Nghiên cứu đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao vai trò của phụ nữ nông thôn trong phát triển kinh tế hộ ở huyện Định Hoá - Tỉnh Thái Nguyên

i

LỜI CAM ĐOAN
Luận văn "Nghiên cứu đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao vai
trò của phụ nữ nông thôn trong phát triển kinh tế hộ ở huyện Định Hoá Tỉnh Thái Nguyên” được thực hiện từ tháng 6/2008 đến tháng 6/2010. Luận
văn sử dụng những thông t in từ nhiều nguồn khác nhau . Các thông tin này đã
được chỉ rõ nguồn gốc , đa số thông tin thu thập từ điều tra thực tế ở đị a
phương, số liệu đã được tổng hợp và xử lý trên ph ần mềm thống kê SPSS 15.
Tôi xin cam đoan rằng , số li ệu và kết quả nghiên cứu trong lu

ận văn

này là hoàn toàn trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.
Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này
đã được cảm ơn và mọi thông tin trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc .
Thái Nguyên, tháng 11 năm 2010
Tác giả luận văn

Hoàng Thị Hồng Thúy

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




ii

LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn này, tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu,
Phòng Đào tạo, Khoa Sau Đại học, cùng các thầy, cô giáo trong trường Đại
học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh Thái Nguyên đã tận tình giúp đỡ, tạo mọi

điều kiện cho tôi trong quá trình học tập và thực hiện đề tài.
Đặc biệt xin chân thành cảm ơn TS. Ngô Xuân Hoàng đã trực tiếp
hướng dẫn, chỉ bảo tận tình và đóng góp nhiều ý kiến quý báu, giúp đỡ tôi
hoàn thành luận văn tốt nghiệp này.
Tôi xin chân thành cảm ơn cán bộ, lãnh đạo huyện uỷ, UBND huyện
Định Hoá tỉnh Thái Nguyên, Phòng Thống kê huyện, Phòng Lao động Thương binh - Xã hội, Phòng Tài nguyên - Môi trường, ... đã tạo mọi điều
kiện giúp đỡ khi điều tra tài liệu, số liệu để thực hiện luận văn này.
Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn cơ quan, gia đình, bạn bè đồng
nghiệp đã luôn động viên, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.
Thái Nguyên, tháng 11 năm 2010
Tác giả luận văn

Hoàng Thị Hồng Thúy

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




iii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................... I
LỜI CẢM ƠN .............................................................................................. II
MỤC LỤC................................................................................................... III
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .................................................................. VI
DANH MỤC BẢNG ................................................................................. VII
DANH MỤC BIỂU ĐỒ ........................................................................... VIII
MỞ ĐẦU...... ................................................................................................. 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................ 3
2.1. Mục tiêu chung ................................................................................. 3
2.2. Mục tiêu cụ thể ................................................................................. 3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................ 3
3.1. Đối tượng nghiên cứu ....................................................................... 4
3.2. Phạm vi nghiên cứu .......................................................................... 4
4. Ý nghĩa khoa học của đề tài nghiên cứu ................................................... 4
5. Bố cục của luận văn ................................................................................. 4
Chƣơng 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..... 5
1.1. Một số vấn đề lý luận và thực tiễn của đề tài nghiên cứu ...................... 5
1.1.1. Giới và giới tính............................................................................. 5
1.1.2. Hộ gia đình và kinh tế hộ gia đình. ................................................ 8
1.1.3. Vị trí và vai trò của lao động nữ trong phát triển kinh tế hộ ......... 10
1.1.4. Vai trò của lao động nữ nông thôn của một số nước trên thế
giới và ở Việt Nam ...................................................................... 17
1.1.5. Một số vấn đề cơ bản đặt ra đối với lao động nữ nông thôn ......... 36
1.2. Phương pháp nghiên cứu..................................................................... 46
1.2.1. Phương pháp tiếp cận nghiên cứu ................................................ 46
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




iv
1.2.2. Phương pháp chọn mẫu nghiên cứu ............................................. 47
1.2.3. Phương pháp thu thập số liệu ....................................................... 48
1.2.4. Phương xử lý số liệu .................................................................... 49
1.2.5. Phương pháp phân tích đánh giá .................................................. 50
1.2.6. Hệ thống các chỉ tiêu phân tích .................................................... 51
Chƣơng 2: VAI TRÒ CỦA PHỤ NỮ NÔNG THÔN TRONG PHÁT

