Quản lý nhà nước về lễ hội truyền thống trên địa bàn tỉnh phú thọ (TT)

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài luận văn
Nói đến các hình thức sinh hoạt cộng đồng, trước hết người ta phải nói đến lễ
hội truyền thống. Lễ hội truyền thống là một trong những thành tố quan trọng nhất
của văn hóa dân gian, vì thế lễ hội truyền thống được giới văn hóa từ trước đến nay
tập chung vào nghiên cứu, rất nhiều vấn đề đã được làm sáng tỏ và đi đến sự thống
nhất cao. Chẳng hạn về thời điểm tổ chức lễ hội, địa điểm tổ chức lễ hội, cấu trúc,
chức năng, nghi thức của lễ hội, nhân vật được phụng thờ, các trò diễn, ý nghĩa của
lễ hội truyền thống.
Lễ hội là một hình thức sinh hoạt văn hóa tinh thần biểu hiện những giá trị
tiêu biểu của một cộng đồng, một dân tộc. Lễ hội truyền thống như là một loại hình
sinh hoạt văn hóa tinh thần đặc biệt, mang tính tập thể, có giá trị to lớn, mang ý nghĩa cố
kết cộng đồng dân tộc, giáo dục tình cảm đạo đức con người hướng về cội nguồn. Đồng
thời lễ hội có giá trị văn hóa tâm linh, cân bằng đời sống tinh thần con người hướng về
cái cao cả thiêng liêng.
Việt Nam là điểm đến hấp dẫn đối với du khách trong và ngoài nước, mang
trong mình “Vẻ đẹp tiềm ẩn”. Việt Nam là một nước được thiên nhiên ưu đãi ban
tặng nhiều tài nguyên du lịch với phong cảnh đẹp làm say mê lòng người như Vịnh
Hạ Long - Quảng Ninh, Phong Nha - Kẻ Bàng - Quảng Bình,..và đặc biệt không thể
không kể đến những lễ hội truyền thống mang đậm nét phong tục tập quán đậm đà
bản sắc dân tộc như lễ hội chùa Hương – Hà Nội, hội đền Hùng – Phú Thọ, Hội Lim
– Bắc Ninh, lễ hội Chọi Trâu - Hải Phòng,... Mỗi lễ hội lại có một dấu ấn riêng biệt
và ý nghĩa riêng.
Khi xã hội ngày một phát triển, cuộc sống con người ngày một đáp ứng tương
đối đầy đủ thì những nhu cầu tinh thần như: vui chơi giải trí, nghỉ ngơi, tìm hiểu lịch sử
văn hoá nghệ thuật, phong tục tập quán, lễ hội của con người được nâng cao và trở
thành vấn đề thiết yếu. Con người luôn muốn khám phá thiên nhiên về với cội nguồn
dân tộc và đặc biệt các lễ hội truyền thống là loại hình sinh hoạt văn hoá, sản phẩm tinh
thần của con người. Là dịp con người được trở về với tự nhiên, về với văn hóa xưa và
về với ký ức cũ.

1


Phú Thọ là một tỉnh thuộc khu vực miền núi, trung du phía bắc, là một địa
phương có nhiều lễ hội. Lễ hội ở đây vừa phong phú về loại hình vừa đa dạng về
hình thức và phức tạp về nội dung. Hoạt động của lễ hội, bên cạnh những mặt tích
cực đáp ứng nhu cầu tâm linh, tín ngưỡng của người dân và góp phần giữ gìn, phát
huy bản sắc dân tộc, cũng còn có không ít những khó khăn, hiệu quả quản lý còn
hạn chế. Đứng trước thực trạng ấy, dưới sự chỉ đạo của cấp Đảng, chính quyền các
cấp của Phú Thọ đã tìm mọi biện pháp tăng cường quản lý nhà nước (QLNN) về các
lễ hội truyền thống. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, hoạt động QLNN của địa phương
còn gặp không ít khó khăn, hiệu quả quản lý còn hạn chế.
Do đó, một trong những vấn đề đã và đang đặt ra cho chính quyền các cấp ở
Phú Thọ là cần phải có những giải pháp mới để quản lý tốt các lễ hội nhằm bảo tồn,
phát huy những giá trị tích cực của lễ hội. Trên tinh thần ấy, với luận văn “Quản lý
nhà nước về lễ hội truyền thống trên địa bàn tỉnh Phú Thọ”, chúng tôi muốn góp
phần giải quyết vấn đề đặt ra.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Từ lâu đề tài lễ hội đã được nghiên cứu dưới nhiều góc độ và những quan
điểm khác nhau.
Từ 1975 đến nay rất nhiều nhà nghiên cứu đã quan tâm nghiên cứu sâu sắc về
lễ hội như Lê Trung Dũng - Lê Hồng Lý với “Lễ hội Việt Nam” cuốn sách với trên
300 lễ hội, các tác giả đã đưa ra nội dung đầy đủ về lễ hội về đề tài lịch sử. Đó là lễ
hội tưởng niệm các anh hùng có công chống giặc ngoại xâm giành lại độc lập cho
dân tộc, Tổ quốc...
Bên cạnh đó cũng phải nói đến “Kho tàng lễ hội cổ truyền Việt Nam’’của nhiều
tác giả (2000). Công trình nghiên cứu này đã khẳng định phương châm nghiên cứu và
phổ biến khoa học văn hóa đó là đi tìm bản sắc văn hóa Việt Nam, sắc thái các vùng
văn hóa được thể hiện ở các đối tượng văn hóa cụ thể, mà lễ hội cổ truyền Việt Nam là
một trong những đối tượng đó.

Ngoài ra cuốn sách “Văn hóa Việt Nam tìm tòi và suy ngẫm” của Trần Quốc
Vượng dày gần 1000 trang bao gồm các công trình đã công bố của GS. Trần Quốc
Vượng do Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật lựa chọn đưa vào Tủ sách Văn hóa học cũng
là một trong những công trình nghiên cứu về lễ hội tiêu biểu.

2


Cùng với đó, một công trình nghiên cứu khác về lễ hội truyền thống mang giá
trị văn hóa cao đó là công trình nghiên cứu “60 lễ hội truyền thống Việt Nam” của
Thạch Phương – Lê Trung Vũ. Có thể nói lễ hội truyền thống chính là dịp để con
người giao lưu, cộng cảm và trao truyền những đạo lý, tình cảm, mỹ tục và khát
vọng cao đẹp,và còn là cây cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, củng cố tinh thần cố kết
cộng đồng, tình yêu quê hương đất nước và lòng tự hào về gốc gác của mình. Chính
vì vậy mà lễ hội truyền thống bao giờ cũng có sức thu hút, mời gọi kỳ lạ đối với
nhiều người, nhiều lớp người, lứa tuổi khác nhau..
Hay như công trình “Lễ hội - một nét đẹp trong sinh hoạt văn hóa cộng
đồng” của tác giả Hồ Hoàng Hoa đã cố gắng đề cập đến tính mỹ học dân tộc trong lễ
hội Việt Nam. Đây là kết quả của một tiến trình nghiên cứu lâu dài kết hợp với
những chuyến đi thực địa quan sát tại chỗ nhiều lễ hội Việt Nam cũng như Nhật Bản
dưới góc độ tìm hiểu chức năng và đặc biệt là những biểu hiện đa dạng của cái đẹp
trong lễ hội.
Cụ thể tỉnh Phú Thọ mà tác giả nghiên cứu có nhiều tác phẩm của nhà nghiên
cứu Nguyễn Khắc Xương được giới nghiên cứu của văn hóa dân gian Việt Nam ghi
nhận như là một trong những người đã đóng góp phần kết nối hiện tại với quá khứ từ
thời đại Hùng Vương, giúp con cháu hô nay nhận diện và tỏ tường hơn “ gương mặt ”
tổ tiên. Những công trình khảo cứu, nghiên cứu của ông như: Truyền thuyết Hùng
Vương, Địa chí văn hóa dân gian Phú Thọ, Văn hóa làng Phú Thọ, Tục ngữ ca dao
Phú Thọ, Hát xoan Phú Thọ .v.v… được người dân Phú Thọ coi như “bách khoa thư”
về lịch sử, khảo cổ học, xã hội học, dân tộc học, văn hóa văn nghệ dân gian của quê

