SKKN KIỂM SOÁT cảm xúc CHO HS TIỂU học

ỦY BAN NHÂN DÂN QUẬN 8
TRƯỜNG TIỂU HỌC HOÀNG MINH ĐẠO

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Tên đề tài:
THIẾT KẾ MỘT SỐ BÀI TẬP
GIÁO DỤC KỸ NĂNG KIỂM SOÁT CẢM XÚC
CHO HỌC SINH TIỂU HỌC

NGUYỄN THỊ MAI TRINH
NĂM HỌC: 2016 – 2017


A-ĐẶT VẤN ĐỀ
Cảm xúc đóng vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần và tác động mạnh mẽ
đến hiệu quả công việc, học tập, khả năng sáng tạo của con người. Chúng ta có lúc vui,
buồn, giận dữ, sợ hãi, xấu hổ,… Khi cảm xúc xuất hiện, những hành vi thái độ phát sinh
ngay tức thì. Và dễ thấy nhất là đôi khi chúng ta lại “nóng giận mất khôn” dẫn đến đánh
mất bản thân mình.
Lứa tuổi học sinh tiểu học là lứa tuổi mà nhân cách, trí tuệ đang trong quá trình
phát triển nên thiết nghĩ, việc phát triển toàn diện nói chung mà cụ thể là bồi dưỡng và
rèn luyện cảm xúc trí tuệ nói riêng cho học sinh tiểu học là vấn đề cần được quan tâm.
Theo luật giáo dục 2005, đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri
thức, sức khỏe, thẩm mĩ và nghề nghiệp, trung thành với lí tưởng độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xa hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân,
đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc là mục tiêu giáo dục hiện nay.
Lứa tuổi học sinh tiểu học được xem là một lứa tuổi ngoan hiền, ngây thơ và trong trắng
nhất của đời người. Hoạt động học tập là hoạt động chủ đạo của các em trong thời kỳ
này. Tuy nhiên các em lại có một đời sống tình cảm hết sức đa dạng, phong phú và cơ
bản là mang tính tích cực. Việc giáo dục tình cảm kĩ năng kiểm soát cảm xúc cho các em
ở lứa tuổi này đóng một vai trò hết sức quan trọng, làm nền tảng cho những tình cảm của

các em sau này. Vì vậy các giáo viên và các bậc cha mẹ học sinh phải thật sự hiểu và có
cái nhìn đúng đắn nhất về đời sống tình cảm của các em mới có thể có được cách ứng xử
phù hợp nhất. Với mong muốn sẽ có những cở sở ban đầu hỗ trợ trong việc giáo dục cho
trẻ kĩ năng kiểm soát cảm xúc của bản thân, chúng tôi đã mạnh dạn lựa chọn đề tài:
“Thiết kế một số bài tập giáo dục kĩ năng kiểm soát cảm xúc cho học sinh tiểu học”.


B – PHẦN NỘI DUNG
I. Thực trạng
1. Thuận lợi
Hằng ngày giáo viên được gần gũi và tiếp xúc trực tiếp với các em học sinh nên
nắm bắt được tâm lý, cảm xúc của các em. Giáo viên được tham dự các chuyên đề, học
hỏi, trao đổi với đồng nghiệp về kinh nghiệm giáo dục học sinh. Đồng thời nhờ các
phương tiện thông tin hiện đại nên giáo viên dễ dàng tìm hiểu kinh nghiệm, cách xử lý
tình huống, các phương pháp giáo dục kĩ năng kiểm soát cảm xúc cho học sinh.
Học sinh được tiếp xúc với rất nhiều nguồn cảm xúc. Khi ở nhà các em được tiếp
xúc với ông bà, cha mẹ, anh chị em, họ hàng, hàng xóm… Ở trường các em được tiếp
xúc với thầy cô, bạn bè… Ngoài những nguồn cảm xúc “sống” các em còn được xem các
bộ phim, đọc các câu chuyện… có chứa đựng những nội dung tình cảm. Chính vì vậy mà
các em được có được nguồn cảm xúc rất dồi dào giúp các em hình thành nên những cảm
xúc tích cực.
2. Khó khăn
Giáo viên cần rất nhiều thời gian để đầu tư, suy nghĩ, tìm tòi, chuẩn bị tài liệu, các
đoạn phim, thiết kế bài tập cho phù hợp với đối tượng học sinh.
Giáo viên khó phối hợp với phụ huynh để cùng giáo dục các em, vì công việc phụ
huynh luôn bận rộn, ít thời gian quan tâm đến con và thật sự chưa hiểu rõ tầm quan trọng
của việc giáo dục cho các em kĩ năng này.
Phần lớn học sinh trong lớp được sống cùng ba mẹ, nhưng còn một số em thì ba
mẹ li hôn, có em mất cha… nên đời sống tình cảm của các em rất thiếu thốn, thậm chí có
em còn có dấu hiệu trầm cảm phải đi bác sĩ tâm lý. Chính điều này cũng tạo nhiều khó

