Quản lý dạy học tại trường tiểu học đền lừ quận hoàng mai, thành phố hà nội theo định hướng đổi mới giáo dục tiểu học

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

NGUYỄN THỊ TUYẾT MINH

QUẢN LÝ DẠY HỌC TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC ĐỀN LỪ QUẬN HOÀNG MAI - THÀNH PHỐ HÀ NỘI
THEO ĐỊNH HƯỚNG ĐỔI MỚI GIÁO DỤC TIỂU HỌC

UẬN V N THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2016


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

NGUYỄN THỊ TUYẾT MINH

QUẢN LÝ DẠY HỌC TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC ĐỀN LỪ QUẬN HOÀNG MAI - THÀNH PHỐ HÀ NỘI
THEO ĐỊNH HƯỚNG ĐỔI MỚI GIÁO DỤC TIỂU HỌC

UẬN V N THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
ố:

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Xuân Thức

HÀ NỘI - 2016


LỜI CẢM ƠN

Đƣợc sự quan tâm giúp đỡ của cơ quan, bạn bè đồng nghiệp, sự tận tình
hƣớng dẫn của thầy, cô giáo trong quá trình học tập và nghiên cứu luận văn, đến
nay luận văn đã hoàn thành. Với tình cảm chân thành, em xin cảm ơn các thầy giáo,
cô giáo và Hội đồng khoa học trƣờng Đại học Giáo dục ĐHQGHN đã tham gia
giảng dạy, tƣ vấn, giúp đỡ, tạo mọi điều kiện tốt nhất cho em trong quá trình học
tập và nghiên cứu luận văn.
Đặc biệt, em xin bày tỏ sự kính trọng tới PGS.TS. Nguyễn Xuân Thức
ngƣời đã trực tiếp, chỉ bảo hƣớng dẫn em trong suốt quá trình học tập, triển khai
nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Tác giả cũng xin trân trọng cảm ơn sự nhiệt tình giúp đỡ của các đồng chí
lãnh đạo trƣờng Tiểu học Đền Lừ - Quận Hoàng Mai - Thành phố Hà Nội và các
bạn đồng nghiệp đã giúp đỡ, cung cấp tài liệu, số liệu những thông tin bổ ích để tác
giả hoàn thành nhiệm vụ học tập và nghiên cứu.
Do điều kiện thời gian và phạm vi nghiên cứu có hạn, luận văn không tránh
khỏi những thiếu sót. Kính mong các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp thông
cảm, giúp đỡ, đƣa ra những chỉ dẫn quý báu để luận văn trở nên hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 30 tháng 11 năm 2016
Tác giả

Nguyễn Thị Tuyết Minh

i


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BGH

Ban giám hiệu

CBQL

CBQL

CSVC

Cơ sở vật chất

ĐDDH

Đồ dùng dạy học

GD&ĐT

Giáo dục và đào tạo

GV

GV

HS

HS

KT-XH

Kinh tế xã hội

QLGD

Quản lý giáo dục

SGK

Sách giáo khoa

UBND

Uỷ ban nhân dân

ii


MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN....................................................................................................................... i
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT................................................... ii
DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................................... vii
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ ....................................................................................viii
MỞ ĐẦU ............................................................................................................................. 1
1. Lí do chọn đề tài .......................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................... 2
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu............................................................................ 3
4. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................................. 3
5. Câu hỏi nghiên cứu ...................................................................................................... 3
6. Giả thuyết khoa học ..................................................................................................... 3
7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu đề tài............................................................................ 3
8. Phƣơng pháp nghiên cứu............................................................................................. 4
9. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn ........................................................................................ 4
10. Cấu trúc của luận văn ................................................................................................ 5

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC TẠI TRƢỜNG TIỂU
HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG ĐỔI MỚI GIÁO DỤC TIỂU HỌC ................................ 6
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề.................................................................................. 6
1.2. Quản lý ...................................................................................................................... 8
1.2.1. Khái niệm .......................................................................................................... 8
1.2.2. Chức năng ......................................................................................................... 9
1.3. Dạy học tiểu học theo định hƣớng đổi mới giáo dục Tiểu học ........................... 11
1.3.1 Trƣờng tiểu học trong hệ thống giáo dục quốc dân ....................................... 11
1.3.2. Các thành tố của dạy học tiểu học ................................................................. 12
1.3.3. Đặc trƣng dạy học tiểu học ............................................................................ 13
1.3.4. Đổi mới giáo dục tiểu học và yêu cầu đặt ra đối với dạy học và quản lý
dạy học trong nhà trƣờng tiểu học hiện nay ............................................................ 15
1.4. Quản lý dạy học tiểu học theo định hƣớng đổi mới giáo dục Tiểu học .............. 20

iii


1.4.1. Khái niệm quản lý dạy học tiểu học .............................................................. 20
1.4.2. Nội dung quản lý dạy học tiểu học ................................................................ 20
1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý dạy học trong trƣờng tiểu học theo định
hƣớng đổi mới giáo dục tiểu học .................................................................................. 29
1.5.1. Các yếu tố thuộc về nhà quản lý (Hiệu trƣởng, Ban giám hiệu...) .............. 29
1.5.2. Các yếu tố thuộc về GV tiểu học ................................................................... 30
1.5.3. Các yếu tố thuộc về môi trƣờng quản lý dạy học tiểu học ........................... 32
Tiểu kết chƣơng 1 .............................................................................................................. 33
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC ĐỀN
LỪ - HOÀNG MAI - HÀ NỘI......................................................................................... 34
2.1. Thực trạng giáo dục ở trƣờng Tiểu học Đền Lừ- Hoàng Mai- Hà Nội............... 34
2.1.1. Quy mô phát triển HS..................................................................................... 34
2.1.2. Chất lƣợng đội ngũ GV và HS trong nhà trƣờng.......................................... 34

