Một số biện pháp giáo dục kỷ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm

Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.

MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................... Trang 02
I. Lý do chọn đề tài .................................................................................. 02
II. Mục đích của đề tài ............................................................................ 03
III. Nhiệm vụ của đề tài ......................................................................... 03
IV. Phương pháp nghiên cứu ................................................................. 03
V. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................. 04
VI. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................ 04
VII. Tính mới của đề tài ........................................................................ 04
PHẦN NỘI DUNG ................................................................................... 05
A. Cơ sở khoa học .................................................................................... 05
B. Thực trạng ........................................................................................... 05
C. Nội dung ............................................................................................... 07
I. Khái niệm về kỹ năng sống và giáo dục kỹ năng sống ..................... 07
II. Một số kỹ năng sống cần thiết cho học sinh .................................... 07
III. Sự cần thiết phải giáo dục kĩ năng sống cho học sinh ................... 10
IV. Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh .................. 11
D. Hiệu quả ............................................................................................. 30
PHẦN KÊT LUẬN ................................................................................... 34
I. Bài học kinh nghiệm ............................................................................ 34
II. Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm .................................................. 36
III. Áp dụng và khả năng vận dụng ....................................................... 36
IV. Hướng phát triển của đề tài ............................................................ 37
V. Ý kiến đề xuất ...................................................................................... 37
VI. Tài liệu tham khảo …………………………………………………37

Người thực hiện: Trần Thị Bích Ngọc

Trang 1

Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.

PHẦN MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Hiện nay môi trường sống, hoạt động và học tập của học sinh đang có
những thay đổi đáng kể. Sự phát triển nhanh chóng của các lĩnh vực kinh tế xã
hội và giao lưu quốc tế đã và đang tạo ra những tác động đa chiều, phức tạp ảnh
hưởng quá trình hình thành và phát triển nhân cách của học sinh.
Trong những năm gần đây, tình trạng thanh thiếu niên, đặc biệt là
trẻ ở độ tuổi trung học cơ sở, phạm pháp ngày càng gia tăng và mức độ
nghiêm trọng của nó đã đến mức báo động. Học sinh trung học cơ sở dễ
rơi vào những tệ nạn xã hội và góp phần ảnh hưởng xấu đến môi trường
học đường. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, nhưng một
trong những nguyên nhân chính là học sinh ngày nay rất thiếu về c ác kỹ
năng sống cần thiết. Vì vậy, cùng với việc cung cấp kiến thức thì giáo dục kỹ
năng sống cho học sinh cũng là một trong những nhiệm vụ quan trọng của các
nhà trường, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của các trường
học.
Việc hình thành kỹ năng sống phải qua cả trường học và trường đời nhưng
trường học vẫn đóng vai trò chủ đạo và vai trò của giáo viên chủ nhiệm
được coi là một khâu quan trọng, có ý nghĩa quyết định đến mức độ
thành công của việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong nh à
trường. Họ là người được nhà trường giao trách nhiệm trực tiếp tổ chức
các hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua các giờ
sinh hoạt chủ nhiệm, sinh hoạt ngoại khóa, sinh hoạt tập thể nhằm giúp
các em trang bị đầy đủ kỹ năng, kiến thức, có đủ khả năng tự bảo vệ bản thân
trước mọi tình huống trong cuộc sống.
Từ thực tế trên, để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện tôi xin

đưa ra “Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác
Người thực hiện: Trần Thị Bích Ngọc

Trang 2


Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.

chủ nhiệm” mong được sự chia sẻ của các đồng nghiệp, phụ huynh, học sinh.
Nếu mỗi chúng ta: người dạy, người học, các lực lượng giáo dục của toàn xã hội
đều nỗ lực thực hiện tốt công tác này thì mục tiêu xây dựng một xã hội học tập,
phát triển giáo dục toàn diện, công tác này nhất định chúng ta sẽ đạt được.
II. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI
- Đáp ứng mục tiêu giáo dục toàn diện; phù hợp với 4 trụ cột của giáo dục
theo quan niệm của UNESCO: “Học để biết, học để làm, học để tồn tại và học
để chung sống”.
- Giúp học sinh thích ứng được với cuộc sống đầy những biến động khôn
lường (những tác động của tự nhiên và xã hội hiện đại).
- Thúc đẩy những hoạt động mang tính xã hội, phát huy các nhân tố tích
cực, hạn chế nhân tố tiêu cực, xây dựng môi trường học tập thân thiện.
- Góp phần tích cực cho việc đổi mới phương pháp học tập của học sinh.
III. NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về kỹ năng sống, giáo dục kỹ năng
sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.
- Khảo sát thực trạng giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trung học cơ sở
trong công tác chủ nhiệm.
- Đề xuất một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trung học
cơ sở trong công tác chủ nhiệm.
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
- Phương pháp phân tích, tổng hợp những tư liệu, tài liệu lý luận về giáo

dục kỹ năng sống cho học sinh trung học cơ sở.
- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Nhằm thu thập thông tin về
thực trạng giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trung học cơ sở trong công tác
chủ nhiệm.