khăn cho giáo viên trong việc giáo dục cũng như giảng dạy cho các em.
Hằng ngày, bên cạnh những nguồn tình cảm tích cực, các em cũng bị ảnh hưởng
từ những nguồn tình cảm không tích cực như: ba mẹ hay cãi nhau, con cháu không yêu
quý tôn trọng ông bà, hàng xóm đánh nhau, người lớn xung quanh nói tục, chửi thề; bạn
bè thường hay xích mích, ghen tị, xem những bộ phim bạo lực không mang tính giáo


dục… từ đó sẽ dần hình thành cho trẻ em những cảm xúc tiêu cực. Các em sẽ có những
biểu hiện cảm xúc tiêu cực, và kéo theo đó là các em không cố gắng kiểm soát cảm xúc
trong lúc giận dữ, buồn bực. Rồi cứ thế trẻ sẽ dễ dàng bộc phát những tình cảm tiêu cực
khi không hài lòng về việc gì. Điều này vô cùng nguy hiểm cho các em, khi các em đang
trong giai đoạn phát triển tâm lý, xây dựng nền tảng các kĩ năng cho cuộc đời mình.
II. Giải quyết vấn đề
Qua nghiên cứu, tìm tòi và kinh nghiệm của bản thân trong quá trình giảng dạy, tôi
đã rút ra được quy trình thực hiện và thiết kế hệ thống bài tập giáo dục kĩ năng kiểm soát
cảm xúc.
1. Quy trình thực hiện giảng dạy kĩ năng kiểm soát cảm xúc
Các

Mục tiêu

bước

Mô tả quá trình thực hiện

Vai trò của GV&HS
Gợi ý một số KTDH

- Kích thích HS - GV tổ chức cho HS tham - GV lập kế hoạch, tổ
tham gia vào hoạt gia hoạt động (có tính chất chức cho HS hoạt động,

động học tập một trải nghiệm).
cách tự nhiên.

đặt câu hỏi, nêu vấn đề,

- GV giúp HS xử lý/ phân …

- Giúp GV đánh giá/ loại các cảm xúc xuất hiện - HS tham gia hoạt động
xác định thực trạng trong quá trình học sinh trải nghiệm, chia sẻ, trao
1.Khám
phá

của HS trước khi tham gia hoạt động trải đổi, phản hồi, xử lý thông
giới thiệu vấn đề nghiệm.

tin, …

mới.

- Một số kĩ thuật dạy học
chính: Động não, phân
loại/ Xác định chùm vấn
đề, thảo luận, chơi trò
chơi tương tác, đặt câu
hỏi…

2.Kết

- Giới thiệu thông - GV giới thiệu mục tiêu bài - GV đóng vai trò là

nối/thực

tin, kiến thức và kĩ học và kết nối chúng với các người hướng dẫn và tổng


hành

năng mới thông qua vấn đề đã chia sẻ ở bước 1.

kết các thông điệp sau

việc tạo “cầu nối” - GV giới thiệu kiến thức và mỗi hoạt động.
liên kết giữa cái “đã kĩ năng mới.
biết”

và

- HS là người phản hồi,

“chưa - GV lần lượt tổ chức các trình bày quan điểm/ý

biết”. Cầu nối này hoạt động học tập, triển khai kiến, chia sẻ thông tin, đặt
sẽ

kết

nối

kinh theo trình tự các phần của câu hỏi/ trả lời, thảo luận,

nghiệm hiện có của cấu trúc của kĩ năng kiểm xử lý tình huống,…
HS với bài học mới. soát cảm xúc bao gồm

- Một số kĩ thuật dạy học:

1. Nhận biết cảm xúc:

Trò chơi, chia nhóm thảo

Bao gồm các hoạt động luận, đóng vai, sử dụng
hướng đến mục tiêu giúp HS phương tiện dạy học đa
nhận biết được mức độ, chức năng (chiếu phim,
nguyên nhân, biểu hiện sinh băng, đài, đĩa…)
lý và hậu quả do cảm xúc
mang lại.
2. Kiểm soát cảm xúc:
Bao gồm các hoạt động
hướng đến mục tiêu giúp HS
điều khiển cảm xúc đúng
mức độ và đúng đối tượng.
 GV đóng vai trò là
người dẫn dắt cho HS
trình bày.
3. Tổng
kết

Kết luận về bài học.

GV tổ chức cho HS tổng kết  HS nêu lên suy nghĩ,
ý nghĩa của bài học.

tổng kết lại các bài học
rút ra từ các hoạt động đã
tham gia, nêu lên ý nghĩa
thiết thực đối với chính


bản thân mình.
 Chốt lại bằng một số
câu ca dao, tục ngữ, thành
ngữ.

