SKKN mầm non quản lý: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CHO TRẺ MẪU GIÁO 5 6 TUỔI LÀM QUEN VỚI TÁC PHẨM VĂN HỌC

I. ĐĂT VẤN ĐỀ
Văn học là nghệ thuật của ngôn ngữ, ngôn ngữ là vỏ bọc của tri thức. Văn
học góp phần giáo dục tư tưởng, tình cảm đạo đức của con người, đặc biệt là trẻ
ở lứa tuổi mầm non. Chúng ta đã thấy trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ
mầm non có rất nhiều nội dung, những nội dung đó rất phong phú và đa dạng.
Bộ Giáo dục đã thường xuyên có những nghiên cứu đổi mới trong công tác
chăm sóc giáo dục trẻ nhằm giúp trẻ phát triển một cách toàn diện về các mặt
nhân cách: Đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và lao động. Giống như một loại
hình nghệ thuật – Văn học mang một ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với công
tác chăm sóc giáo dục trẻ ở trường mầm non.
Bác Hồ kính yêu của chúng ta đã từng dạy:
“Trẻ em như búp trên cành
Biết ăn, ngủ, biết học hành là ngoan”
Đúng như vậy, trẻ em ở lứa tuổi mầmn non rất đáng yêu, thơ ngây, hồn nhiên
như tờ giấy trắng. Mọi hoạt động học tập và vui chơi trong quá trình chăm sóc
giáo dục trẻ ở trường mầm non đều đem lại cho trẻ những điều kỳ lạ, thần tiên.
Văn học như nguồn sữa ngọt ngào nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, nó gắn bó với
chúng ta ngay từ khi còn trong nôi, những bài thơ, những câu chuyện cổ tích của
bà, của mẹ đã đưa ta vào giấc ngủ êm đềm, như một nguồn động viên an ủi tiếp
sức cho chúng ta phấn đấu vươn lên trong cuộc sống để đáp ứng đòi hỏi của
thực tiễn góp phần quan trọng để tạo tiền đề cho việc hình thành và phát triển
con người mới- Xã Hội Chủ Nghĩa. Vì vậy việc cho trẻ mầm non nới chung và
trẻ Mẫu Giáo lớn( 5-6 tuổi) nói riêng: Làm quen với tác phẩm văn học đó chính
là cho trẻ được tiếp xúc với những bài thơ hay, những bài đồng giao, ca dao, tục
ngữ mượt mà, những câu chuyện cổ tích có hậu, những nhân vật hiền lành như
cô tấm, ông bụt, bà tiên – đưa trẻ đến với thế giới văn học như đến với thế giới
của những điều kỳ thú, những âm thanh trầm bổng, sâu lắng với những xúc cảm
tình cảm ban đầu đẹp đẽ trong sáng và vô cùng gần gũi thân thiết giúp trẻ phát
triển tình cảm thẩm mỹ, từ đó trẻ biết yêu quê hương, đất nước, yêu con người,
yêu mọi vật xung quanh, biết yêu quý cái đẹp đồng thời phát triển tư duy và trí
tưởng cho trẻ. Bên cạnh đó việc cho trẻ Mẫu Giáo lớn( 5-6 tuổi) làm quen với

tác phẩm văn học nhằm phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ để trẻ biết thể hiện
yêu cầu, mong muốn của bản thân với người khác bằng ngôn ngữ.
Với ý nghĩa và tầm quan trọng to lớn ấy của văn học đối với lứa tuổi mẫu
giáo, đặc biệt là với trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi. Chúng ta là những nhà giáo dục cần
phải làm gì để giúp những mầm xanh tương lai ấy của đất nước phát triển một
cách toàn diện về nhân cách. Nên tôi đã lựa chọn đề tài: “ Nâng cao chất lượng
cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi làm quen với tác phẩm văn học” trình bày một số
kinh nghiệm của bản thân trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ trong năm học
2011 -2012.

1


II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. CƠ SỞ LÝ LUẬN
Làm quen với tác phẩm Văn học là một hoạt động rất quan trọng đối với trẻ
mầm non, là phương tiện phát triển ngôn ngữ cho trẻ có đủ vốn từ để nói năng
lưu loát, trình bày ngắn gọn, đầy đủ ý nghĩa, biết sử dụng từ đúng lúc, đúng chỗ,
không những thế mà việc dạy trẻ làm quen với những từ ngữ nghệ thuật: Từ láy,
từ tượng hình, từ tượng thanh giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, óc quan sát,
khả năng tư duy độc lập trong suy nghĩ. Thông qua tác phẩm văn học giúp trẻ
,biết yêu quý người hiền lành, biết ơn và kính trọng ông bà, bố mẹ, anh chị, bạn
bè, biết nhường nhịn em nhỏ.
Xuất phát từ những yêu cầu đó nên hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm
văn học là một hoạt động không thể thiếu trong chương trình chăm sóc giáo dục
trẻ. Vì vậy nên việc nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học
là vấn đề quan trọng trong tổ chức giáo dục mầm non.
Làm quen với tác phẩm văn học chỉ ra mức độ giới hạn, yêu cầu cho trẻ tiếp
xúc với tác phẩm văn học qua nghệ thuật đọc và kể chuyện của cô giáo. Hoạt
động này nhằm dẫn dắt, hướng dẫn trẻ cảm nhận giá trị nội dung, nghệ thuật

