Quản lý hoạt động dạy học môn toán ở trường trung học cơ sở tân định, quận hoàng mai, thành phố hà nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
------------------

PHẠM THANH MINH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN
Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TÂN ĐỊNH,
QUẬN HOÀNG MAI, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2016


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
------------------

PHẠM THANH MINH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN
Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TÂN ĐỊNH,
QUẬN HOÀNG MAI, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60 14 01 14

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Yến Phƣơng

HÀ NỘI - 2017


LỜI CẢM ƠN
Trong suốt thời gian thời gian nghiên cứu và hoàn thành luận văn này, tôi đã
nhận được rất nhiều sự quan tâm, giúp đỡ nhiệt tình của các thầy cô giáo, đồng
nghiệp, bạn bè và người thân trong gia đình.
Trước tiên tôi xin bày tỏ sự kính trọng và lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS.
Nguyễn Thị Yến Phương người đã trực tiếp hướng dẫn khoa học, dành nhiều thời gian,
công sức tận tình chỉ bảo tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo của trường Đại học Giáo Dục –
Đại học Quốc gia Hà Nội đã nhiệt tình giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi trong suốt
quá trình học tập.
Tôi xin trân trọng cảm ơn các đồng nghiệp, cán bộ quản lý, giáo viên trường
THCS Tân Định đã hợp tác, dành thời gian giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu
luận văn.
Cuối cùng tôi chân thành cảm ơn bạn bè, người thân trong gia đình đã
thường xuyên động viên, khích lệ, tạo điều kiện thuận lợi để tôi có thể hoàn thành
luận văn.
Trong quá trình học tập và nghiên cứu, mặc dù bản thân có nhiều cố gắng để
hoàn thành luận văn, nhưng do điều kiện công tác, chắc chắn sẽ còn nhiều thiếu sót,
hạn chế. Kính mong các thầy cô, các chuyên gia, bạn bè, đồng nghiệp và tất cả
những ai quan tâm đến vấn đề nghiên cứu, tiếp tục đóng góp ý kiến để luận văn
được hoàn thiện hơn.
Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, ngày 25 tháng 11 năm 2016
Tác giả luận văn

Phạm Thanh Minh

i


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

CBQL

Cán bộ quản lí

CNTT

Công nghệ thông tin

CSVC

Cơ sở vật chất

ĐG

Đánh giá

GV

Giáo viên

HĐDH

Hoạt động dạy học

HS

Học sinh

KT

Kiểm tra

NXB

Nhà xuất bản

PP

Phương Pháp

PPDH

Phương pháp dạy học

QL

Quản lý

QLGD

Quản lý giáo dục

PTDH

Phương tiện dạy học

TB

Trung bình

THCS

Trung học cơ sở

THPT

Trung học phổ thông

XD

Xây dựng

ii


MỤC LỤC

Lời cảm ơn ......................................................................................................... i
Danh mục chữ viết tắt ....................................................................................... ii
Mục lục ............................................................................................................. iii
Danh mục bảng................................................................................................. vi
Danh mục biểu đồ ........................................................................................... vii
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN TOÁN Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ...................................... 4

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................... 4
1.2. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................ 5
1.2.1. Khái niệm về dạy học và hoạt động dạy học ở trường THCS ................ 5
1.2.2. Quản lý hoạt động dạy học ở trường THCS ........................................... 8
1.3. Hoạt động dạy học môn Toán ở trường trung học cơ sở ......................... 10
1.3.1. Trường trung học cơ sở trong hệ thống giáo dục quốc dân .................. 10
1.3.2. Vị trí, vai trò của môn Toán ở trường trung học cơ sở ......................... 12
1.3.3. Hoạt động dạy học môn Toán ở trường trung học cơ sở ...................... 13
1.3.4. Vấn đề đổi mới các yếu tố của hoạt động dạy học môn Toán ở trường
trung học cơ sở ................................................................................................ 15
1.4. Quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS ........................... 20
1.4.1. Tổ chuyên môn ở trường THCS ........................................................... 20
1.4.2. Vai trò của tổ trưởng chuyên môn trong quản lý hoạt động dạy học ... 21
1.4.3. Nội dung quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường Trung học cơ
sở ..................................................................................................................... 23
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường
trung học cơ sở ................................................................................................ 29
1.5.1. Các yếu tố chủ quan .............................................................................. 29
1.5.2. Các yếu tố khách quan .......................................................................... 30
Tiểu kết chương 1............................................................................................ 31

iii


Chƣơng 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN
TOÁN Ở TRƢỜNG THCS TÂN ĐỊNH ..................................................... 32
2.1. Khái quát về trường THCS Tân Định, Hoàng Mai, Hà Nội ................... 32
2.1.1. Sơ lược về trường .................................................................................. 32
2.1.2. Đội ngũ cán bộ quản lý, GV, nhân viên. ............................................... 32
2.1.3. Cơ sở vật chất nhà trường ..................................................................... 32

2.2. Vài nét về hoạt động khảo sát .................................................................. 33
2.2.1. Mục đích của khảo sát ........................................................................... 33
2.2.2. Đối tượng khảo sát ................................................................................ 33
2.2.3. Nội dung khảo sát.................................................................................. 33
2.2.4. Qui trình đánh giá khảo sát ................................................................... 33
2.2.5. Phương pháp đánh giá ........................................................................... 33
2.3. Thực trạng hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS Tân Định,
Hoàng Mai, Hà Nội ......................................................................................... 34
2.3.1. Thực trạng thực hiện nội dung, chương trình dạy học môn Toán ........ 34
2.3.2. Thực trạng sử dụng phương pháp dạy học, phương tiện dạy học và công
nghệ thông tin trong dạy học môn Toán ......................................................... 37
2.3.3. Thực trạng hoạt động bồi dưỡng HS giỏi, phụ đạo HS yếu kém môn
Toán ................................................................................................................. 39
2.3.4. Thực trạng hoạt động kiểm tra, đánh giá và lưu trữ kết quả học tập môn
Toán của HS .................................................................................................... 41
2.4 Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS Tân
Định, Hoàng Mai, Hà Nội ............................................................................... 44
2.4.1. Quản lý việc thực hiện nội dung, chương trình dạy học môn Toán ..... 44
2.4.2. Quản lý việc đổi mới sử dụng phương pháp dạy học, phương tiện dạy
học và công nghệ thông tin trong dạy học môn Toán ..................................... 52
2.4.3.Quản lý hoạt động học tập môn Toán của học sinh
2.4.4. Quản lý hoạt động bồi dưỡng HS giỏi, phụ đạo HS yếu kém môn Toán
......................................................................................................................... 60

iv


2.4.5. Quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá và lưu trữ kết quả học tập môn
Toán của HS .................................................................................................... 63
2.5. Đánh giá chung thực trạng quản lý HĐDH môn Toán ở trường THCS