2.1.3. Cơ sở vật chất phục vụ cho công tác giảng dạy............................................ 37
2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ................................................................................... 39
2.2.1. Mục đích khảo sát ........................................................................................... 39
2.2.2. Nội dung khảo sát ........................................................................................... 39
2.2.3. Phƣơng pháp khảo sát..................................................................................... 39
2.2.4. Tiêu chí và thang đánh giá ............................................................................. 39
2.2.5. Mẫu khảo sát ................................................................................................... 40
2.3. Thực trạng hoạt động dạy học ở Trƣờng tiểu học Đền Lừ - Hoàng Mai - Hà
Nội .................................................................................................................................. 40
2.3.1. Nhận thức tầm quan trọng hoạt động dạy học trong trƣờng tiểu học.......... 40
2.3.2. Thực trạng mức độ thực hiện các khâu của hoạt động dạy học trong
trƣờng tiểu học .......................................................................................................... 41
2.4. Thực trạng quản lý dạy học ở Trƣờng tiểu học Đền Lừ - Hoàng Mai - Hà Nội 46
2.4.1. Quản lý việc phân công giảng dạy cho GV .................................................. 46
2.4.2. Quản lý việc soạn bài, chuẩn bị lên lớp của GV........................................... 48
2.4.3. Quản lý giảng dạy trên lớp ............................................................................. 50
2.4.4. Quản lý việc thực hiện quy định về hồ sơ chuyên môn ............................... 51

iv


2.4.5. Quản lý việc thực hiện chƣơng trình kế hoạch dạy học ............................... 52
2.4.6. Quản lý việc kiểm tra đánh giá HS ................................................................ 54
2.4.7. Quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn .................................................................. 55
2.4.8. Quản lý bồi dƣỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho GV ..... 56
2.4.9. Bảng tổng hợp quản lý dạy học ở trƣờng tiểu học Đền Lừ, Hoàng Mai,
Hà Nội ........................................................................................................................ 57
2.5. Thực trạng yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý dạy học ở trƣờng Tiểu học Đền Lừ,
Hoàng Mai, Hà Nội. ...................................................................................................... 58
2.5.1. Các yếu tố thuộc về nhà quản lý (Hiệu trƣởng, Ban giám hiệu...) .............. 58

2.5.2. Các yếu tố thuộc về GV tiểu học ................................................................... 60
2.5.3. Các yếu tố thuộc về môi trƣờng quản lý dạy học tiểu học ........................... 61
2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý dạy học ở trƣờng Tiểu học Đền Lừ,
Hoàng Mai, Hà Nội ....................................................................................................... 63
2.6.1. Thành công và nguyên nhân .......................................................................... 63
2.6.2. Hạn chế và nguyên nhân ................................................................................ 64
Tiểu kết chƣơng 2 .............................................................................................................. 67
Chƣơng 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC ĐỀN
LỪ - HOÀNG MAI - HÀ NỘI THEO ĐỊNH HƢỚNG ĐỔI MỚI GIÁO DỤC
TIỂU HỌC ......................................................................................................................... 68
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ................................................................................ 68
3.1.1. Đảm bảo tính kế thừa ..................................................................................... 68
3.1.2. Đảm bảo tính đồng bộ .................................................................................... 68
3.1.3. Đảm bảo tính thực tiễn ................................................................................... 68
3.1.4. Đảm bảo tính khả thi ...................................................................................... 69
3.2. Một số biện pháp quản lý dạy học của hiệu trƣởng trƣờng Tiểu học Đền Lừ Hoàng Mai - Hà Nội theo định hƣớng đổi mới giáo dục tiểu học .............................. 69
3.2.1. Lập kế hoạch dạy học theo định hƣớng đổi mới giáo dục tiểu học ............. 69
3.2.2. Tổ chức dạy học tiểu học theo hƣớng phát triển năng lực ........................... 71
3.2.3. Chỉ đạo đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng đổi mới giáo
dục .............................................................................................................................. 73

v


3.2.4. Tổ chức bồi dƣỡng nâng cao trình độ chuyên môn cho GV trong nhà
trƣờng theo hƣớng chuẩn hóa................................................................................... 77
3.2.5. Tăng cƣờng CSVC và thiết bị dạy học phục vụ hoạt động dạy học trong
nhà trƣờng đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ........................................................ 81
3.2.6. Đổi mới phƣơng pháp kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS ............... 84
3.3. Mối quan hệ giữa các biệnpháp ............................................................................. 88

3.4. Khảo nghiệm các biện pháp quản lý dạy học theo định hƣớng đổi mới giáo
dục tiểu học .................................................................................................................... 88
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ................................................................................... 88
3.4.2. Các bƣớc và nội dung khảo nghiệm .............................................................. 89
3.4.3. Tiêu chí và thang đánh giá khảo nghiệm....................................................... 89
3.4.4. Kết quả khảo nghiệm...................................................................................... 89
Tiểu kết chƣơng 3 .............................................................................................................. 94
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................................. 95
1. Kết luận ...................................................................................................................... 95
2. Khuyến nghị ............................................................................................................... 96
2.1. Đối với Quận ủy và UBND quận ..................................................................... 97
2.2. Đối với phòng giáo dục ..................................................................................... 97
2.3. Đối với hiệu trƣởng............................................................................................ 97
2.4. Đối với đội ngũ CBQL trƣờng tiểu học Đền Lừ - Quận Hoàng Mai ............. 98
2.5. Đối với GV ......................................................................................................... 98
2.6. Đối với phụ huynh ............................................................................................. 98
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................ 99
PHỤ LỤC ........................................................................................................................ 102

vi


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Quy mô trƣờng, lớp, HS ...........................................................................34
Bảng 2.2. Đội ngũ CBQL, GV, nhân viên (2014 -2017) ..........................................34
Bảng 2.3.Kết quả đánh giá, xếp loại đội ngũ CBQL và đội ngũ GV theo chuẩn
(*Năm học 2015 - 2016) ...........................................................................................35
Bảng 2.4. Kết quả học tập của HS ............................................................................37
Bảng 2.5. Kết quả thi HS giỏi của HS ......................................................................37
Bảng 2.6. Mẫu khảo sát thực trạng ...........................................................................40

Bảng 2.7. Nhận thức tầm quan trọng của dạy học trong trƣờng tiểu học .................40
Bảng 2.8: Mức độ thực hiện hoạt động dạy học trong trƣờng tiều học. ...................41
Bảng 2.9: Quản lý việc phân công giảng dạy cho GV ..............................................46
Bảng 2.10: Quản lý việc soạn bài, chuẩn bị lên lớp của GV ....................................48
Bảng 2.11: Quản lý giảng dạy trên lớp .....................................................................50
Bảng 2.12: Quản lý việc thực hiện quy định về hồ sơ chuyên môn .........................51
Bảng 2.13: Quản lý việc thực hiện chƣơng trình kế hoạch dạy học .........................52
Bảng 2.14: Quản lý việc kiểm tra đánh giá HS .........................................................54
Bảng 2.15: Quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn ...........................................................55
Bảng 2.16: Quản lý bồi dƣỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho GV .56
Bảng 2.17: Quản lý quản lý dạy học ở trƣờng tiểu học Đền Lừ ...............................57
Bảng 2.18. Các yếu tố thuộc về nhà quản lý (Hiệu trƣởng, Ban giám hiệu...) .........58
Bảng 2.19. Các yếu tố thuộc về GV tiểu học ............................................................60
Bảng 2.20. Các yếu tố thuộc về môi trƣờng quản lý dạy học tiểu học .....................61
Bảng 3.1. Mẫu khảo sát đánh giá tính cần thiết và khả thi .......................................89
Bảng 3.2. Mức độ tính cần thiết của biện pháp quản lý dạy học theo định hƣớng
đổi mới giáo dục tiểu học ..........................................................................................89
Bảng 3.3. Mức độ nhận thức tính khả thi của biện pháp quản lý dạy học theo
định hƣớng đổi mới giáo dục tiểu học ......................................................................91
Bảng 3.4. Mối quan hệ giữa mức độ cần thiết và khả thicủa các biện pháp quản lý
dạy học theo định hƣớng đổi mới giáo dục tiểu học .................................................92