2. Thiết kế một số bài tập
2.1. Nhóm bài tập nhận biết cảm xúc
Mục tiêu:
Gọi đúng tên cảm xúc của bản thân
Nêu được nguyên nhân gây ra cảm xúc của bản thân và người khác
Kể được các biểu hiện sinh lí của những cảm xúc: buồn, vui, giận,…
Kể được những hậu quả có thể xảy ra khi không kiềm chế được cảm xúc
Bài tập 1. Xác định nguyên nhân cảm xúc
Liệt kê những điều khiến em có cảm xúc như hình vẽ:


Em biểu hiện …

Vì ……….
………………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………

………………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………

Quy trình thực hiện
Bước 1:
GV chọn một số gương mặt cảm xúc phổ biến mà con người thường thể hiện trong
cuộc sống (tranh vẽ ở bài tập 2) để cho HS bốc thăm.
Bước 2:
GV chia lớp thành 9 nhóm (9 tranh vẽ), yêu cầu đại diện nhóm lên bốc thăm nhận
tranh vẽ và thảo luận để nêu những nguyên nhân có thể khiến em có cảm xúc như hình vẽ
vừa nhận.
Bước 3:
Từng nhóm lên thể hiện lại trạng thái giống như tranh vẽ của nhóm vừa nhận và
liệt kê, giải thích những nguyên nhân vì sao em lại có cảm xúc như thế.


Bước 4:
GV nhận xét, đánh giá và yêu cầu HS rút ra thông điệp.
 Thông điệp: Cần phải biết kiểm soát cảm xúc của mình trước những tình
huống trong cuộc sống cho phù hợp.
Bài tập 2. Vẽ khuôn mặt có biểu hiện tương ứng với các câu thơ

Em hãy vẽ các khuôn mặt có biểu hiện tương ứng với các câu thơ sau:
Khi buồn đôi mày nhíu

Khi vui nụ cười xinh

Có những khi giật mình
Mắt tròn xoe kinh ngạc

Có những khi thút thít
Tiếng khóc nhẹ bờ môi

Quy trình thực hiện
Bước 1: GV phát cho mỗi nhóm đôi phiếu bài tập in sẵn các câu thơ.
Bước 2: GV phổ biến cách thi đua: Sau hiệu lệnh “Bắt đầu”, mỗi nhóm sẽ vẽ 4
khuôn mặt có biểu hiện cảm xúc tương ứng với mỗi câu thơ trong vòng 5 phút. Khi GV
phát lệnh “Hết giờ”, các nhóm sẽ nộp phiếu lại. Nhóm nào không nộp phiếu coi như thua.
Bước 3: GV trưng bày các phiếu đã nộp. GV và cả lớp tự đánh giá và bình chọn
phiếu nào có hình vẽ đẹp và đúng với nội dung câu thơ thì nhóm đó được thưởng kẹo.
 Thông điệp: GV chốt ý nghĩa hoạt động: mỗi người chúng ta đều có những


cảm xúc vui, buồn, ngạc nhiên, giận,… mỗi một cảm xúc chúng ta sẽ có những biểu hiện
khác nhau trên gương mặt. Vì vậy, chỉ cần quan sát gương mặt người khác, chúng ta có
thể biết được người đó có tâm trạng như thế nào để chúng ta có sự chia sẻ, cảm thông cho
nhau.
Bài tập 3. Hậu quả của sự tức giận
Quy trình thực hiện
Bước 1: Cho học sinh xem clip: Những vết đinh – Quà tặng cuộc sống
( />Bước 2: Học sinh thảo luận những câu hỏi sau:
- Cậu bé trong câu truyện là người như thế nào?

- Nếu em là bạn của cậu bé đó và thường xuyên bị bạn ấy nổi giận thì cảm giác em
thế nào?
- Các em hãy làm việc nhóm và liệt kê những hậu quả của sự tức giận.
- Chúng mình thường làm gì khi tức giận?
Bước 3: GV lấy nhiều ý kiến hs sau đó chốt ý nghĩa: Có rất nhiều thứ làm chúng
ta bực bội hay tức giận, nếu chúng ta không biết kiềm chế cơn giận sẽ gây ra nhiều hậu
quả đáng tiếc. Vì vậy, chúng ta cần phải tập kiềm chế cơn giận của mình.
Bài tập 4. Trò chơi: “Bắt mạch cảm xúc”
Cách thức tổ chức:
Bước 1:
Chia lớp thành 2 đội, giao cho mỗi đội một phiếu có ghi 5 từ chỉ cảm xúc.
Nội dung gợi ý của 2 phiếu như sau:
 Tức giận, phấn khích, ngạc nhiên, bực bội, thân mật
 Vui vẻ, sợ hãi, lo lắng, ghê tởm, ghen ghét
Bước 2: Mỗi đội cử ra 1 học sinh dùng cử chỉ, điệu bộ, nét mặt của mình để thể
hiện cảm xúc ghi trong phiếu được giao, sao cho đồng đội của mình gọi tên được cảm
xúc ấy.