Tân Định .......................................................................................................... 65
2.5.1. Những yếu tố thuận lợi trong quản lý HĐDH môn Toán ở trường THCS
Tân Định .......................................................................................................... 65
2.5.2. Những yếu tố không thuận lợi trong quản lý HĐDH môn Toán ở trường
THCS Tân Định .............................................................................................. 68
Tiểu kết chương 2............................................................................................ 72
Chƣơng 3 MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN TOÁN Ở TRƢỜNG THCS TÂN ĐỊNH .......................................... 73
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ............................................................ 73
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ....................................................... 73
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ........................................................ 73
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ........................................................ 74
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi .......................................................... 74
3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS Tân
Định ................................................................................................................. 74
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .............................................................. 85
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ................ 87
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm .......................................................................... 87
3.4.2. Đối tượng khảo nghiệm......................................................................... 87
3.4.3. Quy trình khảo nghiệm.......................................................................... 87
3.4.4. Kết quả khảo nghiệm và phân tích kết quả ........................................... 87
Tiểu kết chương 3............................................................................................ 91
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 92
1. Kết luận ....................................................................................................... 92
2. Khuyến nghị ................................................................................................ 93
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 96
PHỤ LỤC ....................................................................................................... 93

v

DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1: Đánh giá về thực hiện nội dung, chương trình dạy học môn Toán 35
Bảng 2.2: Đánh giá việc sử dụng PPDH, PTDH và CNTT trong dạy học môn
Toán ................................................................................................................. 38
Bảng 2.3: Đánh giá về hoạt động bồi dưỡng HS giỏi, phụ đạo HS yếu kém môn
Toán ................................................................................................................. 40
Bảng 2.4: Đánh giá việc thực hiện kiểm tra đánh giá và lưu trữ kết quả học
tập môn Toán của HS ...................................................................................... 42
Bảng 2.5: Đánh giá về hoạt động quản lý kế hoạch giảng dạy, chương trình
dạy học môn Toán ........................................................................................... 44
Bảng 2.6: Đánh giá về quản lý phân công dạy học môn Toán ....................... 46
Bảng 2.7: Đánh giá về quản lý việc chuẩn bị kế hoạch bài dạy môn Toán .... 48
Bảng 2.8: Đánh giá về quản lý việc thực hiện kế hoạch bài dạy môn Toán... 50
Bảng 2.9: Đánh giá về quản lý việc đổi mới sử dụng PPDH, PTDH và CNTT
trong dạy học môn Toán ................................................................................. 53
Bảng 2.10:Thực trạng quản lý hoạt động học môn Toán trên lớp của học sinh
Bảng 2.11:Thực trạng quản lý hoạt động tự học môn Toán
Bảng 2.12: Đánh giá về quản lý hoạt động bồi dưỡng HS giỏi, phụ đạo HS
yếu kém môn Toán .......................................................................................... 61
Bảng 2.13: Đánh giá về quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá và lưu trữ kết
quả học tập môn Toán của HS ........................................................................ 63
Bảng 2.14: Tác động của những yếu tố thuận lợi trong quản lý HĐDH môn
Toán ở trường THCS Tân Định ...................................................................... 66
Bảng 2.15: Tác động của những yếu tố không thuận lợi trong quản lý HĐDH
môn Toán ở trường THCS Tân Định .............................................................. 68
Bảng 3.1. Khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý
hoạt động môn Toán tại trường THCS Tân Định ........................................... 88

vi

DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1. Sự tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện
pháp ................................................................................................................. 90

vii


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Môn Toán trong hệ thống giáo dục nói chung và ở cấp THCS là môn học có
vai trò và ý nghĩa rất quan trọng đối với mỗi HS. Môn Toán cung cấp cho HS
những kiến thức cơ bản để có thể ứng dụng thực tế vào cuộc sống và là cơ sở để
giúp HS có thể học những môn học khoa học khác. Thông qua các hoạt động học
tập môn Toán, học sinh được rèn luyện để phát triển tư duy logic, tư duy giải quyết
vấn đề và góp phần trong việc hình thành và phát triển nhân cách cho học sinh. Với
vai trò và vị trí của môn Toán ở cấp THCS như vậy, chất lượng các hoạt động dạy
học môn Toán và chất lượng đầu ra của HS luôn được đề cao trong nhà trường. Tuy
nhiên, cấp THCS lại là cấp học chuyển tiếp giữa cấp tiểu học và cấp trung học phổ
thông, khi mà tâm sinh lý của HS lẫn phương pháp dạy và học có rất nhiều thay đổi
khiến cho việc triển khai các HĐDH nói chung và HĐDH môn Toán nói riêng ở
THCS gặp một số khó khăn nhất định.
Không những thế trong bối cảnh hiện nay, giáo dục Việt Nam đang đứng
trước những nhu cầu của xã hội về sự đổi mới tư duy giáo dục, sự thay đổi về mục
tiêu, chương trình và chất lượng đầu ra của học sinh. Nghị quyết 29-NQ/TW ban
hành ngày 4/11/2013 về đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo đã nêu rõ
mục tiêu mới cho nền giáo dục Việt Nam: “Tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về
chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo; đáp ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây
dựng, bảo vệ Tổ quốc và nhu cầu học tập của nhân dân. Giáo dục con người Việt

Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng tạo của
mỗi cá nhân; yêu gia đình, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào; sống tốt và làm việc hiệu
quả. Xây dựng nền giáo dục mở, thực học, thực nghiệp, dạy tốt, học tốt, quản lý tốt;
có cơ cấu và phương thức giáo dục hợp lý, gắn với xây dựng xã hội học tập; bảo
đảm các điều kiện nâng cao chất lượng; chuẩn hóa, hiện đại hóa, dân chủ hóa, xã
hội hóa và hội nhập quốc tế hệ thống giáo dục và đào tạo; giữ vững định hướng xã
hội chủ nghĩa và bản sắc dân tộc. Phấn đấu đến năm 2030, nền giáo dục Việt Nam
đạt trình độ tiên tiến trong khu vực.” Do vậy, việc đổi mới, nâng cao nhận thức,
nâng cao trình độ nghiệp vụ và chất lượng quản lý giáo dục là những yêu cầu bức

