. Xây dựng quy trình kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh 62
2.2.5.4. Thanh tra, kiểm tra hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập 63
2.2.5.5. Ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động kiểm tra - đánh giá 64
2.2.5.6. Đánh giá chung và thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết
quả học tập của học sinh 64
Tiểu kết chương 2 69
Chƣơng 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA - ĐÁNH
GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG
HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ CẨM PHẢ, TỈNH QUẢNG NINH 70
3.1. Các nguyên tắc xây dựng biện pháp 70
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học 70
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn 70
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống 71
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và khả thi 71
3.2. Các biện pháp quản lý công tác kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học
sinh ở các trường THCS thành phố Cẩm Phả, Quảng Ninh 72

Số hóa bởi trung tâm học liệu

vii
3.2.1. Biện pháp 1. Tổ chức bồi dưỡng năng lực kiểm tra - đánh giá kết quả học
tập của học sinh cho giáo viên THCS thành phố Cẩm Phả 72
3.2.2. Biện pháp 2. Đổi mới và hoàn thiện quy trình kiểm tra - đánh giá kết quả
học tập của học sinh THCS thành phố Cẩm Phả 75
3.2.2.1. Xây dựng kế hoạch kiểm tra - đánh giá cho các môn học 75
3.3.2.2. Xây dựng quy trình kiểm tra - đánh giá cho các bộ môn 77
3.2.3. Biện pháp 3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kiểm tra -

đánh giá kết quả học tập của học sinh 87
3.2.4. Biện pháp 4. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị cho hoạt động
kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh 91
3.2.5. Biện pháp 5. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động kiểm tra
- đánh giá kết quả học tập của học sinh 91
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp 95
3.4. Khảo nghiệm về mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp được
đề xuất 97
Tiểu kết chương 3 98
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 102
1. Kết luận 102
2. Khuyến nghị 103
TÀI LIỆU THAM KHẢO 106
PHỤ LỤC






Số hóa bởi trung tâm học liệu

iv
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
BGH
Ban Giám hiệu
CB
Cán bộ
CBQL
Cán bộ quản lý

ĐTB
Điểm trung bình
GD&ĐT
Giáo dục và Đào tạo
GV
Giáo viên
HPCM
Hiệu phó chuyên môn
HS
Học sinh
KT
Kiểm tra
TĐKT
tx

Tổng điểm của các bài KT
tx

TĐKT
đk

Tổng điểm của các bài KT
đk

ĐTB
mhk

Điểm trung bình môn học kỳ
ĐTB
mcn

Điểm trung bình môn cả năm
ĐTBM
hkI

Điểm trung bình cộng học kỳ I
ĐTBM
hkII

Điểm trung bình cộng học kỳ II
KT
tx

Kiểm tra thường xuyên
KT
đk

Kiểm tra định kì
KT
hk

Kiểm tra học kì
Đ
Đạt yêu cầu
CĐ
Chưa đạt yêu cầu
GDTrH
Giáo dục trung học
KTĐG
Kiểm tra – đánh giá

QL
Quản lý
QLGD
Quản lý giáo dục
THCS
Trung học cơ sở
PTCS
Phổ thông cơ sở
THPT
Trung học phổ thông
MN
Mầm non
TH
Tiểu học
TP
Thành phố
MT
Mục tiêu
TNTL
Trắc nghiệm tự luận
TNKQ
Trắc nghiệm khách quan
CNTT
Công nghệ thông tin
CNH-HĐH
Công nghiệp hóa, hiện đại hóa