TRIỂN KINH TẾ HỘ Ở HUYỆN ĐỊNH HÓA ................... 52
2.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên kinh tế - xã hội của huyện Định Hóa ...... 52
2.1.1. Điều kiện tự nhiên ....................................................................... 53
2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ............................................................. 58
2.2. Thực trạng vai trò lao động nữ nông thôn trong phát triển kinh
tế hộ ................................................................................................... 67
2.2.1. Khái quát thực trạng về vai trò của phụ nữ trên địa bàn huyện
Định Hoá ...................................................................................... 67
2.2.2. Thực trạng, vai trò lao động nữ nông thôn trong các hộ điều tra ...... 73
2.2.3. Thu nhập trung bình và cơ cấu thu nhập giữa hai nhóm hộ .......... 86
2.2.4. Đánh giá vai trò về giới trong phát triển kinh tế hộ ...................... 89
2.2.5. Phân tích một số nhân tố kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến thu
nhập của các hộ đang nghiên cứu tại huyện Định Hoá ................. 90
2.2.6. Nhân tố xã hội ............................................................................. 91
2.2.7. Nhân tố chính sách....................................................................... 94
2.2.8. Phân tích quyền thừa kế tài sản tại các hộ điều tra có tác động
tới việc ra quyết định của phụ nữ nông thôn trong phát triển
kinh tế hộ ..................................................................................... 96
2.3. Nhận xét về thực trạng vai trò của Phụ nữ nông thôn huyện
Định Hoá ........................................................................................... 98

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




v
Chƣơng 3: QUAN ĐIỂM, PHƢƠNG HƢỚNG VÀ NHỮNG GIẢI
PHÁP NHẰM NÂNG CAO VAI TRÒ PHỤ NỮ NÔNG
THÔN HUYỆN ĐỊNH HOÁ ................................................ 99

3.1. Quan điểm về việc nâng cao vai trò của phụ nữ nói chung và của
phụ nữ nông thôn nói riêng ................................................................100
3.1.1. Quan điểm lựa chọn giải pháp ....................................................100
3.1.2. Cơ sở khoa học của những giải pháp...........................................100
3.2. Một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao vai trò của lao động nữ
nông thôn trong phát triển kinh tế hộ .................................................101
3.2.1. Các giải pháp chung....................................................................101
3.2.2. Các giải pháp cụ thể cho nông hộ ...............................................110
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................................117
1. Kết luận ................................................................................................117
2. Kiến nghị ..............................................................................................119
TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................121
I. Tiếng việt ..............................................................................................121
II. Tiếng Anh ............................................................................................121
III. Internet ...............................................................................................124