1


thiết và là cơ sở quan trọng trong việc đáp ứng yêu cầu đổi mới qua đó nâng cao
chất lượng dạy học ở các cơ sở giáo dục.
Thực tế hiê ̣n nay công tác quản lý HĐDH dạy học môn Toán ở nhiều trường
THCS sở trên địa bàn thành phố Hà Nội nói chung và c ủa trường THCS Tân Định
nói riêng đã có rất nhiều đổi mới và đã có những thành công nhất định tuy nhiên
trong quá trình thực hiện công tác quản lý HĐDH môn Toán còn gặp một số khó
khăn nhất định xuất phát từ những yếu tố chủ quan và khách quan. Xuấ t phá t từ
những lý do trên, tôi chọn đề tài “Quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường
trung học cơ sở Tân Định, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội” nhằm mục đích
nghiên cứu những lí luận về quản lý giáo dục, đánh giá tình hình thực tiễn trong
việc quản lý HĐDH môn Toán và từ đó đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu
quả quản lý HĐDH môn Toán, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của trường THCS
Tân Định.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở hệ thống hoá, phân tích lý luận và khảo sát, đánh giá thực trạng
của hoạt động dạy và học môn Toán, đề tài đề xuất các biện pháp quản lý HĐDH
môn Toán nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo tại trường THCS Tân

Định, quận Hoàng Mai, Hà Nội.
3. Khách thể, đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
HĐDH môn Toán tại trường THCS Tân Định, Hoàng Mai, Hà Nội.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý HĐDH môn Toán tại trường THCS Tân Định, Hoàng Mai, Hà Nội.
4. Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu các biện pháp quản lý HĐDH môn Toán ở trường THCS Tân
Định, Hoàng Mai, Hà Nội.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về HĐDH và quản lý HĐDH môn Toán ở
trường THCS.
- Khảo sát và đánh giá thực trạng HĐDH và quản lý HĐDH môn Toán tại
trường THCS Tân Định, Hoàng Mai, Hà Nội.

2


- Đề xuất một số biện pháp quản lý HĐDH môn Toán tại trường THCS Tân
Định để góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Toán tại trường.
6. Giả thuyết khoa học
Hiện nay công tác quản lý HĐDH môn Toán ở trường THCS Tân Định còn
chưa thực sự đáp ứng được những yêu cầu đổi mới của giáo dục. Nếu có các biện
pháp quản lý HĐDH môn Toán theo định hướng đổi mới của Nghị quyết 29NQ/TW sẽ góp phần nâng chất lượng dạy học môn Toán của nhà trường, đáp ứng
yêu cầu đổi mới toàn diện của giáo dục.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu các sách, tài liệu, chỉ thị, nghị quyết của Đảng, nhà nước, ngành
giáo dục và các tài liệu khoa học có liên quan đến vấn đề nghiên cứu.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn

Bao gồm các phương pháp điều tra, phỏng vấn, quan sát, tổng kết kinh
nghiệm, lấy ý kiến chuyên gia... nhằm khảo sát đánh giá thực trạng quản lý HĐDH
và thu thập các thông tin có liên quan đến đề tài nghiên cứu.
7.3. Phương pháp thống kê Toán học
Xử lý kết quả điều tra và số liệu thu được bằng các phương pháp thống kê
Toán học thông qua các phần mềm máy tính.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở bài, kết luận, khuyến nghị và tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung
chính của luận văn được cấu trúc gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lí luận về quản lí hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS
Chương 2: Thực trạng quản lí hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS Tân
Định.
Chương 3: Các biện pháp quản lí hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS Tân
Định, Hoàng Mai, Hà Nội.

3


CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN Ở
TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Nghiên cứu ngoài nước
Như chúng ta đã biết Toán học có nguồn gốc thực tiễn. Số học ra đời trước
hết do nhu cầu đếm. Hình học phát sinh do sự cần thiết phải đo lại ruộng đất bên
bờ sông Nin (Ai Cập) sau những trận lụt hàng năm. Khi nói đến nguồn gốc thực
tiễn của Toán học cũng cần nhấn mạnh cả nguồn gốc thực tiễn của chính các qui
luật của logic hình thức được sử dụng trong Toán học. Lênin đã viết: “Những hình
thức và qui luật logic không phải là cái vỏ trống rỗng mà là sự phản ánh thế giới
khách quan, thực tiễn của con người, được lặp đi lặp lại hàng nghìn triệu lần, sẽ

được củng cố vào ý thức người ta dưới những hình thức của logic học” [13]. Theo
Ăngghen: “Đối tượng của Toán học thuần túy là những hình dạng không gian và
những quan hệ số lượng của thế giới khách quan” [13]. Khổng Tử (551- 479 trước
công nguyên) với quan điểm dạy học gắn liền với PPDH môn Toán hiện nay là:
“Dùng cách gợi mở, đi từ gần tới xa, từ đơn giản đến phức tạp nhưng vẫn đòi hỏi
người học phải tích cực suy nghĩ. Đòi hỏi học trò phải tập luyện phải hình thành
nề nếp thói quen học tập” và “Học không biết chán dạy không biết mỏi” [16].
Quan điểm của ông muốn mang lại hiệu quả dạy học phải đề cao đến các qui định
về nề nếp dạy học, nâng cao trình độ của người dạy để lựa chọn được những PPDH
theo hướng đề cao năng lực tự học, phát huy tinh thần độc lập suy nghĩ và sáng tạo
của người học. J.A.Coomenxki (1592 – 1670) đã đưa ra những quan điểm về
HĐDH mà chúng ta có thể vận dụng trong HĐDH môn Toán. Theo ông: “Quá
trình dạy học để truyền thụ và tiếp nhận tri thức là phải dựa vào sự vật hiện tượng
do HS tự quan sát, tự suy nghĩ mà hiểu biết, không nên áp đặt, gò ép người ta chấp
nhận bất kỳ một điều gì” [16]. Và ông đã nêu ra một số nguyên tắc dạy học có giá
trị rất lớn: “nguyên tắc trực quan, nguyên tắc phát huy tính tự giác tích cực của
HS, nguyên tắc hệ thống và liên tục, nguyên tắc củng cố kiến thức, nguyên tắc dạy
học theo khả năng tiếp thu của HS (vừa sức), dạy học phải thiết thực và dạy học
theo nguyên tắc cá biệt” [16].