vii


DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

Sơ đồ 1.1: Mô hình hoạt động quản lý ................................................................................9
Biểu đồ 2.1. Mức độ thực hiện hoạt động dạy học ở trƣờng tiểu học Đền Lừ, quận
Hoàng Mai, thành phố Hà Nội...........................................................................................46

Biểu đồ 2.2. Thực trạng quản lý dạy học ở trƣờng tiểu học Đền Lừ ..............................58
Biểu đồ 2.3. Mức độ ảnh hƣởng của các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý dạy học ở
trƣờng tiểu học Đền Lừ ......................................................................................................62
Biểu đồ 3.1. Mối quan hệ giữa tính cần thiết và khả thi của biện pháp quản lý dạy
học của hiệu trƣởng trƣờng tiểu học Đền Lừ, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội......93

viii


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
1.1. Trong những năm qua, Đảng và Nhà nƣớc ta đó rất quan tâm chỉ đạo
công tác đổi mới nâng cao chất lƣợng giáo dục trong đó có đổi mới dạy học. Nghị
quyết Hội nghị trung ƣơng 8, khóa XI đã khẳng định: “Đổi mới căn bản , toàn diện
giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều
kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế ’’. [9, tr.1]
Quản lý là một trong những yếu tố quyết định sự phát triển của xã hội nói
chung và của các tổ chức nói riêng. Mác nói: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp
hay lao động chung nào tiến hành trên quy mô tƣơng đối lớn thì ít nhiều cũng cần
đến một sự chỉ đạo để điều hòa những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức
năng chúng phát sinh từ sự vận động của toàn bộ cơ thể, khác với sự vận động của
những khí quan độc lập của nó”. Quản lý giáo dục là một điều kiện cơ bản để hoạt
động giáo dục đạt đƣợc mục đích đã định.
Quản lý nhà trƣờng là một bộ phận của quản lý giáo dục nói chung. Muốn
duy trì, phát triển và nâng cao chất lƣợng giáo dục - đào tạo của nhà trƣờng thì tất
yếu phải nâng cao chất lƣợng quản lý của hiệu trƣởng đối với hoạt động dạy học
của đội ngũ GV.
Trong nhà trƣờng thì hoạt động dạy học là hoạt động cơ bản quyết định chất
lƣợng đào tạo của nhà trƣờng. Các hoạt động khác trong nhà trƣờng đều nhằm mục
đích phục vụ cho hoạt động cơ bản này đạt kết quả tốt. Dạy học liên quan đến nhân

vật trung tâm trong nhà trƣờng là: GV với hoạt động dạy và HS với hoạt động học.
Chất lƣợng của hoạt động dạy học thể hiện trên nhân cách ngƣời học và không
ngừng nâng cao để hiệu quả quá trình đào tạo đạt tốt nhất. Vấn đề đặt ra là cần có
biện pháp quản lý dạy học để hoạt động này vận hành phát huy tối đa năng lực của
GV và HS trong quá trình đào tạo, giáo dục.
Giáo dục tiểu học đƣợc coi là bậc học nền tảng, nền móng cho ngôi nhà giáo
dục, muốn xây ngôi nhà cao, đẹp phải có móng vững chắc. Giáo dục tiểu học nhằm
giúp HS hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về
đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ về các kỹ năng cơ bản để HS tiếp tục học lên. Có

1


thể nói trƣờng tiểu học là bậc học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, là bậc
học làm nền tảng cho mọi cấp học.
Trong đó, quản lý dạy học là vô cùng quan trọng của công tác quản lý nhà
trƣờng, nhất là trong tình hình thực hiện đổi mới chƣơng trình giáo dục phổ thông
hiện nay. Do đó việc đổi mới các biện pháp quản lý dạy học ở Trƣờng Tiểu học trong
điều kiện hiện nay là yêu cầu cần thiết để thực hiện nghị quyết 29-NQ/TW về đổi mới
giáo dục tiểu học và đào tạo, nhất là trong đổi mới phƣơng pháp dạy học. Vì vậy, việc
giảng dạy của GV ở bậc học tiểu học có ý nghĩa quan trọng, ảnh hƣởng tới chất lƣợng
của hệ thống giáo dục quốc dân. Thƣờng xuyên chăm lo xây dựng đội ngũ GV tiểu
học vững vàng về chuyên môn, đủ phẩm chất chính trị và phẩm chất đạo đức là vấn
đề đƣợc quan tâm, có ý nghĩa quyết định đến sự phát triển của nhà trƣờng tiểu học
nói riêng và sự nghiệp Giáo dục - Đào tạo nói chung. Từ khi Bộ GD-ĐT quyết định
bỏ kỳ thi tốt nghiệp tiểu học, công tác quản lý dạy học ở tiểu học càng có ý nghĩa vô
cùng quan trọng. Tuy nhiên việc nghiên cứu quản lý dạy học ở trƣờng tiểu học chƣa
đƣợc quan tâm đúng mức. Chính vì vậy nó ảnh hƣởng không nhỏ đến chất lƣợng giáo
dục nói chung và hoạt động dạy học nói riêng ở nhà trƣờng.
1.2. Ở quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội cho đến nay chƣa có nhiều công

trình nghiên cứu khoa học nào bàn về vấn đề quản lý dạy học của hiệu trƣởng
trƣờng Tiểu học trong điều kiện đổi mới giáo dục tiểu học hiện nay. Những biện
pháp quản lý dạy học đã áp dụng vào công tác quản lý của mình hầu hết là do kinh
nghiệm bản thân và kinh nghiệm của của ngƣời đi trƣớc truyền lại cho ngƣời đi sau
đồng thời tự học là chính. Đây chính là một trong những nguyên nhân ảnh hƣởng
đến chất lƣợng giáo dục toàn diện. Là ngƣời làm công tác quản lý trƣờng tiểu học
tôi thấy đây là vấn đề cần thiết.Với lí do trên tôi mạnh dạn chọn đề tài nghiên cứu:
“Quản lý dạy học tại trường Tiểu học Đền Lừ- Quận Hoàng Mai - Thành phố
Hà Nội theo định hướng đổi mới giáo dục tiểu học”.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý dạy học, đề xuất một số
biện pháp quản lý dạy học góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học tại trƣờng Tiểu
học Đền Lừ- Hoàng Mai- Hà Nội.