Số hóa bởi trung tâm học liệu

v
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Quy mô mạng lưới trường, lớp, học sinh cấp THCS thành phố Cẩm
Phả, tỉnh Quảng Ninh 43
Bảng 2.2. Tổng hợp chất lượng đại trà của các trường THCS thành phố Cẩm
Phả, tỉnh Quảng Ninh 44
Bảng 2.3. Chất lượng học sinh giỏi cấp Tỉnh khối THCS 4 năm qua 45
Bảng 2.4. Chất lượng học sinh giỏi THCS cấp Thành phố qua các năm 46
Bảng 2.5. Tổng hợp học sinh thi đỗ vào các trường THPT công lập đến
năm 2013 47
Bảng 2.6. Thống kê sự phân bổ nhân sự của các trường THCS, thành phố Cẩm
Phả, tỉnh Quảng Ninh 49
Bảng 3.1. Kế hoạch kiểm tra - đánh giá 77
Bảng 3.2. Hình thức kiểm tra - đánh giá các môn học trong chương trình 79
Bảng 3.3. Hình thức kiểm tra - đánh giá các môn Toán 80
Bảng 3.4. Các bậc nhận thức tương ứng với mỗi nội dung bài kiểm tra 15 phút 81
Bảng 3.5. Các bậc nhận thức tương ứng với mỗi nội dung bài kiểm tra 45 phút 82
Bảng 3.6. Số câu hỏi ứng với từng mục tiêu và điểm tương ứng cho mỗi câu 82
Bảng 3.7. Mẫu dàn bài các bài kiểm tra 84
Bảng 3.8. Mẫu thống kê kết quả thi, kiểm tra 87
Bảng 3.9. Tổng hợp ý kiến về mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện
pháp được đề xuất 97





Số hóa bởi trung tâm học liệu

vi

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

Sơ đồ 1.1. Các phương pháp trắc nghiệm 25
Sơ đồ 3.1. Mối quan hệ giữa các biện pháp 95
Biểu đồ 2.1. Tỉ lệ học sinh giỏi đạt giải cấp Tỉnh qua các năm 46
Biểu đồ 2.2. Tỉ lệ học sinh giỏi đạt giải cấp Thành phố qua các năm 47
Biểu đồ 2.3. Tỉ lệ học sinh thi đỗ vào các trường THPT công lập 48








Số hóa bởi trung tâm học liệu

1
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Mục tiêu giáo dục ở Việt Nam hiện nay là đào tạo con người mới xã hội
chủ nghĩa, phát triển toàn diện, phù hợp với yêu cầu, điều kiện và hoàn cảnh
của đất nước, cũng như phù hợp với sự phát triển của thời đại, hướng con người
đến chân, thiện, mỹ đồng thời tạo nên động lực cho sự phát triển kinh tế xã hội.
Để đạt được mục tiêu trên, đội ngũ giáo viên phải không ngừng đổi mới
phương pháp dạy học, kết hợp với việc quản lý tốt các hoạt động kiểm tra -
đánh giá kết quả học tập của học sinh. Luật Giáo dục năm 2005 đã cụ thể hóa:
“Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ
động sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học;
bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kỹ

năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui
hứng thú học tập cho học sinh” [17,tr17]
Đổi mới giáo dục, đào tạo nói chung và đổi mới phương pháp dạy học,
trong đó có kiểm tra - đánh giá kết quả học tập nói riêng luôn được Đảng, Nhà
nước quan tâm, chỉ đạo nhằm nâng cao chất lượng dạy và học là yêu cầu cấp
thiết ở trường phổ thông. Đổi mới phương pháp dạy học còn là một trong
những biện pháp hữu hiệu để nhà trường và giáo viên hoàn thành những mục
tiêu giáo dục đào tạo thời kỳ đổi mới.
Đổi mới phương pháp dạy học không thể tách rời đổi mới phương pháp
kiểm tra, đánh giá kết quả học tập. Đây đều là những mặt hoạt động độc lập
nhưng có mối quan hệ biện chứng, gắn bó hữu cơ với nhau, cái này là tiền đề
cho cái kia phát triển và ngược lại. Kiểm tra - đánh giá có vai trò vô cùng quan
trọng, là một biện pháp để nâng cao chất lượng dạy học bộ môn đó là khâu mở
đầu của quá trình dạy học và cũng là khâu kết thúc của quá trình dạy học này
để mở ra một quá trình dạy học khác cao hơn.