Người thực hiện: Trần Thị Bích Ngọc

Trang 3


Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.

- Phương pháp phỏng vấn: Nhằm tìm hiểu các nguyên nhân về thực trạng
giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trung học cơ sở và tìm hiểu quan điểm của
các đối tượng được phỏng vấn về việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh
trung học cơ sở trong công tác chủ nhiệm.
- Phương pháp trắc nghiệm: Để đo mức độ hình thành kĩ năng sống cho
học sinh trung học cơ sở bằng các biện pháp đã đề xuất.
- Phương pháp thực nghiệm: Thực nghiệm các biện pháp giáo dục kĩ năng
sống cho học sinh trung học cơ sở trong công tác chủ nhiệm.
V. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
- Các kỹ năng sống cơ bản cần giáo dục cho học sinh trung học cơ sở là:
Kỹ năng tự nhận thức và đánh giá bản thân, kỹ năng giao tiếp và ứng xử, kỹ
năng hợp tác và chia sẻ, kỹ năng giải quyết vấn đề.
- Thực nghiệm giáo dục KNS cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.
- Nghiên cứu được triển khai tại lớp 9A3 Trường THCS Chu Văn An Thành phố Thủ Dầu Một - Tỉnh Bình Dương.
VI. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
- Biện pháp giáo dục KNS cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.
- Kế hoạch công tác chủ nhiệm năm học.
VII. TÍNH MỚI CỦA ĐỀ TÀI

KẾt quả nghiên cứu của đề tài đã khẳng định:
- Học sinh trung học cơ sở rất hạn chế về các kỹ năng sống cần thiết.
Một trong những nguyên nhân của tình trạng này là các em chưa được quan tâm
thỏa đáng đến vấn đề giáo dục kỹ năng sống.
- Tích hợp mục tiêu của giáo dục kỹ năng sống trong công tác chủ nhiệm.

Người thực hiện: Trần Thị Bích Ngọc

Trang 4


Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.

PHẦN NỘI DUNG
A. CƠ SỞ KHOA HỌC
Một trong những nguyên lí giáo dục cơ bản của đất nước chúng ta là
giáo dục con người toàn diện. Nhiệm vụ của hệ thống giáo dục Việt Nam
là đào tạo và bồi dưỡng học sinh cả đức lẫn tài. Học sinh đến trường
không chỉ để học chữ hay chỉ để trang bị cho mình vốn tri thức cần thiết
cho hành trang nghề nghiệp mai sau mà còn để rèn luyện, tu dưỡng đạo
đức, lối sống và hình thành nên những phẩm chất tốt đẹp, tiêu biểu cho
con người Việt Nam.
Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là một trong năm nội dung chính của
Phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”do Bộ Giáo dục
và Đào tạo phát động - Đây cũng là cơ sở pháp lý để việc giáo dục kỹ năng sống
cho học sinh bậc trung học được quan tâm nhiều hơn từ trước tới nay.
Trong bốn trụ cột của giáo dục được Unesco nêu ra là “học để biết, học để
làm việc, học để làm người, học để cùng chung sống”đã có ba nội dung hàm
chứa các yêu cầu kỹ năng sống. Điều này càng khẳng định hơn nữa tầm quan
trọng và cần thiết của nhà trường trong việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh.

B. THỰC TRẠNG
Thuận lợi:
- Được sự chỉ đạo sâu sắc của Sở Giáo dục, Phòng giáo dục và đào tạo TP
Thủ Dầu Một; sự năng động, sáng tạo của Ban Giám Hiệu nhà trường trong việc
tổ chức các hoạt động;
- Việc tổ chức giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường đã được tiến hành
thông qua môn học, thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp và hoạt động câu lạc
bộ. Đây là một trong những điều kiện thuận lợi cho việc đưa hoạt động giáo dục
kỹ năng sống vào nhà trường;
- Sự phối hợp chặt chẽ giáo dục kỹ năng sống với các hoạt động giáo dục
vốn đã được lồng ghép vào chương trình giáo dục từ nhiều năm nay như giáo
Người thực hiện: Trần Thị Bích Ngọc

