Quản lý nhà nước đối với dịch vụ viễn thông trên địa bàn tỉnh bắc ninh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o--------

CHU THỊ LỢI

QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI DỊCH VỤ VIỄN THÔNG
TRÊN ĐIA
̣ BÀ N TỈ NH BẮC NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

Hà Nội – 2016


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o--------

CHU THỊ LỢI

QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI DỊCH VỤ VIỄN THÔNG
TRÊN ĐIA
̣ BÀ N TỈ NH BẮC NINH
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60 34 04 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. LÊ DANH TỐN

Hà Nội – 2016


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ “Quản lý Nhà nƣớc đối với dịch vụ viễn
thông trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh” là công trình nghiên cứu của riêng tôi dƣới sự
hƣớng dẫn của PGS. TS. Lê Danh Tốn.
Các số liệu, thông tin đƣợc sử dụng trong luận văn là trung thực, đảm bảo
tính khách quan, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.
CHU THỊ LỢI


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành chƣơng trình cao học và viết luận văn này, tôi đã nhận đƣợc
sự hƣớng dẫn, giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của quý thầy cô Trƣờng Đại học Kinh tế Đại học Quốc gia Hà Nội.
Trƣớc hết, tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy cô Trƣờng Đại học Kinh tế Đại học Quốc gia Hà Nội, đã tận tình giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian
học tập tại Trƣờng.
Tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến PGS. TS Lê Danh Tốn đã dành rất nhiều thời
gian và tâm huyết hƣớng dẫn nghiên cứu và giúp tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp.
Đồng thời, tôi cũng xin chân thành cảm ơn quý anh, chị và ban lãnh đạo Sở
Thông tin và Truyền thông Bắc Ninh đã tạo điều kiện giúp tôi có dữ liệu viết luận văn.
Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động
viên khuyến khích tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Xin trân trọng cảm ơn!
Bắc Ninh, ngày

tháng

HỌC VIÊN

Chu Thị Lợi

năm 2016


MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .......................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ............................. Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ................................... Error! Bookmark not defined.
MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CƢ́U , CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ
THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI DỊCH VỤ VIỄN THÔNG .....4
1.1. Tổ ng quan tiǹ h hiǹ h nghiên cƣ́u liên quan đến đề tài ..........................................4
1.2. Cơ sở lý luận về quản lý nhà nƣớc đối với dịch vụ viễn thông ...........................5
1.2.1. Dịch vụ viễn thông .........................................................................................5
1.2.2. Khái niệm và vai trò của quản lý nhà nước đối với dịch vụ viễn thông
................................................................................. Error! Bookmark not defined.
1.2.3. Nội dung của quản lý nhà nước đối với dịch vụ viễn thông ................. Error!
Bookmark not defined.
1.2.4. Tiêu chí đánh giá quản lý nhà nước đối với dịch vụ viễn thông .......... Error!
Bookmark not defined.
1.2.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước đối với dịch vụ viễn thông
................................................................................. Error! Bookmark not defined.
1.3. Kinh nghiệm của một số địa phƣơng về quản lý nhà nƣớc đối với dịch vụ viễn
thông và bài học rút ra cho tỉnh Bắc Ninh ................ Error! Bookmark not defined.
1.3.1. Kinh nghiệm của một số địa phương ............. Error! Bookmark not defined.
1.3.2. Bài học rút ra cho tỉnh Bắc Ninh .................. Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CƢ́U ...... Error! Bookmark not defined.

2.1. Phƣơng pháp luận.............................................. Error! Bookmark not defined.
2.2. Phƣơng pháp cụ thể ............................................ Error! Bookmark not defined.
2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin, dữ liệu, số liệu.Error!

Bookmark

not

defined.
2.2.2. Phương pháp thống kê mô tả......................... Error! Bookmark not defined.


2.2.3. Phương pháp phân tích, tổng hợp ................. Error! Bookmark not defined.
2.2.4. Phương pháp so sánh .................................... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 3: THƢ̣C TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI D ỊCH VỤ VIỄN
THÔNG TRÊN ĐI A
̣ BÀN TỈNH BẮC NINH ......... Error! Bookmark not defined.
3.1. Tổng quan về đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội và về dịch vụ viễn thông ở
tỉnh Bắc Ninh ............................................................ Error! Bookmark not defined.
3.1.1 Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của tỉnh Bắc Ninh và ảnh hưởng của nó
đến quản lý nhà nước đối với dịch vụ viễn thông.... Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Tổng quan về dịch vụ viễn thông ở tỉnh Bắc NinhError!

Bookmark

not

defined.
3.2. Thực tiễn quản lý Nhà nƣớc đối với dịch vụ viễn thông trên địa bàn tỉnh Bắc
Ninh ........................................................................... Error! Bookmark not defined.

3.2.1. Tổ chức bộ máy quản lý và xây dựng cơ chế, chính sách, quy hoạch phát
triển dịch vụ viễn thông. .......................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Tổ chức thực hiện cơ chế chính sách và quy hoạch phát triển dịch vụ viễn
thông ........................................................................ Error! Bookmark not defined.
3.2.3. Thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm và giải quyết tranh chấp ............... Error!
Bookmark not defined.
3.3. Đánh giá chung về quản lý nhà nƣớc đối với dịch vụ viễn thông trên địa bàn
tỉnh Bắc Ninh và vấn đề đặt ra .................................. Error! Bookmark not defined.
3.3.1. Những kết quả chủ yếu .................................. Error! Bookmark not defined.
3.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ............................... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 4: ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIÊ ̣N QUẢN LÝ NHÀ
NƢỚC Đ ỐI VỚI DỊCH VỤ VIỄN THÔNG TRÊN ĐIẠ BÀN TỈNH BẮC NIN H
................................................................................... Error! Bookmark not defined.
4.1. Bối cảnh mới và ảnh hƣởng của nó đến quản lý nhà nƣớc đối với dịch vụ viễn
thông trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh .............................. Error! Bookmark not defined.
4.1.1. Bối cảnh quốc tế ............................................ Error! Bookmark not defined.
4.1.2. Bối cảnh trong nước ...................................... Error! Bookmark not defined.