hương đất Tổ.
Các công trình trên đã trình bày, đề cập đến lễ hội với nhiều nội dung, nhiều
hướng nghiên cứu khác nhau. Tuy nhiên chưa có công trình cụ thể nào nghiên cứu
sâu về QLNN về lễ hội truyền thống trên địa bàn tỉnh Phú Thọ. Vì vậy trong luận
văn này tác giả kế thừa, tiếp thu các công trình nghiên cứu của các nhà nghiên cứu
trước để nghiên cứu về QLNN về lễ hội truyền thống trên địa bàn tỉnh Phú Thọ.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Luận văn có mục đích nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý nhà nước về lễ hội
truyền thống; trên cơ sở đó vận dụng vào thực tiễn quản lý nhà nước về lễ hội truyền
3


thống trên địa bàn tỉnh Phú Thọ; từ đó đề xuất các giải pháp QLNN về lễ hội truyền
thống trên địa bàn tỉnh Phú Thọ trong thời gian tới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Luận văn có một số nhiệm vụ nghiên cứu sau:
+ Cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý nhà nước về lễ hội truyền thống.
+ Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về lễ hội truyền thống trên
địa bàn tỉnh Phú Thọ.
+ Đề xuất các giải pháp QLNN về lễ hội truyền thống trên địa bàn tỉnh Phú
Thọ thời gian tới.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là hoạt động quản lý của nhà nước đối với
lễ hội truyền thống trên địa bàn tỉnh Phú Thọ.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
+ Về nội dung: hoạt động quản lý nhà nước về lễ hội theo quy định của pháp
luật.
+ Về không gian: quản lý nhà nước về lễ hội truyền thống trên địa bàn tỉnh

Phú Thọ.
+ Về thời gian: từ năm 2010 đến nay.
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng
và duy vật lịch sử, chủ nghĩa Mác – Lê nin; tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm
của Đảng Cộng sản Việt Nam về quản lý hoạt động lễ hội truyền thống trong thời kỳ
đổi mới.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài, tác giả sử dụng một số phương
pháp nghiên cứu sau:
-

Phương pháp phân tích.

- Phương pháp tổng hợp.
- Phương pháp so sánh.
- Phương pháp khái quát hóa.
4


- Phương pháp quan sát.
- Phương pháp sưu tầm số liệu.
6. Đóng góp của Luận văn
Kết quả nghiên cứu của luận văn có một số đóng góp về lý luận và thực tiễn
như sau:
6.1. Về lý luận
Luận văn khái quát, có chọn lọc cơ sở khoa học quản lý nhà nước về lễ hội
truyền thống; vận dụng trong QLNN về lễ hội truyền thống trên địa bàn tỉnh Phú
Thọ.

6.2. Về thực tiễn
+ Nghiên cứu thực trạng hoạt động lễ hội truyền thống trên địa bàn tỉnh Phú
Thọ thời gian qua.
+ Phân tích, đánh giá thực trạng QLNN về lễ hội truyền thống trên địa bàn
tỉnh Phú Thọ.
+ Phân tích phương hướng và đề xuất các giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện
QLNN về lễ hội truyền thống trên địa bàn tỉnh Phú Thọ thời gian tới.
+ Kết quả nghiên cứu của tác giả có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo trong
học tập, giảng dạy, nghiên cứu môn học Quản lý nhà nước về văn hóa và cho các
nhà quản lý trong lĩnh vực quản lý nhà nước về hoạt động lễ hội trên địa bàn tỉnh
Phú Thọ.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung
của luận văn kết cấu thành 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn quản quản lý nhà nước về lễ hội truyền
thống.
Chương 2: Thực trạng lễ hội và quản lý nhà nước về lễ hội truyền thống trên
địa bàn tỉnh Phú Thọ.
Chương 3: Phương hướng và qiải pháp QLNN về lễ hội truyền thống trên địa
bàn tỉnh Phú Thọ thời gian tới.

5


Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC
VỀ LỄ HỘI TRUYỀN THỐNG
1.1. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài Luận văn
1.1.1. Văn hóa
Văn hóa là một trong những nội dung hết sức phức tạp, được nhiều nhà khoa

học thuộc các lĩnh vực khác nhau quan tâm nghiên cứu. Kể từ năm 1871, khi E.B.
Tylor đưa ra định nghĩa về văn hóa, đến nay người ta đã thống kê được khoảng 400
định nghĩa khác nhau về vấn đề này.
Tùy theo hướng tiếp cận khác nhau mà mỗi ngành khoa học, thậm chí mỗi nhà
khoa học có thể đưa ra định nghĩa về văn hóa theo cách hiểu của mình.
Khái niệm văn hóa bắt nguồn từ chữ La tin Colere, có nghĩa là cày cấy vun
trồng.
Từ những cách tiếp cận về khái niệm “văn hóa” khác nhau, mà ta có thể hiểu
khái niệm chung nhất về văn hóa như sau: Văn hóa là tổng thể hệ thống những giá
trị, những hoạt động có ý thức, mang tính xã hội và sáng tạo trong thực tiễn của một
cộng đồng người nhất định trong lịch sử nhằm thỏa mãn nhu cầu của cuộc sống và
thể hiện bản sắc riêng của cộng đồng đó.
1.1.2. Lễ hội và hoạt động lễ hội
 Lễ hội
Lễ hội là một hiện tượng lịch sử - xã hội được hình thành từ lâu đời, mang
trong mình những giá trị văn hóa độc đáo mang bản sắc cộng đồng, tổ chức theo
nghi thức trọng thể nhất nhằm tôn vinh các vị thần linh, nhân thần có công với một
địa phương trong việc trống giặc ngoại xâm hay mở mang xây dựng một vùng đất.
Lễ hội là một sự kiện văn hóa mang tính cộng đồng, là hệ thống những hành
vi nhằm biểu hiện sự tôn kính của con người với thần linh, phản ánh những ước mơ
của con người trước cuộc sống mà bản thân họ chưa có khả năng thực hiện.
 Hoạt động lễ hội
Hoạt động lễ hội bao gồm những hoạt động như sau :
- Hoạt động nghi lễ.
- Hoạt động bán nghi lễ
6


- Các hoạt động thuần túy giải trí
- Hoạt động dịch vụ

Hoạt động lễ hội truyền thống là các bước tiến hành các sự việc xảy ra trong
phạm vi thời gian, không gian của một lễ hội truyền thống theo một chu trình được
định sẵn.
1.1.3. Lễ hội truyền thống
Lễ hội truyền thống được hình thành từ phong tục tập quán, tín ngưỡng và
nhu cầu đời sống tâm linh, vui chơi giải trí của nhân dân và xuất phát từ quy định
của thể chế chính trị đương thời.
Lễ hội truyền thống là sản phẩm tinh thần gắn với cộng đồng hoặc cá nhân, vật
thể và không gian liên quan
1.1.4. Quản lý nhà nước về lễ hội truyền thống
Theo nguyên tắc quản lý hành chính nhà nước, cơ quan trong hệ thống chính
quyền có trách nhiệm quản lý tất cả các mặt của đời sống xã hội, trong đó có cả hoạt
động lễ hội.
Từ khái niệm quản lý nhà nước đối với di sản văn hóa, lễ hội, có thể đưa ra
khái niệm: Quản lý nhà nước về lễ hội truyền thống là quá trình xây dựng đường lối
chính sách, định hướng, huy động, tổ chức, điều hành các nguồn lực nhằm thực hiện
mục tiêu đề ra và các công việc liên quan đến lễ hội truyền thống, đảm bảo hài hòa
giữa các giá trị truyền thống với việc sáng tạo những giá trị mới và đáp ứng các mục
tiêu về phát triển kinh tế, xã hội.
1.2. Sự cần thiết phải quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động lễ hội truyền
thống
1.2.1. Thực hiện chức năng của nhà nước trong quản lý ngành, lĩnh vực.
Vai trò của quản lý nhà nước là định hướng, điều chỉnh lễ hội theo mục tiêu “
ây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc
quản lý nhà nước đối với lễ hội truyền thống là hoạt động tất yếu, khách quan
của các cơ quan quản lý nhà nước về văn hóa và các đơn vị liên quan nhằm đảo bảo
các chức năng quản lý của nhà nước đối với lễ hội được thực hiện
1.2.2. Vai trò của lễ hội truyền thống trong phát triển kinh tế-xã hội
Quy hoạch lễ hội truyền thống và quy hoạch phát triển sự nghiệp Văn hóa –
Thông tin của tỉnh Phú Thọ định hướng tới năm 2020 cần đề ra giải pháp giải quyết