phong phú trong tác phẩm văn học, khơi gợi ở trẻ sự hứng thú của trẻ, có tình
cảm đặc biệt đối với các hình tượng nghệ thuật, cái hay, cái đẹp và thể hiện nó
bằng các hoạt động mang tính văn học nghệ thuật góp phần hình thành và phát
triển nhân cách của trẻ.
Trong mỗi tác phẩm văn học, thế giới mới của cuộc sống thực tại bao gồm
thiên nhiên, xã hội, con người được diễn tả, biểu đạt, truyền đạt trong hình thức
đa dạng phong phú và độc đáo, qua đó trẻ bắt đầu nhận ra trong xã hội có các
mối quan hệ , tình cảm gia đình, tình bạn, ….Ngoài ra văn học còn đề cập đến
thế giới siêu nhiên: Ông bụt, cô tiên, phù thủy và cả những phép màu nhiệm, đây
cũng là đối tượng miêu tả của văn học sự hấp dẫn phong phú của đời sống tinh
thần.
Tác phẩm văn học là một chỉnh thể nghệ thuật cần giúp trẻ nhận ra tính liên
tục của cốt truyện trong các mối quan hệ của các nhân vật trung tâm của tác
phẩm.
Làm quen với tác phẩm văn học nhằm phát tiển ngôn ngữ cho trẻ mầm non
nói chung và trẻ mẫu giáo 5 tuổi nói riêng , chuẩn bị tốt cho trẻ vào lớp 1.
Làm quen tác phẩm văn học ở trẻ 5 tuổi là thực hiện nội dung chương trình
trên sơ sở kế thừa một số biện pháp truyền thống giáo dục trẻ mầm non trên cơ
sở vận dụng các phương pháp giáo dục và hình thức mới phát huy được tính tích
cực, chủ động giúp trẻ mở rộng sự hiểu biết phát triển các tố chất tư duy và giáo
dục đạo đức cho trẻ.
Làm quen với tác phẩm văn học giúp tôi và các đồng nghiệp có nhận thức
đúng sâu sắc, tiếp cận với phương pháp mới theo yêu cầu chuyên đề trên cơ sở
đó giúp tổ chức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học được tốt hơn

2


2. THỰC TRẠNG
*. Thực trang chung :

Trường mầm non Nga Trung là trường chuẩn quốc gia, đội ngũ cán bộ giáo
viên nhiệt tình năng động, có chuyên môn nghiệp vụ vững vàng, được tiếp thu
chuyên đề: “ Văn học và chữ viết”, thực sự đã có nhiều đầu tư vào việc nâng
cao các phương pháp, hình thức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, đầu tư
nhiều hơn đến việc đọc, kể diễn cảm và dạy trẻ kể lại chuyện, kể sáng tạo dưới
nhiều hình thức đa dạng và phong phú, hầu hết giáo viên đã ý thức được nghành
giáo dục yêu cầu: Trẻ ở lứa tuổi mầm non hoạt động chủ đạo là hoạt đông vui
chơi: “ Học mà chơi, chơi mà học” thông qua các tác phẩm văn học một cách
nhẹ nhàng, gần gũi hơn, tuy nhiên khi dạy trẻ đóng kịch vẫn còn nhiều hạn chế.
*. Thưc trang đối vơi giáo viên:
Chưa có nhiều sáng tạo trong việc chuyển thể từ chuyện kể sang kịch bản sân
khấu, chưa tạo ra được tính kịch, lời thoại còn dài dòng khó hiểu rời rạc, giáo
viên còn nặng nề trong việc sử dụng lời dẫn làm cho vở kịch kém hấp dẫn và ít
gây hứng thú cho trẻ.
Ngoài ra vẫn còn một số giáo viên khả năng cảm thụ tác phẩm văn học còn
hạn chế, giọng đọc và cách phối hợp ánh mắt, cử chỉ hành động, điệu bộ minh
họa còn chưa bộc lộ được cảm xúc hấp dẫn cuốn hút trẻ. Phương pháp lồng ghép
tích hợp chưa linh hoạt sáng tạo, kết quả trên trẻ chưa cao, trẻ chưa thực sự say
mê hào hứng, giáo viên sử dụng đồ dùng dạy học chưa khoa học nên giờ học trẻ
ít tập trung chú ý, hiệu quả tiết học chư cao.
Giáoviên chư chủ động linh hoạt trong việc tổ chức các hoạt động đóng kịch
cho trẻ, nếu có thì chủ yếu trên hoạt động có chủ định, còn trong hoạt động mọi
lúc mọi nơi hầu như chưa có, hầu hết các vở kịch còn thiếu các yếu tố phụ trợ
như: Âm thanh, cảnh trí, trang phục…….làm cho hoạt động đóng kịch chưa thu
hút trẻ.
*. Thực trang đối với học sinh:
Xã Nga Trung là một xã đồng màu, kinh tế kém phát triển, đời sóng còn gặp
nhiều khó khăn, sự quan tâm của phụ huynh đối với con em ở lứa tuổi mầm non
còn ít, trang thiết bị dành cho dạy học chưa phong phú, còn nghèo nàn, cũng ảnh
hưởng ít nhiều đến công tác dạy và học của giáo viên.

Đa số trẻ con nhà nông, nhút nhát, không tự tin khi giao tiếp với người lạ,
chưa mạnh dạn khi tham gia vào các hoạt động cũng ảnh hưởng không nhỏ đến
công tác giáo dục trẻ.
*. Kết qủa của thực trạng
Năm học 2011-2012, tôi được phân công chủ nhiệm lớp Mẫu giáo lớn (5 - 6
tuổi), tôi nhận thấy hoạt động làm quen với tác phẩm văn học của trẻ còn hạn
chế, vốn từ của trẻ còn nghèo nàn, trẻ tham gia vào hoạt động mang tính kịch
bản sân khấu chưa hứng thú.
Chính vì lẽ đó, đầu năm tôi đã tiến hành khảo sát trên trẻ để nắm được kết
quả cụ thể, từ đó để xác định cách làm phù hợp nhằm nâng cao chất lượng cho
trẻ làm quen với tác phẩm văn học ở lớp mình phụ trách
3