4.2. Quan điểm định hƣớng hoàn thiện quản lý nhà nƣớc đối với dịch vụ viễn thông
trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh ........................................ Error! Bookmark not defined.
4.3. Các giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện quản lý nhà nƣớc đối với dịch vụ viễn
thông trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh .............................. Error! Bookmark not defined.
4.3.1. Hoàn thiện quy hoạch phát triển dịch vụ viễn thông và hệ thống văn bản
hướng dẫn thực hiện chính sách Nhà nước ............. Error! Bookmark not defined.
4.3.2. Phát triển nguồn nhân lực viễn thông ........... Error! Bookmark not defined.
4.3.3. Hoàn thiện quản lý chất lượng, cơ sở hạ tầng, nội dung dịch vụ viễn thông
................................................................................. Error! Bookmark not defined.
4.3.4. Đẩy mạnh quản lý dịch vụ viễn thông công íchError!

Bookmark

not

defined.
4.3.5. Nâng cao năng lực chính quyền cấp huyện, thành phố, thị xã trong quản lý
dịch vụ viễn thông .................................................... Error! Bookmark not defined.
4.3.6. Đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra ......... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN ............................................................... Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................12


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Cuộc cách mạng thông tin cùng với quá trình toàn cầu hoá đang ảnh hƣởng
sâu sắc đến mọi lĩnh vực trong đời sống kinh tế, chính trị, xã hội, ở đó năng lực
cạnh tranh phụ thuộc chủ yếu vào năng lực sáng tạo, thu thập, xử lý và trao đổi
thông tin. Nhiều nƣớc trên thế giới đã nắm bắt đƣợc cơ hội phát triể n ha ̣ tầ ng và các
dịch vụ viễn thông, phát huy thế mạnh, tạo ra những biến đổi vƣợt bậc đƣa đất nƣớc
tiến mạnh lên phía trƣớc. Trong xu thế đó, Chính phủ Việt Nam rất chú trọng đến
chiến lƣợc phát triển dịch vụ viễn thông . Song song với việc phát triển dịch vụ viễn
thông thì công tác quản lý nhà nƣớc đối với dịch vụ viễn thông cũng đặt ra nhiều
vấn đề cần giải quyết.
Bắc Ninh là một tỉnh mới đƣợc tái lập từ năm 1997, diện tích nhỏ, mật độ
dân cƣ tập trung cao, có vị trí địa lý thuận lợi: gần Thủ đô Hà Nội và các cửa khẩu
quan trọng, giao thông thuận lợi và kinh tế khá phát triển. Từ năm 2005 đến 2015,
tốc độ tăng trƣởng kinh tế hàng năm của tỉnh luôn thuộc tốp đầu của cả nƣớc. Đóng
góp vào thành công của tỉnh Bắc Ninh là sự chỉ đạo sát sao của lãnh đạo Đảng và
Nhà nƣớc tỉnh Bắc Ninh khi coi viễn thông trong quản lý nhà nƣớc (QLNN) là một
trong những nhiệm vụ trọng tâm về cải cách hành chính, tạo môi trƣờng thuận lợi

cho đầu tƣ cũng nhƣ phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa của tỉnh, hƣớng đến đƣa Bắc
Ninh trở thành tỉnh công nghiệp vào năm 2020.
Viễn thông là mô ̣t ngành kinh tế kỹ thuâ ̣t , hạ tầng cơ sở , đóng vai trò vƣ̀a là
dịch vụ liên lac, vƣ̀a là mô ̣t phƣơng tiện, nề n tảng để chuyể n tải nhiề u loa ̣i hin
̣
̀ h dich
vụ khác về thông tin truyền thông . Đây là mô ̣t ngành đă ̣c biê ̣t quan tro ̣ng trong nề n
kinh tế , có liên quan đến tất cả các ngành trong quá trình sản xuất

, thƣơng ma ̣i và

đầ u tƣ...cũng nhƣ liên quan đế n đời số ng nhân dân và giƣ̃ vƣ̃ng an ninh quố c phòng.
Công tác quản lý nhà nƣớc đối với dịch vụ viễn thông trên cả nƣớc nói chung
và tỉnh Bắc Ninh nói riêng ngày càng đƣợc tăng cƣờng , tạo điều kiện thuận lợi cho
các doanh nghiệp viễn thông phát triển cơ sở hạ tầng theo quy hoạch đã phê duyệt,
nâng cao chất lƣợng mạng lƣới dịch vụ viễn thông. Các doanh nghiệp viễn thông
1


từng bƣớc phát triển các loại hình dịch vụ mới đáp ứng nhu cầu ngày càng cao
của ngƣời dân.
Tuy nhiên, công tác quản lý nhà nƣớc đối với dịch vụ viễn thông trên địa bàn
tỉnh Bắc Ninh còn chƣa đồng bộ , thiế u sƣ̣ nhấ t quán , tồ n ta ̣i nhiề u bấ t câ ̣p . Chính vì
vậy, yêu cầu cấp thiết đƣợc đặt ra là cần phải ttiếp tục hoàn thiện quản lý nhà nƣớc
đố i với dịch vụ viễn thông trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh mà chủ thể trực tiếp là Sở
Thông tin và Truyề n thông tỉnh Bắc Ninh . Trƣớc thƣ̣c tế đó , tác giả, hiện đang công
tác tại Sở Thông tin và Truyền thông Bắc Ninh