Bước 3: Tổng kết trò chơi, đội nào gọi đúng tên nhiều cảm xúc nhất sẽ thắng
cuộc. Học sinh rút ra được những cử chỉ, điệu bộ, nét mặt,… biểu hiện cho từng cảm xúc
vui, buồn, giận,…
 Thông điệp: Có thể biết cảm xúc của một người thông qua biểu hiện cử chỉ,
điệu bộ, nét mặt,… của người đó.
2.2. Nhóm bài tập rèn khả năng tự điều khiển cảm xúc
Mục tiêu: Nêu được các cách điều khiển cảm xúc đúng mức độ và đúng đối tượng.
Bài tập 1. Trò chơi: "Chiếc cầu chông chênh"
Mục tiêu:
- Chế ngự sự sợ hãi.
- Rèn luyện được sự can đảm, tự tin, đoàn kết.

- Rèn luyện sự khéo léo, nhanh nhẹn.
Đối tượng: HS lớp 4,5.
Số lượng: 11- 21HS/ nhóm:
Phương tiện: Sân đủ rộng
Hướng dẫn luật chơi và tiến hành cuộc chơi:
- Các thành viên trong nhóm ngồi theo cặp đối diện, 2 người đối diện dùng hai tay
bá vai nhau tạo thành các nhịp cầu, mỗi nhóm có 5 nhịp cầu trở lên và xếp thành hàng
dọc. Thành viên chưa bắt cặp sẽ là người chơi đầu tiên.
- Khoảng cách giữa các nhịp cầu là 40- 60 cm.
- Nhịp cầu đầu tiên cách người chơi là khoảng 35 cm.
- Khi nghe hiệu còi, HS đầu tiên của mỗi đội lần lượt vượt cầu về đích.
- Khi đến đích, HS sẽ chạy vòng ngược lại cuối cầu. Cặp đôi cuối cầu tách ra, 1
HS tiếp tục lược chơi, còn HS vừa chơi thì bắt cặp với bạn ngồi cuối còn lại tạo nhịp cầu.
- Tuần tự như vậy, tất cả các thành viên trong đội vừa là người tạo cầu, vừa là
người vượt cầu.
- Đội nào về đích sớm sẽ chiến thắng.
- Trường hợp bị rơi, HS tiếp tục leo lên nhịp cũ để tiếp tục về đích.
- Nhóm nào bị rơi xuống sẽ bị trừ điểm (theo quy ước của GV)


- Để gia tăng sự thử thách, ta có thể hoán đổi bằng cách người can đảm của nhóm
này phải vượt cầu của nhóm khác.
- Lưu ý: Các nhịp cầu không được di động trong lúc vượt cầu.
Câu hỏi gợi ý:
- Qua trò chơi trên, em có suy nghĩ gì?
- Trò chơi trên rèn luyện cho em kĩ năng gì?
- Kĩ năng đó giúp ích gì cho em trong cuộc sống?
Thông điệp: Khi qua cầu, em đã có trải nghiệm qua nhiều cảm xúc như nỗi lo sợ
bị té đau, cảm giác không an toàn, sự hồi hộp khi cố rút ngắn thời gian… Đề thành công,
người chơi phải có sự tự tin nơi chính mình, cần phải vượt qua những nỗi lo sợ, sự hồi

hộp đó thì sẽ tự tin, chiến thắng bản thân và can đảm tiến về phía trước giành chiến
thắng.
Bài tập 2. Cách vượt qua các cảm xúc tiêu cực
Đánh dấu X vào trước ý em cho là phù hợp:
a. Em hãy nhắm mắt lại và nhớ về một kỷ niệm đáng nhớ của mình. Lúc đó em có
những cảm xúc gì?
Vui sướng

Buồn chán

Phấn khích

Hạnh phúc

Hụt hẫng

Thất vọng

Em có thể chia sẻ về điều gì khiến em có cảm xúc như thế?
b. Khi gặp những chuyện không vui, em làm gì để cảm thấy thoải mái hơn?
c. Khi nào thì em có những suy nghĩ tích cực?
Khi nhớ những chuyện buồn

Khi nghĩ đến chuyện hài hước

Khi găp phải chuyện bực bội

Khi em đạt những thành tích xuất sắc

d. Khi nhớ về những thành tích xuất sắc của mình, em cảm thấy thế nào?