Trang 5


Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.

dục bảo vệ môi trường, phòng chống ma tuý, giáo dục pháp luật,… đã tạo nhiều
cơ hội và điều kiện để triển khai giáo dục kỹ năng sống;
- Mô hình ít con, kinh tế ngày càng được cải thiện đã tạo thuận lợi cho trẻ
em được quan tâm và chăm sóc tốt hơn;
- Công nghệ thông tin phát triển, nên hầu hết phụ huynh học sinh đều có số
điện thoại riêng, sự liên lạc giữa gia đình, nhà trường và giáo viên chủ nhiệm dễ
dàng hơn;
- Bản thân giáo viên chủ nhiệm nhiệt tình, tâm huyết với nghề, tích cực tìm
tòi học hỏi nâng cao chất lượng giáo dục.
Khó khăn:
- Phụ huynh học sinh chưa quan tâm đúng mức đến việc giáo dục kỹ năng
sống cho con em mình;

- Bản thân giáo viên chưa được đào tạo bài bản về kỹ năng sống;
- Thiếu các điều kiện tối thiểu để tiến hành giáo dục kỹ năng sống trong
nhà trường, trước hết là tài liệu cho giáo viên và học sinh;
- Sự bùng nổ thông tin, nhất là game onlin - ảnh hưởng bởi các trò chơi
mang tính bạo lực. Bạo lực học đường gia tăng;
- Sự suy đồi đạo đức, lối sống của tầng lớp thanh thiếu niên đã ảnh hưởng
không nhỏ đến đạo đức của học sinh;
- Ý thức tự giác học tập, rèn luyện của một số học sinh chưa tốt: Học sinh
hút thuốc lá, uống rượu bia, nghiện game, chat... trong khi không phải các em
không ý thức được sự nguy hại của những vấn đề đó. Nhiều khi các em tham gia
chỉ vì đua đòi, có khi không đủ khả năng để từ chối; Hiện tượng bỏ học, vi
phạm pháp luật (giao thông, ma túy, mất trật tự công cộng…) gia tăng ở lứa tuổi
học sinh trung học cơ sở.
Tuy còn nhiều khó khăn nhưng với sự tin tưởng, quan tâm của Ban giám
hiệu và trách nhiệm của bản thân, tôi luôn suy nghĩ, tìm tòi những biện pháp
Người thực hiện: Trần Thị Bích Ngọc

Trang 6


Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.

thích hợp để nâng cao chất lượng giáo dục: gần gũi, sâu sát, không tạo áp lực
trong học sinh, giúp học sinh tự tin hơn trong học tập và trong cuộc sống hàng
ngày đồng thời làm cho các em cảm nhận được mỗi ngày đến trường là một
ngày vui.
C. NỘI DUNG
I. Khái niệm về kỹ năng sống và giáo dục kỹ năng sống
Kỹ năng sống là năng lực/ khả năng tâm lí- xã hội của con người có thể
ứng phó với những thách thức trong cuộc sống, giải quyết các tình huống và

giao tiếp có hiệu quả.
Giáo dục kỹ năng sống là giáo dục cách sống tích cực trong xã hội hiện đại,
là xây dựng những hành vi lành mạnh và thay đổi những hành vi, thói quen tiêu
cực trên cơ sở giúp người học có cả kiến thức, giá trị, thái độ và các kĩ năng
thích hợp.
II. Một số kỹ năng sống cần thiết cho học sinh
Trong những giai đoạn phát triển của con người thì lứa tuổi thiếu niên tức
lứa tuổi học sinh bậc trung học cơ sở là lứa tuổi đang ở thời kỳ phát triển phức
tạp nhất, nhiều biến động nhất nhưng cũng là thời kỳ chuẩn bị quan trọng nhất
cho những bước trưởng thành sau này của trẻ. Các em cần được quan tâm giáo
dục, rèn luyện nhiều hơn những kỹ năng cần thiết trong học tập, trong quan hệ
giao tiếp, trong xử trí, ứng phó trước những đòi hỏi, thử thách của cuộc sống.
Nội dung giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm ở
đây tôi tập trung vào các kỹ năng tâm lý- xã hội là những kỹ năng được vận
dụng trong những tình huống hàng ngày để tương tác với người khác và giải
quyết hiệu quả những vấn đề, những tình huống của cuộc sống:
1. Kỹ năng tự nhận thức và đánh giá bản thân:
Kỹ năng tự nhận thức và đánh giá bản thân là khả năng con người hiểu về
chính bản thân mình, như cơ thể, tư tưởng, các mối quan hệ xã hội của bản
thân; biết nhìn nhận, đánh giá đúng về tiềm năng, tình cảm, sở thích, thói quen,
Người thực hiện: Trần Thị Bích Ngọc

Trang 7


Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.