Số hóa bởi trung tâm học liệu

2
Dạy học là một quá trình khép kín, để điều chỉnh quá trình này một cách
có hiệu quả cả người dạy và người học đều phải tiếp thu được những thông tin
ngược từ việc kiểm tra - đánh giá kết quả giảng dạy và học tập. Việc kiểm tra -
đánh giá kết quả học tập làm sáng rõ tình hình lĩnh hội kiến thức của học sinh, sự
hình thành kỹ năng, kỹ xảo, góp phần phát huy tính tích cực, chủ động, độc lập,
tự giác trong mỗi học sinh. Đồng thời thông qua kiểm tra - đánh giá kết quả học
tập, giáo viên có thể rút kinh nghiệm quá trình dạy học của mình để từ đó có
những điều chỉnh biện pháp sư phạm hợp lý hơn.
Thực tiễn việc kiểm tra - đánh giá trong dạy học ở trường phổ thông nói
chung và ở các trường THCS nói riêng cho thấy: quan niệm về kiểm tra - đánh
giá của giáo viên, học sinh và xã hội cũng có nhiều bất cập, kiểm tra - đánh giá

còn nặng về ghi nhớ máy móc, không kiểm tra được học sinh hiểu và vận dụng
bài học; kỹ năng kiểm tra - đánh giá học sinh chưa thực sự được giáo viên quan
tâm; việc đánh giá còn nặng về hình thức, về điểm, độ chính xác chưa cao.
Chính vì vậy, việc kiểm tra - đánh giá chưa phát huy được đúng vai trò và khả
năng của nó. Để đánh giá học sinh, giáo viên đã sử dụng phương pháp ra đề
kiểm tra. Song cách ra đề kiểm tra còn phiến diện, đơn điệu, thiếu cơ sở khoa
học, kết quả đánh giá còn nhiều sai số hệ thống.
Kiểm tra không chỉ là để cho điểm, kiểm tra - đánh giá học sinh là hoạt
động bắt buộc và quen thuộc đối với tất cả giáo viên đứng lớp. Nhưng phần lớn
các giáo viên đều quan niệm việc ra đề kiểm tra cho học sinh đơn giản là có
điểm số ghi vào sổ điểm. Từ đó, có căn cứ để cuối học kỳ, cuối năm đánh giá
học sinh. Còn các cán bộ quản lý giáo dục thì cho rằng, đó là công việc của
giáo viên chứ không phải của hiệu trưởng.
Hiện nay, mục đích chính của việc đánh giá là nâng cao chất lượng học
tập của học sinh. Để nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập, giáo viên phải
xem đánh giá là quá trình và là một phần không thể thiếu trong hoạt động giảng
dạy của mình.

Số hóa bởi trung tâm học liệu

3
Mặt khác, kiểm tra - đánh giá không còn hoạt động của riêng giáo viên mà
phải là của hiệu trưởng các trường học. Hiệu trưởng sử dụng việc kiểm tra - đánh
giá thường xuyên (không chỉ thông qua các bài kiểm tra) để hướng dẫn học sinh
học tập, giáo viên giảng dạy và giám sát, nâng cao chất lượng trường học.
Thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh có 17 trường THCS. Trong những
năm qua giáo dục THCS thành phố Cẩm Phả đã đạt được những bước tiến đáng
kể đóng góp cho sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội đào tạo nguồn nhân lực của
địa phương. Tuy nhiên chất lượng giáo dục THCS chưa thực sự xứng đáng với
tiềm năng và lợi thế của các trường THCS trên địa bàn thành phố Cẩm Phả.

Một trong những nguyên nhân ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy và học tập
chưa được như mong muốn là công tác kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học
sinh ở các trường THCS trên địa bàn thành phố. Để hoạt động dạy và học đạt hiệu
quả cao trong các trường THCS, cần thiết phải có những biện pháp quản lí hoạt
động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập một cách thiết thực, cụ thể.
Đứng trước thực trạng đó, cần thiết phải nghiên cứu một cách có hệ
thống, toàn diện, chuyên sâu và đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động kiểm
tra - đánh giá kết quả học tập của các trường THCS trên địa bàn thành phố Cẩm
Phả, tỉnh Quảng Ninh. Việc chọn và nghiên cứu đề tài "Biện pháp quản lý hoạt
động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh ở các trường trung học
cơ sở thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh" làm đề tài luận văn thạc sĩ là cần
thiết, đáp ứng được cả yêu cầu lý luận và thực tiễn công tác quản lý tại các
trường THCS trên địa bàn thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh trong tình hình
hiện nay.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất được biện pháp quản lý nâng cao chất lượng hoạt động kiểm tra
- đánh giá kết quả học tập của học sinh nhằm nâng cao chất lượng quá trình dạy
học tại các trường THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh.