Vui vẻ

Hối tiếc

Phấn chấn

Hạnh phúc

Tức giận

Kinh ngạc

Quy trình thực hiện
Bước 1: Hoạt động cá nhân


HS nhận phiếu và đánh dấu (x) vào ô trống
Bước 2: Chia sẻ thông tin
HS đổi phiếu cho nhau và phỏng vấn những thông tin cần quan tâm
Ví dụ:
Em B nhận được phiếu của em A. Trong phiếu, em A chọn kỉ niệm đáng nhớ của
em khiến cho em có cảm xúc “vui sướng”. Em B có thể phỏng vấn: “Bạn có thể kể lại kỉ
niệm ấy không?”
Hoặc em C nhận được phiếu của em D. Trong phiếu, em D chọn kỉ niệm đáng nhớ
của em khiến cho em có cảm xúc “buồn chán”. Em C có thể phỏng vấn: “Bạn làm thế nào
để vượt qua sự buồn chán?”
GV là người điều khiển và điều chỉnh các câu hỏi phỏng vấn do HS đưa ra.
Bước 3: Thảo luận và chia sẻ kinh nghiệm về các cách thường dùng để vượt
qua các cảm xúc tiêu cực
HS thảo luận theo nhóm, trình bày các cách có thể giúp các em vượt qua cảm xúc

buồn chán, thất vọng, hụt hẫng… , chia sẻ các câu chuyện, các kinh nghiệm từ thực tế các
em đã trải qua.
Bước 4: Chốt vấn đề và nêu thông điệp
Có những lúc chúng ta gặp chuyện buồn hoặc thất vọng. Nhưng có nhiều cách để
chúng ta vượt qua nó: làm một điều mình thích (ăn uống, xem phim, nghe nhạc, đọc sách,
đi dạo), tâm sự với người mà mình tin tưởng (cha mẹ, anh chị em, cô chú, thầy cô, bạn
bè). Đặc biệt là khi hồi tưởng lại những thành tích xuất sắc của mình, em sẽ có niềm tin
vào bản thân và có động lực phấn đấu và tiến bộ.
Bài tập 3. “Khi người bạn bên cạnh…!”
Mỗi học sinh sẽ vẽ cảm xúc gương mặt mình tương ứng với những cảm xúc của
người bên cạnh mình


Cảm xúc của bạn

Cảm xúc của em

Khi nhiều người xung quanh em cùng có cảm xúc tiêu cực (buồn, lo âu,…), em bị
ảnh hưởng như thế nào?
Theo em, ảnh hưởng đó có lợi cho bản thân em và mọi người không? Vì sao?
Quy trình thực hiện


Bước 1: Mỗi học sinh tự hoàn thành phiếu của mình bằng cách vẽ gương mặt thể
hiện cảm xúc theo từng trường hợp đã cho.
Bước 2: Tổ chức hoạt động nhóm. Học sinh tổng hợp rút ra những biểu hiện cảm
xúc của bản thân đối với những biểu hiện cảm xúc cụ thể của người thân bên cạnh mình.
Bước 3: Thảo luận, nhận xét về sự lây lan và ảnh hưởng của cảm xúc. Bằng các
câu hỏi gợi ý:
- Khi nhiều người xung quanh em cùng có cảm xúc tiêu cực (buồn, lo âu,…), em

bị ảnh hưởng như thế nào?
- Theo em, ảnh hưởng đó có lợi cho bản thân em và mọi người không? Vì sao?
 Thông điệp: Cảm xúc có sự ảnh hưởng mạnh mẽ. Đừng để cảm xúc của người
khác chi phối mình và ngược lại.
Bài tập 4. Trò chơi: “Được ăn cả, ngã về không”
Mỗi tổ trong lớp là một đội chơi.
Yêu cầu: Nêu các từ chỉ trạng thái cảm xúc của con người (ví dụ: bâng khuâng,
hớt hả…)
Luật chơi:
 Chuyền giấy tiếp sức ghi từ, từ trước không được trùng với từ sau, từ sai chính
tả không tính.
 Tổ chiến thắng là tổ ghi được nhiều từ nhất và không vi phạm bất cứ quy định
nào. Nghĩa là chỉ cần trùng từ hoặc sai chính tả đều bị loại.
 Thời gian quy định 1 phút. Hết thời gian, các tổ phải nộp lại giấy.
Dự kiến các trường hợp có thể xảy ra
HS có thể tranh cãi, giận dỗi các bạn ghi chậm, ghi sai chính tả, ghi trùng từ…
Hoặc các em sẽ cảm thấy bất mãn khi tổ của mình ghi được nhiều từ nhưng bị loại chỉ vì
1 lỗi nhỏ.
Sự tranh cãi, giận dỗi này có thể diễn ra theo các mức độ khác nhau: từ trách cứ
rồi thôi đến nhắc mãi không ngừng, kèm theo các biểu hiện khó chịu trên khuôn mặt.
Các HS bị bạn trách cũng sẽ có nhiều cách thể hiện: im lặng chịu đựng, cãi lại,
khóc, giận…