4


1.1.2. Nghiên cứu trong nước
Ngoài HĐDH môn Toán được tổ chức trên lớp còn có thể tổ chức những hoạt
động thực hành Toán ngoài nhà trường như ở nhà máy, công xưởng, đồng ruộng, kể
cả những hoạt động có tính chất tập dượt nghiên cứu bao gồm cả các khâu đặt bài
toán, xây dựng mô hình, thu thập dữ liệu, xử lí mô hình để tìm lời giải, đối chiếu lời
giải với thực tế để kiểm tra và điều chỉnh.
Đề cập đến phương tiện trực quan trong HĐDH môn Toán: “Phương tiện

trực quan tượng trưng là một hệ thống kí hiệu qui ước nhằm biểu diễn tính chất
muốn nghiên cứu tách rời khỏi tất cả các tính chất khác của đối tượng và hiện
tượng” [13]. Theo tác giả Phạm Văn Hoàn, trong công tác bồi dưỡng HSG môn
Toán cần bồi dưỡng cho HS tác phong, phương pháp nghiên cứu và thói quen tự đọc
sách. Trong công tác dạy học, phụ đạo HS yếu kém môn Toán, theo tác giả Phạm
Văn Hoàn, thầy giáo nên coi trọng tính vững chắc của kiến thức, kĩ năng hơn là chạy
theo mục tiêu đề cao, mở rộng kiến thức.
Cho đến nay, có rất nhiều tác giả, nhà nghiên cứu và nhà QLGD như Phạm
Minh Hạc, Nguyễn Hữu Châu, Nguyễn Cảnh Toàn, Đặng Quốc Bảo, Đặng Bá
Lãm, Nguyễn Thị Mỹ Lộc... đã t hự c hi ệ n nhiều công trình nghiên cứu có giá trị
về QLGD, quản lý nhà trường. Các công trình nghiên cứu này đi sâu vào lý luận
QLGD nói chung tuy nhiên ở góc độ quản lý một môn học ở trường phổ thông thì
chưa được đề cập nhiều. Trong những năm gần đây lý luận về quản lý các môn
học trong trường phổ thông đã được quan tâm nhiều hơn, nhất là trong các luận văn
thạc sĩ về QLGD. Hiện nay đã có một số công trình nghiên cứu của các chuyên gia
cũng đề cập ít nhiều về phương diện quản lý quá trình dạy học môn Toán, tiêu
biểu là một số công trình nghiên cứu có giá trị như: “ PPDH đại cương môn
Toán” của tác giả Nguyễn Bá Kim (2010), “ PPDH những nội dung cụ thể môn
Toán” của tác giả Bùi Văn Nghị (2008), “Cẩm nang dạy và học Toán trung học cơ
sở” của tác giả Vũ Hữu Bình (2007). Từ việc kế thừa các kết quả nghiên cứu đi
trước, tôi đã đi sâu nghiên cứu cơ sở lý luận, khảo sát thực trạng HĐDH và quản lý
HĐDH môn Toán từ đó đề xuất biện pháp quản lý HĐDH môn Toán ở trường
THCS Tân Định, quận Hoàng Mai, t h à n h p h ố Hà Nội trong bối cảnh hiện nay.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Khái niệm về dạy học và hoạt động dạy học ở trường THCS
5


1.2.1.1. Khái niệm dạy học
Dạy học là một bộ phận của quá trình sư phạm tổng thể, là một trong những

con đường để thực hiện mục đích GD. Theo tác giả Phạm Minh Hạc: "Dạy học là
một chức năng xã hội, nhằm truyền đạt và lĩnh hội kiến thức, kinh nghiệm xã hội
tích lũy được, nhằm biến kiến thức kinh nghiệm thành phẩm chất và năng lực cá
nhân".[12]
Theo tác giả Hà Thế Ngữ “Hoạt động dạy học là một quá trình hoạt động
thống nhất giữa giáo viên và học sinh trong đó dưới tác động chủ đạo (tổ chức,
điều khiển) của giáo viên, học sinh tự giác, tích cực tự tổ chức, tự điều khiển hoạt
động học nhằm thực hiện tốt các nhiệm vụ dạy học đã đặt ra” [21]
Theo tác giả Phạm Viết Vượng “Nói đến dạy học là nói đến hoạt động dạy
và học của thầy và trò trong nhà trường, với mục tiêu là giúp học sinh nắm vững hệ
thống kiến thức khoa học, hình thành hệ thống kỹ năng, kỹ xảo và thái độ tích cực
đối với học tập và cuộc sống” [27, tr.110].
Trên cơ sở lý luận của Triết học Mác - Lê nin về hoạt động nhận thức của
con người, các nhà khoa học đã tiếp nhận công nghệ dạy học bằng sự xem xét mối
quan hệ giữa các thành tố cấu trúc của hoạt động dạy học để lý giải các thành tố cấu
trúc đó từ những góc độ khoa học khác nhau.
1.2.1.2. Hoạt động dạy học ở trường THCS
HĐDH dùng ở đây được hiểu là dạy học trong nhà trường, một bộ phận của
hoạt động giáo dục tổng thể chứ không hàm ý nói đến dạy học nói chung. Khi xem
xét HĐDH, có nhiều cách tiếp cận khác nhau như tiếp cận hướng vào hoạt động dạy
của thầy hoặc tiếp cận hướng vào hoạt động học của trò. Dạy học hướng vào hoạt
động học của trò thì trọng tâm của HĐDH được đặt vào hoạt động học của HS chứ
không phải vào hoạt động dạy của GV. Nói cách khác, GV là người tạo ra việc học,
gợi cho HS khám phá và tạo dựng kiến thức, tạo ra các môi trường học tập mạnh
mẽ, nâng cao chất lượng học tập, v.v...Kiểu dạy học truyền thống ở nhà trường Việt
Nam thường tiếp cận dạy học hướng vào hoạt động dạy của GV hơn là hướng vào
hoạt động học của HS nên có nhiều hạn chế trong việc phát huy tính tích cực, độc
lập sáng tạo của HS. Theo cách tiếp cận hiện đại, dạy học ở nhà trường Việt Nam