Số hóa bởi trung tâm học liệu

4
3. Khách thể, đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh ở các
trường THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học
sinh ở các trường THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để đạt được mục tiêu nghiên cứu trên, đề tài cần thực hiện các nhiệm vụ sau:
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về hoạt động kiểm tra - đánh giá và quản lý
hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập.
- Khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động kiểm tra - đánh giá và quản lý
hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh tại các trường THCS
thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh.
- Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học
tập của học sinh nhằm nâng cao chất lượng quá trình dạy học tại các trường
THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh.
5. Giả thuyết khoa học
Hiện trạng biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học
tập của học sinh ở các trường THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh
chưa đạt yêu cầu. Vận dụng một cách đồng bộ các biện pháp đề xuất trong luận
văn sẽ nâng cao chất lượng quá trình dạy học ở các trường THCS thành phố
Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh.
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu của đề tài
Luận văn tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra
- đánh giá kết quả học tập của học sinh ở các trường THCS thành phố Cẩm
Phả, tỉnh Quảng Ninh.
- Mẫu khảo sát: Khảo sát tại các trường THCS trên địa bàn thành phố
Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh.

Số hóa bởi trung tâm học liệu

5
- Phạm vi về thời gian: Thời gian nghiên cứu từ năm học 2009 – 2010
đến nay.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
Luận văn dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh; các quan điểm, tư tưởng của Đảng, pháp luật của Nhà

nước ta về giáo dục và đào tạo. Ngoài ra, đề tài còn sử dụng các phương pháp
nghiên cứu cụ thể sau:
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu các khái niệm, phạm trù quy luật các công trình nghiên cứu,
tổng hợp tài liệu, sách báo, tạp chí, văn bản (liên quan đến lí luận của quản lý
hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh). Tổng hợp phân
tích các vấn đề có liên quan đến đề tài.
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Xây dựng hệ thống câu hỏi điều
tra hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh. Phân tích thực
trạng hiệu quả quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học
sinh ở một số trường THCS.
Phương pháp quan sát: Vận dụng phương pháp này vào việc tìm hiểu quản
lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh ở các trường THCS.
Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn các cán bộ quản lý và giáo viên các
trường về thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của
học sinh ở các trường THCS làm căn cứ đề xuất những biện pháp quản lý hiệu quả.
Phương pháp chuyên gia: Thông qua lãnh đạo và chuyên viên Phòng
GD&ĐT cán bộ quản lý và giáo viên các trường, để xác định các giải pháp tối
ưu cho công tác quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học
sinh ở các trường THCS.
- Phương pháp xử lí số liệu bằng thống kê toán học: Phương pháp này
được sử dụng để xử lý các số liệu thu thập được từ khảo sát thực tế.

Số hóa bởi trung tâm học liệu

6
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục,
nội dung luận văn được trình bày trong 3 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận về hoạt động kiểm tra - đánh giá và quản lý
hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh THCS.
Chương 2: Thực trạng hoạt động kiểm tra - đánh giá và quản lý hoạt
động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh ở các trường Trung học
cơ sở thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh.
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập
của học sinh ở các trường Trung học cơ sở thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh.