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




vi

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
STT

Từ viết tắt

Nguyên nghĩa

1

LHQ

Liên hiệp quốc

2

CNXH

Chủ nghĩa xã hội

3

CP

Chính phủ

4

TW

Trung ương

5

QĐ

Quyết định

6

CT

Chỉ thị

7

NQ

Nghị quyết

8

UBQG

Ủy ban quốc gia

9

BCH

Ban chấp hành

10

UBND

Ủy ban nhân dân

11

HĐND

Hội đồng nhân dân

12

QH

Quốc hội

13

CBCC

Cán bộ công chức

14

ĐBQH

Đại biểu quốc hội

15

CNH-HĐH

Công nghiệp hóa - hiện đại hóa

16

TNHH

Trách nhiệm hữu hạn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




vii

DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1: Tỷ lệ lao động nữ của Việt Nam trong một số ngành năm 2008 ... 24
Bảng 1.2: Phụ nữ trong hệ thống dân cử năm 2008 ...................................... 25
Bảng 1.3: Phụ nữ trong cấp uỷ Đảng của Việt Nam năm 2008 ..................... 26
Bảng 1.4: Thống kê số lượng nữ Đại biểu qốc hội khóa XII năm 2009 ........ 31
Bảng 1.5: Tỷ lệ phụ nữ trong quản lý doanh nghiệp năm 2008 ..................... 33
Bảng 1.6: Kết quả chọn mẫu điều tra ............................................................ 47
Bảng 2.1: Nhân khẩu và lao động của huyện Định Hóa năm 2008 ............... 58
Bảng 2.2: Tình hình sử dụng đất đai của huyện Định Hoá năm 2008 .......... 61
Bảng 2.3: Một số chỉ tiêu kinh tế của huyện giai đoạn 2006 - 2008 .............. 65
Bảng 2.4: Trình độ chuyên môn của lao động nữ huyện Định Hoá năm 2009 ... 69
Bảng 2.5: Một số chỉ tiêu về lao động của lao động huyện Định Hoá năm 2009 ... 71
Bảng 2.6: Lực lượng lao động phân theo giới tính của huyện Định Hoá
năm 2009 ..................................................................................... 72
Bảng 2.7: Ra quyết định và thực hiện các hoạt động sản xuất nông nghiệp...... 75
Bảng 2.8: Phân chia công việc hàng ngày trong nhóm hộ nghiên cứu .......... 75
Bảng 2.9: Các nguồn cung cấp thông tin phục vụ cho sản xuất nông

nghiệp năm 2009 ......................................................................... 79
Bảng 2.10: Đứng tên trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất năm 2009...... 81
Bảng 2.11: Vai trò của phụ nữ trong các quyết định của hộ năm 2009 ......... 82
Bảng 2.12: Thu nhập bình quân của hộ điều tra năm 2009 ........................... 86
Bảng 2.13: Phân tích hồi quy về một số nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập
hộ nông dân ................................................................................. 89
Bảng 2.14: Nguyên nhân ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế ở các hộ
nông dân tại điểm điều tra năm 2009 ........................................... 90
Bảng 2.15: Mối liên hệ giữa vai trò giới, tình trạng bất bình đẳng giới và
công cuộc phát triển ..................................................................... 95
Bảng 2.16: Một số thống kê về thừa kế đất đai trong nhóm hộ điều tra ........ 96
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




viii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 1.1: Số lượng nữ đại biểu trong Quốc hội khóa XII nhiệm kỳ 2
năm 2009 ................................................................................ 26
Biểu đồ 1.2: Số lượng nữ ĐBQH các khoá năm 2009................................... 32
Biểu đồ 2.1: Cơ cấu sử dụng đất của huyện Định Hóa năm 2008 ................. 59
Biểu đồ 2.2: Biểu đồ phân bố lực lượng lao động nữ huyện Định Hoá ......... 67
Biểu đồ 2.3: Trình độ học vấn của lao động nữ huyện Định Hoá .................. 68
Biểu đồ 2.4: Sơ đồ phân chia thời gian của lao động nữ trong năm .............. 78
Biểu đồ 2.5: Tỷ lệ thời gian chăm sóc sức khỏe của các thành viên
trong hộ .................................................................................. 85
Biểu đồ 2.6: Nguồn thu hàng năm của hai nhóm hộ ..................................... 88
Sơ đồ 3.1. Nhân tố tác động đến việc nâng cao vai trò phụ nữ....................107

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Chủ tịch Hồ Chí Minh là người khởi xướng con đường giải phóng phụ
nữ tại Việt Nam. Người đã thức tỉnh phụ nữ tham gia giải phóng dân tộc,
nhân loại và từ đó giải phóng chính mình. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn cảm
thông sâu sắc với nỗi thống khổ của người phụ nữ Việt Nam dưới ách thống
trị của thực dân Pháp và bọn phong kiến tay sai. Người xác định rõ, bất bình
đẳng nam nữ không đơn thuần là bị ảnh hưởng bởi các tư tưởng lạc hậu mà
chủ yếu là do chế độ kinh tế xã hội. Hồ Chí Minh là lãnh tụ Việt Nam đầu tiên
kêu gọi "Thực hiện nam nữ bình quyền", Người coi sự nghiệp giải phóng phụ
nữ là một mục tiêu của cách mạng [43]. Ngay sau khi đất nước giành độc lập,
người phụ nữ được tự do. Với tầm nhìn sâu rộng và triệt để, Người chỉ ra rằng
phụ nữ vẫn chưa thực sự được tự do, chưa thực sự được giải phóng. Bởi còn
một căn nguyên gốc rễ sâu xa từ hàng ngàn năm, đó là quan niệm, định kiến
của xã hội về thân phận người phụ nữ. Người luôn quan tâm đến việc xóa bỏ
tư tưởng “trọng nam khinh nữ”, tạo mọi điều kiện để phụ nữ phát huy tài
năng, sức lực của mình vào sự phát triển của đất nước và của chính bản thân
mình [44]. Cuộc sống của người phụ nữ chịu ảnh hưởng sâu sắc đến sự tiến
bộ của chế độ chính trị, xã hội, sự phát triển kinh tế văn hoá và cũng gắn liền
với trình độ văn minh của thời đại. Một nhà xã hội học lớn người Pháp,
Charler Fowrier đã nói: "Trình độ giải phóng phụ nữ phản ánh trình độ văn
minh chung của mọi xã hội".