GV ổn định lại lớp và chỉ cho các em thấy các loại cảm xúc đang được biểu hiện
ngay tại lớp và xếp tên HS vào các nhóm cảm xúc, đồng thời giới thiệu với các em bài
học về cách thức để kiểm soát cảm xúc.
Bài tập 5. Nhập vai và xử lí tình huống
Tùng và Khoa rất thân nhau. Dạo này, do chểnh mảng học hành nên hôm nay
Khoa bị cô giáo trách phạt vào cuối giờ học. Trên đường về, thấy Khoa buồn bực, Tùng

quan tâm hỏi han. Khoa bực dọc, quát to: “Hỏi cái gì mà hỏi hoài!”. Tùng thấy bạn
buồn nên vẫn cố hỏi thêm. Khoa quay lại giơ nắm đấm lên dọa bạn: “Tớ bị mắng bộ
thích lắm sao mà hỏi hoài?”
Câu hỏi:
Hãy nhận xét thái độ của Khoa.
Nếu em là Tùng, em sẽ làm gì trong tình huống trên? Hãy đóng vai để thể hiện
cách xử lí của mình.
Quy trình thực hiện
Bước 1: Học sinh thảo luận nhóm tìm ra cách xử lí tình huống, lên nội dung vở
diễn và phân vai diễn.
Bước 2: Các nhóm thể hiện phần thi của mình.
Bước 3: Đại diện các nhóm nhận xét lẫn nhau. Giáo viên nhận xét, bổ sung.
Bước 4: Cả lớp bình chọn nhóm hay nhất bằng cách biểu quyết (mặt vui, mặt
buồn), trao phần thưởng cho đội thắng cuộc.
 Thông điệp: Cảm xúc cần thể hiện đúng người, đúng nơi và đúng lúc.
3. Các bài tập dự phòng
Bài tập 1. Điền từ thích hợp ứng với mỗi gương mặt cảm xúc
Quy trình thực hiện
Bước 1: GV chia lớp thành 4 nhóm, phát cho mỗi nhóm 1 bảng cài, tranh vẽ 9
gương mặt cảm xúc và 9 thẻ từ có ghi tên gọi cảm xúc.
Bước 2: HS thảo luận nhóm và gắn từ ngữ tương ứng với gương mặt cảm xúc.
Hai nhóm làm nhanh nhất sẽ được treo trên bảng lớp.


Bước 3: Đại diện 2 nhóm làm nhanh nhất sẽ trình bày lí do lựa chọn, tức là căn
cứ vào những biểu hiện nào của gương mặt đã cho mà các em chọn từ để gọi tên cảm xúc
như vậy.
Bước 4: GV chốt ý và hỏi HS về thông điệp của bài tập này
Thông điệp: Ta có thể bắt gặp và nhận biết được cảm xúc của người khác qua nét
mặt, cử chỉ. Từ đó ta có cách ứng xử phù hợp nhất trong mọi hoàn cảnh, mọi lúc, mọi

nơi.
Hãy điền các từ thích hợp cho mỗi gương mặt
Các thẻ từ: Mệt mỏi, ngạc nhiên, chăm chỉ, giận dữ, sợ hãi, buồn bã, cáu gắt, nhẫn
nại, vui vẻ

1.

==» Anh ta có vẻ là…………………

2.

==» Anh ta có vẻ là…………………

3.

==» Anh ta có vẻ là…………………

4.

5.

==» Anh ta có vẻ là…………………

==» Anh ta có vẻ là…………………


6.

==» Anh ta có vẻ là…………………

7.

==» Anh ta có vẻ là………………….

==» Anh ta có vẻ là…………………

8.

==» Anh ta có vẻ là…………………

9.

Bài tập 2. Nhận xét về cách quản lí cảm xúc của người khác
Hãy làm việc nhóm 4, bày tỏ suy nghĩ của em về cách xử lí của bạn An trong các
tình huống sau:
Bố hứa đưa An đi mua gấu bông. Bố dắt bạn ấy vào một cửa hàng đồ chơi. Nhưng
An lại thích búp bê “Nàng tiên Bloom xinh đẹp” giá 770 nghìn đồng. Bố bảo búp bê đắt
quá, An còn cần mua một đôi giày nữa. Nhưng An giảy nãy, giậm chân và khóc, nhất
định đòi bố mua cho búp bê.
A bị điểm kém môn Toán – môn học trước giờ An luôn đạt điểm cao. Buồn quá,
An khóc tức tưởi trong giờ học, sau đó còn bỏ cả bữa ăn trưa.
Hôm đi cùng mẹ vào làng trẻ khuyết tật, An gặp một bạn bị bệnh down nặng, dáng
vẻ của bạn ấy trông rất dị thường, lưỡi thì luôn thè ra ngoài. Lúc đầu An cảm thấy bạn ấy
thật ghê, chẳng dám đến gần. Nhưng ngay sau đó, An nghĩ bạn ấy thật đáng thương và A
mang bánh đến cho bạn ấy.
Quy trình thực hiện
Bước 1: Thảo luận nhóm
GV tổ chức cho HS lập nhóm, nêu yêu cầu thảo luận.
Các nhóm HS bốc thăm chọn tình huống và thảo luận.