điểm mạnh, điểm yếu,…của bản thân mình; quan tâm và luôn ý thức được mình
đang làm gì, kể cả nhận ra lúc bản thân đang cảm thấy căng thẳng.
Tự nhận thức và đánh giá bản thân là một kỹ năng sống rất cơ bản của con

người, là nền tảng để con người giao tiếp, ứng xử phù hợp và hiệu quả với người
khác cũng như để có thể cảm thông được với người khác. Ngoài ra, có hiểu đúng
về mình, con người mới có thể có những quyết định, những sự lựa chọn đúng
đắn, phù hợp với khả năng của bản thân, với điều kiện thực tế và yêu cầu xã hội.
Ngược lại, đánh giá không đúng về bản thân có thể dẫn con người đến những
hạn chế, sai lầm, thất bại trong cuộc sống và trong giao tiếp với người khác. Để
tự nhận thức đúng về bản thân cần phải được trải nghiệm qua thực tế, đặc biệt là
giao tiếp với người khác.
2. Kỹ năng giao tiếp và ứng xử:
Kỹ năng giao tiếp và ứng xử là khả năng có thể bày tỏ ý kiến của bản thân
theo hình thức nói, viết hoặc sử dụng ngôn ngữ cơ thể phù hợp với hoàn cảnh và
văn hóa, đồng thời biết lắng nghe, tôn trọng ý kiến người khác ngay cả khi bất
đồng quan điểm.
Kỹ năng giao tiếp và ứng xử giúp con người biết đánh giá tình huống giao
tiếp và điều chỉnh cách giao tiếp một cách phù hợp, hiệu quả, cởi mở bày tỏ suy
nghĩ, cảm xúc nhưng không làm hại, gây tổn thương cho người khác. Kỹ năng
này giúp chúng ta có mối quan hệ tích cực với người khác, bao gồm biết gìn giữ
mối quan hệ tích cực với các thành viên trong gia đình- nguồn hỗ trợ quan trọng
cho mỗi chúng ta, đồng thời biết cách xây dựng mối quan hệ với bạn bè mới và
đây là yếu tố rất quan trọng đối với niềm vui cuộc sống. Kỹ năng này cũng giúp
kết thúc các mối quan hệ khi cần thiết một cách xây dựng. Kỹ năng giao tiếp và
ứng xử là yếu tố cần thiết cho nhiều kỹ năng khác. Người có kỹ năng giao tiếp
và ứng xử tốt biết dung hòa đối với mong đợi của những người khác, có cách
ứng xử khi làm việc cùng và ở cùng với những người khác trong một môi trường
tập thể, quan tâm đến những điều người khác quan tâm và giúp họ có thể đạt
được những điều họ mong muốn một cách chính đáng.
Người thực hiện: Trần Thị Bích Ngọc

Trang 8

Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.

3. Kỹ năng hợp tác và chia sẻ:
Kỹ năng hợp tác và chia sẻ là khả năng cá nhân biết chia sẻ trách nhiệm,
biết cam kết và cùng làm việc có hiệu quả với những thành viên khác trong
nhóm.
Kỹ năng hợp tác và chia sẻ giúp con người giao tiếp hiệu quả, biết tôn
trọng, đoàn kết và cảm thông, chia sẻ với các thành viên khác trong nhóm; Biết
bày tỏ ý kiến, tham gia xây dựng kế hoạch hoạt động của nhóm, đồng thời biết
lắng nghe, tôn trọng, xem xét các ý kiến, quan điểm của mọi người trong nhóm;
Biết nỗ lực phát huy năng lực, sở trường của bản thân để hoàn thành tốt nhiệm
vụ đã được phân công, đồng thời biết hỗ trợ, giúp đỡ các thành viên khác trong
quá trình hoạt động; Có trách nhiệm về những thành công hay thất bại của
nhóm, về những sản phẩm do nhóm tạo ra.
Kỹ năng hợp tác và chia sẻ là một yêu cầu quan trọng đối với người công
dân trong một xã hội hiện đại, bởi vì: Mỗi người đều có những điểm mạnh và
hạn chế riêng. Sự hợp tác trong công việc giúp mọi người hỗ trợ, bổ sung cho
nhau, tạo nên sức mạnh trí tuệ, tinh thần và thể chất, vượt qua khó khăn, đem lại
chất lượng và hiệu quả cao hơn cho công việc chung. Trong xã hội hiện đại, lợi
ích của mỗi cá nhân, mỗi cộng đồng đều phụ thuộc vào nhau, ràng buộc lẫn
nhau; mỗi người như một chi tiết của một cỗ máy lớn, phải vận hành đồng bộ,
nhịp nhàng, không thể hành động đơn lẻ. KỸ năng hợp tác và chia sẻ còn giúp
cá nhân sống hài hòa và tránh xung đột trong quan hệ với người khác.
4. Kỹ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề:
Kỹ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề là khả năng của cá nhân biết
quyết định lựa chọn phương án tối ưu và hành động theo phương án đã chọn để
giải quyết vấn đề hoặc tình huống gặp phải trong cuộc sống.
Khi gặp phải vấn đề hoặc tình huống khó khăn trong cuộc sống, chúng ta
cần phải suy nghĩ, lựa chọn và đưa ra các quyết định để giải quyết vấn đề, tình

