SƢU TẦM, SỬ DỤNG PHIM TÀI LIỆU ĐỂ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC QUAN SÁT, NHẬN XÉT CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC HÓA HỌC LỚP 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (529.12 KB, 27 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH
Lâm Gia Hân
SƢU TẦM, SỬ DỤNG PHIM TÀI LIỆU
ĐỂ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC QUAN SÁT,
NHẬN XÉT CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC
HÓA HỌC LỚP 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Thành phố Hồ Chí Minh – 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH
Lâm Gia Hân
SƢU TẦM, SỬ DỤNG PHIM TÀI LIỆU
ĐỂ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC QUAN SÁT,
NHẬN XÉT CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC
HÓA HỌC LỚP 10 TRUNG HỌC PHỔ THƠNG
Chun ngành : Lí luận và phương pháp dạy học bộ mơn Hố học
Mã số
: 60 14 01 11
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS. TS. TRỊNH VĂN BIỀU
Thành phố Hồ Chí Minh – 2016
LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các ý tưởng và số
liệu trình bày trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và kết quả của luận
văn chưa từng được ai cơng bố trong bất kì cơng trình nào.
Học viên
Lâm Gia Hân
LỜI CẢM ƠN
Đầu tiên, em xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất đến thầy
hướng dẫn của em là PGS. TS Trịnh Văn Biều, người đã cho em những ý
kiến, chỉ dẫn quan trọng và cần thiết nhất vào những lúc em gặp khó khăn
trong q trình thực hiện luận văn.
Bên cạnh đó, em cũng xin gửi lời cảm ơn đến Ban giám hiệu, Phòng
Sau Đại học – trường Đại học Sư Phạm TP.HCM và quý thầy cô đã giảng
dạy chúng em trong suốt thời gian học tập cao học tại trường Đại học Sư
Phạm TP.HCM. Sau từng bài học, em khơng những củng cố và có thêm tri
thức mà còn thực sự thay đổi về mặt nhận thức và mở ra những hướng đi
mới mẻ trong cơng việc dạy học của mình.
Em cũng xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đến các thầy cô, đặc biệt là các
cô ở trường THPT Tân Thông Hội – TP.HCM, trường THPT chuyên
Nguyễn Bỉnh Khiêm - Vĩnh Long, trường THPT Tam Phú – TP.HCM đã
trực tiếp hỗ trợ em trong suốt quá trình thực nghiệm.
Luận văn tuy chưa thực sự hồn thiện và chắc chắn là cịn nhiều thiếu
sót nhưng đối với em, đó thực sự là một kỉ niệm không thể quên, là một sự
cố gắng rất lớn của bản thân. Quá trình thực hiện luận văn đã giúp em
trưởng thành hơn rất nhiều.
Cuối cùng, em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến gia đình, bạn bè
ln là điểm tựa tinh thần và cho em sự ủng hộ trong suốt thời gian thực
hiện để em có thể hoàn thành được luận văn.
TP.HCM, ngày 27 tháng 9 năm 2016
Tác giả
Lâm Gia Hân
MỤC LỤC
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
Danh mục các bảng
Danh mục các hình
MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ................................ 4
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ............................................................................ 4
1.1.1. Một số sách, báo, cơng trình nghiên cứu về phát triển năng lực cho
HS ................................................................................................................ 4
1.1.2. Một số sách báo, cơng trình nghiên cứu về sử dụng phim trong dạy
học ................................................................................................................ 7
1.2. Năng lực quan sát, nhận xét ............................................................................... 9
1.2.1. Năng lực ....................................................................................................... 9
1.2.2. Năng lực quan sát....................................................................................... 12
1.2.3. Năng lực nhận xét ...................................................................................... 16
1.3. Phim tài liệu ...................................................................................................... 17
1.3.1. Khái niệm ................................................................................................... 17
1.3.2. Phân loại phim tài liệu ............................................................................... 19
1.3.3. Tác dụng của phim tài liệu trong dạy học hóa học .................................... 19
1.4. Một số PPDH và KTDH sử dụng để phát triển năng lực ................................. 21
1.4.1. PPDH theo nhóm ........................................................................................ 21
1.4.2. PPDH theo góc............................................................................................ 22
1.4.3. PPDH dự án ................................................................................................ 23
1.4.4. PPDH giải quyết vấn đề .............................................................................. 24
1.4.5. PPDH tình huống ........................................................................................ 25
1.4.6. Kĩ thuật công não [53] ................................................................................ 25
1.5. Đánh giá năng lực HS ........................................................................................ 26
1.5.1. Khái niệm đánh giá năng lực HS ................................................................ 26
1.5.2. Mục đích đánh giá năng lực HS.................................................................. 27
1.5.3. Một số hình thức đánh giá năng lực HS ..................................................... 27
1.6. Tổng quan chương trình Hóa học 10 THPT ...................................................... 29
1.6.1. Nội dung ..................................................................................................... 29
1.6.2. Mục tiêu cơ bản .......................................................................................... 30
1.6.3. Cấu trúc của chương trình Hóa học 10 ....................................................... 32
1.7. Thực trạng việc phát triển NLQS, NX cho HS ở trường THPT ........................ 34
1.7.1. Mục đích điều tra ............................................................................................ 34
1.7.2. Đối tượng điều tra ....................................................................................... 34
1.7.3. Phương pháp điều tra .................................................................................. 34
1.7.4. Mô tả phiếu điều tra .................................................................................... 35
1.7.5. Kết quả điều tra ........................................................................................... 36
TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 .............................................................................................. 42
Chƣơng 2. SƢU TẦM VÀ SỬ DỤNG PHIM TÀI LIỆU NHẰM PHÁT
TRIỂN NĂNG LỰC QUAN SÁT, NHẬN XÉT
CHO HỌC SINH
TRONG DẠY HỌC HÓA HỌC LỚP 10 THPT ...................................................... 44
2.1. Sưu tầm các phim tài liệu sử dụng trong dạy học hóa học 10 THPT ................ 44
2.1.1. Một số nguyên tắc khi sưu tầm phim tài liệu.............................................. 44
2.1.2. Quy trình sưu tầm phim tài liệu .................................................................. 45
2.1.3. Một số công cụ dùng để chỉnh sửa phim ................................................... 46
2.1.4. Danh mục phim tài liệu trong chương trình Hóa học lớp 10 ...................... 55
2.2. Sử dụng phim tài liệu để phát triển NLQS, NX cho HS .................................. 59
2.2.1. Cấu trúc và biểu hiện của NLQS, NX cho HS khi sử dụng phim tài
liệu.............................................................................................................. 59
2.2.2. Những nguyên tắc chung khi sử dụng phim tài liệu để phát triển năng
lực quan sát, nhận xét................................................................................. 64
2.2.3. Quy trình sử dụng phim tài liệu để phát triển NLQS, NX.......................... 66
2.3. Một số biện pháp phát triển NLQS, NX trong dạy học hóa học 10
THPT thơng qua sử dụng phim tài liệu ............................................................ 68
2.3.1. Biện pháp 1: Thiết kế nhiệm vụ và gợi ý để HS định hướng trước khi
xem phim tài liệu ....................................................................................... 68
2.3.2. Biện pháp 2: Thiết kế các câu hỏi định hướng hỗ trợ HS trong quá
trình quan sát, nhận xét .............................................................................. 70
2.3.3. Biện pháp 3: Tổ chức trò chơi sau khi quan sát phim tài liệu ...................... 71
2.3.4. Biện pháp 4: Yêu cầu HS tóm tắt lại nội dung đã quan sát ........................ 74
2.3.5. Biện pháp 5: Tổ chức cho HS nhận xét, đánh giá lẫn nhau khi hoàn
thành nhiệm vụ........................................................................................... 76
2.3.6. Biện pháp 6: Thiết kế trang web hỗ trợ phát triển NLQS, NX ................... 78
2.4. Đánh giá năng lực quan sát, nhận xét ................................................................ 78
2.4.1. Mục đích đánh giá....................................................................................... 78
2.4.2. Thiết kế các công cụ đánh giá NLQS, NX trong dạy học hóa học 10
THPT.......................................................................................................... 79
2.5.1. Giáo án bài: KHÁI QUÁT VỀ NHÓM HALOGEN .................................. 87
2.5.2. Giáo án bài: OXI - OZON (phụ lục 6) ........................................................ 94
2.5.3. Giáo án bài: TỐC ĐỘ PHẢN ỨNG HÓA HỌC (phụ lục 7) .................... 94
TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 .............................................................................................. 95
Chƣơng 3. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM .................................................................. 96
3.1. Mục đích thực nghiệm ................................................................................... 96
3.2. Đối tượng thực nghiệm ...................................................................................... 96
3.3. Tiến hành thực nghiệm....................................................................................... 96
3.4. Kết quả thực nghiệm .................................................................................... 102
3.4.1. Kết quả về mặt định lượng........................................................................ 102
3.4.2. Kết quả về mặt định tính ........................................................................... 108
3.4.3. Một số bài học kinh nghiệm ..................................................................... 112
TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ............................................................................................ 114
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................... 115
TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................... 120
PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
ĐC
: Đối chứng
ĐHSP
: Đại học Sư phạm
ĐTB
: Điểm trung bình
GV
: Giáo viên
KTDH
: Kĩ thuật dạy học
NL
: Năng lực
NLQS, NX
: Năng
ật dạylực
họcquan sát, nhận xét
Nxb
: Nhà xuất bản
PPDH
: Phương pháp dạy học
PTPƯ
: Phương trình phản ứng
SGK
: Sách giáo khoa
SL
: Số lượng
STN
: Sau thực nghiệm
STG
: Sau tham gia
TCHH
: Tính chất hóa học
TCVL
: Tính chất vật lý
THPT
: Trung học phổ thông
TN
: Thực nghiệm
TNSP
: Thực nghiệm sư phạm
TTN
: Trước thực nghiệm
TTG
: Trước tham gia
TP.HCM
: Thành phố Hồ Chí Minh
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. Cấu trúc chương trình hóa học lớp 10 THPT ...............................................32
Bảng 1.2. Danh sách các trường THPT tham gia khảo sát ............................................35
Bảng 1.3. Kết quả tham khảo ý kiến GV câu 1 ............................................................. 36
Bảng 1.4. Kết quả tham khảo ý kiến GV câu 2 ............................................................. 37
Bảng 1.5. Kết quả tham khảo ý kiến GV câu 3 ............................................................. 37
Bảng 1.6. Kết quả tham khảo ý kiến GV câu 4 ............................................................. 38
Bảng 1.7. Kết quả tham khảo ý kiến GV câu 5 ............................................................. 39
Bảng 1.8. Kết quả tham khảo ý kiến GV câu 6 ............................................................. 40
Bảng 1.9. Kết quả tham khảo ý kiến GV câu 7 ............................................................. 40
Bảng 1.10. Kết quả tham khảo ý kiến GV câu 8 ........................................................... 41
Bảng 2.1. Danh mục các phim tài liệu trong chương trình Hóa học 10 THPT .............56
Bảng 2.2. Cấu trúc và biểu hiện của năng lực quan sát .................................................60
Bảng 2.3. Cấu trúc và biểu hiện của năng lực nhận xét ................................................62
Bảng 2.4. Bảng tiêu chí đánh giá bài báo cáo của HS ...................................................77
Bảng 2.5. Cấu trúc bài kiểm tra đánh giá NLQS, NX ...................................................81
Bảng 2.6. Mức độ phát triển NL thành phần biểu hiện qua bài kiểm tra ......................82
Bảng 2.7. Thang đánh giá NLQS, NX thông qua bài kiểm tra .....................................87
Bảng 3.1. Danh sách các lớp TN và ĐC ........................................................................96
Bảng 3.2. Bảng phân phối tần số các bài kiểm tra đánh giá NLQS, NX ....................102
Bảng 3.3. Kết quả đánh giá NLQS, NX của học sinh trước và sau thực nghiệm .......103
Bảng 3.4. Bảng phân phối tần số bài kiểm tra đánh giá kết quả học tập .....................105
Bảng 3.5. Bảng phân phối tần số (số HS đạt điểm số xi) ............................................105
Bảng 3.6. Bảng phân phối tần số, tần suất và tần suất lũy tích bài kiểm tra ...............106
Bảng 3.7. Tổng hợp phân loại kết quả học tập của HS qua bài kiểm tra ....................107
Bảng 3.8. Tổng hợp các tham số đặc trưng của bài kiểm tra ......................................108
Bảng 3.9. Kết quả điều tra ý kiến HS sau TN câu 1 ....................................................109
Bảng 3.10. Kết quả điều tra ý kiến HS sau TN câu 2 ..................................................109
Bảng 3.11. Kết quả điều tra ý kiến HS sau TN câu 3 ..................................................111
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 2.1. Giao diện khi truy cập trang web Online Video Cutter ...................................... 47
Hình 2.2. Sử dụng Online Video Cutter để cắt phim ......................................................... 48
Hình 2.3. Giao diện của phần mềm Avidemux .................................................................. 49
Hình 2.4. Sử dụng phần mềm Avidemux để cắt phim ....................................................... 49
Hình 2.5. Lưu phim sau khi cắt bằng Avidemux................................................................ 50
Hình 2.6. Sử dụng phần mềm Avidemux để mở các đoạn phim cần ghép ........................ 50
Hình 2.7. Lưu phim sau khi ghép bằng phần mềm Avidemux ........................................... 51
Hình 2.8. Chọn vùng để lưu phim sau khi ghép bằng phần mềm Avidemux .................... 51
Hình 2.9. Giao diện của phần mềm Agiesub ...................................................................... 52
Hình 2.10. Sử dụng phần mềm Agiesub để thêm phụ đề ................................................... 52
Hình 2.11. Giao diện khi khởi động phần mềm 4K download ........................................... 53
Hình 2.12. Chép đường link của trang web chứa phim ...................................................... 54
Hình 2.13. Giao diện của 4K Download xuất hiện sau khi chép đường link phim ............ 54
Hình 2.14. Download phụ đề từ phim về máy tính ............................................................ 55
Hình 2.15. File video và phụ đề trong thư mục sau khi download xong............................ 55
Hình 2.16 . Nhơm tan trong H2SO4 đặc ........................................................................... 72
Hình 2.17. H2SO4 đặc làm đường hóa đen ........................................................................ 72
Hình 2.18. Các mảnh ghép ban đầu .................................................................................... 72
Hình 2.19. Các mảnh ghép sau khi mở ............................................................................... 73
Hình 2.20. Ion Na+ ............................................................................................................. 73
Hình 2.21. Ion Cl- ............................................................................................................... 74
Hình 2.22. Sơ đồ điều chế KMnO4 trong phịng thí nghiệm ............................................. 75
Hình 3.1.HS quan sát phim tại trường THPT tư thục Thái Bình, Tp.HCM ....................... 98
Hình 3.2. HS thảo luận sau khi quan sát phim tại trường THPT tư thục Thái Bình .......... 98
Hình 3.3. TNSP tại trường THPT Tam Phú, TPHCM ....................................................... 99
Hình 3.4. TNSP tại trường THPT chuyên Nguyễn Bỉnh Khiêm, Vĩnh Long .................... 99
Hình 3.5. Đồ thị biểu diễn NLQS, NX của HS lớp TN trước và sau TN ......................... 104
Hình 3.6. Đồ thị biểu diễn NLQS, NX sau thực nghiệm của 2 nhóm TN – ĐC .............. 105
Hình 3.7. Đồ thị đường lũy tích bài kiểm tra lớp TN - ĐC .............................................. 106
Hình 3.8. Biểu đồ tổng hợp phân loại kết quả học tập của HS qua bài kiểm tra .............. 107
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