6

đã và đang dịch chuyển dần sang cách tiếp cận hướng vào hoạt động học của HS
bằng cách ứng dụng các hướng dạy học gia tăng tính tích cực, độc lập và sáng tạo
của người học trong quá trình tìm tòi, khám phá tri thức dưới sự tổ chức, hướng dẫn
của GV.
Như vậy, HĐDH là hệ thống những hành động phối hợp, tương tác giữa GV và
HS, trong đó, dưới tác động chủ đạo của GV, HS tự giác, tích cực, chủ động lĩnh hội hệ
thống tri thức khoa học, kỹ năng, kỹ xảo, phát triển năng lực nhận thức, năng lực hành
động, hình thành thế giới quan khoa học và những phấm chất của nhân cách.
Từ khái niệm trên, có thể rút ra một số đặc trưng cơ bản của HĐDH như sau:
- Hoạt động dạy học là một hoạt động kép gồm hoạt động dạy của GV và
hoạt động học của người học. Trong đó, dạy (Người dạy) giữ vai trò chủ đạo, dạy
hướng đến học, dạy thúc đẩy học và làm cho học thành công, học (Người học) giữ
vai trò chủ động, tự giác, tích cực, độc lập và sáng tạo.
- Hai hoạt động dạy và học tồn tại trong sự thống nhất và tương tác lẫn nhau.
- Hai hoạt động dạy và học cùng hướng đến thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ
dạy học.
1.2.1.3. Hoạt động dạy học môn Toán
HĐDH môn Toán là hoạt động GV tổ chức, hướng dẫn, điều khiển HS tự
mình chiếm lĩnh những kiến thức, kĩ năng cơ bản của Toán học và hình thành hoặc
biến đổi những tình cảm, thái độ học tập ở HS. Các HĐDH môn Toán được thực
hiện trong quá trình hình thành kiến thức Toán học hoặc vận dụng nội dung kiến
thức đó. HĐDH môn Toán ở trường THCS thường liên quan đến các dạng hoạt
động sau:
- Nhận dạng và thể hiện: Phương pháp, quy tắc, định lí...
- Những hoạt động Toán học phức hợp: Định nghĩa, chứng minh, giải Toán
quỹ tích, giải Toán dựng hình...
- Những hoạt động trí tuệ phổ biến trong Toán học: Lật ngược vấn đề, xét
tính giải được, phân chia trường hợp...

- Những hoạt động trí tuệ chung: Phân tích, tổng hợp, so sánh, trừu tượng
hóa, khái quát hóa...
- Những hoạt động ngôn ngữ: Khi yêu cầu HS phát biểu một tính chất, giải
thích một định nghĩa, trình bày lời giải một bài Toán...
7


1.2.2. Quản lý hoạt động dạy học ở trường THCS
Quản lý hoạt động dạy học là quản lý một quá trình xã hội, một quá trình sư
phạm đặc thù, nó tồn tại như là một hệ thống, bao gồm nhiều thành tố như: Mục
đích và nhiệm vụ dạy học, nội dung dạy học, phương pháp dạy học và phương tiện
dạy học, thày với hoạt động dạy, trò với hoạt động học tập và kiểm tra - đánh giá kết
quả dạy học để điều chỉnh cho hiệu quả ngày càng tốt hơn. Quản lý hoạt động dạy
học là phải tổ chức thực hiện các nhiệm vụ cơ bản sau đây:
+ Cụ thể hóa mục tiêu dạy học qua các nhiệm vụ dạy học nhằm nâng cao tri
thức, kỹ năng, bồi dưỡng thái độ và hình thành phát triển những năng lực, phẩm
chất tốt đẹp cho người học.
+ Quản lý việc xây dựng và thực hiện nội dung dạy học. Nội dung dạy học phải
đảm bảo bao gồm hệ thống những tri thức, kỹ năng, kỹ xảo theo chuẩn kiến thức kĩ
năng và những yêu cầu của thời đại mà người học cần phải nắm vững trong quá
trình học.
+ Quản lý hoạt động giảng dạy của GV (biên soạn giáo trình, giáo án, chuẩn bị
đồ dùng dạy học, lên lớp, kiểm tra HS học tập).
+ Quản lý hoạt động học tập của HS (nề nếp, thái độ, kết quả học tập).
+ Quản lý cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ cho hoạt động dạy học.
* Quản lý hoạt động dạy ở trường THCS.
Quản lý hoạt động dạy bao gồm: Quản lý việc thực hiện chương trình dạy
học, quản lý việc soạn bài và chuẩn bị lên lớp, quản lý giờ lên lớp của GV, quản lý
việc dự giờ và phân tích bài học sư phạm, quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá kết
quả học tập của HS. Trong quá trình GD&ĐT, GV vừa là đối tượng quản lý, vừa là

chủ thể quản lý của hoạt động giảng dạy. Quản lý hoạt động giảng dạy bao gồm một
số nội dung quản lý cơ bản:
+ Quản lý việc thực hiện chương trình giảng dạy (nội dung, tiến trình).
+ Quản lý giờ lên lớp và vận dụng PP, sử dụng phương tiện dạy học. Hình
thức dạy và học trên lớp hiện nay vẫn được coi là một trong các hình thức cơ bản và
chủ yếu của quá trình dạy học. Vì vậy chất lượng của hoạt động dạy học phụ thuộc
rất lớn vào chất lượng của các giờ lên lớp của người thầy.

8


+ Quản lý việc thực hiện quy chế kiểm tra, đánh giá chất lượng. Kiểm tra đánh
giá là khâu quan trọng và không thể thiếu trong hoạt động dạy học. Kiểm tra đánh giá
kết quả học tập của trò là quá trình thu thập và xử lý thông tin về trình độ và khả năng
thực hiện nhiệm vụ học tập của người học, trên cơ sở đó đề ra những biện pháp phù
hợp giúp GV điều chỉnh nội dung và phương pháp dạy học đồng thời giúp HS điều
chỉnh cách học để họ học tập tiến bộ.
+ Quản lý hồ sơ chuyên môn của các GV: là phương tiện giúp người quản lý
nắm chắc được tình hình thực hiện nhiệm chuyên môn của các GV là một trong
những cơ sở pháp lý đánh giá việc thực hiện nền nếp chuyên môn của họ.
Tóm lại: Quản lý hoạt động dạy của thầy là quản lý một quá trình chủ đạo
của người thầy trong quá trình dạy học, đòi hỏi người quản lý nhà trường phải hiểu
nội dung, yêu cầu cần quản lý để đưa ra những quyết định quản lý vừa mang tính
nghiêm chỉnh, chính xác, nhưng lại vừa là mềm dẻo linh hoạt để đưa hoạt động dạy
của thầy vào nền nếp kỷ cương nhưng vẫn phát huy được khả năng sáng tạo khoa
học của GV trong việc thực hiện nhiệm vụ của mình.
* Quản lý hoạt động học của trò ở trường THCS.
Hoạt động học tập của HS là một hoạt động song song tồn tại cùng với hoạt
động dạy của thầy giáo. Quản lý hoạt động học tập của người học là quản lý việc
thực hiện các nhiệm vụ học tập, nghiên cứu, rèn luyện của người học trong suốt quá

trình học tập. Người học vừa là đối tượng quản lý, vừa là chủ thể quản lý.
Trong quản lý hoạt động học tập cần lưu ý tính phức tạp và tính trừu tượng
về sự chuyển biến trong nhân cách, do tác động đồng thời của nhiều yếu tố chủ thể
và khách thể, làm cho kết quả học tập của họ bị hạn chế.
Quản lý hoạt động học tập có nội dung, yêu cầu cụ thể, vì vậy cần phải tăng
cường việc KT-ĐG các hoạt động học tập của người học và hoạt động giảng dạy
của người dạy. Quản lý hoạt động học tập bao gồm: Quản lý học trên lớp, hoạt động
tự học và các hoạt động ngoại khóa.
* Khái niệm quản lý hoạt động dạy học môn Toán
Quản lý HĐDH môn Toán không chỉ đơn thuần là quản lý việc thực hiện
các nhiệm vụ của đội ngũ GV dạy Toán trong nhà trường mà còn là những công
9