huống đó một cách phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh của bản thân. Với mỗi
quyết định và giải quyết vấn đề đúng đắn, chúng ta có thể mang lại thành công
Người thực hiện: Trần Thị Bích Ngọc

Trang 9


Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.

cho cá nhân, niềm vui cho cha mẹ, anh em, bạn bè và những người thân khác.
Tuy nhiên, đôi khi chúng ta cũng có những quyết định và giải quyết vấn đề
không phù hợp. Hậu quả của những quyết định, giải quyết vấn đề không phù
hợp là những hành vi sai trái hoặc nghiêm trọng hơn là những hành vi phạm
pháp dẫn đến sự thất bại của bản thân, gây phiền muộn cho những người xung
quanh. Bên cạnh đó, đôi khi trước những hoàn cảnh phức tạp, chúng ta có thể
lúng túng hoặc khó trong việc đưa ra quyết định phù hợp.
Ra quyết định và giải quyết vấn đề là một việc làm quan trọng song không
phải khi nào cũng dễ thực hiện. Để đưa ra một quyết định và giải quyết vấn đề
phù hợp, chúng ta cần tìm hiểu kỹ vấn đề đang gặp phải, biết xác định các
phương án giải quyết vấn đề đó, đánh giá đầy đủ kết quả của mỗi phương án, và
phải biết so sánh các phương án để đưa ra quyết định cuối cùng. Sau đó, chúng
ta phải hành động theo quyết định đã lựa chọn và cuối cùng là cần đánh giá kết
quả thực hiện nhằm rút kinh nghiệm cho bản thân
Ra quyết định là một khâu quan trọng của giải quyết vấn đề. Ra quyết định
và giải quyết vấn đề có liên quan đến nhiều kỹ năng sống khác như : kỹ năng
giải quyết mâu thuẫn, kỹ năng tư duy phê phán, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng kiên
định,….
Cũng như kỹ năng hợp tác và chia sẻ, kỹ năng ra quyết định và giải quyết
vấn đề rất quan trọng, giúp con người có thể ứng phó tích cực và hiệu quả trước
những vấn đề, tình huống của cuộc sống.

III. Sự cần thiết phải giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
Như chúng ta đã biết, khoảng cách giữa nhận thức và hành động luôn khá
lớn. Cha mẹ, thầy cô giáo biết là không nên đánh trẻ nhưng vẫn đánh. Trẻ nào
cũng biết ma tuý là nguy hiểm nhưng không ít trẻ vẫn sa vào vì vấn đề nhân
cách và vì sức ép của bạn bè. Ngày xưa trong giáo dục truyền thống, trẻ chỉ việc
nghe lời cha mẹ. Những gì học ở gia đình và xã hội là giống nhau. Một hành vi
sai trái thường bị xã hội đồng loạt lên án, nên ít ai dám hành động tiêu cực.
Ngày nay thì khác, những gì học trong gia đình và tác động của xã hội (qua bạn
Người thực hiện: Trần Thị Bích Ngọc

Trang 10


Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.

