Sáng kiến kinh nghiệm

Sáng kiến kinh nghiệm - 1 - Phương pháp giúp học sinh học tốt môn
Hoá học
I/ MỞ ĐẦU
Trong xu thế hội nhập và phát triển của đất nước, việc ra đời nhiều Luật và Bộ
luật là một tất yếu khách quan. Cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật đang phát triển như
vũ bảo đã thâm nhập vào đời sống xã hội, lao động sản xuất, khối lượng thông tin khoa
học tăng nhanh chưa từng có. Điều đó có được thông qua giáo dục vì giáo dục là “nâng
cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”. Mọi thành tựu khoa học đều xuất phát
từ sự giáo dục tri thức. Luật giáo dục đã qui đònh những hành vi gian lận trong thi cử,
kiểm tra, tuyển sinh, giảng dạy và học tập và Nghò quyết 37/2004/QH11, ngày
03/12/2004 của Quốc hội khoá XI yêu cầu đổi mới thi đua trong giáo dục và khắc phục
bệnh chủ nghóa thành tích. Đứng trước tình trạng ngành giáo dục có nhiều dư luận không
hay trong thời gian qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phát động cuộc vận động “Nói
không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục”; là một giáo viên đã
mang trong lòng nhiều nhiệt huyết của một giáo sinh ra trường đã tám năm, bản thân có
nhiều thôi thúc và cần phải làm điều gì đó đóng góp một ít vào ngành giáo dục mà từ lúc
còn ngồi nghế nhà trường đã hằng mong ước được một lần đứng trên bục giảng, gom góp
một ít kinh nghiệm, kiến thức truyền đạt lại cho thế hệ sau.
Việc giúp các em học tốt bộ môn học là điều thôi thúc bản thân từ lúc mới đứng
trên bục giảng nhất là môn Hoá học, vì các em mới bắt đầu học bộ môn này từ lớp 8, còn
mới mẽ, xa lạ với các em. Từ những năm đầu giảng dạy kết quả ban đầu chất lượng học
sinh chưa cao, tình trạng chán học, bỏ học thường xảy ra
(a) Để các em học tốt bộ môn Hoá học, trước tiên cần chú ý những việc sau:
 Thu tập kiến thức từ những việc tự làm, quan sát thí nghiệm và chú ý các hiện
tượng trong tự nhiên, trong cuộc sống, . . .
 Tự rút ra kết luận khi quan sát các hiện tượng, trả lời câu hỏi.
 Trả lời câu hỏi và làm các bài tập; vận dụng vào thực tế những điều đã học để
khắc sâu kiến thức.
 Hệ thống lại bài học và rút ra những nội dung quan trọng (có trình bày ở SGK)
(b) Một số phương pháp để các em học tốt môn hoá học
 Nắm vững và vận dụng kiến thức đã học (lý thuyết)

 Vân dụng kiến thức đã học vào thực hành thí nghiệm: (thực hành)
Đat giai A vòng huyện 2-2007 Người thực hiện: Lâm Cúc
Thanh
Sáng kiến kinh nghiệm - 2 - Phương pháp giúp học sinh học tốt môn
Hoá học
 Biết làm thí nghiệm, quan sát hiện tượng trong thí nghiệm, trong tự nhiên và
trong cuộc sống.
 Có hứng thú, say mê, chủ động, rèn luyện phương pháp tư duy, suy luận sáng
tạo.
 Rèn luyện kỹ năng đọc sách, tìm hiểu thêm từ thực tế.
Từ những điều nêu trên việc chọn đề tài “phương pháp giúp học sinh học tốt môn
Hoá học” là sự tâm đắc của bản thân, không riêng cho bộ môn Hoá học mà còn là
phương pháp học tốt cho tất cả các môn học khác. Nó giúp cho các em rèn luyện tích cực
trong học tập có khoa học, chủ động, sáng tạo trong việc nghiên cứu học tập có hệ thống
để nắm bắt kiến thức vững vàng, tạo sự yêu thích môn học và tự tin trong làm bài và các
kỳ thi bằng chính khả năng bản thân và luôn hướng các em “nói không với tiêu cực trong
thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục”.
Đat giai A vòng huyện 2-2007 Người thực hiện: Lâm Cúc
Thanh
Sáng kiến kinh nghiệm - 3 - Phương pháp giúp học sinh học tốt môn
Hoá học
II- NỘI DUNG:
1/ Tính khoa học:
a) Thực trạng của vấn đề:
Đối với các môn học ở bậc Trung học Cơ sở giúp cho học sinh có kiến thức cơ bản
để làm nền tảng cho bậc học tiếp theo. Bên cạnh đó, đối với môn Hoá học là hoàn toàn
mới lạ đối với các em, sự tiếp xúc môn học này làm cho các em ít nhiều điều bở ngỡ,
một số ít các em có năng khiếu còn tìm tòi, thích thú đối với môn học mới lạ này còn đa
số các em đều cảm thấy xa lạ và ngán ngại, nếu không có biện pháp thích hợp các em
rất dễ chán nản, bỏ học. Các em xem môn học này là một trong những môn học khó