2


3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu: Hoạt động dạy học ở trƣờng Tiểu học theo định
hƣớng đổi mới giáo dục tiểu học.
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Quản lý dạy học ở Trƣờng Tiểu học Đền Lừ
theo định hƣớng đổi mới giáo dục tiểu học.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hoá những vấn đề lí luận cơ bản về quản lý dạy học ở trƣờng Tiểu
học theo định hƣớng đổi mới giáo dục tiểu học.
- Khảo sát và phân tích thực trạng quản lý dạy học ở Trƣờng Tiểu học Đền
Lừ - quận Hoàng Mai - Hà Nội.
- Đề xuất các biện pháp quản lý dạy học ở Trƣờng Tiểu học Đền Lừ - Quận
Hoàng Mai - Thành phố Hà Nội theo định hƣớng đổi mới giáo dục tiểu học.
5. Câu hỏi nghiên cứu

Làm thế nào để quản lý nâng cao chất lƣợng dạy học ở trƣờng Tiểu học Đền
Lừ theo định hƣớng đổi mới giáo dục tiểu học?
6. Giả thuyết khoa học
Công tác quản lý dạy học ở trƣờng tiểu học Đền Lừ, quận Hoàng Mai còn
bộc lộ các bất cập trong công tác quản lý các khâu dạy học, tổ chức giảng dạy trên
lớp, kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS...Nếu đề xuất và áp dụng đƣợc các
biện pháp quản lý dạy học theo hƣớng đổi mới giáo dục tiểu học hiện nay và phù
hợp với điều kiện hoàn cảnh thực tiễn của nhà trƣờng thì sẽ nâng cao đƣợc chất
lƣợng dạy học ở Trƣờng Tiểu học Đền Lừ, Hoàng Mai, Hà Nội.
7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu đề tài
7.1. Giới hạn về đối tượng nghiên cứu
- Nghiên cứu biện pháp quản lý dạy học của hiệu trƣởng trƣờng tiểu học theo
định hƣớng đổi mới giáo dục tiểu học.
- Quản lý dạy học ở trƣờng tiểu học của hiệu trƣởng bao gồm nội dung: quản
lý dạy của GV, quản lý học của HS và quản lý các hoạt động hỗ trợ dạy học, nhƣng
luận văn chỉ giới hạn nghiên cứu quản lý hoạt động giảng dạy của GV.

3


- Có nhiều cách tiếp cận quản lý dạy học nhƣ: tiếp cận chức năng, tiếp cận
nội dung, tiếp cận CIPO,... nhƣng luận văn tiếp cận quản lý dạy học theo tiếp cân
quá trình.
7.2. Giới hạn về địa bàn nghiên cứu
Trƣờng Tiểu học Đền Lừ - Hoàng Mai- Hà Nội.
7.3. Giới hạn về khách thể điều tra
Nhóm 1: CBQL
Nhóm 2: GV
8. Phương pháp nghiên cứu
8.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận

Nghiên cứu văn bản, chỉ thị của Đảng và Nhà nƣớc về công tác quảnlý;
Nghiên cứu điều lệ trƣờng Tiểu học; Một số tài liệu có liên quan về vấn đề quản lý
trƣờng Tiểuhọc... để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài.
8.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phƣơng pháp điều tra bằng phiếu hỏi; Phƣơng pháp phỏng vấn: trò chuyện
với CBQL, GV, HS và cha mẹ HS; Phƣơng pháp quan sát: tiến hành dự giờ, tham
quan và sinh hoạt chuyên môn; Phƣơng pháp tổng kết kinh nghiệm để xây dựng cơ
sở thực tiễn của đề tài.
8.3. Các phương pháp hỗ trợ khác
Sử dụng phƣơng pháp thống kê toán học nhƣ: số trung bình cộng, số trung
vị, hệ số tƣơng quan,... để xử lí số liệu trên cơ sở đó rút ra các nhận xét khoa học về
quản lý dạy học trong nhà trƣờng tiểu học.
9. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
9.1. Ý nghĩa lý luận: Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý dạy học ở trƣờng
Tiểu học.
9.2. Ý nghĩa thực tiễn: Đề xuất đƣợc các biện pháp quản lý dạy học phù hợp
với điều kiện thực tế của trƣờng tiểu học Đền Lừ - Hoàng Mai- Hà Nội.

4


10. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ
lục, luận văn gồm 3 chƣơng:
- Chương 1: Cơ sở lí luận về quản lý dạy học tại trường tiểu học theođịnh
hướng đổi mới giáo dục tiểu học.
- Chương 2: Thực trạng quản lý dạy học ở trường Tiểu học Đền Lừ - Hoàng
Mai - Hà Nội.
- Chương 3: Biện pháp quản lý dạy học ở trường Tiểu học Đền Lừ - Hoàng
Mai - Hà Nội theođịnh hướng đổi mới giáo dục tiểu học.