* Kết quả khảo sát cụ thể là:
TT Chỉ số đánh giá
Tổng
số
trẻ
1 Trẻ chú ý lắng 31
nghe cô đọc thơ,
kể chuyện
2 Trẻ thuộc thơ, 31
truyện
3 Trẻ hiểu nội dung 31
tác phẩm
4 Trẻ đọc, kể diễn 31
cảm
5

Khả năng diễn đạt
mạch lạc

31

Tốt

%

Đạt
Khá %

TB

%

Chưa đạt
CĐ %

3

10

5

16

15

48

8

26

4

13

5

16

17

55

5

16

3

10

5

16

15

48

8

26

4

13

5

16

17

55

5

16

3

10

5

16

15

48

8

26

Sau khi khảo sát nắm được kết quả cụ thể trên từng trẻ, bản thân rất băn
khoăn, trăn trở, làm thế nào để nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với tác
phẩm văn học ở lứa tuổi Mẫu giáo lớn (5-6 tuổi) mà hiện tại mình đang phụ
trách. Nên tôi đã mạnh dạn đưa ra một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng
cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học làm đề tài nghiên cứu trong năm học này.
3. CÁC GIẢI PHÁP VÀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN
3.1. Giải pháp: Nâng cao trình độ năng lực sư phạm.
Với mong muốn nâng cao chất lượng hoạt động cho trẻ làm quen với tác
phẩm văn học có hiệu quả trước tiên bản thân phải xác định cần nâng cao trình
độ chuyên môn nghiệp vụ và năng lực công tác của bản thân. Vì vậy, tôi đã
không ngừng học tập, nghiên cứu tài liệu, sách báo, trên phương tiện thông tin
đại chúng về kỹ năng tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học
có hiệu quả ở trẻ lứa tuổi mầm non và học hỏi qua đồng nghiệp của mình. Đặc
biệt là qua việc thực hiện chuyên đề: Làm quen với văn học và chữ viết- đây là
một chuyên đề lớn, không kém phần quan trọng, khi thực hiện chuyên đề giáo
viên cần nắm vững và nghiên cứu kỹ tài liệu chuyên đề bồi dưỡng thường
xuyên, tham gia dự giờ các tiết thơ, chuyện của đồng nghiệp, từ đó đúc rút kinh
nghiệm cho bản thân, hơn nữa bản thân tôi còn tự học, tự nghiên cứu qua các tạp
san, tạp chí giáo dục mầm non, qua chương trình BDTX chu kỳ II, để áp dụng
phương pháp dạy học tích cực vào quá trình dạy học của mình, tham gia các lớp
học chuyên đề do phòng giáo dục tổ chức. Từ đó bản thân đã rút được kinh

nghiệm và vận dụng một cách phù hợp và sáng tạo ở lứa tuổi mình đang chủ
nhiệm. Khi tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học tôi thường
đưa ra các hình thức làm phong phú cách thể hiện nội dung bài dạy để thu hút
trẻ tham gia hoạt một cách tích cực hơn. Tôi nhận thấy rằng hoạt động làm quen
với tác phẩm văn học có tầm quan trọng trong việc phát triển nhận thức, giáo
4


dục đạo đức, giáo dục thẩm mỹ và qua đọc thơ, kể chuyện sẽ làm giàu vốn từ
cho trẻ, rèn luyện khả năng phát âm và cách diễn đạt mạch lạc. Các tác phẩm
thơ, chuyện của trẻ chỉ có thể phát huy được tác dụng của nó khi giáo viên biết
chuyển tải tư tưởng cảm xúc của tác giả và nội dung của tác phẩm thông qua các
hình thức nghệ thuật hấp dẫn, phong phú, đa dạng. Qua đó giúp trẻ phát huy
được tính tích cực của cá nhân, tự tin, độc lập, hình thành ở trẻ khả năng tư duyghi nhớ có chủ định, những tình cảm đạo đức tốt đẹp có khả năng hoạt động
nghệ thuật sáng tạo.Bản thân thường xuyên nghiên cứu kỹ bài soạn, soạn bài
trước khi dạy
Ví dụ: Với mong muốn họat động làm quen với tác phẩm văn học đạt kết quả
cao hơn, trước tiên tôi phải nghiên cứu kỹ về nội dung bài dạy, đối tượng trẻ có
khả năng như thế nào, loại đề tài gì, từ đó đưa ra hình thức tổ chức sao cho phù
hợp, và có thể thu hút cao nhất sự tập trung chú ý của trẻ tham gia hoạt động.
Ngoài ra tôi phải xác định được mục đích của bài dạy về: Kiến thức, kỹ năng,
thái độ phù hợp đề tài và đối tượng trẻ lớp mình. Đồng thời chuẩn bị đầy đủ về
đồ dùng, đồ chơi phong phú, hấp dẫn với trẻ và đảm bảo tính khoa học, phù hợp
với tâm sinh lý lứa tuổi, địa điểm, không gian phù hợp hoạt động cho trẻ làm
quen với tác phẩm văn học đạt hiệu quả.
Với từng bài dạy, tôi dùng các thủ thuật khác nhau để dẫn dắt vào bài
chuyển hoạt động một cách linh hoạt, hơn nữa với mỗi bài dạy phải chuẩn bị hệ
thống câu hỏi có tính lôgic để đàm thoại với trẻ một cách sôi nổi luôn lấy trẻ làm
trung tâm cho mọi hoạt động để phát huy trí tưởng tượng, ngững cảm xúc của
trẻ, tính liên hệ thực tiễn phù hợp với từng nội dung bài dạy mà trẻ không bị áp