bè, truyền thông đại chúng, phim ảnh ...) rất khác nhau, trong nhiều trường hợp,
trẻ phải tự ứng phó một mình. Có khi cha mẹ có đó, nhưng theo không kịp
những biến động xã hội ngày càng dồn dập. Với sự bùng nổ thông tin, trẻ tiếp
cận với đủ thứ loại tác động, tốt có, xấu có. Một số không nhỏ phải rời bỏ gia
đình, hoặc phải bươn chải kiếm sống, thậm chí gánh vác trách nhiệm của người
lớn. Do ngày càng có nhiều việc phải quyết định một mình nên trẻ không chỉ cần
được biết thế nào là điều hay lẽ phải mà còn phải có khả năng hành động theo
nhận thức. Giáo dục kỹ năng sống đề tạo cho trẻ năng lực tâm lý xã hội nhằm
ứng phó với những yêu cầu và thách thức của cuộc sống hàng ngày, nhằm giúp
trẻ biến nhận thức thành hành động, nghĩa là trẻ không chỉ hiểu biết mà còn phải
làm được điều mình hiểu.
Khi tham gia vào bất kỳ hoạt động nghề nghiệp nào phục vụ cho cuộc sống
đều đòi hỏi chúng ta phải thỏa mãn những kỹ năng tương ứng. Giáo dục kỹ năng
sống cho học sinh là nhằm giúp các em có kỹ năng ứng xử thân thiện trong mọi
tình huống; thói quen và kỹ năng làm việc theo nhóm, kỹ năng hoạt động xã hội;

Giáo dục cho học sinh thói quen rèn luyện sức khỏe, ý thức tự bảo vệ bản thân,
phòng ngừa tai nạn giao thông, đuối nước và các tệ nạn xã hội.
IV. Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công
tác chủ nhiệm
Từ những ngày học đầu tiên ở trường học sinh đã được bồi dưỡng cả hai
mặt đức và tài. Sự phát triển của mỗi người nói chung và học sinh nói riêng
được hình thành thông qua việc tiếp thu tri thức hằng ngày trong cuộc sống như
kỹ năng làm việc hợp tác, kỹ năng giao tiếp và ứng xử, kỹ năng thích nghi, kỹ
năng xử lí tình huống, kỹ năng giữ gìn bảo vệ môi trường… Những kỹ năng này
không chỉ đòi hỏi cho một giai đoạn nào đó mà nó cần thiết cho cả đời người
đặc biệt là chuỗi ngày đi học. Khẩu hiệu “Mỗi ngày đến trường là một ngày
vui”xuất hiện ở các trường cũng vì lẽ đó. Kỹ năng sống được biểu hiện đa dạng
tuỳ từng người, từng sự việc và từng hoàn cảnh cụ thể. Nhưng dù trong trường
hợp nào, đối với ai thì kỹ năng sống nhất thiết phải vươn tới chân lý tốt đẹp:
Người thực hiện: Trần Thị Bích Ngọc

Trang 11


Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.

nhân ái, vị tha, bản lĩnh tự tin, khiêm tốn, văn minh lịch sự, dám nghĩ dám làm,
hòa đồng và tôn trọng người khác. Thực tiễn ngày nay cho thấy đôi khi kiến
thức uyên bác, học vị cao lại không làm nên sự thành đạt của con người bằng
chính kỹ năng sống của họ. Chính vì vậy, kỹ năng sống cần được mỗi chúng ta
rèn luyện ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.
Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm có thể thông
qua:
1. Xây dựng tập thể lớp tự quản.
Sự trưởng thành của mỗi tập thể học sinh gắn liền với năng lực tự quản của

tập thể đó. Để tập thể học sinh trở nên vững mạnh trước hết tôi lựa chọn, xây
dựng đội ngũ cán bộ tự quản giỏi theo quan điểm: chọn đúng người, giao đúng
việc dựa trên sự lựa chọn dân chủ, bình đẳng, khuyến khích sự ứng cử với
những kế hoạch hành động phù hợp với từng vị trí, phân công trách nhiệm cho
từng vị trí trong bộ máy tự quản như sau:
- Lớp trưởng là người chịu sự điều hành, quản lý trực tiếp của giáo viên
chủ nhiệm lớp, chịu trách nhiệm trước giáo viên chủ nhiệm, điều hành, quản lý
toàn bộ các hoạt động của lớp và từng thành viên trong lớp.
- Lớp phó phụ trách học tập: Theo dõi nề nếp học tập chung và tổng hợp
để đánh giá hoạt động học tập vào tiết sinh hoạt cuối tuần.
- Lớp phó phụ trách lao động: Phân công, theo dõi, đôn đốc công tác lao
động, vệ sinh lớp và khu vực, phân công chăm sóc công trình măng non, tổng
hợp để đánh giá vào tiết sinh hoạt cuối tuần.
- Lớp phó phụ trách Văn - Thể: Theo dõi, đôn đốc các hoạt động văn nghệ,
thế dục giữa giờ, tổng hợp để đánh giá vào tiết sinh hoạt cuối tuần.
- Tổ trưởng: Điều hành các hoạt động của tổ theo sự phân công của lớp
trưởng, lớp phó. Theo dõi điểm của các bạn qua phiếu điểm, ký và trả phiếu
điểm vào thứ 7 và thu vào thứ 2 hàng tuần.