Bước 2: Mỗi nhóm cử đại diện trình bày ý kiến của nhóm. Các nhóm khác nhận
xét, nêu ý kiến về cách xử lý của nhóm bạn.
Bước 3: GV nhận xét cách xử lý của từng nhóm, nêu lên những ưu điểm và hạn
chế, đồng thời đưa ra thông điệp của mỗi tình huống
Tình huống 1: Có những lúc chúng ta sẽ cảm thấy bực tức khi không đạt được ý
muốn của mình và có những hành động không hay. Để tránh xảy ra những thái độ, hành
động như vậy, em phải cân nhắc điều mình mong muốn có phù hợp với hoàn cảnh hay
không, cân nhắc xem khi mình biểu hiện như vậy có ảnh hưởng đến người khác hay
không (cha mẹ, bạn bè, thầy cô, người xung quanh…). Để làm được điều đó, em cần đếm
từ 1 đến 7 để bình tĩnh lại và bắt đầu suy nghĩ. Có như vậy, em mới bình tĩnh lại (kiểm
soát được cảm xúc của chính mình), đồng thời sẽ đưa ra những quyết định phù hợp.
Tình huống 2: Có những sự việc xảy ra để lại ấn tượng xấu, khiến chúng ta ám
ảnh, sợ hãi. Nhưng những sự việc đó đã là quá khứ. Hãy biến chúng thành kinh nghiệm
để chúng ta không phạm phải những sai lầm trước đây. Đồng thời, hãy biến chúng thành
động lực để chúng ta nỗ lực đạt kết quả tốt hơn.
Tình huống 3: Mỗi người đều có những điểm tốt nổi bật, cũng như có những hạn
chế. Dù là người khuyết tật hay mắc bệnh cũng đều cần được tôn trọng và yêu thương.
Hãy đặt bản thân mình vào hoàn cảnh của người khác để có thể thông cảm và yêu thương
họ như yêu thương chính bản thân mình.
Bài tập 3. Gọi tên cảm xúc khi quan sát tranh
Em hãy thể hiện cảm xúc của mình qua những bức ảnh sau đây:

...................................................

...................................................


.......................................................

...................................................

.......................................................

....................................................

................................................

.....................................................

...............................................

....................................................

Quy trình thực hiện
Bước 1:
- GV cho HS mỗi tổ quan sát 1 bức ảnh và giao nhiệm vụ:
+ Từng HS hãy viết cảm xúc của mình vào giấy sau khi quan sát ảnh.
Bước 2:
+ Từng HS trong tổ đọc câu đã viết (thể hiện cảm xúc)
+ HS tổ khác thể hiện cảm xúc bằng lời qua bức ảnh của tổ bạn
Bước 3:
- GV nhận xét, tuyên dương và rút ra thông điệp.
 Thông điệp: Khi chứng kiến những sự việc xảy ra xung quanh, mỗi người cần


biết bày tỏ cảm xúc sao cho phù hợp.
III. Kết quả thực hiện
Sau một thời gian áp dụng, theo nhận định của tôi, học sinh đã có những chuyển
biến rõ rệt trong việc kiểm soát cảm xúc của bản thân.

Tôi đã áp dụng các bài tập trên cho học sinh trong lớp của mình, nội dung được
lồng ghép trong các tiết sinh hoạt tập thể và nhận thấy học sinh đã có những nhận thức,
phân biệt được các loại cảm xúc, các em bước đầu có kĩ năng kiểm soát cảm xúc của bản
thân hơn. Tuy rằng đây mới chỉ là kết quả ban đầu và để rèn được cho học sinh kĩ năng
này thì cần một quá trình lâu dài, song tôi vẫn cảm thấy rất vui vì các bài tập mình thiết
kế được áp dụng đã bước đầu mang lại kết quả khả quan.
Mức độ kĩ năng kiểm soát cảm xúc của học sinh tiểu học trước và sau khi được
giáo dục, làm bài tập.
Mức độ kĩ năng kiểm soát cảm xúc