Số hóa bởi trung tâm học liệu

7
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ
VÀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ
KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH THCS
1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề
Kiểm tra - đánh giá được hình thành khá sớm cùng với việc xuất hiện
của xã hội loài người. Ở mỗi giai đoạn lịch sử, mỗi quốc gia có những hình
thức kiểm tra - đánh giá khác nhau nhưng đều đưa ra những quy định chuẩn,
phù hợp với yêu cầu của xã hội hiện tại.
Từ xa xưa, Trung Quốc đã dùng trắc nghiệm trí tuệ để chọn thê thiếp hoặc
người hầu, sử dụng các phép thử để chọn tướng, dùng người, … Trong Tam Quốc
Chí, Khổng Minh đã nêu ra một số thuật chọn tướng, dùng người như cho sắc đẹp
để đánh giá tính đứng đắn, dùng vàng bạc để thử tính thanh liêm Trong các
truyện dân gian việc kén rể, kén vợ, chọn dâu hiền, tôi trung xảy ra phổ biến,
người ta còn tổng kết thành tục ngữ, ca dao, các câu thành ngữ.
Lịch sử khoa cử ở Việt Nam được hình thành khá sớm, các cuộc thi chọn
người tài, người có học vấn được tổ chức định kỳ. Thời nhà Lý thế kỉ thứ XI -
XIII thông qua các kì thi Hương để chọn tú tài, cử nhân; thi Hội để chọn Thái
học sinh, Phó bảng; thi Đình để chọn Trạng nguyên, Bản nhãn, Tham hoa với 3

hình thức cơ bản là thi văn, thị võ và thi lại viên. Năm 1070 vua Lý Thái Tông
cho lập Văn Miếu, và từ đó việc học có bài bản hơn. Người ta xem Văn Miếu
Quốc Tử Giám là trường Đại học đầu tiên của Việt Nam. Khoa thi đầu tiên
được tổ chức năm 1075, đời vua Lý Thái Tông. Chế độ khoa cử thời phong
kiến bắt buộc sĩ tử phải trải qua ba kỳ thi để đạt học vị cao nhất: thi Hương, thi
Hội, thi Đình. Thi cử thời phong kiến có luật khá nghiêm ngặt, thể lệ khắt khe,
sự thưởng phạt nghiêm minh. Tuy nhiên cũng có nhiều gò bó, không phát huy
hết khả năng sáng tạo của thí sinh. Bên cạnh đó, kết quả của các kì thi này hoàn
toàn phụ thuộc vào sự nhận xét chủ quan của ban giám khảo.

Số hóa bởi trung tâm học liệu

8
Cách mạng tháng 8 năm 1945 thành công đã tạo ra bước ngoặt quan
trọng trong đời sống chính trị - kinh tế - xã hội của nhân dân. Cùng với sự phát
triển của đất nước, nền giáo dục xã hội chủ nghĩa cũng bắt đầu những bước đi
đầu tiên và phát triển. Vấn đề kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh
đã có nhiều đổi mới căn bản so với chế độ xã hội cũ.
Thời kỳ Pháp thuộc, nền giáo dục Việt Nam mang tính nô dịch thuộc địa
với chủ trương đào tạo một số ít người làm tay sai, còn đại đa số nhân dân là
mù chữ (chính sách ngu dân để dễ cai trị). Thời kỳ này các kỳ thi tuyển được
tổ chức rất nghiêm túc và được bảo đảm bằng pháp luật, trung tâm khảo thí là
đơn vị độc lập với Bộ Giáo dục. Công tác kiểm tra - đánh giá chất lượng giáo
dục luôn gắn liền với mục tiêu đào tạo của thực dân phong kiến.
Từ sau cách mạng Tháng 8/1945 đến nay kiểm tra - đánh giá đã có nhiều
biến đổi căn bản so với chế độ xã hội cũ. Nền giáo dục Việt Nam đã trải qua 3
lần cải cách, với mỗi lần mục tiêu giáo dục đào tạo được điều chỉnh cho phù
hợp với tình hình đất nước. Trong nhiều năm trở lại đây, được sự quan tâm của
Đảng và Nhà nước hoạt động nghiên cứu lý luận về vấn đề này ngày càng được
nâng lên tầm cao mới. Song trong thực tế có rất nhiều nhà nghiên cứu đã chỉ ra

những yêu cầu về chất lượng thi, kiểm tra - đánh giá nhằm đáp ứng mục tiêu
đào tạo con người trong thời kỳ phát triển. Một số công trình nghiên cứu về
kiểm tra – đánh giá của các chuyên gia ở Việt Nam như:
* Nguyễn Đức Chính (2008), Đo lường và đánh giá trong giáo dục và
dạy học, tập bài giảng lưu hành nội bộ - khoa Sư phạm, Hà Nội.
* Trần Khánh Đức (2006), Đo lường và đánh giá trong giáo dục, tập bài
giảng lưu hành nội bộ - khoa Sư phạm, Hà Nội.
* Nguyễn Đức Chính - Đinh Thị Kim Thoa (2005), Kiểm tra - đánh giá
theo mục tiêu, tập bài giảng lưu hành nội bộ - khoa Sư phạm, Hà Nội.
* Dương Thiệu Tống (2005), Trắc nghiệm và đo lường thành quả học
tập, Nxb Khoa học xã hội.