Người thực hiện: Trần Thị Bích Ngọc

Trang 12


Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.

- Tổ phó: Kết hợp cùng tổ trưởng đôn đốc các hoạt động của tổ, điều hành
tổ khi tổ trưởng vắng. Kiểm tra sách, vở, đồ dùng học tập, trang phục học sinh
của tổ.
- Nhiệm vụ đội cờ đỏ: Theo dõi kiểm tra, đánh giá, giữ trật tự, kỉ luật, thực

hiện nội quy của lớp và tổ, báo cáo kết quả hàng tuần, tháng cho lớp trưởng và
báo cáo trước lớp…
Để ban cán sự lớp có thể theo dõi chặt chẽ các mặt hoạt động của học sinh
trong lớp, tôi chuẩn bị cho ban cán sự lớp một số sổ sách với các tiêu chí cần
thiết cho từng chức danh để các em có thể ghi chép những công việc diễn ra
hàng ngày và báo cáo cho giáo viên vào cuối tuần.

Trong giờ sinh hoạt lớp

Ngoài ra tôi còn thường xuyên đối thoại với đội ngũ cốt cán. Cứ mỗi cuối
tuần, tôi lại tổ chức một cuộc “đối thoại nóng” với cán bộ lớp, vừa để nắm được
một cách cụ thể chi tiết hơn tình hình của từng học sinh trên lớp, đánh giá và rút
kinh nghiệm để điều chỉnh kịp thời, vừa tạo cơ hội để các cán bộ lớp thể hiện
tâm tư nguyện vọng của các em.
Người thực hiện: Trần Thị Bích Ngọc

Trang 13


Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.

Nếu đội ngũ cán bộ lớp đảm nhiệm được những trách nhiệm này thì có thể
thấy giáo viên chủ nhiệm chỉ giữ vai trò cố vấn, quản lý gián tiếp tập thể lớp mà
thôi. Giáo viên chủ nhiệm quản lý thông qua chức năng cố vấn hoạt động tự
quản của học sinh: Phát huy sự tham gia và quyền ra quyết định cho học sinh.
Bằng cách đó giáo viên chủ nhiệm đã đào tạo được kĩ năng quản lý cho học
sinh, cũng từ đó mà kỹ năng giao tiếp và ứng xử, kỹ năng giải quyết vấn đề
được rèn luyện và đây sẽ là hành trang rất hữu ích cho các em bước vào đời.
Để xây dựng tập thể lớp tự quản cần phải xây dựng tập thể lớp đoàn kết,
đồng thuận trong mọi công việc của lớp, điều này được thể hiện thông qua trong

các giờ sinh hoạt chủ nhiệm.
2. Thông qua các giờ sinh hoạt chủ nhiệm.
Đây là dạng hoạt động giáo dục tập thể, là một hình thức tổ chức tự quản
cho học sinh và là một trong những biện pháp cơ bản góp phần xây dựng tập thể
học sinh đoàn kết. Chính thông qua các giờ sinh hoạt lớp, các em bày tỏ, chia sẻ
tâm tư, tình cảm và tự đánh giá nhận xét nhau thẳng thắn, tích cực. Các học sinh
trong lớp được liên kết lại với nhau, giáo viên gắn bó với học sinh trong một cộng
đồng chung để giải quyết những vấn đề của cuộc sống thực hàng ngày ở nhà
trường, ở lớp học. Học sinh được mở rộng các mối liên hệ, tăng cường sự hiểu
biết, giúp đỡ lẫn nhau, khắc phục xu hướng hẹp hòi, cục bộ, bè phái trong đời
sống tập thể hàng ngày của lớp học. Đây cũng là dịp để học sinh làm quen với
nhiều loại hình hoạt động khác nhau, giúp các em phát triển các kĩ năng cơ bản
và cần thiết cho bản thân. Các em phải được vừa học vừa chơi, thi tài với nhau....
Từ đây các em sẽ lĩnh hội được rất nhiều, góp phần phát triển nhân cách toàn diện
của học sinh, tức là phát triển mọi mặt cả trí tuệ, tình cảm, đạo đức, thẩm mĩ và
sức khoẻ, thể chất của học sinh.
Hiện nay có nhiều học sinh không thích giờ sinh hoạt lớp, nguyên nhân là do
học sinh không được cùng nhau tổ chức, tham gia vào giờ sinh hoạt lớp; Nội dung
giờ sinh hoạt lớp khô cứng, lập đi lập lai, không thực sự gắn với nhu cầu của học
sinh. Các em không thực sự cảm nhận được vấn đề trong chủ đề là vấn đề của
Người thực hiện: Trần Thị Bích Ngọc