(Sở TT &TT), đã lƣ̣a chọn đề tài

nghiên cƣ́u “Quản lý nhà nước đố i với dịch vụ viễn thông trên điạ bàn tỉnh Bắc
Ninh” để thực hiện luận văn thạc sỹ , chuyên ngành Quản lý kinh tế, chƣơng trình
định hƣớng thực hành.
Đề tài đƣợc thực hiện nhằm tìm lời giải đáp cho câu hỏi nghiên cứu : Sở
Thông tin và Truyền thông tỉnh Bắc Ninh cần làm gì để hoàn thiện quản lý nhà
nước đối với dịch vụ viễn thông trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh?
2. Mục đích và nhiêm
̣ vu ̣ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu:
Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện quản lý nhà nƣớc đố i với
dịch vụ viễn thông trên điạ bàn tỉnh Bắ c Ninh.
2.2. Nhiê ̣m vụ nghiên cứu:
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý nhà nƣớc đối với dịch
vụ viễn thông.
- Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nƣớc đối với dịch vụ viễn thông
trên địa bàn tỉnh Bắ c Ninh. Chỉ ra những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nƣớc đối với dịch vụ
viễn thông trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu quản lý nhà nƣớc đối với dịch vụ viễn thông trên
địa bàn tỉnh Bắc Ninh.

2


3.2. Phạm vi nghiên cứu
+ Về không gian: Đề tài nghiên cƣ́u công tác quản lý nhà nƣớc đố i với dịch
vụ viễn thông trên điạ bàn tin̉ h Bắ c Ninh.
+Về thời gian: Thực trạng quản lý nhà nƣớc đố i với dịch vụ viễn thông trên

địa bàn tỉnh Bắc Ninh đƣợc phân tích , đánh giá trong giai đoạn 2010 đến 2015. Các
giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nƣớc đối với dịch vụ viễn thông trên địa bàn tỉnh
Bắc Ninh đƣợc xác định cho giai đoạn 2016 – 2020, tầm nhìn đến 2030.
4. Kết cấu luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận,Tài liệu tham khảo, luận văn gồm 4 chƣơng:
Chương 1: Tổ ng quan tình hình nghiên cƣ́u , cơ sở lý luâ ̣n và thực tiễn về
quản lý nhà nƣớc đố i với dịch vụ viễn thông
Chương 2: Phƣơng pháp nghiên cƣ́u
Chương 3: Thƣ̣c tra ̣ng quản lý nhà nƣớc đố i với dịch vụ viễn thông trên điạ
bàn tỉnh Bắc Ninh
Chương 4: Định hƣớng và giải pháp hoàn thiê ̣n quản lý nhà nƣớc đố i với
dịch vụ viễn thông trên điạ bàn tin
̉ h Bắ c Ninh

3


CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌ NH HÌNH NGHIÊN CƢ́U
, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ
THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI D
ỊCH VỤ VIỄN THÔNG
1.1. Tổ ng quan tin
̀ h hin
̀ h nghiên cƣ́u liên quan đến đề tài
Trong thời gian vƣ̀ a qua , đã có mô ̣t số công trình nghiên cƣ́u về công tác
quản lý nhà nƣớc đối với dịch vụ viễn thông.
Sách “Quản lý nhà nƣớc về bƣu chính , viễn thông và công nghê ̣ thông tin” ,
TS Lê Minh Toàn , NXB Chin
̣ c gia , năm 2012, cuố n sách này đã hê ̣ thố ng
́ h tri quố

hóa lịch sử ngành Bƣu chính Viễn thông Việt Nam tử năm

1945 đến nay , nêu bâ ̣t

nhƣ̃ng chính sách của nhà nƣớc đố i với ngành Bƣu chính Viễn thông theo tƣ̀ng giai
đoa ̣n, đề cập đến các nội dung cơ bản liên quan đế n công tác quản lý nhà nƣớc về
bƣu chiń h, viễn thông, công nghê ̣ thông tin.
Sách “Quản lý nhà nƣớc về Bƣu chính viễn thông và công nghê ̣ thông tin”

,

Ths Dƣơng Hải Hà , Học viện Bƣu chính Viễn thông , Hà Nội, năm 2007 cuốn sách
đã cung cấ p nô ̣i dung liên quan đế n công tác quản lý nhà nƣớc về kinh tế , tâ ̣p trung
vào từng lĩnh vực bƣu chính , viễn thông và công nghê ̣ thông tin , cơ sở lý luâ ̣n chủ
yế u dƣ̣a vào Pháp lê ̣nh Bƣu chin
́ h viễn thông năm 2002.
Luâ ̣n án Tiến sỹ “Phát triển ngành viễn thông Việt Nam đến năm 2020”, Trầ n
Đăng Khoa, Trƣờng Đa ̣i ho ̣c Kinh tế Hồ Chí Minh , năm 2007. Tác giả luận án đã
tâ ̣p trung phân tích thƣ̣c tra ̣ng của ngành viễn thông Viê ̣t Nam giai đoa ̣n tƣ̀ năm
2000 đến năm 2006, dƣ̣ báo tiń h toàn về số lƣơ ̣ng thuê bao tăng trƣởng , kế t hơ ̣p với
xu hƣớng công nghê ̣ thế giới , tƣ̀ đó đƣa ra các khuyế n nghi ̣về mu ̣c tiêu tăng trƣởng
của ngành viễn thông Việt Nam đến năm 2020 cũng nhƣ đề xuất các chính sách liên
quan đế n công tác quản lý , hoạch định chính sách , thu hút vố n , nguồ n lƣ̣c cho phát
triể n ngành viễn thông Viê ̣t Nam.
Báo cáo đề tài khoa học và công nghệ “Nghiên cứu