5


Chƣơng 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC TẠI TRƢỜNG TIỂU HỌC
THEO ĐỊNH HƢỚNG ĐỔI MỚI GIÁO DỤC TIỂU HỌC
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Dạy học là hoạt động cơ bản trong nhà trƣờng, quyết định chất lƣợng giáo
dục của nhà trƣờng cho nên đã có rất nhiều công trình nghiên cứu thuộc các lĩnh
vực khoa học khác nhau nhƣ: Giáo dục học, Tâm lý học, QLGD,... bàn về dạy học
nói chung và dạy học tiểu học nói riêng; về quản lý dạy học trong nhà trƣờng phổ
thông. Các công trình nghiên cứu gắn với tên tuổi của các nhà khoa học trên thế
giới nhƣ: Comensky, Usinxky, John Jewey, Êxipôp,... và của các nhà khoa học
trong nƣớc nhƣ: Đặng Vũ Hoạt, Hà Thế Ngữ, Nguyễn Ngọc Quang, Nguyễn Kế
Hào, Bùi Văn Huệ, Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Thái Duy Tuyên,... Các
công trình nghiên cứu đi theo hai hƣớng: a) Các nghiên cứu lý luận về dạy học tiểu
học và quản lý dạy học tiểu học (khái niệm, bản chất, các thành tố của quá trình dạy
học, các lý thuyết dạy học,...) b) Các nghiên cứu về thực tiễn: phát hiện thực trạng
dạy học và dạy học tiểu học; Quản lý dạy học trong nhà trƣờng phổ thông nói chung
và quản lý dạy học trong nhà trƣờng tiểu học nói riêng ở các chủ thể quản lý khác
nhau (Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT, Hiệu trƣởng các trƣờng phổ thông, Tổ trƣởng
chuyên môn).
Các công trình nghiên cứu về dạy học tiểu học và quản lý dạy học tiểu học
đƣợc công bố trong các cuốn sách, bài báo trong các tạp chí khoa học nhƣ:“Những
vấn đề cơ bản về chương trình và quá trình dạy học”của Nguyễn Hữu Châu [6]; “Lý
luận và phương pháp dạy học hiện đại - phát triển năng lực và tư duy sáng tạo” của
Trần Khánh Đức [10]; “Những cơ sở lý luận dạy học” của Êxipôp [12]; “HS tiểu học
và dạy nghề ở bậc tiểu học” của Nguyễn Kế Hào [15]; “Dạy học phát hiện ở tiểu học
dưới góc nhìn lý thuyết kiến tạo” của Phó Đức Hòa, Lê Thị Lan Anh [17]; Đặng

Thành Hƣng với “Phát triển chương trình dựa vào chuẩn nghề nghiệp trong bồi
dưỡng GV”[20]; Nguyễn Thị Mỹ Lộc với “Đổi mới phương pháp dạy và học theo
mục tiêu: một giải pháp đưa chất lượng GD&ĐT đạt chuẩn” [25];...
Các công trình nghiên cứu còn đƣợc thể hiện trong các đề tài luận văn, luận

6


án tiến sỹ giáo dục học và QLGD. Có thể kể ra: Phan Văn Tỵ với “Vận dụng dạy
học hợp tác trong dạy học các môn khoa học xã hội và nhân văn ở đại học Quân
sự”[33]; Phạm Huy Tƣ: “Quản lý dạy học trong các trường tiểu học tỉnh Vĩnh Long
theo hướng đảm bảo chất lượng”[31]; Trần Quỳnh Loan: “Quản lý dạy học ở
Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên theo hướng xây dựng xã
hội học tập”[24]; Nguyễn Minh Hằng với đề tài “Quản lý của phòng GD&ĐT đối
với hoạt động dạy học trong các trường tiểu học thành phố Hải Dương, tỉnh Hải
Dương” [21]; Trần Thị Hạnh với đề tài luận văn “Quản lý dạy học trong các trường
tiểu học huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội” [18]; Đinh Thị Lan Anh “Quản lý dạy
học ở trường Cao đẳng Cộng đồng tỉnh Lai châu” [3];vv...
Các công trình nghiên cứu về quản lý dạy học xuất phát từ các cách tiếp cận
khác nhau nhƣ: tiếp cận chức năng quản lý, tiếp cận quá trình, tiếp cận hoạt động,...
trên các địa bàn khác nhau, các loại hình trƣờng khác nhau để phát hiện thực trạng
dạy học và quản lý dạy học ở các địa bàn trên. Trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp
quản lý nhằm nâng cao chất lƣợng dạy học ở địa bàn nghiên cứu.
Nhận xét:
- Các công trình nghiên cứu tập trung nhiều vào dạy học và dạy học trong
các loại hình trƣờng phổ thông, cao đẳng, trung tâm giáo dục còn nghiên cứu về
quản lý dạy học ít hơn.
- Nghiên cứu về quản lý dạy học tập trung nhiều vào quản lý dạy học ở trung
học cơ sở, tiểu học, trung tâm giáo dục, các trƣờng cao đẳng và đại học còn nghiên
cứu về quản lý dạy học trong trƣờng tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục tiểu

học hiện nay chƣa nhiều.
- Nghiên cứu quản lý dạy học ở trƣờng tiểu học Đền Lừ, quận Hoàng Mai,
thành phố Hà Nội chƣa đƣợc nghiên cứu, mặc dù thực tiễn dạy học và quản lý dạy
học của nhà trƣờng đòi hỏi phải có các công trình nghiên cứu ở góc độ quản lý để
nâng cao chất lƣợng dạy học trong nhà trƣờng tiểu học.
Vì vậy, đề tài nghiên cứu “Quản lý dạy học tại trường Tiểu học Đền Lừ Quận Hoàng Mai - Thành phố Hà Nội theo định hướng đổi mới giáo dục tiểu
học” đã xác định đƣợc điểm mới và kết quả nghiên cứu phục vụ trực tiếp cho việc

7


nâng cao chất lƣợng dạy học tại trƣờng tiểu học Đền Lừ, quận Hoàng Mai, thành
phố Hà Nội.
1.2. Quản lý
1.2.1. Khái niệm
* Các tác giả nước ngoài
Bàn về khái niệm quản lý các nhà khoa học trên thế giới có rất nhiều quan
niệm khác nhau. Ở đây xin nêu ra một số khái niệm của các nhà khoa học tiêu biểu,
nhằm tìm ra điểm chung, sự thống nhất của các nhà khoa học về quản lý.
Tác giả Aunapu cho rằng: “Quản lý hệ thống xã hội là một khoa học, nghệ
thuật tác động vào hệ thống mà chủ yếu là những con người trong hệ thống đó
nhằm đạt được những mục tiêu quản lý mà trong đó mục tiêu kinh tế-xã hội là cơ
bản”.[2]
Harold Koontz, Cyril Odonnell và Heinz Ƣeihrich trong cuốn: “Những vấn
đề cốt yếu của quản lý” cho rằng: “Quản lý là hoạt động đảm bảo sự phối hợp nỗ
lực của các cá nhân để đạt được mục tiêu quản lý trong điều kiện chi phí thời gian,
công sức, tài lực, vật lực ít nhất và đạt được kết quả cao nhất”. [13]
* Các tác giả trong nước
Theo Từ điển tiếng Việt do nhà xuất bản Đà Nẵng xuất bản năm 2000 “Quản
lý là trông coi, giữ gìn theo những yêu cầu nhất định. Là tổ chức và điều khiển các