Từ sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IV đến nay, những chính sách
đổi mới kinh tế của Đảng và Nhà nước ban hành đã làm thay đổi mọi mặt đời
sống kinh tế, xã hội của nhân dân cả nước, từ thành thị tới nông thôn, từ miền
xuôi đến miền núi. Lúc này người phụ nữ đã có mặt trên tất cả các lĩnh vực
kinh tế, văn hoá, xã hội... với trình độ học vấn và năng lực chuyên môn không
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




2
ngừng được nâng cao. Đặc biệt ở khu vực nông thôn, vai trò của người phụ
nữ được đánh giá cao hơn nữa trong phát triển kinh tế hộ gia đình, họ hoạt
động trong nhiều ngành nghề để tăng thu nhập, cải thiện đời sống. Họ đã và
đang tích cực tham gia vào các hoạt động sản xuất và đóng vai trò quan trọng
trong phát triển kinh tế ở nông thôn.
Tuy nhiên, dường như sự đóng góp của người phụ nữ lại chưa được
ghi nhận một cách xứng đáng, chưa tương xứng với vị trí và vai trò của họ
trong nền kinh tế, trong các quan hệ xã hội và trong đời sống gia đình. Đặc
biệt trong nền kinh tế thị trường lấy kinh tế hộ làm đơn vị sản xuất cơ sở như
hiện nay, phụ nữ nông thôn chiếm 80% trong tổng số phụ nữ của cả nước,
52% dân số ở nông thôn và 57% lao động nông nghiệp; góp phần quan trọng
trong phát triển kinh tế gia đình và kinh tế xã hội. Thế nhưng trong thực tế,
phụ nữ nông thôn còn chịu nhiều thiệt thòi, chưa có được sự quan tâm đúng
mức về sức khoẻ, việc làm, địa vị xã hội, cả về tâm tư tình cảm; thiếu thông
tin, thiếu điều kiện học tập nâng cao trình độ... Trong gia đình, vai trò của họ
mờ nhạt so với người chồng trong các quyết định. Phần lớn họ được coi là
người nội trợ đơn thuần mà thôi. Để tạo cơ hội tiến đến "bình đẳng nam nữ"
và được hưởng những chính sách ưu đãi dành riêng cho phụ nữ để họ được
hoà nhập với thế giới và văn minh hiện đại. Đây là những bức xúc, trăn trở

của không ít các nhà hoạch định chính sách. Qua nghiên cứu thực tế, nhiều
câu hỏi đặt ra cho chúng ta: Vai trò của người phụ nữ hiện nay trong gia đình
và ngoài xã hội như thế nào? Thực trạng vị trí của lao động nữ ở nông thôn
hiện nay trong phát triển kinh tế ra sao? Giải pháp nào nhằm tháo gỡ những
khó khăn mà lao động nữ đang gặp phải? Đó là những câu hỏi không phải chỉ
riêng ở một địa phương nào ở nông thôn Việt Nam. Chính vì vậy, nghiên cứu
về vấn đề vai trò của người phụ nữ nông thôn trong phát triển kinh tế hộ gia
đình ở huyện Định Hoá được đặt ra như một yêu cầu cấp bách. Xuất phát từ
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not

read....



data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....