Số hóa bởi trung tâm học liệu

9
* Nguyễn Công Khanh (2004), Đánh giá và đo lường trong giáo dục,
Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
* Đặng Bá Lãm (2003), Kiểm tra - đánh giá trong dạy - học đại học,
Nxb Giáo dục, Hà Nội.
* Lâm Quang Thiệp (2003), Đo lường đánh giá trong giáo dục.
Các công trình trên đã đề cập đến các khái niệm, các lí luận về kiểm tra -
đánh giá đo lường trong giáo dục nói chung cũng như việc kiểm tra - đánh giá
kết quả học tập của học sinh nói riêng. Ngoài các công trình trên trên còn có
nhiều công trình dưới dạng các bài báo, luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ cũng đã
đề cập đến hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh ở các cấp
học, bậc học của các vấn đề trên bằng các cách tiếp cận khác nhau. Tuy nhiên
các công trình đã nói trên chỉ mới có các cách tiếp cận khác nhau của các hoạt
động khác nhau của học sinh ớ các bậc học khác nhau, các địa phương khác
nhau. Cho đến nay chưa có công trình nghiên cứu nào nghiên cứu về "Biện
pháp quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh ở các

trường THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh". Cùng với việc đổi mới
giáo dục nói chung, với việc đổi mới giáo dục trong trường THCS nói riêng cần
có sự đổi mới mạnh mẽ hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học
sinh ở các trường THCS thành phố Cẩm Phả. Qua thực tiễn công tác giảng dạy
và quản lý tác giả luận văn nhận thấy rằng giáo dục THCS các trường THCS
thành phố Cẩm Phả mặc dù đã đạt được nhiều thành tích nhưng còn cần phải
tiếp tục đổi mới để đáp ứng yêu cầu phát triển sự nghiệp giáo dục của địa
phương. Đặc biệt cần phải đổi mới mạnh mẽ hoạt động kiểm tra - đánh giá kết
quả học tập của học sinh ở cấp THCS. Với những lí do trên chúng tôi đề xuất
lựa chọn đề tài "Biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học
tập của học sinh ở các trường THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh"
nhằm góp phần vào việc nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà các trường
THCS thành phố Cẩm Phả nói riêng và góp phần nâng cao chất lượng giáo dục
của thành phố Cẩm Phả nói chung.

Số hóa bởi trung tâm học liệu

10
Tất cả các nghiên cứu trên đã tiến hành nghiên cứu thực trạng các biện
pháp quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh THCS
bằng những cách tiếp cận khác nhau và đã đề xuất được một số biện pháp cần
thiết, khả thi để nâng cao hiệu quả quản lý. Tuy nhiên tuỳ theo đặc điểm, tính
chất, điều kiện của từng loại trường, từng địa phương, từng cấp quản lý thì
người quản lý phải có những biện pháp quản lý riêng. Chính vì thế tôi mạnh
dạn chọn đề tài: "Biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học
tập của học sinh ở các trường THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh".
Với đề tài này, tôi hy vọng sẽ góp phần nhỏ vào việc nâng cao hiệu quả công
tác quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh ở các
trường THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh". Qua đó góp phần nâng
cao chất lượng giảng dạy và học tập ở cấp THCS của thành phố Cẩm Phả.