, xây dƣ̣ng mô hin
̀ h tổ

chƣ́c cơ quan quản lý viễn thông Viê ̣t Nam” do Nguyễn Tiế n Sơn – Cục Viễn thông

– Bô ̣ Thông tin và Truyề n thông chủ trì nghiên cƣ́u , năm 2011. Tác giả nghiên cứu
hiê ̣n tra ̣ng cơ quan quản lý viễn thông ta ̣i Viê ̣t Nam , mô hin
̀ h của mô ̣t số nƣớc nhƣ

4


Anh, Singapore, Malaysia, Trung Quố c , khuyế n nghi ̣của ITU , tƣ̀ đó đƣa ra đề xuấ t
thành lập cơ quan quản lý viễn thông tại Việt Nam.
Báo cáo đề tài khoa học và công nghệ “Nghiên cứu đề xuất chính sách quản
lý Internet phù hợp với quy địn

h mới của pháp luâ ̣t về viễn thông” do Nguyễn

Thành Chung – Cục Viễn thông chủ trì nghiên cứu, năm 2011. Tác giả đã đƣa ra các
số liê ̣u thố ng kê , đánh giá về tin
̀ h hin
̀ h thi ̣trƣờng viễn thông ta ̣i Viê ̣t Nam tƣ̀ năm
2006 đến 2010, trong đó tâ ̣p trung vào dich
̣ vu ̣ Internet và các nhà cung cấ p dich
̣ vu ̣
Internet, nêu lên nhƣ̃ng quy đinh
̣ mới của Nhà nƣớc về công tác quản lý dich
̣ vu ̣
Internet, đă ̣c biê ̣t là trò chơi trƣ̣c tuyế n , các đại lý Internet . Tác giả cũng đã so sánh
công tác quản lý ta ̣i mô ̣t số nƣớc có dich
̣ vu ̣ Internet phát triể n nhƣ Mỹ

, Anh, Úc,

Trung Quố c, Hàn Quốc, tƣ̀ đó đƣa ra khuyế n nghi ̣nên bổ sung các nghi ̣đinh
̣ , hƣớng
dẫn chi tiế t thi hành viê ̣c quản lý chă ̣t chẽ cá c doanh nghiê ̣p cung cấ p dich
̣ vu ̣ nô ̣i
dung trên nề n Internet nhƣ game online; nhắ n tin, quảng cáo..
Các công trình trên đều có nội dung rất rộng , liên quan đế n các liñ h vƣ̣c quản
lý nhà nƣớc về bƣu chính , viễn thông và công nghê ̣ t hông tin ở các nƣớc phát triể n
cũng nhƣ tại Việt Nam . Đóng góp về mặt lý luận và thực tiễn công tác quản lý Nhà
nƣớc về viễn thông nói chung và dịch vụ viễn thông nói riêng. Mỗi công trình
nghiên cứu có nội dung, mục đích và đối tƣợng nghiên cứu khác nhau. Do viễn
thông là ngành có công nghê ̣ thay đổ i nhanh chóng

, liên tu ̣c , nên mô ̣t số khuyế n

nghị về chính sách quản lý nhà nƣớc trong các sách hoặc đề tài nêu trên không còn
thực sự phù hơ ̣p với điề u kiê ̣n ở nƣớc ta hiện nay.
Ngoài ra, đố i với tin̉ h Bắ c Ninh, chƣa có mô ̣t đề tài nào nghiên cƣ́u thƣ̣c tra ̣ng
công tác quản lý nhà nƣớc đố i với dich
̣ vu ̣ viễn thông và đƣa ra các giải pháp phù hơ ̣p
cho tin̉ h Bắ c Ninh nhằm hoàn thiện quản lý nhà nƣớc đối với dịch vụ viễn thông.
1.2. Cơ sở lý luận về quản lý nhà nƣớc đối với dịch vụ viễn thông
1.2.1. Dịch vụ viễn thông
1.2.1.1. Khái niệm và phân loại
● Khái niệm
Theo Pháp lệnh Bƣu chính – Viễn thông của Việt Nam ban hành năm 2002,

5


dịch vụ viễn thông được định nghĩa là dịch vụ truyền ký hiệu, tín hiệu, số liệu, chữ