đặt một cách gò bó.
3.2 Giải pháp: Xây dựng môi trường cho trẻ hoạt động
Môi trường giáo dục có vai trò hết sức to lớn đối với công tác chăm sóc giáo
dục trẻ, đặc biệt môi trường văn học có ý nghĩa đặc biệt hơn bởi tác phẩm văn
học là một chỉnh thể nghệ thuật, cần giúp trẻ nhận ra các mối quan hệ biểu hiện
giữa hoàn cảnh, trạng thái tình cảm, tình huống truyện và nhân vật, giữa lời kể,
lời thuật, lời bạch trữ tình và ngôn ngữ nhân vật, giữa không khí, âm sắc, giọng
điệu chung của tác phẩm văn học và hành động của nhân vật. Chưa yêu cầu trẻ
phải nhớ hết mối quan hệ phức tạp và chưa đòi hỏi trẻ phân biệt được chính, phụ
trong truyện mà chỉ nhằm giúp trẻ nhận ra tính liên tục của cốt truyện trong mối
liên quan đến nhân vật trung tâm của tác phẩm. Vì vậy cần xây dựng môi trường
văn học sinh động hấp dẫn, gây hứng thú cho trẻ. Tôi đã tạo môi trường và cơ
hội cho trẻ hoạt động tích cực và chủ động, trẻ có thể tiếp nhận toàn diện và
thích hợp từ nhận thức, trí tuệ đến cảm xúc và rung động tâm hồn, từ nhận biết
cảm tính đến đánh giá và cao hơn nữa là biết được cái hay, cái đẹp, giá trị nghệ
thuật của tác phẩm.
Việc đầu tiên khi xây dựng môi trường: “Làm quen với tác phẩm văn học”
tôi đã xây dựng góc: “Cổ tích” với không gian và hình ảnh trang trí gợi nhớ đến
các nhân vật trong các câu chuyện cổ tích mà trẻ đã được nghe, đựợc học.

5


Ví dụ: Khi dạy chủ đề: “Thế giới động vật”, có các bài thơ: Mèo đi câu cá,
Nàng tiên ốc, câu chuyện: “ Ai đáng khen nhiều hơn”, tôi đã vẽ các hình ảnh
liên quan đến bài thơ, câu chuyện xung quanh lớp, treo tranh chữ to tạo nhiều cơ
hội cho trẻ được tiếp xúc với tác phẩm văn học, từ đó trẻ cảm nhận cái hay, cái
đẹp của tác phẩm, thế giới mới đẹp đẽ luôn được hiển hiển trước mắt trẻ, trẻ cảm
thấy hứng thú tham gia vào các hoạt động mmột cách tích cực.
Ví dụ: Khi dạy chủ đề: Nước và các hiện tượng tự nhiên với: Câu chuyện:

“Sơn tinh, Thủy tinh”, tôi đã xây dựng mô hình núi, đá, sông nước, khung cảnh
bằng xốp, bằng bìa, bằng giấy,……ở góc truyện cổ tích của bé, đồng thời tôi đã
làm mô hình Sơn tinh, Thủy tinh, sắp xếp mô hình voi, gà, ngựa, cây cối gây hấp
dẫn cho trẻ, giúp trẻ nhớ đến nội dung và các nhân vật trong truyện.
Ngoài việc xây dựng góc “truyện cổ tích của bé” trong lớp tôi đã đầu tư mua
sắm và sưu tầm các loại tranh ảnh liên quan đến nội dung các bài thơ, câu
chuyện có trong chương trình, sưu tầm các loại tài liệu liên quan đến chương
trình, đến chủ đề dạy trẻ.
Bên cạnh đó, tôi còn tổ chức cho trẻ thực hành cắt dán theo nội dung tác
phẩm để trẻ có cơ hội tiếp xúc nhiều hơn với tác phẩm từ và tự tạo được những
tập tranh truyện sáng tạo có cả ý tưởng của trẻ trong bài dạy.
Ví dụ: Ở chủ đề: “Thế giới động vật”, tôi yêu cầu trẻ về nhà sưu tầm các loại
động vật vật mà các con yêu thích, sau đó mang đến lớp làm thành bô sưu tập
thế giới động vật, có thể cắt và phân loại theo từng nhóm: Động vật sống trong
gia đình, động vật sống dưới nước, động vật sống trong gia đình …để làm thành
một quyển sách tranh cho mỗi loại.
Hoặc với chủ đề: “Quê hương, đất nước, con người” Tôi đã sưu tầm những bài
thơ, câu chuyện kèm tranh minh họa nói về quê hương Nga Sơn, viết về truyền
thuyết Mai An Tiêm trồng dưa cấy lúa, chiếu cói Nga sơn, Về Từ Thức, Giáng
Hương….viết chữ to treo ở góc lớp để trẻ cảm nhận được quê hương Nga Sơn
nơi mình đang sông có rất nhiều cảnh đẹp, có truyền thuyết đáng tự hào, và biết
được nghề truyền thống của địa phương….. Từ đó giáo dục trẻ biết yêu quê
hương đất nước trong đó có quê hương Nga sơn, và yêu các nghề nghiệp truyền
thống của địa phương, quý trọng và biết bảo vệ các sản phẩm truyền thống nơi
trẻ sinh ra và lớn lên.
3.3 Giải pháp: Tổ chức trên hoạt động có chủ định theo chương trình mầm
non mới.
Đây là hình thức bắt buộc trong chương trình phải thực hiện theo chương
trình mầm non mới, để trẻ đến với tác phẩm văn học một cách nhẹ nhàng, thoải
mái mà vẫn cảm nhận được giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của tác phẩm.

Điều đầu tiên đối với bản thân phải thực hiện tốt các nội dung thể loại văn
học được gợi ý trong kế hoạch thực hiện của chương trình chăm sóc giáo dục trẻ
theo chương trình mầm non mới do Bộ Giáo Dục hướng dẫn.
Để thu hút, lôi cuốn trẻ vào giờ học tôi chọn lựa các hình thức tổ chức phù
hợp, hấp dẫn như qua tổ chức hội thi: “ Bé yêu thơ”, sử dụng câu đố và đặc biệt
là chọn những hình ảnh thật đẹp, những nhân vật thật ngộ nghĩnh, sáng tạo đưa
6


vào công nghệ thông tin để trẻ hòa nhập, hóa thân thành nhân vật mà tôi lồng
ghép được, từ đó trẻ chú ý xem, lắng nghe cô kể chuyện dẫn đến trẻ nắm bắt
được nội dung hoạt động một cách chủ động.
Với từng bài dạy cụ thể tôi đưa ra hệ thống câu hỏi đã chuẩn bị có tính lôgic,
để đàm thoại với trẻ, để phát huy trí tưởng tượng, những tình cảm, xúc cảm của
trẻ, tính liên hệ thực tiễn, sáng tạo phù hợp với từng nội dung, ngoài ra tôi còn
sử dụng các thủ thuật khác nhau để dẫn dắt vào bài chuyển hoạt động một cách
linh hoạt:
Ví dụ: Khi kể chuyện: Bác gấu đen và hai chú thỏ
+ Vào đầu tiết học tôi cho trẻ chơi trò chơi: Trời nắng, trời mưa, đặt câu hỏi
+ Con gì đi tắm nắng?( trẻ trả lời: Con thỏ đi tắm nắng)
+ Có một câu chuyện rất hay kể về bạn thỏ trắng tốt bụng, biết giúp đỡ người
khác khi gặp khó khăn, muốn biết câu chuyện đó như thế nào cô mời các con
hãy chú ý lắng nghe nhé
+ Cô kể chuyện cho trẻ nghe
+ Gây hứng thú cho trẻ bằng cách dẫn dắt câu chuyện vào chương trình: “Bông
hoa nhỏ” theo đúng trình tự nội dung câu chuyện sẽ gây được hứng thú cho trẻ.
Từ đó trẻ dễ nhận thấy hoặc phân tích tính cách nhân vật, đâu là thiện- ác, đâu là
tốt đep- xấu, để hướng tới cái đích mà trẻ cần làm đó là biết yêu thương, giúp đỡ
người khác, trẻ biết yêu quý bạn Thỏ Trắng, vì thỏ Trắng biết giúp đỡ: Bác gấu
đen, từ đó giáo dục trẻ biết làm những công việc vừa sức mình như: Lấy tăm,

lấy nước mời ông bà, giúp cô lau bàn ghế, sắp xếp đồ dùng, đồ chơi đúng nơi
quy định.
+ Giúp trẻ hiểu nội dung câu chuyện vừa kể giáo viên cần đặt câu hỏi theo hệ
thống nhất định:
Loại câu hỏi về nội dung (Truyện gì? có ai? làm gì? nói gì?
Loại câu hỏi về nội dung nhưng có tính chất suy luận (Tại sao?
Loại câu hỏi yêu cầu trẻ trả lời sử dụng ngôn ngữ miêu tả (Thế nào? …)
Loại câu hỏi về thái độ của trẻ đối với nhân vật (Con nghĩ gì? Con yêu ai? Vì
sao?)
Loại câu hỏi về ngữ điệu của nhân vật (Nói gì? Nói như thế nào?)
+ Hướng dẫn trẻ kể chuyện
+ Hướng dẫn trẻ đóng kịch: Cô giáo là người dẫn truyện, trẻ tự phân vai trong
nhóm lên đóng kịch.
Ví dụ: Với một tiết dạy thơ: Bó hoa tặng cô
+ Đầu tiên cô cho trẻ chơi trò chơi: Gieo hạt
+ Cô đàm thoại cùng trẻ, các bác nông dân vừa đi gieo được rất nhiều hạt và
trồng được một vườn hoa rất đẹp bây giờ cô và chúng mình đến thăm quan nào,
trẻ vừa đi vừa làm bác nông dân cuốc đất.
+ Các con thấy vườn hoa như thế nào?
+ Giúp trẻ làm quen các loại hoa, cách chăm sóc hoa, lợi ích của hoa….
Trẻ vừa tham quan vườn hoa, vừa được nghe cô giáo đọc thơ, trẻ rất thích thú.
+ Khi đọc thơ lần 1 cô hỏi trẻ tên bài thơ, tên tác giả của bài thơ.
7


Cô đưa trẻ vào hoạt động một cách nhẹ nhàng linh hoạt, trong khi chơi mà trẻ
vẫn có thể cảm thụ được tác phẩm văn học một cách trọn vẹn đầy đủ.
Sức mạnh của tác phẩm văn học thật vô cùng to lớn, trong quá trình cho trẻ
tiếp xúc với tác phẩm văn học, bằng tài năng sư phạm cùng với nghệ thuật đọc
kể diễn cảm, sẽ hướng trẻ vào vẻ đẹp về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm,

gây ấn tượng đầu tiên cho trẻ về hình tượng nghệ thuật được xây dựng bằng
ngôn ngữ văn chương.
Hơn nữa đối với trẻ mẫu giáo lớn, cảm nhận thẩm mỹ đã có một bước phát
triển trong tiếp nhận tác phẩm văn học, sự tiếp nhận đầy đủ và hoàn thiện hơn,
biểu hiện trước tiên là sự hiểu biết về các câu chuyện cổ tích, bài thơ, những
đoạn văn xuôi và làm giàu tình cảm cho trẻ qua quá trình tích lũy hình tượng
nghệ thuật. Vì vậy cho trẻ: Làm quen với tác phẩm văn học cô giáo cần hướng
trẻ đến vẻ đẹp mang tính thẩm mỹ của hình tượng văn học.. Trẻ nhận ra từ cách
cư xử tế nhị, nhân hậu giữa đồng loại, trong sự thành thực của bản thân với
người khác, trong cử chỉ biết ơn, dũng cảm trước khó khăn, dạy trẻ biết được sự
cực nhọc của mẹ, nỗi vất vả của cha, nỗi bất hạnh của người khác và luôn tận
tình làm vơi bớt nỗi đau của người khác, từ đó sẽ nảy sinh hành động cao
thượng nhân ái vì con người.
Ví dụ: Trong câu chuyện: Bác gấu đen và hai chú thỏ, tôi giáo dục trẻ lòng nhân
ái, biết yêu thương giúp đỡ người khác khi gặp khó khăn.
Trong hoạt động có chú định, cách chọn lựa tác phẩm cũng vô cùng quan
trọng. Trong bất cứ trường hợp nào, cô giáo cũng cần phải biết lựa chọn tác
phẩm có yếu tố ngôn ngữ có tính biểu cảm, và phải giúp cho trẻ tiếp thu một
cách nhẹ nhàng dễ hiểu, các kỹ năng đọc kể diễn cảm phải thường xuyên được
rèn luyện ở trường. Không khí lớp học là một yếu tố vô cùng quan trọng, đây là
yếu tố thuận lợi cho việc đọc kể diễn cảm của trẻ. Ngoài ra cô giáo phải là người
sửa lỗi đọc, kể diễn cảm cho trẻ.
Tôi cho trẻ tự đánh giá mình đọc sẽ giúp các cháu tự điều chỉnh cách đọc
của mình đạt đến mục đích đọc diễn cảm. Trong quá trình đọc cô giáo đánh giá
việc đọc của trẻ và nêu lên các biện pháp khắc phục các lỗi đó, từ đó giúp trẻ
tiến bộ hơn và còn giúp được trẻ biết nhận xét đánh giá cách đọc của bạn. Để
giúp trẻ có khả năng đó, tôi tiến hành cho trẻ nhận xét cách đọc của bạn sau mỗi
lần bạn đọc, nhưng tôi luôn chú ý nhận xét một cách tế nhị, vì những lời động
viên an ủi trẻ là một động lực giúp trẻ tự tin, phấn khởi để học ngày một tốt hơn.
Mỗi cá nhân đều phải được đọc thì trẻ mới được trải nghiệm và cô giáo mới

được có cách đánh giá một cách chính xác đối với trẻ. Để dạy trẻ học và đọc
thuộc bài thơ có tình cảm, để bài thơ hay làm rung động tâm hồn trẻ, cô giáo
phải gây hứng thú để trẻ bước vào hoạt động văn học nghệ thuật, gợi lại cho trẻ
ấn tượng về bài thơ, tác giả, tác phẩm bằng việc mở cuộc thi có giải thưởng, có
tính kịch bản sân khấu cũng là một yếu tố kích thích đối với trẻ. Giáo viên cần
khích lệ trẻ đọc thuộc lòng thơ, kể chuyện diễn cảm theo cô.
Muốn phát huy và khai thác hết khả năng của trẻ trong lĩnh vực này, bởi nó là
một quá trình sư phạm mang tính hệ thống, không chỉ đổi mới trong các thủ
8


thuật vào bài, trong khi tổ chức cho trẻ tìm hiểu khám phá về tác phẩm, về cách
đọc kể diễn cảm mà cách giáo dục lồng ghép trong chủ đề và cách đặt tên mới
cho câu chuyện cũng rất quan trọng.
Ví dụ: Câu chuyện: Cây tre trăm đốt, chủ đề: Thế giới thực vật
+ Vào bài cho trẻ hát: Em yêu cây xanh
+ Các con vừa hát bài hát gì? Trong bài hát nói về điều gì?
+ Các con nhìn thấy cô có bức tranh vẽ về cái gì đây?
+ Cô và chúng mình cung đến thăm quan vườn cổ tích nhé!
+ Cô kể câu chuyện lần một
+ Cô kể câu chuyện lần hai, kết hợp tranh minh họa, giảng nội dung.
“ Câu chuyện kể về anh nông dân chăm chỉ lao động, thật thà, bị lão nhà giàu
lừa gạt hết lần này đến lần khác, nhưng cuối cùng anh nông dân cung được giúp
đỡ để chiến thắng lão nhà giau vì anh là người tôt”.
+ Cô cùng trẻ đàm thoại về nội dung của câu chuyện
+ Giáo dục trẻ lòng nhân hậu, biết quan tâm giúp đỡ người tốt,
+ Cho trẻ đặt tên cho câu chuyện
+ Cho trẻ tập đóng kịch
Thông qua hoạt động giúp trẻ khắc sâu nội dung câu chuyện, hình tượng nghệ
thuật xây dụng trong tác phẩm dần dần ăn sâu vào tâm hồn của trẻ, giáo dục trẻ

trở thành người tôt, biết quan tâm đến mọi người xung quanh.
3.4 Giải pháp: Dạy trẻ làm quen với tác phẩm văn học mọi lúc, mọi nơi
Quan điểm giáo dục theo hướng lấy trẻ làm trung tâm cho mọi hoạt động, cô
giáo là người hướng dẫn, thế giới diệu kỳ trong tác phẩm văn học luôn lung linh,
đẹp đẽ trong mắt trẻ thơ, trẻ tò mò, hứng thú và luôn có xúc cảm riêng của mình,
trẻ lo lắng cho số phận riêng của nhân vật, trẻ buồn khi biết khi thấy bác gấu đen
bị trời mưa mà không được thỏ nâu giúp đỡ, trẻ thấy an lòng khi thấy thỏ trắng
rất tốt bụng đã biết giúp đỡ bác gấu khi bác gặp trời mưa. Vì vậy: Giá trị của tác
phẩm văn học đến với trẻ bất cứ lúc nào, tôi luôn tận dụng mọi thời gian, thời
điểm cho trẻ được làm quen với tác phẩm văn học.
Ví dụ: Giờ đón trẻ: Trong giờ đón trẻ tôi đã hướng dẫn trẻ xếp tranh, xem tranh
và kể chuyện sáng tạo theo tranh mà mình được xếp hoặc kể chuyện theo mô
hình bằng trí tưởng của trẻ
Thông qua trò chơi: Khi dạy trẻ chủ đề: Phương tiện giao thông, tôi đã sử dụng
trò chơi : “Bầu trời, mặt đất, biển khơi” và hướng dẫn trẻ chơi như sau: Cho trẻ
tô màu các phương tiện giao thông mà trẻ yêu thích sau đó cắt rời bức tranh rồi
dán lên các vị trí thích hợp trên bảng hoạt động: Ôtô ở mặt đất, thuyền ở biển,
máy bay dán ở bảng bầu trời. Qua đó tôi gợi ý cho trẻ tự kể về câu chuyện sáng
tạo về bức tranh: Về một loại xe mà chúng thích, về một chuyến đi thú vị mà trẻ
nhớ, sau đó cho các bạn nhận xét và tự đặt tên cho câu chuyện mà trẻ vừa kể.
3.5 Giải pháp: Làm đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho hoạt động làm quen với
tác phẩm văn học.
Đặc điểm của lứa tuổi mầm non là trẻ dễ nhớ và cũng mau quên chính vì
vậy mà muốn cho trẻ thuộc thơ, đọc thơ diễn cảm, kể chuyện sáng tạo thì đồ
9


dùng đồ chơi là điều kiện cần thiết để gây hứng thú cho trẻ, bởi đồ dùng, đồ chơi
chính là sách giáo khoa của trẻ giúp trẻ tiếp nhận kiến thức một cách dễ dàng và
trẻ sẽ rất hào hứng khi học. Qua thời gian giảng dạy tôi đã nghiên cứu, tận dụng

những nguyên vật liệu phế thải, các đồ dùng bỏ đi để làm nên những mô hình,
đồ vật, con vật nghộ nghĩnh, xinh xắn theo nội dung bài thơ, câu chuyện có
trong chương trình áp dụng vào dạy học.
Ví dụ: chủ đề: Thế giới động vật
Tôi đã sử dụng những mảnh vải vụn may thành con rối, những chiếc lá nhỏ
tạo thành con vật, vỏ hộp sữa chua, xốp màu tạo thành chú mèo con, chú lợn con
đáng yêu, hoặc những mảnh xốp cắt vẽ tạo thành mô hình theo nội dung của câu
chuyện
Đối với chủ điểm khác tôi thường xuyên thay đổi đồ dùng tự làm để góp
phần phong phú thêm, sinh động thêm giừo văn học
Trẻ được trực tiếp quan sát những hình ảnh cụ thể do cô giáo tự làm sẽ làm
trẻ ghi nhớ tác phẩm văn học một cách tích cực và chính xác, từ đó giúp trẻ phát
triển trí tuệ, tình cảm, thẩm mỹ và đặc biệt là phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho
trẻ.
3.6 Giải pháp: Tích hợp văn học vào các hoạt động khác
Làm quen với tác phẩm văn học đến với trẻ không chỉ bằng giọng đọc, lời kể
hay những đồ dùng trực quan khoa học, hợp lý mà còn cho trẻ tiếp xúc với văn
học ở mọi lúc, mọi nơi, phương pháp dạy học tích hợp đang áp dụng phổ biến
trong quá trình giáo dục trẻ hiện nay, việc dạy trẻ không chỉ đơn thuần từng bộ
phận riêng lẻ mà được phối hợp nhiều môn học, cô giáo có thể sử dụng một tình
tiết nào đó trong câu chuyện để giới thiệu bài trong tiết học khác hay dùng trong
hoạt động hướng trẻ vào hoạt động vui chơi.
Cô kể tóm tắt câu chuyện: “ Ai đáng khen nhiều hơn” từ đó dẫn dắt thỏa
thuận cùng trẻ chơi trò chơi: Trồng nấm, lý do trồng nấm là vì thỏ anh muốn hái
được nhiều nấm hơn về cho mẹ, từ đó vừa giúp trẻ gợi nhớ lại nội dung câu
chuyện, vừa gây hứng thú cho trẻ khi tham gia vào trò chơi.
Hoặc sử dụng ca dao, đồng dao khi giới thiệu bài cho một hoạt động nào đó:
Ví dụ: Khi dạy trẻ khám phá về một số loại hoa, tôi cho trẻ đọc bài thơ: Hoa kết
trái để gây hứng thú vào bài cho trẻ đồng thời củng cố đựợc kiến thức cho trẻ,
giúp trẻ cảm nhận một lần nữa âm điệu, vần điệu của bài thơ khi tích hợp vào

các môn học khác.
Tôi nhận thức rằng tích hợp không phải là phép cộng của các môn học với
nhau mà phương pháp này phải được vận dụng một cách linh hoạt, khéo léo đan
xen giữa nội dung chính và nội dung kết hợp để nó không làm mất đi nội dung
chính của hoạt động mà còn làm cho hiệu quả của hoạt động tăng lên rõ rệt. Có
như vậy thì việc áp dụng phương pháp này vào công tác giáo dục mới đạt hiệu
quả cao nhất, bởi một lẽ văn học cũng chính là linh hồn của các trò chơi dân
gian: Trẻ đọc đồng dao khi chơi các trò chơi: Kéo cưa lừa xẻ, mèo đuổi chuột …
một cách say sưa, từ đó nhịp điệu ngôn ngữ trong thơ thấm vào tâm hồn trẻ giúp
trẻ hứng thú, vui ve hơn trong các hoạt động
10


2.7 Giải pháp: Phối kết hợp với các bậc phụ huynh.
Nếu như: “ Gia đình là trường học đầu tiên của trẻ” thì môi trường giáo
dục lại là tiền đề cho sự phát triển nhân cách. Chính vì vậy công tác phối kết hợp
với phụ huynh để thực hiện tốt nhiệm vụ giáo dục là vô cùng quan trọng, nó góp
phần không nhỏ vào công tác chăm sóc giáo dục trẻ, đặc biệt là hoạt động: “
Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học”.
Từ khi lọt lòng, mẹ đã đưa trẻ vào giấc ngủ bằng những bài thơ, câu
chuyện cổ tích lý thú, đọc thơ và kể chuyện cho trẻ nghe là việc làm của nhiều
người mẹ. Tận dụng đặc điểm này và để giúp cho phụ huynh nắm được chương
trình chăm sóc giáo dục trẻ tại lớp học, trên góc trao đổi phụ huynh tôi đã viết
các bài thơ câu chuyện trong chủ đề để tuyên truyền với phụ huynh trong giờ
đưa, đón trẻ. Ngoài ra tôi còn kết hợp với phụ huynh trong việc sưu tầm các loại
tranh ảnh cũ, vải vun, bìa cứng, xốp và các vật liệu phù hợp các chủ đề để phục
vụ cho hoạt động: “ Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học” đạt hiệu quả cao
hơn.
Với sự kết hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường hiệu quả của việc cho trẻ
làm quen với tác phẩm văn học tăng lên đáng kể

4. KIỂM NGHIỆM
Sau một năm nghiên cứu và áp dụng một số sáng kiến nhỏ để tổ chức cho
trẻ làm quen với tác phẩm văn học, tôi nhận thấy hiệu quả tăng lên rõ rệt.
• Bảng so sánh kết quả khảo sát chất lượng:
* Kết quả khảo sát đầu năm:
TT Chỉ số đánh giá
1
2
3
4
5

Tổng
số
Tốt %
trẻ
Trẻ chú ý lắng 31 3
10
nghe cô đọc thơ,
kể chuyện
Trẻ thuộc thơ, 31 4
13
truyện
Trẻ hiểu nội dung 31 3
10
tác phẩm
Trẻ đọc, kể diễn 31 4
13
cảm
Khả năng diễn đạt

mạch lạc

31

* Kết quả khảo sát cuối năm:
TT Chỉ số đánh giá
Tổng
số

3

Tốt

10

%

Đạt
Khá %

TB

5

16

15

48

8

26

5

16

17

55

5

16

5

16

15

48

8

26

5

16

17

55

5

16

5

16

15

48

8

26

Đạt
Khá %

TB

%

%

Chưa đạt
CĐ %

Chưa đạt
CĐ %
11


1
2
3
4
5

trẻ
Trẻ chú ý lắng 31
nghe cô đọc thơ,
kể chuyện
Trẻ thuộc thơ, 31
truyện
Trẻ hiểu nội dung 31
tác phẩm
Trẻ đọc, kể diễn 31
cảm
Khả năng diễn đạt
mạch lạc

31

6

19

9

29

15

48

1

3

5

16

8

26

15

48

3

10

5

16

8

26

15

48

3

10

5

16

8

26

15

48

3

10

4

13

7

23

15

48

4

13

III. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
1. KẾT LUẬN
Làm quen tác phẩm văn học là một hoạt động quen thuộc của trường mầm
non. Thuật ngữ này chỉ ra mức độ, giới hạn yêu cầu của việc cho trẻ tiếp xúc với
tác phẩm văn học qua nghệ thuật đọc kể diễn cảm của cô giáo. Hoạt động này
nhằm dẫn dắt, hướng dẫn trẻ cảm nhận giá trị nội dung, nghệ thuật phong phú
của tác phẩm, khơi gợi ở trẻ sự rung động, hứng thú đối với văn học, có ấn
tượng về những hình tượng nghệ thuật, cái hay, cái đẹp của tác phẩm và thể hiện
sự cảm nhận đó qua các hoạt động mang tính nghệ thuật như đọc thơ, kể chuyện,
chơi trò chơi…và cao hơn nưa là kể chuyện sáng tạo theo trí tượng của trẻ, trẻ tự

đặt tên cho câu chuyện qua đó giúp hình thành và phát triển nhân cách toàn diện
cho trẻ.
Việc nâng cao chất lượng giáo dục Mầm non chính là nâng cao chất lượng
hoạt động cho từng lĩnh vực, làm quen tác phẩm văn học là hoạt động đóng vai
trò quan trọng trong quá trình giáo dục ở lứa tuổi này mà nội dung quan trọng
đầu tiên là xây dựng môi trường giáo dục cho trẻ, một môi trường hoạt động tốt
sẽ giúp trẻ tiếp thu kiến thức, thực hành kỹ năng tốt nhất. Ngoài xây dựng môi
trường học tập ra thì các thủ thuật sử dụng trong hoạt động có chủ định, cách sử
dụng đồ dùng trực quan, làm đồ dùng đồ chơi, hay công tác phối hợp với các
bậc phụ huynh cũng rất quan trọng chính vì vậy tạo nên sức mạnh tổng hợp để
làm nên sự thành công của hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là
điều thành công trong năm học vừa qua.
2. ĐỀ XUẤT
12


Để thực hiện tốt đề tài này, chúng tôi là những người làm công tác giáo
dục, trực tiếp chăm sóc giáo dục trẻ, muốn cho trẻ làm quen tác phẩm văn học
đạt hiệu quả rất mong muốn lãnh đạo cấp trên quan tâm nhiều hơn nữa trong
việc bổ sung thêm thiết bị, đồ dùng phục vụ cho hoạt động.
Để hoàn thành sáng kiến kinh nghiệm này, mặc dù được sự quan tâm
giúp đỡ của đồng nghiệp và đặc biệt là của ban giám hiệu nhà trường. Nhưng
không tránh khỏi những thiếu sót rất mong được sự góp ý của ban lãnh đạo cấp
trên và của đồng nghiệp để sáng kiến này đạt hiệu quả tốt hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Nga Trung, ngày10/4/2012
Người viết SKKN

Trần Thủy Đoàn

13