việc cụ thể như sau:
- Xây dựng kế hoạch dạy học môn Toán và tổ chức, chỉ đạo thực hiện sau khi
kế hoạch đã được tổ Toán thảo luận, đóng góp ý kiến hoàn thành xong.
- Tổ chức hướng dẫn, triển khai cho GV dạy Toán về mục tiêu, nội dung,
phương pháp, PTDH, tổ chức dạy và học, đánh giá kết quả dạy và học môn Toán ở
trường THCS.
- Chuẩn bị cơ sở vật chất (CSVC), trang thiết bị phục vụ cho việc đổi mới
PPDH và ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong dạy học môn Toán.
- Kiểm tra, đánh giá HĐDH môn Toán như: Thực hiện quy chế chuyên môn,
đánh giá xếp loại kết quả học tập của HS đúng theo quy chế, đổi mới PPDH và ứng
dụng CNTT trong dạy học môn Toán, bồi dưỡng HS giỏi, phụ đạo HS yếu, kém.
1.3. Hoạt động dạy học môn Toán ở trƣờng trung học cơ sở
1.3.1. Trường trung học cơ sở trong hệ thống giáo dục quốc dân
1.3.1.1. Vị trí trường trung học cơ sở:
Vị trí của trường trung học cơ sở theo điều 2 tại điều lệ trường trung học cơ
sở, trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học ban hành

kèm theo Thông tư số: 12/2011/TT-BGDĐT ngày 28/3 /2011: “Trường trung học
là cơ sở giáo dục phổ thông của hệ thống giáo dục quốc dân. Trường có tư cách
pháp nhân, có tài khoản và con dấu riêng”.
1.3.1.2. Nhiệm vụ và quyền hạn của trường trung học cơ sở
Tại điều 3 tại điều lệ trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và
trường phổ thông có nhiều cấp học ban hành kèm theo Thông tư số: 12/2011/TTBGDĐT ngày 28/3 /2011, trường trung học cơ sở có nhiệm vụ và quyền hạn như sau:
Trường trung học có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây:
1. Tổ chức giảng dạy, học tập và các hoạt động giáo dục khác theo mục tiêu,
chương trình giáo dục phổ thông dành cho cấp THCS và cấp THPT do Bộ trưởng
Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành. Công khai mục tiêu, nội dung các hoạt động giáo
dục, nguồn lực và tài chính, kết quả đánh giá chất lượng giáo dục.
2. Quản lý giáo viên, cán bộ, nhân viên theo quy định của pháp luật.

10


3. Tuyển sinh và tiếp nhận học sinh; vận động học sinh đến trường; quản lý
học sinh theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
4. Thực hiện kế hoạch phổ cập giáo dục trong phạm vi được phân công.
5. Huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực cho hoạt động giáo dục. Phối hợp
với gia đình học sinh, tổ chức và cá nhân trong hoạt động giáo dục.
6. Quản lý, sử dụng và bảo quản cơ sở vật chất, trang thiết bị theo quy định của
Nhà nước.
7. Tổ chức cho giáo viên, nhân viên, học sinh tham gia hoạt động xã hội.
8. Thực hiện các hoạt động về kiểm định chất lượng giáo dục.
9. Thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của pháp luật.
1.3.1.3. Mục tiêu quản lý của trường trung học cơ sở
Điều 27 - Luật giáo dục đã nêu rõ: “Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp
HS phát triển toàn diện giáo dục đạo đức, trí tuệ, thế chất, thẩm mỹ và các kỹ năng
cơ bản phát triến năng lực cá nhân, tính năng lao động và sáng tạo, hình thành

nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm
công dân. Chuẩn bị cho HS tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham
gia xây dựng và phát triền và bảo vệ Tổ quốc. Mục tiêu của giáo dục THCS nhằm
giúp HS củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục tiểu học có học vấn phổ
thông ở trình độ cơ sở và những hiếu biết ban đầu về kỹ thuật và hướng nghiệp đế
tiếp tục học trung học phổ thông, trung cấp, học nghề, hoặc đi vào cuộc sống”.
Mục tiêu quản lý của trường THCS tập trung vào các nội dung căn bản sau:
- Mục tiêu về kế hoạch phát triển số lượng từng lớp, HS.
- Mục tiêu về chất lượng giáo dục toàn diện, chất lượng hạnh kiểm, học lực,
các mặt giáo dục khác.
- Mục tiêu về xây dựng đội ngũ cán bộ GV.
- Mục tiêu về xây dựng cơ sở vật chất trang thiết bị trường học.
- Mục tiêu xây dựng hệ thống chính trị quản lý nhà trường.
- Mục tiêu tăng cường về quản lý.
- Mục tiêu xã hội hóa giáo dục.
- Mục tiêu về bồi dưỡng đội ngũ GV giỏi, HS giỏi.
11


- Mục tiêu về kế hoạch xây dựng trường chuẩn quốc gia.
1.3.2. Vị trí, vai trò của môn Toán ở trường trung học cơ sở
Ở trường THCS, môn Toán giữ một vị trí hết sức quan trọng: Môn Toán là
môn học công cụ và do tính trừu tượng cao độ nên Toán học có tính thực tiễn phổ
dụng. Những tri thức và kĩ năng Toán học cùng với những phương pháp làm việc
trong Toán học trở thành công cụ để học tập những môn học khác trong nhà trường,
là công cụ của nhiều ngành khoa học khác nhau, là công cụ để tiến hành những hoạt
động trong đời sống thực tế và vì vậy là một thành phần không thể thiếu của nền
văn hóa phổ thông của con người mới. Cùng với tri thức, môn Toán ở trường THCS
còn cung cấp cho HS những kĩ năng Toán học như kĩ năng tính Toán, vẽ hình, kĩ
năng đọc và vẽ biểu đồ, kĩ năng đo đạc, ước lượng, kĩ năng sử dụng những dụng cụ

Toán học và máy tính điện tử. Môn Toán còn giúp HS hình thành và phát triển
những phương pháp, phương thức tư duy và hoạt động như Toán học hóa tình
huống thực tế, thực hiện và xây dựng thuật Toán, phát hiện và giải quyết vấn đề.
Những kĩ năng này rất cần cho người lao động trong thời đại mới.
Qua các hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS sẽ góp phần phát triển
nhân cách: Ngoài việc cung cấp cho HS những kiến thức và kĩ năng Toán học cần
thiết, môn Toán còn có tác dụng góp phần phát triển năng lực trí tuệ chung như
phân tích, tổng hợp, trừu tượng hóa, khái quát hóa, rèn luyện những đức tính, phẩm
chất của người lao động mới như tính cẩn thận, chính xác, tính kỉ luật, tính phê
phán, tính sáng tạo, bồi dưỡng óc thẩm mĩ qua các hoạt động dạy học.
Chương trình Toán THCS yêu cầu HS đạt được cụ thế về kiến thức, kĩ năng
và thái độ sau:
- Kiến thức, phương pháp Toán học phổ thông:
+ Những kiến thức mở đầu về số (Từ số tự nhiên đến số thực), về biến đổi
đại số, về phương trình bậc nhất và phương trình bậc hai, về hệ phương trình và bất
phương trình bậc nhất, về một số hàm số và đồ thị đơn giản.
+ Một số hiểu biết ban đầu về thống kê.
+ Những kiến thức mở đầu về hình học phẳng: Quan hệ vuông góc và song
song, quan hệ bằng nhau và đồng dạng, quan hệ giữa các yếu tố của lượng giác, một
số vật thể trong không gian.
+ Những hiểu biết ban đầu về một số phương pháp Toán học: Dự đoán và
12


chứng minh, quy nạp và suy diễn, phân tích và tổng hợp...
- Hình thành và rèn luyện các kĩ năng: Tính toán, sử dụng bảng số, máy tính
bỏ túi, thực hiện các phép biến đổi biểu thức, giải phương trình và bất phương trình
bậc nhất một ẩn, giải phương trình bậc hai một ẩn, giải hệ phương trình bậc nhất hai
ẩn, vẽ hình, đo đạc, ước lượng. Bước đầu hình thành khả năng vận dụng kiến thức
Toán học vào đời sống và các môn học khác.

- Rèn luyện khả năng suy luận hợp lí và hợp lôgic, khả năng quan sát, dự
đoán, phát triển trí tưởng tượng không gian. Rèn luyện kĩ năng sử dụng ngôn ngữ
chính xác, bồi dưỡng các phẩm chất tư duy như linh hoạt, độc lập và sáng tạo. Bước
đầu hình thành thói quen tự học, diễn đạt chính xác ý tưởng của mình và hiểu được
ý tưởng của người khác.
1.3.3. Hoạt động dạy học môn Toán ở trường trung học cơ sở
1.3.3.1. Vai trò của hoạt động dạy học môn Toán ở trường trung học cơ sở
HĐDH môn Toán ở trường THCS có vai trò:
- Truyền thụ tri thức, kĩ năng, phương pháp Toán học phổ thông cơ bản, hiện
đại sát thực tiễn Việt Nam theo tinh thần giáo dục kĩ thuật tổng hợp, đồng thời trau
dồi cho HS khả năng vận dụng những hiểu biết Toán học vào việc học tập các môn
học khác, vào đời sống lao động sản xuất, chiến đấu và tạo tiềm lực tiếp thu khoa
học kĩ thuật.
- Phát triển năng lực trí tuệ chung như: Tư duy trừu tượng và trí tưởng tượng,
tư duy logic và tư duy biện chứng, rèn luyện các thao tác tư duy phân tích, tổng
hợp, so sánh, khái quát..., các phẩm chất tư duy linh hoạt, độc lập, sáng tạo v.v...
- Giáo dục tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo đức và thẩm mĩ. Thông qua
HĐDH môn Toán góp phần bồi dưỡng cho HS thế giới quan duy vật biện chứng,
rèn luyện cho HS phẩm chất của người lao động mới đó là: Làm việc có mục đích,
có kế hoạch, có phương pháp, có kiểm tra, tính cẩn thận, chính xác, kỷ luật, tiết
kiệm, sáng tạo, dám nghĩ dám làm, có óc thẩm mĩ, có sức khỏe, dũng cảm bảo vệ
chân lí, xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc.
- Bảo đảm chất lượng phổ cập giúp cho HS có kiến thức Toán học phổ thông,
bất kể sau này họ làm nghề gì và hoạt động trong lĩnh vực nào. Đồng thời chú trọng
phát hiện và bồi dưỡng một số HS có năng khiếu, tài năng về Toán để góp phần xây
dựng nền khoa học kĩ thuật và nền Toán học Việt Nam, mau chóng rút ngắn khoảng
13


cách giữa nước ta với các nước tiên tiến.

- Tạo điều kiện cho HS nghiên cứu cơ sở của những môn học khác với sự
phong phú và đa dạng của các bộ môn với khối lượng nội dung lớn và phức tạp hơn,
hệ thống hơn ở bậc tiểu học, đáp ứng nhu cầu giáo dục toàn diện.
1.3.3.2. Đặc điểm của hoạt động dạy học môn Toán ở trường trung học cơ sở
HĐDH môn Toán là hoạt động kép gồm hoạt động dạy của GV Toán và
hoạt động học môn Toán của HS. Trong đó, hoạt động dạy của GV Toán giữ vai trò
chủ đạo, truyền thụ, tổ chức, điều khiển, hướng đến hoạt động học môn Toán của
HS, thúc đẩy và làm cho việc học môn Toán của HS thành công. Nhờ hoạt động dạy
của GV mà HS được tiếp xúc, giao lưu, tham gia vào các hoạt động học tập như
thảo luận nhóm, thực hành, áp dụng các bài Toán vào thực tế... Điều đó góp phần
mở rộng nhãn quan, tầm hiểu biết của HS. Đồng thời GV cũng đòi hỏi HS phải
nhanh nhẹn, khéo léo cải tiến phương pháp học tập, cải tiến hoạt động học tập của
mình để thích ứng với từng nội dung bài học. Trong trường hợp đó, HS ở THCS đặc
biệt là HS đầu cấp học sẽ gặp những khó khăn nhất định đòi hỏi người GV phải tính
đến để giúp HS tìm cách khắc phục. Vì lứa tuổi HS ở THCS là lứa tuổi thiếu niên,
lứa tuổi có những thay đổi đột biến về tâm sinh lý. Điều đó có liên quan đến việc
xây dựng lại một cách cơ bản hoạt động dạy phù hợp với tâm lý của HS. Vì vậy đòi
hỏi người GV phải có những điều chỉnh mang tính chất quyết định trong HĐDH,
nếu vẫn áp dụng những hình thức và PPDH như ở bậc tiểu học cho bậc học này sẽ
dẫn đến việc trẻ tỏ ra không bằng lòng dưới nhiều biểu hiện khác nhau.
Hoạt động học môn Toán của HS giữ vai trò chủ động, lĩnh hội, tự giác, tích
cực, độc lập và sáng tạo nhằm lĩnh hội những kiến thức Toán học cơ bản, hình
thành kĩ năng và thái độ tương ứng, tạo lập những phẩm chất nhân cách. Hoạt động
học môn Toán của HS ở THCS diễn ra ở trình độ cao hơn, phong phú hơn, hoàn
thiện hơn, biểu hiện ở những nội dung sau:
- Động cơ học tập môn Toán của HS THCS rất phong phú, đa dạng, nhưng
chưa bền vững, nhiều khi còn thể hiện mâu thuẫn. Đối với các em HS ở trường
THCS học Toán là khó, nó đòi hỏi HS cần phải nắm vững kiến thức có hệ thống,
làm nhiều bài tập nhưng đa số các em thường ít chú ý tới vấn đề này hoặc có biết
nhưng lười học, không chịu làm nhiều bài tập.