hoạt động theo những yêu cầu nhất định”. [29, tr.800]
Theo Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý là tác động có mục đích, có kế hoạch
của chủ thể quản lý đến tập thể của nhũng người lao động (nói chung là khách thể
quản lý) nhằm thực hiện những mục tiêu dự kiến”.[30, tr.24]
Theo Trần Kiểm: “Quản lý là những tác động của chủ thể quản lý trong việc
huy động, phát huy, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, phối hợp các nguồn lực (nhân lực, tài
lực) trong và ngoài tổ chức (chủ yếu là nội lực) một cách tối ưu nhằm đạt mục đích của
tổ chức với hiệu quả cao nhất” .[22, tr.15]
Tuy có nhiều cách hiểu, cách diễn đạt khác nhau nhƣng có thể nói rằng:
“Quản lý là hệ thống tác động có chủ định, phù hợp quy luật khách quan của chủ
thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm khai thác và tận dụng tốt nhất những tiềm
8


năng và cơ hội của đối tượng quản lý để đạt được mục tiêu quản lý trong một môi
trường luôn biến động”.
Những quan niệm về quản lý trên đây tuy có cách tiếp cận khác nhau, nhƣng
đều bao hàm những điểm chung sau:
- Quản lý là các hoạt động thiết yếu đảm bảo phối hợp những nỗ lực cá nhân,
đảm bảo hoàn thành các công việc và là phƣơng thức tốt nhất để đạt đƣợc mục tiêu
chung của tập thể.
- Quản lý là một quá trình tác động có định hƣớng, có tổ chức của chủ thể
quản lý lên đối tƣợng quản lý thông qua các cơ chế quản lý, nhằm sử dụng có hiệu
quả cao nhất các nguồn lực trong điều kiện môi trƣờng biến động để hệ thống ổn
định phát triển, đạt đƣợc mục tiêu đã định.
- Quản lý bao giờ cũng tồn tại với tƣ cách là một hệ thống bao gồm các thành
phần: Chủ thể quản lý; Khách thể quản lý; Cơ chế quản lý; Mục tiêu quản lý.
Từ những điểm chung đó có thể hiểu quản lý là quá trình tác động có mục
đích, có hệ thống của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm đạt được mục
tiêu quản lý đặt ra.

Có thể mô tả hoạt động quản lý theo mô hình sau:

Công cụ quản lý
Môi trƣờng
quản lý
Chủ thể
quản lý

Khách thể
quản lý

Mục tiêu
quản lý

Phƣơng pháp quản lý

Sơ đồ 1.1: Mô hình hoạt động quản lý
1.2.2. Chức năng
Quản lý là một dạng lao động đặc biệt - Lao động quản lý, có các chức năng
cơ bản sau:
9


- Chức năng lập kế hoạch: Là chức năng hạt nhân quan trọng nhất của quá
trình quản lý. Kế hoạch đƣợc hiểu là tập hợp những mục tiêu cơ bản đƣợc sắp xếp
theo một trình tự nhất định, lôgíc với một chƣơng trình hành động cụ thể để đạt
đƣợc các mục tiêu đã đƣợc hoạch định, trƣớc khi tiến hành thực hiện những nội
dung mà chủ thể quản lý đề ra. Kế hoạch đặt ra xuất phát từ đặc điểm tình hình cụ
thể của tổ chức và những mục tiêu định sẵn mà tổ chức có thể hƣớng tới và đạt
đƣợc theo mong muốn, dƣới sự tác động có định hƣớng của chủ thể quản lý.

- Chức năng tổ chức: Là sắp xếp, bố trí một cách khoa học và phù hợp với
những nguồn lực (nhân lực, vật lực và tài lực) của hệ thống thành một hệ toàn vẹn
nhằm đảm bảo cho chúng tƣơng tác với nhau để đạt đƣợc mục tiêu của hệ thống
một cách tối ƣu nhất, hiệu quả nhất
Đây là một chức năng quan trọng, tạo thành sức mạnh của tổ chức để thực
hiện thành công kế hoạch.
- Chức năng chỉ đạo: Chức năng này có tính chất tác nghiệp, điều chỉnh, điều
hành hoạt động của hệ thống nhằm thực hiện đúng kế hoạch đã định để biến mục
tiêu trong dự kiến thành kết quả hiện thực. Trong quá trình chỉ đạo phải bám sát các
hoạt động, các trạng thái vận hành của hệ thống đúng tiến trình, đúng kế hoạch đã
định. Đồng thời phát hiện ra những sai sót để kịp thời sửa chữa, uốn nắn không làm
thay đổi mục tiêu, hƣớng vận hành của hệ thống nhằm giữ vững mục tiêu chiến
lƣợc mà kế hoạch đã đề ra.
- Chức năng kiểm tra đánh giá:Thu thập những thông tin ngƣợc từ đối tƣợng
quản lý trong quá trình vận hành của hệ thống để đánh giá xem trạng thái của hệ
thống đã đến đâu, xem mục tiêu dự kiến ban đầu và toàn bộ kế hoạch đã đạt đến
mức độ nào? Trong quá trình kiểm tra kịp thời phát hiện những sai sót trong quá
trình hoạt động để kịp thời điều chỉnh, sửa chữa mục tiêu, đồng thời tìm ra nguyên
nhân thành công, thất bại giúp cho chủ thể quản lý rút ra đƣợc bài học kinh nghiệm
để thực hiện cho quá trình quản lý tiếp theo.
Tổng hợp tất cả các chức năng quản lý tạo nên nội dung của quá trình quản
lý. Nội dung lao động của đội ngũ CBQL là cơ sở để phân công lao động quản lý
giữa những CBQL và là nền tảng để hình thành cấu trúc tổ chức của sự quản lý.

10


Điều đáng chú ý là trong quá trình quản lý ngƣời quản lý phải thực hiện một dãy
chức năng kế tiếp nhau một cách lôgíc, bắt buộc. Bắt đầu từ việc xác định mục tiêu
và nhiệm vụ quản lý cho đến khi kiểm tra kết quả đạt đƣợc và tổng kết quá trình