khăn nhất giống như các môn học tiếng nước ngoài. Vì thực tế đối với các em, khi học
môn học này cần phải thuộc lòng các ký hiệu hoá học, tên gọi, hoá trò . . . Các em còn
lúng túng, mù mờ trong việc dự đoán các sản phẩm tạo thành trong một phương trình
phản ứng hoá học.
Trong những năm mới giảng dạy, ở nông thôn còn thiếu thốn điều kiện, phương
tiện để các em tìm hiểu thực tế, đồ dùng dạy học không đủ chỉ có trên hình vẽ tự làm,
phòng thí nghiệm thực hành chưa đảm bảo tiêu chuẩn, chưa kòp thời . . . Tất cả những
khó khăn đó sẽ khó gợi sự tìm tòi, sáng tạo của các em để dẫn đến sự yêu thích môn
học.
Một thực tế khác, phân phối chương trình đối với môn Hoá học lớp 8 và 9 mỗi
tuần chỉ có 2 tiết dạy, thời lượng cho tiết dạy như thế là chưa phù hợp với khối lượng
kiến thức cần phải “tải” cho các em, vì đây là lớp “vở lòng” đối với môn Hoá. Chẳng
may năm nào không thi tốt nghiệp THCS môn Hoá học thì các em sẽ bỏ hẳn môn học
này, vì các em không chú trọng và cũng chẳng yêu thích bộ môn học này. Mặt khác, do
phiền phức ở khâu chuẩn bò, dụng cụ, hoá chất, phòng thí nghiệm chưa đạt tiêu chuẩn an
toàn, đầy đủ nên việc không thường xuyên thực hành thí nghiệm (thời lượng không đủ)
khi giảng dạy làm cho các em chán nản và các em còn thiếu tính tư duy, suy luận lôgich.
Từ những thực trạng nêu trên, bản thân cũng đã ứng dụng một số kinh nghiệm
trong học tập khi còn là giáo sinh đã giúp các em từ sự chán nản, bỏ hẳn môn học mà có
thể lấy lại niềm tin, tự chủ trong học tập, qua những lần thí nghiệm nhất là những thí
nghiệm vui để gợi tính tò mò, tìm tòi và sưu tầm những đoạn phim video thực hành trong
phòng thí nghiệm để các em quan sát những hiện tượng và các thao tác khi làm thí
nghiệm. Kích thích sự tò mò, sáng tạo là một nghệ thuật dẫn dụ con người mà từ xa xưa
đến nay các nhà khoa học lừng danh đã làm nên lòch sử cũng từ đó.
Đat giai A vòng huyện 2-2007 Người thực hiện: Lâm Cúc
Thanh
Sáng kiến kinh nghiệm - 4 - Phương pháp giúp học sinh học tốt môn
Hoá học
b) Các biện pháp tiến hành:
Từ bài học mở đầu bộ môn Hoá học đã giúp các em quan sát các vật thể xung

quanh chúng ta: “Ở đâu có vật thể là ở đó có chất, mỗi chất có những tính chất vật lý và
tích chất hoá học nhất đònh”. . . Từ những bài học lý thuyết “vở lòng” đã dẫn các em đi
đến bộ môn khoa học nghiên cứu các chất, sự biến đổi và ứng dụng của chúng. Hoá học
có vai trò rất quan trọng trong cuộc sống của chúng ta; môn hoá học lớp 8 và 9 sẽ làm rõ
kết luận đó và sẽ giúp các em hiểu về một môn học bổ ích, lý thú và rất gần gủi với
cuộc sống.
Để giúp các em học tốt môn Hoá học, trước tiên các em cần học tốt môn Toán
học, Vật lý; vì hai môn này có liên quan rất nhiều đến môn Hoá học. Vì có học tốt môn
Toán học, Vật lý các em mới có thể nhạy bén khi tiến hành giải các bài tập Hoá học.
Nhưng vấn đề cốt lõi hơn cả là việc các em phải nắm vững lý thuyết; lý thuyết là những
kiến thức hết sức cơ bản, nếu không nắm được lý thuyết thì không thể vận dụng vào bài
tập, vào thực hành thí nghiệm. Việc nắm vững lý thuyết là những tính chất vật lý, tính
chất hoá học của những hợp chất cụ thể, các công thức có liên quan đến thể tích khí
(V
khí
), nồng độ, công thức chuyển đổi giữa lượng và số mol. . . Qua đó để vận dụng vào
các bài tập đònh tính, đònh lượng.
Đối với giáo viên trong quá trình đứng lớp, cần nắm những phần học sinh thường
vấp phải để có biện pháp uốn nắn kòp thời. Chẳn hạn, học sinh thông thường viết sai
công thức hoá học; sai hoá trò; không biết cân bằng phương trình hoá học và đứng trước
một dạng bài tập không đònh hướng được cách giải, thường lúng túng. . . Khi thấy các em
có những “lổ hỏng kiến thức” đó cần phải hướng dẫn cách nhớ (mẹo) để các em có thể
dễ dàng nhớ kỹ và nhớ lâu. Giáo viên có thể tự đúc kết những kinh nghiệm trong quá
trình giảng dạy để có thể đưa ra cách nhớ, cách học, tóm tắt nội dung kiến thức mà các
em đã học sau một bài.
* Ví dụ:
- Khi tìm một ẩn số x trên phương trình Hoá học ta áp dụng qui tắc tam suất (dài
nhân, ngắn chia).
- Đối với công thức Hoá học thì hoá trò của chất này là chỉ số của chất kia.
Muốn viết đúng công thức hoá học thì phải thuộc hoá trò:

* Ví dụ: cách nhớ hoá trò của kim loại, chỉ cần nhớ:
- K (kali); Na (Natri); Ag (bạc) có hoá trò 1
Đat giai A vòng huyện 2-2007 Người thực hiện: Lâm Cúc
Thanh
Sáng kiến kinh nghiệm - 5 - Phương pháp giúp học sinh học tốt môn
Hoá học
- Al (nhôm) có hoá trò 3
- Còn lại các kim loại khác đều có hoá trò là 2
Khi học bài các em cần hệ thống lại những kiến thức cơ bản.
Ví dụ: Tính chất hoá học chung của axit:
- Làm q tím hoá đỏ.
- Tác dụng với kim loại mạnh
Tính chất hoá học của axit - Tác dụng với oxit bazo
- Tác dụng với bazo.
- Tác dụng với dung dòch muối
Đối với mỗi ý trên học sinh phải tự viết phương trình minh hoạ (nếu có)
Đối với môn học mới như môn Hoá học nếu giáo viên không tận tình giảng dạy,
không có phương pháp để gợi tính tò mò, ham học thì các em rất dễ sao lảng việc học từ
đó dẫn đến chán nản và bỏ học. Ngoài những kến thức cần phải dạy các em, giáo viên
cũng nên ứng dụng (lồng ghép) vào thực tế để các em có thể hình dung đựơc môn học cụ
thể hơn, không phải trừu tượng cao siêu mà là rất gần gủi với các em trong cuộc sống.
- Cần phải tóm tắc và ghi vào sổ tay bộ môn hoá, để khi cần có thể tra cứu dễ
dàng. Phần nào quên thì phải tra cứu từ SGK, kể cả nhờ sự giúp đở của thầy cô.
- Trước tiết học, học sinh phải chuẩn bò sẳn sàng về dụng cụ học tập( SGK, vở
chép bài, vở nháp, sổ tay bộ môn, bút mực, thước kẻ…) đầy đủ sẳn sàng. Về mặt tinh
thần: khi vào lớp thì phải thuộc bài, làm bài và những gì thầy cô dặn dò ở bài trước.
Nghiên cứu trước bài mới, chú trọng về các phản ứng hoá học, ghi nhận những thắc mắc,
chưa hiểu được để khi vào lớp có thể cùng thầy cô và bạn bè nghiên cứu giải quyết.
- Trong giờ học, phải tập trung vào việc giảng bài, tự ghi bài, tham gia đóng góp
với lớp khi có vấn đề đặt ra. Tham khảo SGK, ghi chú và gạch dưới những đoạn kiến

thức quan trọng trong tập và trong sách. Tích cực và chủ độ cùng với giáo viên, bạn bè
xây dựng một tiết học thận tốt.
- Sau tiết học cần chú ý những kiến thức vừa được học, các phản ứng hoá học. Ghi
vào sổ tay những tính chất, phản ứng đặc biệt cần chú ý.
- Làm đầy đủ các bài tập giáo viên cho và trong SGK, sách bài tập, chuẩn bò các
tư liệu theo lời giáo viên dặn dò ở cuối tiết cho tiết học tới.
Đat giai A vòng huyện 2-2007 Người thực hiện: Lâm Cúc
Thanh