1.2. Các khái niệm liên quan đến vấn đề nghiên cứu
1.2.1. Quản lý
Khoa học quản lý xuất hiện cùng với sự phát triển của xã hội loài người.
Nó là phạm trù tồn tại khách quan, được ra đời một cách tất yếu do nhu cầu của
mọi chế độ xã hội, mọi tổ chức, mọi Quốc gia, mọi thời đại.
Lao động quản lý là một lĩnh vực lao động trí tuệ và thực tiễn phức tạp
nhất của con người nhằm điều khiển lao động thúc đẩy xã hội phát triển trên tất
cả các bình diện, khoa học quản lý gắn liền với tiến trình phát triển của xã hội
loài người, mang tính lịch sử, giai cấp, dân tộc, thời đại. Quản lý là một khoa
học sử dụng tri thức của nhiều môn khoa học xã hội, đồng thời quản lý còn là
một nghệ thuật đòi hỏi sự khôn khéo và tinh tế cao độ để đạt được mục đích.
Chính vì vậy người ta có thể tiếp nhận khái niệm quản lý theo nhiều cách khác
nhau. Theo C.Mác, quản lý là chức năng được sinh ra từ tính chất xã hội hóa
lao động. Nó có tầm quan trọng đặc biệt vì mọi sự phát triển của xã hội đều
thông qua quản lý. Người viết: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao
động chung nào tiến hành trên quy mô tương đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến

Số hóa bởi trung tâm học liệu

11
một sự chỉ đạo để điều hòa những hoạt động cá nhân và thực hiện như chức
năng chung phát sinh từ sự vận động của toàn bộ cơ thể sản xuất khác với sự
vận động của những khí quản độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm tự điều
khiển lấy mình, còn dàn nhạc thì cần phải có nhạc trưởng”.
Ngày nay, thuật ngữ quản lý đã trở nên khá phổ biến nhưng có nhiều quan
điểm khác nhau với những góc độ khác nhau phụ thuộc vào cái nhìn chủ quan và
tính mục đích của hoạt động. Chúng ta có thể điểm qua một số khái niệm:
Theo F.W.Taylo (1856 – 1915) “Quản lý là biết được chính xác điều
mình muốn người khác làm và sau đó biết được họ làm việc đó có tốt hay
không, có rẻ nhất không”.

Henri Fayol (1841 - 1925) xuất phát từ các loại hình quản lý cho rằng:
“Quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các
hoạt động (chức năng) kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra”.
Các nhà nghiên cứu người Mỹ Harold Koontz, Cyril O’Donnell, Heinz
Weihrich trong cuốn “Những vấn đề cốt yếu của quản lý” thì cho rằng “Quản lý
là một loại hoạt động thiết yếu nhằm đảm bảo sự phối hợp, nỗ lực của các
nhân hướng vào mục tiêu tổ chức - Đó là hình thành một môi trường có những
điều kiện tốt nhất, thời gian ít nhất, công sức bỏ ra ít nhất, sự bất mãn cá nhân
ít nhất để đạt hiệu quả cao nhất”.
Theo Mary Parker Follett (Mỹ): “Quản lý là nghệ thuật khiến công việc
được thực hiện thông qua người khác”, “…Trong quản lý cần chú trọng tới
những người lao động với toàn bộ đời sống của họ, cả yếu tố kinh tế lẫn yếu tố
tinh thần và tình cảm …”.
Ở Việt Nam, các nhà nghiên cứu cũng có những định nghĩa khác nhau về
thuật ngữ “Quản lý” tùy theo cách tiếp cận khác nhau:
Từ điển tiếng Việt viết: “Quản lý là hoạt động của con người tác
động vào tập thể người khác để phối hợp điều chỉnh phân công thực hiện
mục tiêu chung.

Số hóa bởi trung tâm học liệu

12
Theo tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc: “Hoạt động
quản lý là tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người
quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) - trong một tổ chức - nhằm
làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức” [7].
Thuật ngữ “quản lý” (tiếng Việt gốc Hán) lột tả được bản chất của hoạt
động này trong thực tiễn, nó bao gồm hai quá trình tích hợp vào nhau, quá trình
“quản” gồm coi sóc, giữ gìn, duy trì ở trạng thái “ổn định”, quá trình “lý” gồm
sự sửa sang, sắp xếp, đổi mới hệ, đưa hệ vào thế “phát triển”. Nếu người đứng