viết, âm thanh, hình ảnh hoặc các dạng khác của thông tin giữa các điểm kết cuối
của mạng viễn thông. Điểm kết cuối của mạng viễn thông là điểm đấu nối vật lý
thuộc mạng viễn thông theo các tiêu chuẩn kỹ thuật để bảo đảm việc đấu nối thiết bị
đầu cuối của người sử dụng dịch vụ vào mạng viễn thông.
Theo qui định tại điều 37 - Nghị định số 109/1997/NĐ-CP về Bưu chính và
Viễn thông, dịch vụ viễn thông đuợc hiểu là dịch vụ truyền đƣa, lƣu trữ và cung cấp
thông tin bằng hình thức truyền dẫn, phát, thu những ký hiệu, tín hiệu, số liệu, chữ
viết, âm thanh, hình ảnh thông qua mạng lƣới viễn thông công cộng do doanh
nghiệp ung cấp dịch vụ viễn thông cung cấp.
Theo quy định tại Điều 3- Luật Viễn thông số 41/2009/QH12, dịch vụ viễn
thông đƣợc hiểu là dịch vụ gửi, truyền, nhận và xử lý thông tin giữa hai hoặc một nhóm
ngƣời sử dụng dịch vụ viễn thông, bao gồm dịch vụ cơ bản và dịch vụ giá trị gia tăng.
Từ những trình bày ở trên có thể khẳng định, dịch vụ viễn thông là kết quả
tất yếu đƣợc nẩy sinh từ yêu cầu sản xuất ra các phƣơng thức, phƣơng tiện truyền
tải thông tin nhằm phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh, quản lý xã hội và nhu
cầu đời sống con ngƣời. Quá trình truyền tải thông tin thƣờng gắn liền với quá trình
sản xuất, tiêu thụ sản phẩm. Nó đƣợc xác định bằng đại lƣợng thời gian, không gian
truyền tin. Quá trình truyền tải thông tin ban đầu đƣợc thực hiện thông qua dịch vụ,
nhƣng dƣới tác động của nghiên cứu và ứng dụng khoa học - công nghệ, dịch vụ
viễn thông đã đƣợc hình thành và phát triển nhanh với nhiều loại hình phong phú,
đa dạng. Dịch vụ viễn thông thể hiện mối quan hệ giữa các chủ thể cung cấp và thụ
hƣởng dịch vụ truyền tải thông tin thông qua hoạt động của ngành viễn thông.
● Phân loại
Viễn thông là một trong những lĩnh vực có công nghệ biến đổi nhanh nhất
trên thế giới. Hiện nay, công nghệ viễn thông phát triển theo hƣớng hội tụ công
nghệ viễn thông, vô tuyến, cùng với sự xuất hiện của các công nghệ đa phƣơng tiện.
Vì vậy, cách phân loại dịch vụ viễn thông cần phải phù hợp với xu hƣớng trên.
Cách phân loại dịch vụ viễn thông ở Việt Nam hiện nay đã đƣợc ghi trong Pháp

6

lệnh Bƣu chính – Viễn thông năm 2002. Theo đó, dịch vụ viễn thông bao gồm:
Dịch vụ cơ bản;
Dich vụ giá trị gia tăng;
Dịch vụ kết nối Internet;
Dịch vụ truy nhập Internet;
Dịch vụ ứng dụng Internet trong bƣu chính, viễn thông.
- Dịch vụ cơ bản
Dịch vụ cơ bản là dịch vụ truyền đƣa tức thời thông tin của ngƣời sử dụng
dƣới dạng ký hiệu, tín hiệu, số liệu, chữ viết, âm thanh, hình ảnh thông qua mạng
viễn thông hoặc Internet mà không làm thay đổi loại hình hoặc nội dung thông tin
đƣợc gửi và nhận qua mạng;
Dịch vụ cơ bản bảo gồm:
+ Dịch vụ viễn thông cố định (nội hạt, đƣờng dài trong nƣớc, quốc tế): Dịch vụ
điện thoại (thoại, fax, truyền số liệu trong băng thoại); Dịch vụ truyền số liệu; Dịch vụ
truyền dẫn tín hiệu truyền hình; Dịch vụ thuê kênh; Dịch vụ telex; Dịch vụ điện báo.
+ Dịch vụ viễn thông di động (nội vùng, toàn quốc): Dịch vụ thông tin di động
mặt đất; Dịch vụ điện thoại trung kế vô tuyến; Dịch vụ nhắn tin;
+ Dịch vụ viễn thông cố định vệ tinh;
+ Dịch vụ viễn thông di động vệ tinh;
+ Dịch vụ vô tuyến điện hàng hải;
+ Các dịch vụ cơ bản khác do Bộ Thông tin và Truyền thông quy định.
Dịch vụ cộng thêm là dịch vụ đƣợc cung cấp thêm đồng thời cùng với dịch vụ
cơ bản, làm phong phú và hoàn thiện thêm dịch vụ cơ bản, trên cơ sở các tính năng
kỹ thuật của thiết bị hoặc khả năng phục vụ của doanh nghiệp viễn thông. Doanh
nghiệp viễn thông quy định và công bố các dịch vụ cộng thêm do mình cung cấp.
- Dịch vụ giá trị gia tăng
Dịch vụ giá trị gia tăng là dịch vụ làm tăng thêm giá trị sử dụng thông tin của
ngƣời sử dụng dịch vụ bằng cách hoàn thiện loại hình, nội dung thông tin hoặc cung

cấp khả năng lƣu trữ, khôi phục thông tin đó trên cơ sở sử dụng mạng viễn thông

7


hoặc Internet;
Dịch vụ giá trị gia tăng bao gồm:
+ Dịch vụ thƣ điện tử (e-mail);
+ Dịch vụ thƣ thoại (voice mail);
+ Dịch vụ truy cập dữ liệu và thông tin trên mạng;
+ Dịch vụ trao đổi dữ liệu điện tử;
+ Dịch vụ fax gia tăng giá trị bao gồm lƣu trữ và gửi, lƣu trữ và truy cập;
+ Dịch vụ chuyển đổi mã và giao thức;
+ Dịch vụ xử lý dữ liệu và thông tin trên mạng;
+ Các dịch vụ giá trị gia tăng khác do Bộ Thông tin và Truyền thông quy định
- Dịch vụ kết nối Internet: là dịch vụ cung cấp cho các cơ quan, tổ chức,
doanh nghiệp cung cấp dịch vụ Internet khả năng kết nối với nhau và với Internet
quốc tế;
- Dịch vụ truy nhập Internet: là dịch vụ cung cấp cho ngƣời sử dụng khả
năng truy nhập Internet;
- Dịch vụ ứng dụng Internet trong bưu chính, viễn thông: là dịch vụ sử dụng
Internet để cung cấp dịch vụ bƣu chính, viễn thông cho ngƣời sử dụng. Dịch vụ ứng
dụng Internet trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội khác phải tuân theo các quy định
pháp luật về viễn thông và các quy định khác của pháp luật có liên quan.
1.2.1.2. Những đặc điểm cơ bản của dịch vụ viễn thông
Dịch vụ viễn thông có những đặc điểm cơ bản của dịch vụ nói chung nhƣng
đồng thời mang những sắc thái riêng, đặc thù gắn với hoạt động của ngành viễn
thông và nhu cầu của các chủ thể thụ hƣởng dịch vụ viễn thông. Những đặc điểm đó
bao gồm: sản phẩm dịch vụ không mang hình thái hiện vật, hay là sản phẩm vô
hình; không chia tách đƣợc, thiếu ổn định và không thể dự trữ đƣợc.