- Thái độ học tập của HS ở THCS đối với môn Toán cũng rất khác nhau. Các
14


em đều ý thức được tầm quan trọng và sự cần thiết của môn Toán, nhưng thái độ rất
khác nhau: Có em tích cực, có trách nhiệm cao, có em rất lười biếng, thờ ơ...
- Phương thức học tập môn Toán của HS THCS có những nét khác biệt
so với HS tiểu học. Ở THCS hoạt động học tập môn Toán diễn ra theo phương
thức học và hành, học và hành luôn đi với nhau qua đó để hình thành các kỹ
năng cần thiết.
- Nội dung học tập môn Toán ở THCS được mở rộng và chuyên sâu hơn. Bởi
vì, THCS là cấp học có tính lý luận gắn với thực hành theo từng môn học, có tính
chuyên sâu, từng bước HS nắm được những khái niệm khoa học và nhận thức được
các quy luật về tự nhiên, xã hội và con người.
Hoạt động dạy của GV và hoạt động học môn Toán của HS tồn tại trong sự
thống nhất và tương tác lẫn nhau, cùng hướng đến thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ
dạy học môn Toán.
Tóm lại, từ những đặc điểm nêu trên cho thấy hoạt động dạy của GV và hoạt
động học môn Toán của HS ở trường THCS có những nét riêng, do vậy HĐDH
môn Toán cũng phải chú ý đến những nét riêng đó và mang nét đặc trưng của cấp
học trong dạy học môn Toán ở trường THCS.
1.3.4. Vấn đề đổi mới các yếu tố của hoạt động dạy học môn Toán ở trường trung
học cơ sở
1.3.4.1. Đổi mới về mục tiêu dạy học môn Toán
a) Đổi mới mục tiêu chung của dạy học môn Toán
- Mục tiêu chung của dạy học môn Toán hướng tới thực hiện mục tiêu giáo
dục của cấp học THCS, đó là: HS có trình độ học vấn THCS, hiểu biết ban đầu về
kĩ thuật- hướng nghiệp (Để có thể phân luồng: Học tiếp phổ thông, kĩ thuật, hướng
nghiệp hoặc đi vào cuộc sống). Mục tiêu giáo dục cấp THCS đã được mở rộng,
nhấn mạnh tính toàn diện: “Dạy chữ- Dạy người - Dạy nghề”. Các kiến thức và kĩ

năng thực hành được củng cố để tạo ra bốn năng lực chủ yếu sau: “Năng lực hành
động; Năng lực thích ứng; Năng lực cùng sống và làm việc; Năng lực tự khẳng định
mình”. Phù hợp với bốn yếu tố của giáo dục thế giới thế kỉ XXI: “Học để biết; Học
để làm việc; Học để làm người; Học để hòa nhập”. Bốn yếu tố này phải dựa trên
nền tảng, cũng là hai đặc trưng cơ bản của giáo dục thế kỉ XXI: “Học tập suốt đời
và xã hội học tập”.
15


- Mục tiêu của môn Toán trong chương trình dạy học ở cấp THCS là cung
cấp cho HS một hệ thống kiến thức, kĩ năng, phương pháp Toán học phổ thông cơ
bản, hiện đại, thiết thực, sát với thực tế; góp phần phát triển năng lực trí tuệ, tư duy
trừu tượng, tư duy logic và ngôn ngữ chính xác, đồng thời rèn luyện các phẩm chất
của tư duy như tính linh hoạt, tính mềm dẻo, tính sáng tạo, góp phần hình thành và
phát triển các phẩm chất lao động khoa học cần thiết của người lao động mới.
b) Đổi mới về mục tiêu của bài học môn Toán
Mục tiêu bài học của môn Toán ở cấp THCS thay đổi theo các yêu cầu:
- Mục tiêu đề ra cho HS, yêu cầu HS thực hiện, HS đạt được mục tiêu đề ra
(GV chỉ đạo, tổ chức, hướng dẫn, giúp đỡ).
- Mục tiêu cần phải cụ thể về nội dung và mức độ phải đạt được, khả năng tự
thực hiện, phối hợp thành thạo các động tác, giao tiếp, hành vi ngôn ngữ.
+ Kiến thức: Biết, hiểu, vận dụng, phân tích, tổng hợp, đánh giá.
+ Kĩ năng: Làm được, thông thạo.
+ Thái độ: Tiếp nhận, phản ứng, đánh giá, sắp xếp, tổ chức giá trị, trở thành
tính cách.
1.3.4.2. Đổi mới về nội dung chương trình dạy học môn Toán
a) Chương trình Toán THCS hiện nay
Chương trình Toán THCS hiện nay theo quyết định số 16/2006/QĐ BGDĐT ngày 05/5/2006 của Bộ trưởng Bộ GD& ĐT. Phân phối nội dung chương
trình môn Toán được thực hiện chi tiết, bao gồm 140 tiết/1 năm học cho
mỗi khối lớp.

Cụ thể: Lớp 6 (4 tiết/tuần x 35 tuần = 140 tiết)
Lớp 7 (4 tiết/tuần x 35 tuần = 140 tiết)
Lớp 8 (4 tiết/tuần x 35 tuần = 140 tiết)
Lớp 9 (4 tiết/tuần x 35 tuần = 140 tiết).
b) Yêu cầu của chương trình dạy học môn Toán ở THCS hiện nay
- Chương trình dạy học môn Toán phải thực sự là một kế hoạch hành động
sư phạm kết nối mục tiêu giáo dục với các lĩnh vực nội dung, phương pháp, PTDH,
tiến trình giờ học và cách thức đánh giá kết quả học tập của HS.
- Nội dung dựa trên cơ sở một chương trình chuẩn và đảm bảo tính phổ
thông, toàn diện, hướng nghiệp.
16