Số lượng

%

Trước

Sau

Trước

Sau

Yếu / chưa đạt

9

0

21,43

0

Trung bình

18

21

42,86

50

Khá

13

16

30,95

38,1

Tốt

2

5

4,76

11,9

1. Kiểm nghiệm
Kết quả trước và sau khi giáo dục cho thấy mức độ kĩ năng kiểm soát cảm xúc của
học sinh đã có nhiều chuyển biến tích cực. Trước khi giáo dục thì mức độ kiểm soát cảm
xúc của các em chưa đạt chiếm tới 21.43%, nhưng sau khi được giáo dục thì con số này
đã rút về 0%. Điều này chứng tỏ các em đã cơ bản đã có kĩ năng kiểm soát cảm xúc và
nâng con số trung bình từ 42,86% lên 50%. Và số em có kĩ năng kiểm soát cảm xúc ở
mức khá và tốt tăng lên đều nhau (khoảng 7,15%).
2. Tự nhận xét kết quả
Qua kiểm nghiệm, tôi nhận thấy các em học sinh có kĩ năng kiểm soát cảm xúc tốt
dần lên, đặc biệt là các em có nhận thức yếu. Những em lúc đầu dễ dàng bộc lộ những


cảm xúc tiêu cực thì đến bây giờ đã biết kiểm soát và có những biểu hiện tốt hơn. Những
em đã biết kiểm soát cảm xúc thì càng nâng cao kĩ năng hơn. Như vậy, tôi nhận thấy đề
tài: “Thiết kế một số bài tập giáo dục kĩ năng kiểm soát cảm xúc cho học sinh tiểu học”
có hiệu quả sử dụng.
IV. Bài học kinh nghiệm
Sau một thời gian áp dụng vào thực tế ở tại lớp, qua kết quả kiểm nghiệm, đề tài
đã thu được một số kết quả nhất định. Học sinh có những chuyển biến rõ rệt trong việc
kiểm soát cảm xúc. Đồng thời bản thân tôi cũng rút ra được một số bài học kinh nghiệm
như sau:
1. Trước hết, người giáo viên phải luôn có lòng yêu nghề, yêu trẻ, có ý thức trách
nhiệm và tinh thần cầu tiến, không ngừng học hỏi và mạnh dạn áp dụng những cái mới
vào trong thực tiễn giảng dạy.
2. Nhiệm vụ quan trọng của người giáo viên tiểu học là phải nắm vững các đối
tượng học sinh, hiểu rõ trình độ, năng lực cũng như hoàn cảnh và sở thích cũng như tâm
sinh lí của các em. Phân loại được học sinh, người giáo viên mới có thể áp dụng những
phương pháp giáo dục phù hợp với từng cá thể, từng nhóm đối tượng học sinh.

3. Giáo viên phải thường xuyên học hỏi kinh nghiệm của các đồng nghiệp, tham
gia tập huấn để nắm bắt các thông tin, phương pháp mới. Từ đó, giáo viên mới có thể lập
kế hoạch giáo dục cho học sinh một cách tốt nhất.
4. Giáo dục các kĩ năng phải có sự vận dụng thực tiễn và quan sát, theo dõi để
động viên, nhắc nhở.
5. Sử dụng phối hợp nhiều phương pháp giáo dục nhằm khuyến khích học sinh
thực hiện tốt kĩ năng kiểm soát cảm xúc trong cuộc sống hằng ngày.
6. Giáo viên cần phải thường xuyên quan sát, kiểm tra học sinh trong quá trình các
em sinh hoạt hằng ngày tại trường, hỏi thăm phụ huynh tình hình ở nhà… Cần tạo cho
các em không khí, tâm lý thoải mái để các em có những ứng xử tự nhiên với mọi người.
Từ đó giáo viên dễ dàng nắm bắt được tâm tư, suy nghĩ của các em để động viên hay uốn
nắn các em kịp thời.


C – KẾT LUẬN
Trong giai đoạn hiện nay, khi mà đạo đức xã hội đang xuống cấp một cách trầm
trọng thì việc các em khó kiểm soát bản thân là điều không tránh khỏi. Các em chưa thể
hình dung, phân biệt một cách rõ ràng các biểu hiện cảm xúc và phải kiểm soát cảm xúc
trong các trường hợp như thế nào. Chính vì thế mà tôi thực hiện đề tài này với mong
muốn sẽ được nhìn thấy các em trưởng thành mỗi ngày với những biểu hiện cảm xúc tốt
nhất. Tôi luôn hi vọng một số bài tập giáo dục kĩ năng kiểm soát cảm xúc cho học sinh
tiểu học sẽ giúp các em có được kĩ năng kiểm soát cảm xúc của bản thân tốt nhất. Tôi rất
mong nhận được những lời góp ý của các cấp lãnh đạo và bạn bè đồng nghiệp để những
bài tập này ngày càng hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!