quản lý. Mỗi quá trình quản lý xảy ra trong một thời gian cụ thể của một chu trình
quản lý nhất định. Trong một chu trình quản lý các chức năng kế tiếp nhau và độc
lập với nhau chỉ mang tính tƣơng đối bởi vì một số chức năng có thể diễn ra đồng
thời hoặc kết hợp với việc thực hiện các chức năng khác.
Từ khái niệm quản lý trên có thể hiểu quản lý trƣờng tiểu học là một hệ
thống những tác động sư phạm hợp lý và có hướng đích của chủ thể quản lý đến tập
thể GV, nhân viên, HS và các lực lượng xã hội trong và ngoài nhà trường tiểu học
nhằm được sự đồng thuận, ủng hộ, huy động của họ vào hoạt động giáo dục của
nhà trường góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả mục tiêu đề ra.
Mục tiêu quản lý trƣờng tiểu học bao gồm:
- Thực hiện kế hoạch thu nhận HS vào học theo tiêu chí đã giao hằng năm.
- Bảo đảm chất lƣợng giáo dục toàn diện theo Mục tiêu giáo dục bậc học tiểu học.
- Xây dựng, bồi dƣỡng ĐNGV của trƣờng đủ để thực hiện kế hoạch giáo dục.
- Xây dựng tổ chức Đảng và đoàn thể trong trƣờng vững mạnh nhằm phát
huy sức mạnh của các tổ chức này trong việc thực hiện nhiệm vụ của nhà trƣờng.
- Xây dựng môi trƣờng giáo dục thống nhất ở địa phƣơng, xây dựng hội cha
mẹ HS, phối hợp với các đoàn thể nhân dân địa phƣơng nơi trƣờng đóng.
Công tác quản lý trƣờng tiểu học phải dựa trên các nguyên tắc: Nguyên tắc
thống nhất giữa chính trị, chuyên môn, nguyên tắc tập trung dân chủ, nguyên tắc
trách nhiệm và phân công trách nhiệm, nguyên tắc tính khoa học, nguyên tắc tính
hiệu quả, thiết thực và cụ thể, nguyên tắc kết hợp giữa nhà nƣớc và nhân dân trong
việc xây dựng nhà trƣờng.
1.3. Dạy học tiểu học theo định hướng đổi mới giáo dục Tiểu học
1.3.1 Trường tiểu học trong hệ thống giáo dục quốc dân
Vị trí của trƣờng tiểu học đƣợc xác định tại Điều 2, Điều lệ trƣờng Tiểu học:
“Trƣờng tiểu học là cơ sở giáo dục phổ thông của hệ thống giáo dục quốc dân, có tƣ
cách pháp nhân, có tài khoản và con dấu riêng.” [11,tr.2].
11

Điều 26, Luật Giáo dục năm 2005 ghi rõ: “Giáo dục tiểu học đƣợc thực hiện
trong năm năm học, từ lớp một đến lớp năm. Tuổi của HS vào lớp một là sáu tuổi”
[27, tr.7].
Trong điều 27 mục 2 của Luật Giáo dục ghi rõ: “Giáo dục tiểu học nhằm
giúp cho HS hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài
về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để HS tiếp tục học lên
bậc trung học cơ sở” [27, tr.7].
Đối với mỗi con ngƣời trong quá trình trƣởng thành, trƣờng Tiểu học là nơi
con ngƣời chính thức đƣợc tổ chức học tập rèn luyện “ chính quy” nghiêm túc nhất.
Trƣờng Tiểu học lần đầu tiên tác động đến trẻ em bằng phƣơng pháp nhà
trƣờng (bao gồm cả nội dung, phƣơng pháp và tổ chức giáo dục). Nơi đầu tiên tổ
chức một cách tự giác hoạt động học tập với tƣ cách là một hoạt động chủ đạo cho trẻ
em; nơi diễn ra cuộc sống thực của trẻ em và nơi tạo cho trẻ em có nhiều hạnh phúc.
Với vai trò là bậc học nền tảng của hệ thống giáo dục quốc dân, giáo dục tiểu
học phải vững chắc thì mới đảm bảo đƣợc nhiệm vụ xây dựng toàn bộ nền móng
không chỉ cho giáo dục phổ thông mà còn cho cả sự hình thành và phát triển nhân
cách con ngƣời.
1.3.2. Các thành tố của dạy học tiểu học
Quá trình dạy học bao gồm nhiều thành tố nhƣ: mục tiêu dạy học, phƣơng
pháp và phƣơng tiện dạy học, thầy với hoạt động dạy, trò với hoạt động học, kết quả
dạy học… Quá trình này diễn ra và tác động qua lại với môi trƣờng kinh tế - xã hội.
Mục tiêu dạy học: Mục tiêu là thành tố rất quan trọng của quá trình dạy
học. Trong dạy học, nếu không có mục tiêu xác định, sẽ không có bất kì cơ sở nào
để lựa chọn nội dung giảng dạy, phƣơng pháp giảng dạy và càng không thể đánh giá
đƣợc hiệu quả, giá trị của một bài giảng hay cả một chƣơng trình.Một mục tiêu
đƣợc xác định rõ giúp GV suy nghĩ sâu sắc và chín chắn trong việc lựa chọn và sắp
xếp nội dung bài giảng, tìm phƣơng pháp truyền đạt tới HS để bài giảng có kết quả
tốt nhất. Các mục tiêu đƣợc xác định là cái mốc để GV đánh giá đƣợc sự tiến bộ của
HS đến mức nào theo chiều hƣớng đã định. Mục tiêu là cái đích mà cả HS và GV
cần hƣớng tới.

12


Nội dung chương trình dạy học: là hệ thống chƣơng trình các môn học, kiến
thức mà ngƣời HS cần phải lĩnh hội trong quá trình học tập ở cấp học đó và ngƣời
GV căn cứ vào nội dung chƣơng trình dạy học để truyền thụ tri thức cho HS.
Phương pháp và phương tiện dạy học: là hệ thống những cách thức, phƣơng
tiện hoạt động phối hợp của ngƣời dạy và ngƣời học nhằm thực hiện tốt các nhiệm
vụ dạy học.
GV với hoạt động dạy và HS với hoạt động học: Trong quá trình dạy học,
GVvới hoạt động dạy có chức năng tổ chức, điều khiển, lãnh đạo hoạt động học tập
của ngƣời học, đảm bảo cho ngƣời học thực hiện đầy đủ và có chất lƣợng những
yêu cầu đã đƣợc quy định bởi mục đích và nhiệm vụ dạy học. Trong quá trình dạy
học, ngƣời học vừa là khách thể (của quá trình dạy), vừa là chủ thể tích cực, độc
lập, sáng tạo của hoạt động học. Thầy và trò cũng nhƣ hoạt động dạy và hoạt động
học có mối quan hệ chặt chẽ với nhau.
Các môi trường có ảnh hưởng đến quá trình dạy học: Quá trình dạy học với
tƣ cách là một hệ thống tồn tại và phát triển trong môi trƣờng kinh tế - xã hội, môi
trƣờng khoa học – công nghệ và những xu thế của thời đại... Nếu các thành tố: mục
đích – nhiệm vụ, nội dung, phƣơng pháp, hình thức tổ chức, GV – HS, kết quả… là
các thành tố bên trong quá trình dạy học thì thành tố môi trƣờng đƣợc xem là thành
tố bên ngoài của quá trình dạy học. Các môi trƣờng này không chỉ tác động đến
hoạt động dạy học nói chúng mà còn ảnh hƣởng đến tất cả các thành tố cấu trúc bên
trong quá trìnhdạy học. Ngƣợc lại, quá trình dạy học phát triển sẽ góp phần thúc đẩy
sự vận động đi lên của các môi trƣờng bên ngoài.
Các thành tố của quá trình hoạt động dạy học có mối quan hệ qua lại tác
động lẫn nhau, trong đó GV giữ vai trò chủ đạo, HS giữ vai trò chủ động.
1.3.3. Đặc trưng dạy học tiểu học
- Dạy học ở trƣờng tiểu học là quá trình tổ chức hoạt động lĩnh hội tri thức,

kỹ năng, kỹ xảo cho HS tiểu học nhằm hình thành và phát triển trí tuệ, nhân cách
cho HS tiểu học.

13


- Hoạt động dạy học của ngƣời GV nói chung, của ngƣời GV tiểu học nói
riêng, là một dạng lao động nghề nghiệp. Nhƣ bất kỳ một dạng lao động nào khác,
lao động của ngƣời GV còn gọi là lao động sƣ phạm.
- Đối tƣợng của lao động sƣ phạm khác với đối tƣợng của nhiều dạng lao
động khác. Đối tƣợng lao động của ngƣời công nhân là những vật thể vô tri, vô
giác, chịu tác động của ngƣời công nhân một cách hoàn toàn thụ động. Đối tƣợng
lao động của ngƣời công an, ngƣời bác sỹ cũng giống nhƣ đối tƣợng lao động của
ngƣời GV - đó chính là những con ngƣời. Tuy nhiên đối tƣợng của ngƣời GV có sự
khác biệt hơn, vì đó là những HS - những con ngƣời đang lớn lên. Đặc biệt hơn, đối
tƣợng của ngƣời GV tiểu học là trẻ vừa qua tuổi mẫu giáo, lần đầu tiên đến trƣờng
với một trách nhiệm và nghĩa vụ rõ ràng: Học tập cách học, cách sống.
- Cấp Tiểu học là cấp học đầu tiên của hệ thống giáo dục phổ thông và GV
tiểu học phải đảm nhận dạy nhiều môn. Phƣơng pháp giáo dục tiểu học bắt đầu “dạy
theo phƣơng pháp nhà trƣờng” gồm nội dung, phƣơng pháp, hình thức tổ chức. GV
Tiểu học phải dạy toàn diện các môn học bắt buộc ở cấp học (Tiếng Việt, Toán,
Đạo đức, Tự nhiên và Xã hội (lớp 1, 2, 3), Khoa học, Lịch sử - Địa lí (lớp 4, 5),
Nghệ thuật (Âm nhạc, Mĩ thuật, Thủ công), Thể dục. So với các cấp học khác thì
GV Tiểu học phải đảm đƣơng nhiệm vụ dạy học toàn diện các môn bắt buộc cho
một lớp học cụ thể ngay từ đầu năm.
- Với điều kiện CSVC phát triển, nhiều trƣờng Tiểu học đã tổ chức hoạt
động dạy học 2 buổi/ngày. Từ đó, đã xuất hiện một số GV dạy môn chuyên (Nghệ
thuật) và Thể dục, cùng với các môn tự chọn (Tiếng Anh và Tin học) nhằm giảm áp
lực công việc cho GV Tiểu học.
- Với đặc trƣng dạy nhiều môn, thì GV Tiểu học thực hiện đúng nghĩa là “ngƣời

thầy tổng thể” bao quát các lƣợng kiến thức các môn học và phƣơng pháp dạy các môn
ở cấp Tiểu học. GV Tiểu học là “thần tƣợng” của HS mình đang dạy. HS Tiểu học nhất
nhất nghe theo GV, trong mắt các em GV là ngƣời tốt nhất, là ngƣời giỏi nhất, là ngƣời
đúng nhất. Chính vì vậy GV Tiểu học phải là tấm gƣơng về đạo đức, tự học và sáng tạo
cho HS. Với vai trò đó, GV là nhân tố quyết định chất lƣợng hoạt động dạy học Tiểu
học. Tiểu học là cấp học đặc trƣng có nhiều hình thức hoạt động học tập, đa dạng các
phƣơng pháp dạy học,… do đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi quy định. GV Tiểu học phải
14


là ngƣời thầy tổng hợp của nhiều lĩnh vực: nhà khoa học, nhà sƣ phạm, nhà tâm lí,
nghệ sĩ,…biết tổ chức cuộc chơi trí tuệ dƣới hình thức những trò diễn hào hứng cho trẻ,
để trẻ say mê khám phá những hiểu biết mới. Những đặc điểm trên đây của lao động sƣ
phạm một mặt làm cho lao động sƣ phạm có ý nghĩa cao quý, mặt khác đòi hỏi ngƣời
GV Tiểu học những phẩm chất, đạo đức và những yêu cầu về năng lực sƣ phạm.
1.3.4. Đổi mới giáo dục tiểu học và yêu cầu đặt ra đối với dạy học và quản
lý dạy học trong nhà trường tiểu học hiện nay
1.3.4.1. Đổi mới giáo dục tiểu học
Đổi mới về mục tiêu:
- Tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công
dân, phát hiện và bồi dƣỡng năng khiếu, định hƣớng nghề nghiệp cho HS.
- Nâng cao chất lƣợng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tƣởng,
truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành,
vận dụng kiến thức vào thực tiễn.
- Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời.
- Hoàn thành việc xây dựng chƣơng trình giáo dục tiểu học giai đoạn sau
năm 2015.
- Nâng cao chất lƣợng phổ cập giáo dục, thực hiện giáo dục bắt buộc 9 năm
từ sau năm 2020.
Đổi mới nội dung giáo dục, phương pháp giáo dục:

- Đáp ứng yêu cầu giáo dục toàn diện, phải đảm bảo phát triển hài hòa về
đức, trí, thể, mỹ, các kỹ năng cơ bản, chú ý định hƣớng nghề nghiệp, hình thành và
phát triển cơ sở ban đầu về phẩm chất, kỹ năng cần thiết cho ngƣời lao động phục
vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc, hội nhập quốc tế.
- Nội dung chƣơng trình giáo dục phải cơ bản tinh giản, thiết thực và cập
nhật với sự phát triển khoa học công nghệ, kinh tế- xã hội. Tăng cƣờng thực hành
vận dụng, gắn với thực tiễn Việt Nam và tiến kịp chƣơng trình giáo dục phổ thông
thế giới.

15