7


mối quan hệ hài hòa giữa kinh tế và văn hóa. Đặc biệt chú ý đến vai trò, nhu cầu của
người tham gia lễ hội, hưởng thụ các giá trị văn hóa. Từ mục đích và nhu cầu khác
nhau của cộng đồng xã hội, cơ quan quản lý phải có giải pháp để đáp ứng nhu cầu
chính đáng, hạn chế những nhu cầu nhà quản lý không mong muốn.
1.2.3. Bảo tồn, phát huy các giá trị của lễ hội truyền thống
Lễ hội là hình ảnh thu nhỏ của nền văn hóa truyền thống dân tộc, mang trong
mình nhiều giá trị về văn hóa, lịch sử, xã hội.
Từ lễ hội mối liên hệ giữa các thành viên với nhau, giữa các thành viên và
cộng đồng trở nên mật thiết, vững chắc. Các cộng đồng dân cư xích lại gần nhau hơn
khi cảm thấy mình thực sự là thành viên của một đại gia đình rộng lớn, của một
quốc gia thống nhất, cả dân tộc Việt Nam cùng chung ngày giỗ tổ Vua Hùng là một
minh chứng xác thực nhất cho điều này.
1.3. Nội dung quản lý nhà nƣớc về lễ hội truyền thống
1.3.1. Xây dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch
Để bảo tồn giá trị di sản văn hóa của các hoạt động lễ hội truyền thống, việc
xây dựng quy hoạch chiến lược, kế hoạch nghiên cứu cụ thể là việc làm cần thiết và
cấp bách.
1.3.2. Xây dựng thể chể chế, chính sách
Việc ban hành xây dựng thể chế, chính sách được ban hành cụ thể, rõ ràng từ
cấp trung ương đến địa phương.
Cấp trung ương: ban hành, hướng dẫn chỉ đạo thực hiện văn bản quy phạm
pháp luật về lễ hội, lễ hội truyền thống.
Cấp địa phương : tổ chức thực hiện , tham mưu với cấp trên các vấn đề về
QLNN đối với lễ hội truyền thống.
1.3.3. Tổ chức bộ máy và đào tạo, bồi dưỡng CB,CC,VC quản lý hoạt động
lễ hội
Tổ chức lễ hội truyền thống phải dựa trên hai yếu tố cơ bản là di tích và hoạt

động lễ hội truyền thống. Quản lý hoạt động lễ hội truyền thống do đó cần phải chú
ý đến cả hai nội dung: quản lý di tích và quản lý các khâu tổ chức lễ hội truyền
thống
Chúng ta ngày càng nhận thức rõ hơn tầm quan trọng của nguồn lực con
người trong mọi hoạt động của đời sống. Trong quản lý tổ chức các hoạt động của lễ
8


hội truyền thống nói riêng, có thể coi các nhà tổ chức hoạt động lễ hội truyền thống
là yếu tố quan trọng tạo nên thành công của lễ hội truyền thống
1.3.4. Sử dụng các nguồn lực và hợp tác để bảo vệ và phát huy giá trị của lễ
hội truyền thống
Quản lý nhà nước thực hiện huy động, quản lý, sử dụng 02 nguồn lực cơ bản
là nguồn lực về vật chất và nguồn lực về con người.
Trên cơ sở các công ước quốc tế về Di sản mà Việt nam phê duyệt, quản lý
nhà nước trong tổ chức, hợp tác quốc tế bao gồm xây dựng và thực hiện chương
trình, dự án quốc tế, tham gia các tổ chức, điều ước quốc tế về bảo vệ và phát huy
giá trị di sản văn hóa; lễ hội truyền thống.
1.3.5. Tổng kết, đánh giá
Liên quan đến việc cấp phép và báo cáo việc tổ chức hoạt động lễ hội truyền
thống, muốn mở hội, nghành văn hóa sở cùng các tổ chức xã hội báo cáo kế hoạch
tổ chức, nội dung và biện pháp chỉ đạo hội lên cơ quan văn hóa cấp trên, nếu được
chấp nhận mới được mở hội. Bộ Văn hóa quyết định việc mở hội của các hội lớn, có
phạm vi ảnh hưởng tới nhiều tỉnh. Sau lễ hội truyền thống, ban tổ chức tổng kết
đánh giá kết quả và rút kinh nghiệm cho lần tổ chức tiếp theo, báo cáo bằng văn bản
lên cơ quan văn hóa cấp trên.
1.3.6. Thanh tra, kiểm tra hoạt động QLNN về lễ hội
Việc tổ chức thực hiện các hoạt động kiểm tra, thanh tra là công việc cần được
thực hiện thường xuyên và sâu sát tới từng lễ hội. Thông qua việc kiểm tra, thanh tra,
các nhà tổ chức hoạt động lễ hội truyền thống mới có thể phát hiện và xử lý kịp thời

các tình huống xảy ra, các trường hợp vi phạm; biểu dương tôn vinh kịp thời những
tập thể và cá nhân đóng góp tích cực; khuyến khích, nhân rộng những mô hình mới,
những lễ thức mới tiến bộ mà vẫn giữ được bản sắc dân tộc; đánh giá và rút kinh
nghiệm qua các kỳ lễ hội
1.4. Kinh nghiệm quản lý nhà nƣớc về lễ hội truyền thống ở một số địa
phƣơng trong nƣớc
1.4.1. Tỉnh Hải Dương
Hải dương là địa phương đi đầu trong xây dựng và triển khai Quy hoạch tổng thể
lễ hội truyền thống trên toàn tỉnh giai đoạn 2008 – 2015 và định hướng đến năm 2020.
Theo đó, tỉnh đã quy hoạch được 50 lễ hội
9


Trong quy hoạch này có điểm cần xem xét lại, đó là 15 lễ hội truyền thống thuộc
nhóm “ Nhóm lễ hội trước đây có, hiện nay không được tổ chức hoặc trước đây không
có phần hội, ngày nay mới đưa vào” sẽ thực hiện quy hoạch vào giai đoạn sau, từ 2015
- 2020 là không thỏa đáng. Những lễ hội này có nguy cơ mai một nhanh mà các giá trị
phi vật hể truyền thống lại thuộc về văn hóa truyền khẩu nên nếu không quy hoạch sớm
sẽ khó ghi chép, sưu tầm.
1.4.2. Tỉnh Quảng Ninh
Luận văn giới thiệu một vài lễ hội truyền thống tiêu biểu, đặc trưng trên địa
bàn tỉnh Quảng Ninh, đã hình thành và phát triển lâu đời, được tổ chức thường niên,
gắn với di tích lịch sử, danh thắng được xếp hạng cấp tỉnh và quốc gia, gắn với cộng
đồng dân cư, có sự lan tỏa trong và ngoài tỉnh.
1.4.3. Thành Phố Hà Nội
Hà Nội có rất nhiều lễ hội truyền thống. Trong phạm vi của luận văn chỉ có
thể nêu ra đây một phần nhỏ các lễ hội truyền thống tiêu biểu như hội Cổ Loa, hội
Gióng, hội đền Sóc, hội thổi cơm thi Thị Cấm, hội Triều Khúc, hội đền Đông Nhân,
hội Lệ Mật, hội Chèm, hội Đống Đa.
1.4.4. Bài học cho tỉnh Phú Thọ

Tất cả các lễ hội kể cả lễ hội sơ khai, truyền thống và hiện đại đều mang
những nét bản chất chung: đó là tính chất thiêng liêng của toàn bộ lễ hội, là sự sùng
bái nhân vật lịch sử hoặc nhân vật văn hóa, suy tôn những biểu tượng được phụng
thờ; là nhu cầu trở về cội nguồn tự nhiên xa xưa để khẳng định nguồn gốc cộng đồng
vui chơi, giải trí. Tất cả những bản chất này được biểu hiện ở tất cả các hiện tượng
thuộc về hoạt động lễ hội truyền thống; Việc tổ chức thực hiện lễ hội thành công phải
đảm bảo đáp ứng đủ các khía cạnh trên.

10


Chƣơng 2
THỰC TRẠNG LẾ HỘI VÀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC
VỀ LỄ HỘI TRUYỀN THỐNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH PHÚ THỌ
2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế-xã hội tỉnh Phú Thọ
2.1.1. Điều kiện tự nhiên
- Vị trí địa lý: Phú Thọ là một tỉnh Trung du miền núi phía Bắc của Việt
Nam, có vị trí trung tâm vùng và là cửa ngõ phía Tây Bắc của Thủ đô Hà Nội. Tỉnh
Phú Thọ nằm trên trục hành lang kinh tế Hải Phòng – Hà Nội – Côn Minh (Trung
Quốc), phía Đông giáp tỉnh Vĩnh Phúc, phía Tây tiếp giáp thành phố Hà Nội, phía
Nam giáp tỉnh Hoà Bình, phía Bắc giáp tỉnh Yên Bái và Tuyên Quang. Phú Thọ
cách sân bay quốc tế Nội Bài 50km, cách Trung tâm thành phố Hà Nội 80km, cách
cảng Hải Phòng 170km, cách cửa khẩu quốc tế Hà Khẩu (giữa Lào Cai - Việt Nam
và Vân Nam - Trung Quốc) và cửa khẩu Thanh Thủy – Lạng Sơn 200km và là nơi
hợp lưu của ba con sông lớn: sông Hồng, sông Đà và sông Lô.
2.1.2. Điều kiện kinh tế
- Tốc độ tăng trưởng kinh tế: Giai đoạn 2011-2015, tốc độ tăng trưởng GDP
bình quân đạt 10,6%.
- Cơ cấu kinh tế: chuyển dịch theo hướng giảm dần tỷ trọng nông nghiệp; tăng
tỷ trọng công nghiệp, dịch vụ.

- Tình hình thu hút đầu tư nước ngoài (FDI): Trên địa bàn tỉnh Phú Thọ hiện
có 112 dự án, tổng vốn đăng ký 619,5 triệu USD. Trong đó có 83 dự án đang thực
hiện giải ngân với tổng vốn đăng ký: 440,5 triệu USD và vốn giải ngân đạt 372,8
triệu USD.
2.1.3. Điều kiện văn hóa, xã hội
Từ vị trí địa lý thuận lợi, sự phong phú và đa dạng về văn hóa, phong tục, tập
quán của các dân tộc, sự ưu đãi của thiên nhiên đã góp phần hình thành và làm
phong phú lễ hội truyền thống, vừa kế thừa tinh hoa dân tộc vừa mang đậm bản sắc
văn hóa địa phương.
Ngày nay đường lối, chính sách thuận lợi của Đảng, nhà nước, sự phát triển
nhanh về kinh tế, nhất là ngành du lịch, lễ hội Phú Thọ càng có điều kiện để được
bảo tồn và phát triển.
11


2.2. Thực trạng lễ hội truyền thống trên địa bàn tỉnh Phú Thọ
2.2.1. Khái quát về lễ hội truyền thống ở Phú Thọ
Phú Thọ là mảnh đất cội nguồn dân tộc, kinh đô xưa của các vua Hùng, là nơi
hình thành nhà nước Văn Lang, nhà nước đầu tiên của dân tộc Việt Nam. Nơi đây
còn chứa đựng đậm đặc các di tích lịch sử, khảo cổ, các lễ hội truyền thống đặc sắc
mang đậm dấu ấn của người Việt cổ.
2.2.2. Một số lễ hội truyền thống tiêu biểu trên địa bàn tỉnh Phú Thọ
Ngoài những lễ hội có tính chất chung của cả nước, của vùng Bắc Bộ, Phú
Thọ còn có những lễ hội riêng, đặc sắc. Thông qua các lễ hội này, du khách có thể
hiểu được về văn hoá Việt Nam, văn minh lúa nước.
Hội Đền Hùng: Hướng phát triển du kịch Phú Thọ đến năm 2020 xác định “
Đền Hùng là điểm du lịch về nguồn của cả nước, có vị trí quan trọng làm đòn bẩy
phát triển du lịch tại các điểm du lịch khác trên địa bàn”. [40]
- Hội Bạch Hạc: Diễn ra từ ngày 3 đến 5 tháng Giêng hàng năm tại đền thờ
Thổ Lệnh Đại Vương xã Bạch Hạc, thành phố Việt Trì

- Hội Chu Hoá: Lễ hội diễn ra tại xã Chu Hoá, huyện Lâm Thao vào ngày 5
tháng Giêng hàng năm nhằm tưởng nhớ 3 anh em Cả Đông, Nhị Đông và Tam
Đông, là các tướng giỏi của vua Hùng thứ 18.
- - Hội đánh cá: Được tổ chức ở vùng đồng bào Mường thuộc xã Thạch Kiệt,
huyện Thanh Sơn.
- Hội Phết Hiền Quan - Tam Nông :
Làng Hiền Quan thờ bà Thiều Hoa, nữ tướng của Hai Bà Trưng. Tương
truyền, năm 16 tuổi Thiều Hoa đến tu tại chùa Phúc Thánh (Hiền Quan).
2.3. Thực trạng quản lý nhà nƣớc về lễ hội truyền thống trên địa bàn tỉnh
Phú Thọ
2.3.1. Tổ chức thực hiện và ban hành văn bản quy phạm pháp luật về lễ hội
truyền thống
Văn bản quy phạm pháp luật về lễ hội truyền thống của nhà nước là công cụ
quản lý nhà nước đối với lễ hội truyền thống, là phương tiện để các tổ chức đơn vị,
thực hiện chức năng, nhiệm vụ trên lĩnh vực văn hóa, tư tưởng nói chung và lễ hội
nói riêng.

12


Việc đánh giá kết quả thực hiện thông qua Hội nghị sơ kết, tổng kết, đánh giá
công tác năm và công tác tổ chức lễ hội theo các vấn đề như nội dung, hình thức lễ
hội; công tác tuyên truyền, phục vụ; Công tác an ninh trật tự, môi trường, công tác
quản lý các nguồn thu chi của lễ hội, số lượng khách tham dự, đánh giá tác động của
lễ hội với phát triển kinh tế, văn hóa. Từ đó đề ra những giải pháp và phương pháp
khắc phục.
2.3.2. Quản lý hoạt động tổ chức lễ hội truyền thống ở Phú Thọ
Công tác tổ chức, chỉ đạo hoạt động bảo tồn và phát huy lễ hội truyền thống
trên địa bàn tỉnh Phú Thọ thực hiện theo sự phân cấp chức năng nhiệm vụ quy định
của chính phủ.

2.3.3. Sử dụng, huy động các nguồn lực trong tổ chức thực hiện hoạt động
lễ hội truyền thống
Trong những năm vừa qua Phú Thọ được sự quan tâm của Chính phủ, các Bộ,
ngành trung ương, các tổ chức kinh tế, chính trị, các doanh nghiệp và toàn thể nhân
dân nên nhiều di tích lịch sử văn hóa, nhiều di sản văn hóa phi vật thể, nhiều công
trình văn hóa lễ hội, thể thao, du lịch được bảo tồn, đầu tư phát triển nhanh.
Công tác bảo tồn phát triển du lịch cũng như vấn đề QLNN về lễ hội truyền
thống còn thiếu tính chặt chẽ, chưa có được những quy chế quản lý cụ thể, có các di
tích, lễ hội còn bị lối kiến trúc hiện đại lấn át.
2.3.4. Thanh tra, kiểm tra, đánh giá hoạt động tổ chức lễ hội truyền thống
Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra xử lý các vi phạm trong hoạt động lễ
hội truyền thống là nội dung quan trọng trong QLNN với hoạt động lễ hội truyền
thống và được coi là biện pháp hữu hiệu nhất nhằm hạn chế các vi phạm về Quy chế
lễ hội ở các lễ hội truyền thống hiện nay
2.3.5 Tổ chức bộ máy và đào tạo, bồi dưỡng CB, CC, VC quản lý hoạt động
lễ hội
Trong những năm qua, Phú Thọ luôn quan tâm coi trọng công tác đào tạo cán
bộ làm văn hoá. Đến nay, công tác đào tạo đã mang lại kết quả bước đầu. Số cán bộ
nghiệp vụ và quản lý cấp tỉnh phần lớn đều có được đào tạo cơ bản, đáp ứng yêu cầu
nhiệm vụ được giao
2.3.6. Xây dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch quản lý nhà nước về lễ
hội truyền thống trên địa bàn tỉnh.
13


Tiếp tục quán triệt và tập trung chỉ đạo triển khai Nghị quyết số 33-NQ/TW
ngày 9 tháng 6 năm 2014 của Hội nghị lần thứ 9, Ban chấp hành Trung ương Đảng
khóa XI về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu
phát triển bền vững đất nước; chú trọng xây dựng môi trường văn hóa từ gia đình,
nhà trường, xã hội thông qua các hoạt động văn hóa, lễ hội

2.3.7. Công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về lễ hội truyền
thống trên địa bàn tỉnh Phú Thọ
Nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm của nhân dân cũng như tăng cường
vai trò quản lý của cấp ủy, chính quyền địa phương trong bảo vệ và phát huy giá trị
di sản văn hoá nói chung và lễ hội nói riêng, hàng năm, Sở VHTT&DL Phú Thọ đều
triển khai tuyên truyền, phổ biến các văn bản pháp luật về quản lý di tích, lễ hội
bằng nhiều hình thức khác nhau như: Thông tin, tuyên truyền trên các tạp chí, bản
tin trong và ngoài ngành, tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng kiến thức, các cuộc thi
tìm hiểu Luật Di sản văn hóa cho các đối tượng có liên quan đến công tác này.
2.3.8.Xây dựng ban hành chính sách về LHTT ở Phú Thọ
Giữ gìn và phát triển lễ hội truyền thống là một nội dung quan trọng trong
nhiệm vụ duy trì và phát huy văn hóa truyền thống của Nhà nước ta. Để lễ hội
truyền thống được duy trì và phát triển theo định hướng, trong nhưng năm qua Tỉnh
Phú Thọ đã ban hành các chính sách tạo điều kiện cho các lễ hội được tổ chức và
được quản lý theo đúng chủ trương và pháp luật
2.4. Đánh giá kết quả quản lý nhà nƣớc về lễ hội truyền thống trên địa
bàn tỉnh Phú Thọ
2.4.1. Kết quả đạt được
 Chỉ đạo hoạt động tổ chức lễ hội đúng theo quy định của nhà nước
Từ khi hòa bình được lập lại, đất nước ta bước vào công cuộc khôi phục và
Đổi mới đất nước, đời sống kinh tế - xã hội của người dân cả nước nói chung và
người dân Phú Thọ nói riêng đã có những thay đổi đáng kể.
 Tổ chức thực hiện tốt các dự án nghiên cứu, sưu tầm, phục dựng lễ hội truyền
thống
Công tác nghiên cứu khoa học, phục dựng và bảo tồn lễ hội truyền thống Phú
Thọ được tiến hành liên tục, đạt được nhiều kết quả khả quan, nhiều lễ hội được

14

nghiên cứu phục dựng theo các chương trình quốc gia và các đề tài, dự án nghiên
cứu cấp tỉnh.
 Gắn bảo tồn, phát huy lễ hội với xây dựng đời sống văn hóa, phát triển kinh tế
của địa phương
Với quan điểm bảo tồn lễ hội truyền thống là bảo tồn – phát triển nên quản lý
lễ hội trên địa bàn tỉnh đã tạo nên sự hài hòa giữa văn hóa và kinh tế, lễ hội truyền
thống trở thành sản phẩm du lịch đặc sắc của tỉnh.
2.4.2. Hạn chế
Về cơ bản, công tác quản lý lễ hội của tỉnh Phú Thọ ngày càng đáp ứng yêu
cầu thực tế song vẫn còn một số hạn chế cơ bản từ phía cơ quan quản lý nhà nước và
thành phần tham gia lễ hội.
 Phân công, phân cấp và phối hợp trong quản lý, tổ chức lễ hội truyền thống
chưa hợp lý
Việc phối hợp giữa các phòng Nghiệp vụ văn hóa, Văn hóa thông tin với
chính quyền địa phương có lễ hội chưa chặt chẽ, kém hiệu quả nên dẫn tới những bất
cập trong bảo tồn bản sắc văn hóa của lễ hội truyền thống. Sự phối hợp giữa các đơn
vị tham gia tổ chức lễ hội truyền thống nhiều lúc, nhiều nơi còn mang tính hình
thức, thủ tục, chưa hiệu quả cao, vai trò của cơ quan nhà nước đôi khi còn mờ nhạt.
Nội dung tuyên truyền tại nơi tổ chức lễ hội tập trung về dịch vụ, an ninh, môi
trường mà ít tuyên truyền về các giá trị văn hóa, nếp sống văn minh trong lễ hội. Với
mục đích kinh doanh nên nhiều khi việc tuyên truyền trở nên phản cảm.
 Công tác chỉ đạo tổ chức lễ hội chưa đáp ứng yêu cầu của quản lý và nhu cầu
thực tế
Kế hoạch của nhà quản lý còn có biểu hiện cách xa thực tế, mệnh lệnh hành
chính đơn thuần, chưa thật sự phù hợp với đặc điểm lễ hội truyền thống. Một biểu
hiện chung nhất là không dự kiến chính xác được số lượng du khách đến với lễ hội
nên dẫn tới tình trạng đầu tư nhiều mà du khách tới ít gây lãng phí tiền của, hoặc là
du khách đến quá đông mà điều kiện cơ sở không đáp ứng kịp thời.
 Công tác thanh tra, kiểm tra chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ quản lý nhà
nước

Do lực lượng ít, trình độ chuyên môn của cán bộ thanh tra, phương tiện thực
hiện công việc chưa đáp ứng được yêu cầu, sự phối hợp giữa các đơn vị, ban ngành
15


chưa đồng bộ nên công tác kiểm tra, giám sát chưa đáp ứng được yêu cầu quản lý
của nhà nước. Mới chỉ rừng lại ở mức chỉ ra các sai phạm, xử phạt chứ chưa tham
mưu với cơ quan quản lý nhà nước về văn hóa, chính quyền các cấp để đề xuất các
giải pháp khắc phục hạn chế nhanh, hiệu quả.
2.4.3. Nguyên nhân
 Nhận thức chưa đúng về lễ hội truyền thống của chủ thể quản lý lễ hội và đối
tượng tham dự lễ hội
Về vai trò của lễ hội truyền thống đã có lúc, có nơi các cấp lãnh đạo, cán bộ
văn hó chưa nhận thức được vai trò của lễ hội truyền thống đối với sự phát triển của
xã hội, không thấy được mối quan hệ biện chứng giữa văn hóa với kinh tế, kinh tế là
điều kiện để phát triển văn hóa nhưng văn hóa là nền tảng cho sự phát triển bền
vững..
Về giá trị của lễ hội truyền thống cũng chưa nhận thức đúng đắn nên đã xảy
ra hai chiều hướng khác nhau trong quản lý
Văn bản quản lý nhà nước về lễ hội truyền thống chưa đầy đủ, đồng bộ, lạc
hậu so với thực tiễn
Mối quan hệ giữa di tích lễ hội ít được đề cập trong các văn bản dẫn đến
không đồng bộ trong quản lý.
 Công tác quy hoạch, chỉ đạo tổ chức lễ hội chậm đổi mới
Công tác quy hoạch lễ hội truyền thống của tỉnh đến nay đang triển khai ở giai
đoạn lập kế hoạch nên chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ quản lý nhà nước đối
với lễ hội truyền thống trước mắt và định hướng lâu dài.
 Đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý lễ hội thiếu, chưa được đào tạo chuyên
sâu
Hầu hết cán bộ làm công tác văn hóa hiện nay tại các phòng Văn hóa Thông

tin cấp huyện và tương đương, lãnh đạo các địa phương (thường là Trưởng- Phó ban
tổ chức lễ hội ) được đào tạo cơ bản, có trình độ đại học, trên đại học, cán bộ văn
hóa phường cũng có bằng Cao đẳng nhưng hầu như chưa qua đào tạo, bồi dưỡng
chuyên sâu về di sản, về công tác quản lý nhà nước với lễ hội

16


Chƣơng 3
PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC
VỀ LỄ HỘI TRUYỀN THỐNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH PHÚ THỌ
3.1. Phƣơng hƣớng quản lý nhà nƣớc về lễ hội truyền thống
3.1.1. Quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về lễ hội truyền thống
Đảng cộng sản Việt Nam luôn quan tâm đến văn hóa và càng coi trọng hơn
trong thời kỳ đổi mới. Nghị quyết hội nghị lần thư V Ban chấp hành trung ương
Đảng khóa VIII coi văn hóa là chiến lược phát triển đất nước trong thời kỳ đẩy
mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã
hội công bằng dân chủ văn minh.
Nhìn vào thực tế Việt Nam có thể nhìn thấy vấn đề, quyền người dân được
tham gia vào đời sống văn hóa, cũng như được hưởng lợi hay được bảo vệ nhũng
quyền lợi tinh thần và vật chất phát sinh từ những sản phầm khoa học, văn học hay
nghệ thuật đã và đang ngày càng được coi trọng. Trong đó, sự bùng nổ các sinh hoạt
văn hóa dân gian, đặc biệt là lễ hội truyền thống là một ví dụ tiêu biểu.
Quan điểm của Đảng đối với lễ hội truyền thống là bảo vệ bản sắc dân tộc
phải gắn kết với cộng đồng mở rộng giao lưu quốc tế, tiếp thu chọn lọc những cái
hay, cái tiến bộ trong văn hóa các dân tộc khác. Giữ gìn bản sắc dân tộc phải đi liền
với chống lạc hậu, lỗi thời, trong phong tục tập quán, lề thói cũ.
3.1.2. Xu hướng biến đổi của lễ hội truyền thống trên địa bàn tỉnh Phú
Thọ.
Lễ hội hiện nay có xu hướng biến đổi mạnh mẽ, bên cạnh lễ hội truyền thống

đang bị tác động bởi nhiều yếu tố kinh tế xã hội đương đại nên biến đổi, còn xuất
hiện việc tổ chức các sự kiện, festival hiện đại. Vì vậy khái niệm lễ hội truyền thống
chỉ là khái niệm tương đối vì hầu hết các thành tố, thậm chí cả chức năng của lễ hội
cũng thay đổi.
3.1.3. Mục tiêu của tỉnh Phú Thọ về quản lý nhà nước đối với hoạt động
lễ hội truyền thống.
Định hướng phát triển giai đoạn 10 năm 2011 – 2020, tỉnh Phú Thọ tập trung
phát triển văn hóa dựa trên năm điểm then chốt đã được trình bày trong Báo cáo

17


Chính trị của Đại hội khóa XI và chiến lược phát triển knh tế - xã hội, những định
hướng lớn về văn
Tỉnh Phú Thọ đã xác định được cho mình các mục tiêu về văn hóa, đồng thời
xây dựng các định hướng chiến lược phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương,
là nền tảng cơ bản cho sự phát triển văn hóa của Phú Thọ trong tương lai.
3.2. Giải pháp quản lý nhà nƣớc về lễ hội truyền thống trên địa bàn tỉnh
Phú Thọ
3.2.1. Xây dựng và triển khai thực hiện quy hoạch về lễ hội truyền thống
trên địa bàn Tỉnh
 Xây dựng quy hoạch lễ hội truyền thống
Xây dựng quy hoạch là việc làm cần thiết phục vụ cho quản lý nhà nước trước
mắt và lâu dài đối với lễ hội truyền thống cấp tỉnh. Quy hoạch lễ hội nhất thiết phải
đặt trong mối liên hệ mật thiết và thống nhất trong quy hoạch phát triển văn hóa, quy
hoạch phát triển kinh tế xã hội của địa phương.
 Triển khai thực hiện quy hoạch lễ hội truyền thống
Trên cơ sở quy hoạch cấp tỉnh được phê duyệt, đơn vị chủ quản tiến hành triển
khai kế hoạch, thực hiện theo từng bước, từng giai đoạn đã định, tổng kết rút kinh
nghiệm và chuyển giao kết quả nghiên cứu, thực hiện tới cơ sở.

Cơ quan quản lý nhà nước về văn hóa cấp tỉnh, huyện thực hiện theo dõi, định
hướng và hướng dẫn kiểm tra cơ sở triển khai quy hoạch lễ hội của từng địa phương.
3.2.2. Tổ chức thực hiện và xây dựng và xây dựng hệ thống văn bản, chính
sách quản lý lễ hội truyền thống trên địa bàn Tỉnh
Từ khi Pháp lệnh bảo vệ và sử dụng di tích lịch sử, văn hóa và danh lam
thắng cảnh được Hội đồng Nhà nước Việt Nam (nay là Quốc hội) thông qua vào
năm 1984 tới nay, khung pháp lý về quản lý lễ hội ở nước ta đã có những bước tiến
lớn với việc hình thành hệ thống văn bản về quản lý lễ hội. Luật định, nghị định, chỉ
thị, thông báo, kết luận, các văn bản chỉ đạo về lễ hội đều xuất phát từ sự cần thiết
của việc tạo hành lang pháp lý cũng như giải quyết các vấn đề có tính điểm nóng
trong thực tiễn. Điều này thể hiện tính nhạy bén, kịp thời trong công tác quản lý lãnh
đạo ở các cấp, kịp thời giải quyết và hạn chế được những vấn đề phát sinh. Tuy
nhiên, các quy định về tổ chức và quản lý lễ hội ở nước ta còn nằm rải rác ở nhiều
văn bản khác nhau khiến cho việc nắm bắt cũng như vận dụng các văn bản chưa
18


thuận lợi, nội dung về lễ hội, quy định tổ chức và quản lý lễ hội chưa đầy đủ, nhất là
những quy định cụ thể về chế tài trong xử lý các vấn đề của thực tiễn tổ chức lễ hội.
3.2.3. Hoàn thiện cơ cấu tổ chức bộ máy và đào tạo bồi dưỡng đội ngũ CB,
CC, VC quản lý lễ hội truyền thống
Kiện toàn về cơ cấu bộ máy tổ chức quản lý nhà nước về di tích trên địa bàn
tỉnh là một nội dung quan trọng và rất cần thiết trong công tác quản lý lễ hội truyền
thống. Thực tế hiện nay trên địa bàn tỉnh Phú Thọ về cơ cấu bộ máy quản lý di tích
đã hình thành và hoạt động từ tỉnh đến cơ sở. Hoàn thiện cơ chế quản lý lễ hội theo
hướng đẩy mạnh phân cấp quản lý, quy định rõ ràng, cụ thể về chức năng, nhiệm vụ,
quyền hạn của từng ban, ngành, chức năng, chính quyền các cấp, phân cấp về tu bổ,
tôn tạo di tích. Nội dung phân cấp có thể thực hiện như sau:
Cấp tỉnh: Sở VHTT&DL tỉnh Phú Thọ thực hiện việc kiểm kê, phân loại
theo các tiêu chí quy định của Luật Di sản Văn hóa:

Cấp Huyện: UBND huyện tổ chức triển khai thực hiện quy hoạch tổng thể
bảo tồn và phát huy lễ hội truyền thống trên địa bàn mình phụ trách
Cấp Xã: UBND Xã tổ chức bảo vệ, phát hiện kịp thời những sai phạm trong
khâu quản lý, tổ chức thực hiện lễ hội truyền thống trên địa bàn, đề nghị phòng
VH&TT tiến hành khảo sát, lập hồ sơ đúng tiêu chí theo Luật Di Sản Văn Hóa. Cán
bộ Ban văn hóa – xã hội, BQL lễ hội phải giữ vai trò chủ đạo trong việc giúp UBND
Xã thực hiện quản lý lễ hội một cách tích cực, chủ động phát hiện và đề xuất những
giải pháp nhằm giải quyết kịp thời những vi phạm di tích trên địa bàn.
3.2.4. Đầu tư xây dựng hạ tầng giao thông và các công trình dịch vụ văn
hóa, vui chơi giải trí, tại các điểm du lịch lễ hội
Hệ thống giao thông là yếu tố quan trọng để phát triển các tua, tuyến du lịch,
ảnh hưởng đến việc phát triển các dịch vụ, lưu thông hàng hóa phục vụ khách du
lịch. Vì vậy, căn cứ vào các điểm du lịch, khu du lịch để quy hoạch đầu tư nâng cấp
hoặc xây dựng mới hệ thống giao thông phục vụ du lịch. Trong đó chú trọng cả hệ
thống giao thông động và hệ thống giao thông tĩnh.
Đặc điểm du lịch lễ hội chủ yếu tổ chức theo mùa vụ vào thời điểm lễ hội diễn
ra, do vậy lượng du khách thường tăng đột biến
Cần quy hoạch xây dựng các khu vui chơi giải trí với hệ thống hoàn chỉnh và
phong phú tại các điểm du lịch. Trên địa bàn tỉnh Phú Thọ hiện nay hầu như không
19


có khu riêng biệt phục vụ cho nhu cầu vui chơi giải trí của khách du lịch. Vì vậy,
cần có những giải pháp để phát triển và đa dạng hóa các loại hình vui chơi giải trí
như : Tìm các nhà đầu tư và đẩy nhanh tốc độ xây dựng các khu vui chơi giải trí tại
các công viên để phục vụ khách du lịch và nhân dân địa phương. Song song với việc
đầu tư hoàn thiện cơ sở vật chất của dịch vụ vui chơi giải trí thì cũng cần chú trọng
tới việc phát triển các hoạt động văn hóa nghệ thuật truyền thống cội nguồn.
3.2.5. Thông tin, tuyên truyền, giáo dục pháp luật và quảng bá về lễ hội
truyền thống trên địa bàn Tỉnh

Đối tượng tuyên truyền bao gồm các cơ quan chức năng thực hiện nhiệm vụ tuyên
truyền và khách thể tiếp nhận thông tin từ hoạt động tuyên truyền.
Về trách nhiêm của các cơ quan chức năng, ban tuyên giáo các cấp, Sở văn
hóa – Thể thao - Du lịch nghiên cứu, biên soạn nội dung tuyên truyền chỉ đạo cơ sở
biên soạn, cụ thể hóa nội dung tuyên truyền,định hướng hình thức và phương pháp
tuyên truyền. Ban tổ chức lễ hội dành một phần kinh phí từ nguồn thu đầu tư cho
công tác tuyên truyền.
3.2.6. Nghiên cứu khoa học, bảo tồn, phát huy giá trị lễ hội truyền thống
trên địa bàn Tỉnh.
Xây dựng kế hoạch nghiên cứu khoa học phục vụ bảo tồn, phát huy lễ hội
truyền thống của tỉnh cần căn cứ chiến lược Phát triển văn hóa đến năm 2020 của
quốc gia
Kế hoạch cần đảm bảo mục tiêu tập trung kiểm kê toàn diện, nghiên cứu, sưu
tầm, bảo tồn, và phát huy giá trị lịch sử- văn hóa của lễ hội, góp phần ngăn chặn
nguy cơ xuống cấp các di tích và sự hủy hoại văn hóa phi vật thế; nghiên cứu bảo
tồn đi đôi với đề xuất các giải pháp phát huy lễ hội truyền thống. Đồng thời, xác
định đúng chức năng nhiệm vụ của các đơn vị, cá nhân trong nghiên cứu khoa học
đối với lễ hội:
Nội dung nghiên cứu bao gồm: nguồn gốc hình thành lễ hội, các nghi thức,
nghi lễ, phong tục, tập quán, tín ngưỡng, các trò diễn, các giá trị văn hóa, giá trị lịch
sử của lễ hội, di tích gắn với lễ hội truyền thống.
Đề xuất giải pháp bảo tồn và phát huy: giá trị lễ hội truyền thống căn cứ từ
kết quả nghiên cứu, cần xác định rõ là đối với lễ hội còn giữ được các yếu tố truyền
thống, ít mai một thì đầu tư cơ sở vật chất cho lễ hội; đối với lễ hội đã bị mai một,
20


không còn giữ được các yếu tố truyền thống, bản sắc thì cần nghiên cứu để sưu tầm,
phục dựng và chuyển giao kết quả nghiên cứu, tổ chức cho địa phương tiếp tục thực
hiện trong thời gian tiếp theo, tránh áp dựng mô hình chung cho tất cả lễ hội truyền

thống.
3.2.7. Đẩy mạnh xã hội hóa trong tổ chức và quản lý lễ hội truyền thống
Xã hội hóa là nội dung quan trọng của giải pháp xây dựng, ban hành các chính
sách văn hóa trong đường lối của Đảng về xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến,
đậm đà bản sắc dân tộc.
Công tác xã hội hóa cần thực hiện từng bước để tổng kết, rút kinh nghiệm.
Xây dựng và thực hiện cơ chế sử dụng tốt các nguồn thu từ xã hội hóa; tập trung huy
động lực lượng nhân dân tham gia các hoạt động liên quan đến yếu tố truyền thống,
nghi lễ, đám rước, diễn xướng và giao thực hiện các hoạt động dịch vụ trong vùng
bảo vệ II của di tích, vùng phụ cận.
3.2.8. Thanh tra, kiểm tra, khen thưởng và xử lý vi phạm trong hoạt động lễ
hội truyền thống.
Công tác thanh tra, kiểm tra phải thực sự đổi mới về hình thức và nội dung
hoạt động. Cần thực hiện thanh tra, kiểm tra toàn diện hoạt động tổ chức lễ hội
truyền thống từ trước khi lễ hội được tổ chức để kịp thời chấn chỉnh các sai phạm
nếu có, sau khi lễ hội kết thúc dể đánh giá, rút kinh nghiệm về công tác khắc phục
những sai phạm đã xảy ra.
3.2.9. Giải pháp hoàn thiện về hệ thống chính sách pháp luật
Hiện nay, nhiều lễ hội ở Việt Nam vẫn có xu hướng phát triển mạnh. Lễ hội
trên thế giới không chỉ phục hồi và phát triển, đáp ứng nhu cầu tâm linh của con
người mà còn làm nảy sinh không ít cuộc xung đột giữa các dân tộc trong một quốc
gia, hay giữa các quốc gia với nhau. Do đó, để bảo đảm quyền tự do, tín ngưỡng về
lễ hội của nhân dân, bảo đảm cho các hoạt động lễ hội diễn ra bình thường theo quy
định của pháp luật cần thực hiện một số giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống chính
sách về lễ hội truyền thống
3.3. Khuyến nghị
3.3.1. Với các cơ quan Trung ương

21

- Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cần chấn chỉnh hoạt động tín ngưỡng trong
lễ hội, từ quyết định, chỉ thị cho đến dự báo quy hoạch lễ hội để phân cấp tổ chức,
quản lý, trả lễ hội dân gian cho người dân, để người dân làm chủ lễ hội.
Đề nghị Bộ Tài chính phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xây dựng
thông tư liên tịch hướng dẫn quản lý sử dụng tiền công đức và đề nghị Đài Truyền
hình Việt nam , Đài Tiếng nói Việt nam, các cơ quan báo chí dành thời lượng hợp lý
tuyên truyền đối với đối với những lễ hội lớn mang tính sự kiện có ý nghĩa, tránh
thương mại hóa trong công tác tuyên truyền làm giảm ý nghĩa của lễ hội, gây phản
cảm cho nhân dân.
3.3.2 Đối với tỉnh Phú Thọ
Các cấp chính cần có những biện pháp xử lý, xử phạt những sai phạm tại lễ hội,
không để nạn ăn xin, ăn mày diễn ra trong lễ hội và tại di tích. Các địa phương cần
bố trí lực lượng, phương tiện và khi phát hiện những đối tượng này về nơi quy định,
cấp phát đồ ăn và yêu cầu không hoạt động tại di tích, lễ hội. Ngoài ra cần có những
biện pháp xử lý mạnh tay để đảm bảo an ninh trật tự, sắp xếp lại hàng quán và chấn
chỉnh, dứt khoát không để xảy ra tình trạng bán hàng rong, không để xảy ra tình trạng
đốt đồ mã trong các dịp tổ chức lễ hội. Tại các di tích, lễ hội cần xem xét cách tổ chức
hòm công đức văn minh, đặc biệt là vấn đề quản lý thu chi cho các hoạt động lễ hội
minh bạch, tiết kiệm.

22


KẾT LUẬN
Di sản văn hóa là nền tảng hun đúc nên bản sắc và hệ giá trị của văn hóa dân
tộc, là một nguồn lực cho phát triển. Trong đó, lễ hội truyền thống là một hiện tượng
đặc biệt, không chỉ là tấm gương phản chiếu văn hóa dân tộc mà còn là môi trường “
sống ” để bảo tồn, làm giàu và sáng tạo giá trị mới.
Lễ hội truyền thống là một món ăn tinh thần không thể thiếu của mọi cộng

đồng dân cư. Nó là sản phẩm của dân gian, phục vụ nhu cầu văn hóa, tín ngưỡng của
đông đảo quần chúng, thể hiện khát vọng của con người trong cuộc sống. Các hoạt
động lễ hội truyền thống được tổ chức là dịp để nhân dân nghỉ ngơi sau những ngày
tháng lao động vất vả, là dịp để mỗi người thể hiện lòng tôn kính với tổ tiên, ông bà,
với các bậc tiền bối đã có công với đất nước. Đây cũng là dịp để người dân thể hiện
tấm lòng yêu quê hương, đất nước với niềm tự hào dân tộc. Các hoạt động lễ hội
truyền thống là nơi nuôi dưỡng và khơi dậy tinh thần, sức mạnh cộng đồng, văn hóa
dân tộc trong thực tế lịch sử, lễ hội vẫn tồn tại và phát triển mạnh mẽ. Đây là những
tài sản vô giá mà chúng ta phải góp công xây dựng, bảo lưu, phát triển, phát huy
những giá trị văn hóa mang đậm chất dân tộc của lễ hội truyền thống.
Được sự đánh giá, quan tâm chỉ đạo đúng đắn của Đảng và Nhà nước về vai
trò của lễ hội đối với đời sống, trong những năm qua lễ hội truyền thống đã được
phục hồi, tổ chức nhiều hơn, với quy mô mỗi năm một lớn ở địa phương, vùng miền
trên cả nước. Lễ hội truyền thống đã làm phong phú thêm đời sống văn hóa, tinh
thần của nhân dân, góp phần phát triển kinh tế, nhất là du lịch. Tuy nhiên, trong
quản lý và tổ chức lễ hội còn bộc lộ không ít hạn chế từ nhận thức, đến mục đích,
cách thức tổ chức lễ hội, vai trò chủ thể văn hóa của cộng đồng. Vì vậy, tăng cường
quản lý nhà nước đối với lễ hội truyền thống, đổi mới công tác chỉ đạo tổ chức, làm
cho lễ hội truyền thống được bảo tồn, được lưu truyền, phát huy trong cuộc sống
hiện đại.
Bằng phương pháp luận của chủ nghĩa Mác – Lênin về duy vật biện chứng,
duy vật lịch sử, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm đường lối của Đảng Cộng Sản
Việt Nam về văn hóa, thông qua phương pháp nghiên cứu lý thuyết, tổng hợp, trực
quan, phân tích so sánh và tổng kết thực tiễn, dựa vào các quan điểm nhận thức mới

23


về lễ hội, luận văn “ Quản lý nhà nước về lễ hội truyền thống trên địa bàn tỉnh Phú
Thọ ” đã đạt được một số kết quả như sau:

1. Căn cứ vào cơ sở lý luận và thực tiễn, tiếp tục khẳng định vai trò quan
trọng của lễ hội truyền thống – một loại hình đặc biệt của di sản văn hóa phi vật thể,
là thành tố quan trọng làm giàu bản sắc văn hóa dân tộc. Đồng thời khẳng định vai
trò không thể thiếu được của quản lý nhà nước đối với lễ hội truyền thống. Quản lý
nhà nước là yếu tố tất yếu để bảo tồn các giá trị truyền thống.
2. Luận văn đã nêu thực trạng quản lý nhà nước đối với lễ hội truyền thống
trên địa bàn tỉnh Phú Thọ trong thời gian qua, từ đó nhận xét, đánh giá những mặt
làm được. những tồn tại trong quản lý và tổ chức lễ hội truyền thống làm cơ sở đề
xuất giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với lễ hội truyền thống trên địa bàn
tỉnh Phú Thọ.
3. Từ quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, của Tỉnh ủy,
Uỷ ban Nhân dân tỉnh Phú Thọ đối với văn hóa, lễ hội truyền thống, từ cơ sở lý luận,
thực tiễn luận văn tổng kết, đánh giá về thực trạng của quản lý nhà nước trên địa bàn
tỉnh Phú Thọ và kinh nghiệm một số địa phương về quản lý, tổ chức lễ hội truyền
thống, luận văn đã tổng hợp và đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà
nước đối với lễ hội truyền thống trên địa bàn tỉnh Phú Thọ. Trong đó hoàn thiện văn
bản quy phạm pháp luật, công tác dự báo, công tác quy hoạch, nghiên cứu khoa học,
đầu tư nguồn lực tài chính và nhân sự là những vấn đề cơ bản, quan trọng nhất.
Trong thời gian tới, công tác quản lý nhà nước cần tiếp tục nâng cao nhận
thức về vai trò, giá trị của di sản văn hóa phi vật thể nói chung và lễ hội truyền thống
nói riêng, tạo được sự đồng thuận và phát huy mọi nguồn lực xã hội trong việc bảo
tồn và phát huy lễ hội truyền thống, hướng việc quản lý và hoạt động tổ chức lễ hội
gắn với xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện, đáp ứng yêu cầu của thời
kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, thực hiện tốt cuộc vận động
toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, góp phần xây dựng nền văn hóa
Việt Nam đậm đà bản sắc dân tộc.

24