- Dịch vụ viễn thông là sản phẩm vô hình
Hầu hết các dịch vụ viễn thông không thể sờ mó hoặc sử dụng trƣớc khi mua,
khách hàng khó có thể đánh giá đƣợc là họ đang mua gì trƣớc khi mua. Sản phẩm
dịch vụ viễn thông khác với sản phẩm hàng hoá khác ở chỗ sản phẩm dịch vụ viễn

8


thông là loại sản phẩm hàng hoá đặc biệt, là dịch vụ truyền tải thông tin, không có
tính vật thể. Không thể kiểm tra, trƣng bày hoặc bao gói dịch vụ đƣợc. Khách hàng
thƣờng cảm thấy rủi ro hơn khi mua dịch vụ này so với các loại hàng hóa và dịch vụ
khác và điều này cản trở trao đổi dịch vụ. Các nhà cung cấp dịch vụ viễn thông vƣợt
qua các hạn chế này để tạo ra lợi thế cạnh tranh thông qua các cửa hàng bán lẻ, hình
ảnh tƣợng trƣng và sử dụng các biểu tƣợng để thay thế hàng hóa vì bản thân hàng
hóa không thể nhìn thấy hoặc cầm nắm đƣợc. Các nhà cung cấp dịch vụ viễn thông
sẽ phải tạo ra các ý niệm hữu hình cho các dịch vụ của họ.
Nói chung, khách hàng khó đánh giá giá trị của bất cứ dịch vụ nào. Khách
hàng không thể hình dung các dịch vụ viễn thông họ sử dụng đƣợc tạo ra nhƣ thế
nào hay chi phí của dịch vụ là bao nhiêu.
- Quá trình sản xuất và tiêu dùng dịch vụ viễn thông là không chia tách được
Quy trình sản xuất của dịch vụ viễn thông không đƣợc gián đoạn, phải đảm
bảo tính toàn trình, toàn mạng, không thể phân cắt. Quá trình sản xuất và tiêu dùng
dịch vụ diễn ra cùng một lúc. Khi một khách hàng nhấc ống nghe liên lạc đƣợc với
ngƣời cần gặp ở đầu máy bên kia là dịch vụ bắt đầu thực hiện đƣợc cuộc gọi, và anh
ta bắt đầu phải trả tiền. Nghĩa là song song với quá trình hoạt động của cả hệ thống
thông tin là đồng thời với cả quá trình ngƣời tiêu dùng dịch vụ viễn thông, cũng
đồng thời với quá trình tính tiền cƣớc các cuộc gọi…
Quá trình sản xuất và tiêu dùng diễn ra cùng một lúc. Đối với dịch vụ viễn
thông, nếu không có tiêu dùng dịch vụ thì hệ thống dịch vụ cũng không hoạt động.
Trên thực tế hệ thống dịch vụ viễn thông ở từng công đoạn, từng thời gian hoạt

động có sự gián đoạn, nhƣng trong cả hệ thống dịch vụ thì luôn luôn hoạt động
24/24 giờ trong ngày. Vì vậy nếu khách hàng không sử dụng hết công suất phục vụ
thì cũng xẩy ra sự lãng phí trong cả hệ thống. Đây cũng là bài toán kinh tế cho các
địa phƣơng, doanh nghiệp và chính phủ trong xây dựng qui hoạch phát triển, điều
hành sử dụng mạng lƣới làm sao cho hợp lý, hiệu quả.
- Dịch vụ viễn thông có tính không ổn định
Đối với khách hàng, dịch vụ và ngƣời cung cấp dịch vụ là một. Nhƣng trên thực

9


tế thì chất lƣợng dịch vụ nhiều khi phụ thuộc vào các yếu tố nằm ngoài sự kiểm soát
của nhà cung cấp dịch vụ, nhƣ đại diện của nhà cung cấp dịch vụ, môi trƣờng cung cấp
dịch vụ, khách hàng đƣợc cung cấp dịch vụ. Khi một khách hàng nhấc ống nghe mà
anh ta chƣa liên lạc đƣợc với ngƣời cần gặp ở đầu máy bên kia thì anh ta không phải trả
tiền, nhƣng anh ta vẫn không hài lòng ngay cả khi biết rằng đây là trục trặc thƣờng xẩy
ra rất ít. ở dịch vụ cũng vậy, việc mất mát, hƣ hỏng, chậm thời gian và các sự cố rủi ro
là hãn hữu. Khách hàng của dịch vụ viễn thông thƣờng mong đợi sử dụng dịch vụ với
chất lƣợng cao và luôn sẵn sàng bất cứ lúc nào họ cần.
Vì vậy, các nhà cung cấp dịch vụ viễn thông có thể giảm tính không ổn định
của dịch vụ bằng cách xây dựng thực hiện tốt tự động hoá các khâu trong cả hệ
thống, thực hiện tiêu chuẩn hoá qui trình cung cấp dịch vụ, tăng cƣờng đào tạo nhân
viên và củng cố thƣơng hiệu.
- Dịch vụ viễn thông không thể dự trữ được
Sản phẩm của dịch vụ vòng quay nhanh, bán và thu tiền nhanh, phạm vi
rộng. Hệ thống cơ sở hạ tầng của dịch vụ viễn thông đƣợc dùng chung và thiết kế để
có thể cung cấp một công suất nhất định tại bất cứ thời điểm nào. Giảm giá cuối
tuần và ban đêm cho điện thoại đƣờng dài và di động là biện pháp điều tiết nhu cầu
sử dụng dịch vụ trên hệ thống theo thời gian nhằm tránh quá tải của hệ thống, tăng
hiệu quả kinh tế của dịch vụ, tăng nhu cầu về dịch vụ. Những khoảng thời gian nào

đó dịch vụ không bán đƣợc cũng có nghĩa là bị thất thu vĩnh viễn. Thất thu còn xẩy
ra khi hệ thống bị quá tải, nghĩa là khi ngƣời ta thấy máy nào cũng bận thì họ có thể
sẽ không thực hiện cuộc gọi đó nữa.
Tóm lại, dịch vụ viễn thông là sản phẩm vô hình vì các dịch vụ không thể sờ
mó hoặc sử dụng trƣớc khi mua. Dịch vụ viễn thông không chia tách đƣợc vì quá
trình sản xuất và tiêu dùng của dịch vụ diễn ra cùng một lúc. Dịch vụ viễn thông có
tính không ổn định vì chất lƣợng dịch vụ nhiều khi phụ thuộc vào các yếu tố nằm
ngoài sự kiểm soát của nhà cung cấp. Dịch vụ viễn thông không thể dự trữ, cất vào
kho đƣợc, thời lƣợng dịch vụ không bán đƣợc cũng có nghĩa là bị lãng phí. Những
đặc điểm nêu trên có ảnh hƣởng lớn tới hoạt động đầu tƣ vào ngành viễn thông.

10


1.2.1.3. Vai trò của ngành viễn thông trong nền kinh tế hiện đại
- Đảm bảo kết cấu hạ tầng, tạo thuận lợi cho sự phát triển của các
ngành kinh tế khác
Viễn thông là một ngành giữ vai trò kép. Thứ nhất, bản thân viễn thông là
những sản phẩm, dịch vụ thƣơng mại. Thứ hai, nó tạo môi trƣờng thuận lợi
cho quá trình trao đổi các sản phẩm và dịch vụ khác. Khi hoạt động sản xuất
kinh doanh phát triển, sự trao đổi thông tin càng trở nên phổ biến hơn. Sử dụng dịch
vụ viễn thông, một chủ doanh nghiệp tuy không trực tiếp có mặt ở các khâu sản
xuất, kinh doanh nhƣng vẫn có thể có đủ thông tin cần thiết. Một doanh
nghiệp quy mô vừa và nhỏ nhƣng thông qua thƣơng mại điện tử có thể giới
thiệu sản phẩm tới khách hàng ở khắp mọi nơi trên thế giới, tìm hiểu nhu cầu
của khách hàng, sản xuất hàng theo yêu cầu... Ngoài ra, khách hàng không
cần trực tiếp đến trụ sở của doanh nghiệp nhƣng vẫn có thể có đủ mọi thông
tin cần thiết về sản phẩm, đặt hàng thông qua điện thoại hoặc Internet... Tất cả
các lĩnh vực kinh tế đều cần đảm bảo thông tin liên lạc. Vì vậy, ngành viễn
thông đƣợc coi là một kết cấu hạ tầng quan trọng. Trong ngành du lịch ngày nay,

việc đăng ký mua tua du lịch, đặt vé máy bay và khách sạn... hầu hết đƣợc thực hiện
thông qua điện thoại và Internet. Có rất nhiều du khách quốc tế đến các nƣớc khác
để tham quan, nghỉ ngơi, tuy nhiên trong thời gian ở nƣớc ngoài, họ vẫn có nhu cầu
liên lạc với ngƣời thân, bạn bè, đối tác... Vì vậy, dịch vụ viễn thông quốc tế tốt sẽ là
điều kiện thuận lợi để thu hút khách du lịch quốc tế đến với mỗi quốc gia. Các công
ty xuyên quốc gia (TNCs) thực hiện sản xuất và kinh doanh trên phạm vi toàn cầu.
Quá trình phân công lao động diễn ra ở rất nhiều quốc gia khác nhau để khai thác
lợi thế so sánh. Vì vậy, việc kiểm soát thông tin và phối hợp thực hiện đồng bộ hoạt
động sản xuất, kinh doanh rất quan trọng. Nếu kết cấu hạ tầng viễn thông của một
quốc gia không thuận lợi (chất lƣợng kém, cƣớc phí cao...) thì quốc gia đó khó có
thể thu hút đƣợc nhiều dòng vốn đầu tƣ từ nƣớc ngoài.
- Nâng cao chất lượng cuộc sống dân cư

11


TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt

1. Chính phủ nƣớc CHXHCNVN , 2012. Nghị định số 72/2012/NĐ-CP ngày 4
tháng 9 năm 2012 của Chính phủ về quản lý và sử dụng chung công trình hạ tầ ng
kỹ thuật. Hà Nội.
2. Chính phủ nƣớc CHXHCNVN, 2013. Nghị định 174/2013/NĐ-CP ngày 13 tháng
11 năm 2013 về viê ̣c quy đi ̣nh xử phạt vi phạm hành chính trong liñ h vực Bưu
chính, Viễn thông, Công nghê ̣ thông tin và tầ n số vô tuyến điện. Hà Nội.
3. Chính phủ nƣớc CHXHCNVN, 2008. Nghị định số 97/2008/NĐ-CP ngày
28/8/2008 về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin điện tử trên
Internet. Hà Nội.
4. Chính phủ nƣớc CHXHCNVN, 2011. Nghị định số 25/2011/NĐ-CP ngày
06/4/2011 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Viễn

thông. Hà Nội.
5. Chính phủ nƣớc CHXHCNVN, 2007. Nghị định số 187/2007/NĐ-CP ngày 25 háng
12 năm 2007 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ
chức của Bộ Thông tin và Truyền thông. Hà Nội.
6. Chính phủ nƣớc CHXHCNVN, 2012. Nghị định số 72/2012/NĐ-CP ngày 4 tháng 9
năm 2012 của Chính phủ về quản lý và sử dụng chung công trình hạ tầng kỹ thuật.
Hà Nội.
7. Chính phủ, 2011. Nghị định Chính phủ số 25/2011/NĐ-CP ngày 06/4/2011 quy
định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Viễn thông. Hà Nội.
8. Nguyễn Thành Chung, 2011. “Nghiên cứu đề xuất chính sách quản lý Internet phù
hợp với quy định mới về pháp luật về viễn thông”, Báo cáo đề tài khoa học công
nghệ, Cục Viễn thông - Bộ Thông tin truyền thông. Hà Nội.
9. Trần Xân Dũng, 2014. Quản lý nhà nước về viễn thông tại Hà Tĩnh. Luận văn Thạc
sĩ. Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội.
10. Phan Huy Đƣờng, 2013. Quản lý nhà nước về kinh tế
. Hà Nội : NXB ĐHQG.

12


11. Dƣơng Hải Hà, 2007. Quản lý nhà nước về Bưu chính viễn thông và công nghệ
thông tin. Giáo trình Học viện Bƣu chính Viễn thông. Hà Nội.
12. Đỗ Ngọc Hƣng, 2011. Nghiên cứu phí quyền hoạt động viễn thông, lệ phí cấp
phép viễn thông theo quy định của Luật Viễn thông. Báo cáo đề tài khoa học và
công nghệ, Cục Viễn thông – Bộ Thông tin truyền thông. Hà Nội.
13. Trần Đăng Khoa, 2007. Phát triển ngành viễn thông Việt Nam đến năm 2020.
Luận án Tiến sỹ. Trƣờng Đại học Kinh tế, TP Hồ Chí Minh.
14. Quốc hội, 2009. Luật Viễn thông. Hà Nội.
15. Sở Thông t in và Truyề n thông Bắ c Ninh , 2010 – 2015. Báo cáo tổng kết thực
hiê ̣n nhiê ̣m vụ năm. 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015. Bắc Ninh

16. Nguyễn Tiến Sơn, 2011. Nghiên cứu, xây dựng mô hình tổ chức cơ quan quản
lý viễn thông Việt Nam. Báo cáo đề tài khoa học và công nghệ, Cục Viễn thông
– Bộ Thông tin truyền thông. Hà Nội.
17. Đặng Văn Thái, 2014. Quản lý nhà nước về dịch vụ viễn thông công ích ở Việt
Nam. Luận văn Thạc sĩ. Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội.
18. Nguyễn Tất Thắng, 2009. Quản lý nhà nước đối với thị trường dịch vụ viễn
thông Việt Nam. Luận văn Thạc sĩ. Trƣờng Đại học Kinh tế. Đại học Quốc gia
Hà Nội
19. Thủ tƣớng chính phủ, 2010. Quyết định số 1755/QĐ-TTg ngày 22 tháng 9 năm
2010 phê duyệt đề án “Đưa Việt Nam sớm trở thành nước mạnh về công nghệ
thông tin và truyền thông”. Hà Nội.
20. Trần Thị Anh Thƣ, 2012. Tăng cường năng lực cạnh tranh của Tập đoàn Bưu
chính Viễn thông Việt Nam trong điều kiện Việt Nam là thành viên của Tổ chức
thương mại thế giới. Luận án Tiến sỹ. Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung
ƣơng, Hà Nội.
21. Lê Minh Toàn , 2007. Quản lý nhà nước về bưu chính , viễn thông và công nghê ̣
thông tin. Hà Nội: NXB Chin
́ h tri ̣Quố c gia – Sƣ̣ thâ ̣t.
22. Ủy ban nhân dân tỉnh Bắ c Ninh , 2008. Quyết định số: 65/2008/QĐ-UBND ngày
13 tháng 5 năm 2008 V/v ban hành Quy định cấp phép xây dựng đối với các

13


công trình trạm thu, phát sóng thông tin di động ở các đô thị trên địa bàn tỉnh
Bắc Ninh. Bắc Ninh.
23. Ủy ban nhân dân tin̉ h Bắ c Ninh , 2011. Quyế t định số 1555/QĐ-UBND ngày 05
tháng 12 năm 2011 về viê ̣c ban hành quy đi ̣nh viê ̣c xây dựng và sử dụng chung
cơ sở hạ tầ ng viễn thông trên đi ̣a bàn tỉnh. Bắ c Ninh.
web

24. www.bacninh.gov.vn.
25. www.chinhphu.vn.
26. www.mic.gov.vn.
27. www.stttt.bacninh.gov.vn.

14