đầu trong một tổ chức chỉ lấy việc “quản” làm chính thì tổ chức dễ bị trì trệ,
ngược lại nếu chỉ quan tâm đến “lý” thì sự phát triển của tổ chức không bền
vững. Do vậy, người quản lý phải luôn xác định và phối hợp tốt, sao cho trong
“quản” phải có “lý” và trong “lý” luôn phải có “quản”, làm cho trạng thái của
hệ thống mình quản lý luôn luôn ở trạng thái cân bằng động.
Như vậy, từ cách tiếp cận trên ta thấy khái niệm quản lý bao hàm một số
ý nghĩa chung:
- Quản lý là quá trình hoạt động lao động có mục đích để điều khiển
lao động.
- Có sự tương tác giữa chủ thể quản lý và khách thể quản lý.
- Liên quan tới môi trường xác định.
Từ các dấu hiệu chung đó, có thể khái quát như sau: Quản lý là một hoạt
động nhằm thực hiện những tác động hướng đích của chủ thể quản lý nhằm sử
dụng có hiệu quả những tiềm năng, các cơ hội của tổ chức nhằm đạt đến mục
tiêu của tổ chức đặt ra trong một môi trường luôn luôn thay đổi.
1.2.2. Quản lý giáo dục
Quản lý giáo dục là những tác động có hệ thống, có ý thức, hợp quy luật
của chủ thể quản lý ở các cấp khác nhau lên tất cả các mắt xích của hệ thống
giáo dục nhằm đảm bảo cho hệ thống giáo dục vận hành bình thường và liên
tục phát triển, mở rộng cả về số lượng cũng như chất lượng. Nói cách khác:

Số hóa bởi trung tâm học liệu

13
quản lý giáo dục là hệ thống những tác động có chủ đích, có kế hoạch, hợp quy
luật của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, học sinh, cha mẹ học sinh và các
lực lượng xã hội trong và ngoài nhà trường nhằm thực hiện có chất lượng và
hiệu quả mục tiêu giáo dục.
Như vậy, quản lý giáo dục là một công việc hết sức quan trọng trong lĩnh
vực giáo dục và đào tạo, nội dung của quản lý giáo dục bao gồm: Tham gia

quản lý học sinh, sinh viên, quản lý đào tạo và cơ sở vật chất, phương tiện phục
cho công tác giáo dục đào tạo, tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
và các công tác khác ở các trường mầm non, phổ thông và dạy nghề, quản lý
chuyên môn, hành chính, nhân sự tại các Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT; làm công
tác giảng dạy khoa học quản lý giáo dục ở các cơ sở đào tạo và bồi dưỡng giáo
viên, cán bộ, nhân viên quản lý trong và ngoài ngành giáo dục; nghiên cứu khoa
học quản lý và quản lý giáo dục ở các cơ sở nghiên cứu, các cơ quan tham mưu
hoạch định chiến lược quản lý xã hội nói chung và phát triển giáo dục nói riêng.
1.2.3. Kiểm tra
Chất lượng dạy - học đang là vấn đề có tính thời sự được đặt ra đối với
mỗi cơ sở giáo dục trong thời điểm hiện nay. Để nâng cao chất lượng giáo dục,
bên cạnh việc đổi mới mục tiêu, cải tiến nội dung, phương pháp Việc nâng
cao chất lượng kiểm tra - đánh giá là rất cần thiết.
Một số năm trở lại đây, ngành giáo dục – đào tạo có nhiều cố gắng nhằm
đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả
học tập của học sinh - sinh viên. Tuy nhiên, do cách thức kiểm tra còn nặng về
mục tiêu, chương trình, nội dung đào tạo và phương pháp dạy học nên hiệu quả
chất lượng giáo dục chưa cao, còn chạy theo thành tích; nhiều hiện tượng tiêu
cực trong quản lý giáo dục nảy sinh là vấn đề nhức nhối trong ngành giáo dục
và toàn xã hội. Do đó, việc cải tiến hoạt động kiểm tra - đánh giá (ra đề, hình
thức thi ) là khâu quan trọng mang tính đột phá để tạo ra những chuyển biến
cơ bản nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường.