PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI BÀI TẬP CHO HỌC SINH PHẦN HÓA HỮU CƠ LỚP 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (301.81 KB, 27 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH
Đoàn Nhật Hà
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI
BÀI TẬP CHO HỌC SINH PHẦN HÓA HỮU CƠ
LỚP 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Thành phố Hồ Chí Minh - 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH
Đoàn Nhật Hà
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI
BÀI TẬP CHO HỌC SINH PHẦN HÓA HỮU CƠ
LỚP 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
Chuyên ngành : Lí luận và phương pháp dạy học bộ môn Hóa học
Mã số
: 60 14 01 11
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS LÊ VĂN NĂM
Thành phố Hồ Chí Minh - 2016
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ giáo dục học với đề tài: “Phát triển năng lực
giải bài tập cho học sinh phần Hóa hữu cơ lớp 11 trung học phổ thông” là công trình
nghiên cứu của riêng tôi. Các nội dung và kết quả trong luận văn là trung thực và chưa
từng được ai công bố.
Tác giả
Đoàn Nhật Hà
LỜI CẢM ƠN
Luận văn được hoàn thành với sự nỗ lực của bản thân, sự giúp đỡ tận tình của
các thầy cô giáo, bạn bè, anh chị em đồng nghiệp, các em học sinh và những người
thân trong gia đình.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc đến:
PGS.TS. Lê Văn Năm, người đã tận tình chỉ dẫn tôi trong suốt quá trình xây
dựng đề cương và hoàn thành luận văn.
PGS.TS. Trịnh Văn Biều, nguyên trưởng khoa Hóa trường Đại học Sư phạm
Tp.HCM, người thầy đã dẫn dắt chúng tôi những bước đi đầu tiên trong lĩnh vực
nghiên cứu khoa học và luôn quan tâm chỉ bảo chúng tôi trong quá trình làm luận văn
này.
Xin cảm ơn quý thầy cô và các em học sinh trường THPT Lê Quý Đôn ở thành
phố Biên Hòa tỉnh Đồng Nai, trường THPT Tam Phú Tp. Hồ Chí Minh đã tạo điều
kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực nghiệm.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Sau đại học, Khoa Hóa
học trường Đại học Sư phạm Tp.Hồ Chí Minh, quý thầy cô giảng dạy lớp Cao học Lý
luận và phương pháp dạy học bộ môn Hóa học–Khóa 25.
Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đối với gia đình, bạn bè đồng nghiệp đã
động viên, giúp đỡ trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu để tôi hoàn thành luận văn
này.
Tác giả
Đoàn Nhật Hà
MỤC LỤC
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Lời cám ơn
Mục lục
Danh mục các ký hiệu, chữ viết tắt
Danh mục các bảng
Danh mục các hình
MỞ ĐẦU .............................................................................................................................. 1
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ................................. 4
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ........................................................................... 4
1.1.1. Các nghiên cứu về phát triển năng lực ....................................................................... 4
1.1.2. Các luận án, luận văn về phát triển năng lực giải bài tập hóa học THPT .................. 4
1.2. Đổi mới phương pháp dạy học .......................................................................... 8
1.2.1. Đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực......................... 8
1.2.2. Một số xu hướng đổi mới phương pháp dạy học hiện nay ......................................... 9
1.3. Bài tập hóa học ................................................................................................. 10
1.3.1. Khái niệm bài tập hóa học ........................................................................................ 10
1.3.2. Tác dụng của bài tập hóa học ................................................................................... 10
1.3.3. Phân loại bài tập hóa học .......................................................................................... 11
1.3.4. Vị trí của bài tập hóa học trong quá trình dạy học ................................................... 12
1.3.5. Xu hướng phát triển bài tập hóa học ........................................................................ 13
1.3.6. Yêu cầu của một bài tập hóa học .............................................................................. 14
1.4. Năng lực, năng lực giải bài tập hóa học ......................................................... 16
1.4.1. Khái niệm ................................................................................................................. 16
1.4.2. Cấu trúc của năng lực ............................................................................................... 18
1.4.3. Cấu trúc năng lực giải bài tập hóa học ..................................................................... 19
1.4.4. Quy trình chung rèn luyện năng lực cho người học ................................................. 19
1.5. Thực trạng việc phát triển năng lực giải bài tập hóa học ở một số trường
THPT ........................................................................................................................ 20
1.5.1. Mục đích điều tra ...................................................................................................... 20
1.5.2. Phương pháp điều tra ................................................................................................ 20
1.5.3. Kết quả điều tra ........................................................................................................ 20
TÓM TẮT CHƯƠNG 1 ................................................................................................... 24
CHƯƠNG 2. PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI BÀI TẬP
PHẦN
HÓA HỮU CƠ CHO LỚP 11 THPT.............................................................................. 25
2.1. Tổng quan về chương trình Hóa học hữu cơ lớp 11 THPT ......................... 25
2.1.1. Cấu trúc và nội dung chương trình Hóa học hữu cơ lớp 11 THPT .......................... 25
2.1.2. Đặc điểm của phần bài tập Hóa hữu cơ lớp 11 ........................................................ 31
2.2. Cơ sở khoa học để xây dựng các biện pháp phát triển năng lực giải bài
tập phần Hóa hữu cơ lớp 11 ................................................................................... 31
2.2.1. Một số dạng bài tập thường gặp khi dạy học phần Hóa hữu cơ lớp 11.................... 31
2.2.2. Đặc điểm và yêu cầu của việc giải bài tập ............................................................... 32
2.2.3. Cấu trúc của năng lực giải bài tập ............................................................................ 33
2.3. Biểu hiện và tiêu chí đánh giá năng lực giải bài tập ..................................... 34
2.3.1. Biểu hiện năng lực giải bài tập ................................................................................. 34
2.3.2. Tiêu chí đánh giá năng lực giải bài tập..................................................................... 35
2.4. Thiết kế bộ công cụ đánh giá năng lực giải bài tập Hóa học của học sinh
THPT ........................................................................................................................ 37
2.4.1. Yêu cầu bộ công cụ đánh giá năng lực ..................................................................... 37
2.4.2. Thiết kế bộ công cụ đánh giá năng lực giải bài tập .................................................. 37
2.5. Biện pháp phát triển năng lực giải bài tập phần Hóa hữu cơ lớp 11 .......... 45
2.5.1. Biện pháp 1. Tổ chức cho học sinh hệ thống hóa các kiến thức có liên quan.......... 46
2.5.2. Biện pháp 2. Tổ chức các hoạt động giúp học sinh phát triển năng lực giải bài
tập hóa học .......................................................................................................................... 50
2.5.3. Biện pháp 3. Giúp HS phát hiện sai lầm và sữa chữa sai lầm trong quá trình giải
bài tập ................................................................................................................................. 57
2.5.4. Biện pháp 4. Kiểm tra đánh giá thường xuyên với nhiều hình thức khác nhau .............. 59
2.6. Một số giáo án thực nghiệm ............................................................................ 61
2.6.1. Giáo án bài “Luyện tập anken” ................................................................................ 61
2.6.2. Giáo án bài “ Luyện tập ancol” ................................................................................ 70
2.6.3. Giáo án bài “ Luyện tập axit cacboxylic”................................................................. 77
TÓM TẮT CHƯƠNG 2 ................................................................................................... 85
CHƯƠNG 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ................................................................... 86
3.1. Mục đích thực nghiệm ..................................................................................... 86
3.2. Đối tượng thực nghiệm .................................................................................... 86
3.3. Tổ chức thực nghiệm ....................................................................................... 86
3.4. Kết quả thực nghiệm ........................................................................................ 90
3.4.1. Kết quả tiền thực nghiệm ......................................................................................... 90
3.4.2. Kết quả hậu thực nghiệm .......................................................................................... 91
3.4.3. Phân tích kết quả điều tra ....................................................................................... 107
TÓM TẮT CHƯƠNG 3 ................................................................................................. 109
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................................................ 110
TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................................. 113
PHỤ LỤC ............................................................................................................................ 1
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
BTHH
:
bài tập hóa học
BTKL
:
bảo toàn khối lượng
BTNT
:
bảo toàn nguyên tố
CTPT
:
công thức phân tử
ĐC
:
đố i chứng
ĐHSP
:
Đại học Sư phạm
HS
:
học sinh
HCM
:
Hồ Chí Minh
GV
:
giáo viên
NLGBTHH
:
năng lực giải bài toán hóa học
Nxb
:
nhà xuấ t bản
PGS
:
phó giáo sư
PPDH
:
phương pháp dạy học
PT
:
phương trình
PTHH
:
phương trı̀nh hóa ho ̣c
PTPƯ
:
phương trình phản ứng
THPT
:
trung học phổ thông
TN
:
thực nghiê ̣m
Tp
:
thành phố
TS
:
tiến sĩ
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. Ý kiến của GV về việc rèn luyện NLGBT hoá học ................................... 20
Bảng 1.2. Ý kiến của GV về các biện pháp nâng cao năng lực giải BTHH ............... 22
Bảng 2.1. Nội dung phần hóa hữu cơ lớp 11 .............................................................. 29
Bảng 2.2. Tiêu chí của các năng lực thành phần ........................................................ 36
Bảng 2.3. Ma trận đề kiểm tra đánh giá năng lực ....................................................... 38
Bảng 2.4. Phiếu chấm điểm vở BTVN ....................................................................... 43
Bảng 2.5. Phiếu hỏi về giờ dạy áp dụng các biện pháp nhằm phát triển năng lực
giải BTHH của HS ..................................................................................... 44
Bảng 3.1. Danh sách các lớp thực nghiê ̣m và đố i chứng............................................ 86
Bảng 3.2. Phân phố i tần số bài kiểm tra 1 .................................................................. 91
Bảng 3.3. Phân phố i tần suất bài kiểm tra 1 ............................................................... 91
Bảng 3.4. Phân phố i tầ n suất lũy tı́ch bài kiểm tra 1 .................................................. 92
Bảng 3.5. Phân loa ̣i kế t quả bài kiểm tra 1 ................................................................. 95
Bảng 3.6. Tổ ng hơ ̣p các tham số đă ̣c trưng của bài kiểm tra 1................................... 98
Bảng 3.7. Phân phố i tần số bài kiểm tra 2 .................................................................. 98
Bảng 3.8. Phân phố i tần suất bài kiểm tra 2 ............................................................... 99
Bảng 3.9. Phân phố i tầ n suất lũy tı́ch bài kiểm tra 2 .................................................. 99
Bảng 3.10. Phân loa ̣i kế t quả bài kiểm tra 2 ............................................................... 102
Bảng 3.11. Tổ ng hơ ̣p các tham số đă ̣c trưng của bài kiểm tra 2................................. 105
Bảng 3.12. Bảng thống kê t và tα của các lớp TN và ĐC qua các bài kiểm tra ......... 106
Bảng 3.13. Ý kiến về mức độ phát triển năng lực giải BTHH của HS....................... 107
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1.1. Sơ đồ phân loại bài tập hóa học .................................................................. 12
Hình 1.2. Cấu trúc năng lực hành động ...................................................................... 19
Hình 2.1. Sơ đồ cấu trúc năng lực giải BTHH ........................................................... 34
Hình 3.1. Thầy Nguyễn Đức Khang và các em học sinh lớp 11B208 ....................... 87
Hình 3.2. Cô Lê Thị Thanh Thúy đang hướng dẫn HS lớp 11B201 làm bài tập ...... 88
Hình 3.3. Các em học sinh lớp 11A7 trường THPT Tam Phú trong giờ luyện tập .... 88
Hình 3.4. Đồ thị đường lũy tích kết quả bài kiểm tra 1 của lớp TN1 và ĐC1 ............. 92
Hình 3.5. Đồ thị đường lũy tích kết quả bài kiểm tra 1 của lớp TN2 và ĐC2 ............. 93
Hình 3.6. Đồ thị đường lũy tích kết quả bài kiểm tra 1 của lớp TN3 và ĐC3 ............. 93
Hình 3.7. Đồ thị đường lũy tích kết quả bài kiểm tra 1 của lớp TN4 và ĐC4 ............. 94
Hình 3.8. Đồ thị đường lũy tích kết quả bài kiểm tra 1 của lớp TN5 và ĐC5 ............. 94
Hình 3.9. Biểu đồ phân loại HS bài kiểm tra 1 của lớp TN1 và ĐC1 .......................... 95
Hình 3.10. Biểu đồ phân loại HS bài kiểm tra 1 của lớp TN2 và ĐC2.......................... 96
Hình 3.11. Biểu đồ phân loại HS bài kiểm tra 1 của lớp TN3 và ĐC3.......................... 96
Hình 3.12. Biểu đồ phân loại HS bài kiểm tra 1 của lớp TN4 và ĐC4.......................... 97
Hình 3.13. Biểu đồ phân loại HS bài kiểm tra 1 của lớp TN5 và ĐC5.......................... 97
Hình 3.14. Đồ thị đường lũy tích kết quả bài kiểm tra 2 của lớp TN1 và ĐC1 ........... 100
Hình 3.15. Đồ thị đường lũy tích kết quả bài kiểm tra 2 của lớp TN2 và ĐC2 ........... 100
Hình 3.16. Đồ thị đường lũy tích kết quả bài kiểm tra 2 của lớp TN3 và ĐC3 ......... 101
Hình 3.17. Đồ thị đường lũy tích kết quả bài kiểm tra 2 của lớp TN4 và ĐC4 ........... 101
Hình 3.18. Đồ thị đường lũy tích kết quả bài kiểm tra 2 của lớp TN5 và ĐC5 ........... 102
Hình 3.19. Biểu đồ phân loại HS bài kiểm tra 2 của lớp TN1 và ĐC1........................ 103
Hình 3.20. Biểu đồ phân loại HS bài kiểm tra 2 của lớp TN2 và ĐC2........................ 103
Hình 3.21. Biểu đồ phân loại HS bài kiểm tra 2 của lớp TN3 và ĐC3........................ 104
Hình 3.22. Biểu đồ phân loại HS bài kiểm tra 2 của lớp TN4 và ĐC4 ...................... 104
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