Trang 14


Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.

chính họ phải giải quyết mà là vấn đề của thầy/cô; Hình thức tổ chức giờ sinh
hoạt lớp đơn điệu, nhàm chán, không hứng thú với học sinh. Giáo viên quá
nghiêm khắc, không gần gũi, thân thiện, không đặt mình vào vị trí của HS để

hiểu các em.
Để khắc phục điều trên trong công tác chủ nhiệm tôi đặc biệt chú trọng
xây dựng mối quan hệ Thầy cô – học sinh. Mối quan hệ này chỉ thân thiện khi
và chỉ khi: phía thầy cô phải có tấm lòng thương yêu, thông cảm thật sự cho học
trò, phải thấm nhuần một điều “nhất quỷ nhì ma, thứ ba học trò”có nghịch có
phá có thiếu sót mới là học trò. Thầy cô nên khen nhiều hơn chê nhưng phải
khen đúng và chê hợp lí. Phải biết gợi dậy những điều tốt đẹp, dù nhỏ nhất ở các
em, đó là chúng ta đã chắp cánh cho những ước mơ - một việc làm cực kỳ nhân
văn của nghề dạy học. Phía học trò phải phát huy tính trung thực, cởi mở, bày tỏ,
dám nhận khuyết điểm, thiếu sót để sửa chữa. Học sinh phải hiểu làm điều gì đó
thầy cô cũng chỉ muốn tốt cho các em mà thôi. Để hiểu được tâm lý các em tôi
tổ chức cho học sinh của mình viết những nhận xét tức thời trong năm phút
“cảm nghĩ của mình về buổi sinh hoạt lớp, tại sao em lại có nhận xét như vậy và
em còn vương vấn gì sau buổi sinh hoạt này ?”. Thông qua đó để tôi hiểu học
sinh của mình hơn và cũng để điều chỉnh nội dung sinh hoạt lớp sao cho không
nhàm chán.
Các giờ sinh hoạt lớp được tổ chức một cách linh hoạt. Giờ sinh hoạt lớp
không nên chỉ kiểm điểm học sinh, hoặc có kiểm điểm thì cũng không nên máy
móc, có thể thay những lời phê bình gay gắt bằng một câu chuyện có ý nghĩa
giáo dục với nội dung được lấy từ thực tiễn cuộc sống của các em. Đôi khi có
thể biến giờ sinh hoạt thành những hội thảo nhỏ với những chủ đề phù hợp với
học đường như: Làm thế nào để học tốt; Làm thế nào để sống đẹp mỗi ngày, ...
có khi lại tổ chức các trò chơi tập thể và thông qua các trò chơi để rèn luyện kỹ
năng cho học sinh. Chẳng hạn khi tổ chức trò chơi “Cờ ca rô người”như sau:
Xếp 9 chiếc ghế thành ba hàng và quay về cùng một phía theo hình sau:
- Chọn hai nhóm học sinh, mỗi nhóm 5 em.
Người thực hiện: Trần Thị Bích Ngọc

Trang 15

Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.

- Đặt tên cho hai nhóm. (có thể viết tên nhóm lên giấy và đính trên ngực
người chơi).

- Theo hiệu lệnh của người hướng dẫn, lần lượt từng thành viên của 2
nhóm sẽ tự chọn chỗ ngồi cho mình. Nhóm nào làm thành một hàng 3 ghế theo
hàng ngang, hoặc theo hàng dọc, hay theo đường chéo trước nhóm đó sẽ thắng
cuộc.
* Lưu ý: Mỗi người chơi phải tự quyết định, các thành viên khác không được
gợi ý. Người hướng dẫn ra hiệu lệnh để khống chế thời gian chọn chỗ ngồi của
người chơi.
Trong trò chơi trên để giành được chiến thắng mỗi đội phải bàn bạc tìm ra
nước cờ tối ưu rồi đưa ra quyết định và phân công từng thành viên thực hiện
nước cờ của đội mình. Nhưng khi vào cuộc chơi, tình huống thay đổi từng
người chơi lại phải suy nghĩ, lựa chọn và sáng tạo ra những quyết định khác phù
hợp trên cơ sở phân tích cái lợi/ bất lợi của các vị trí có thể lựa chọn.
Nhằm giúp học sinh có những ứng xử phù hợp trong các mối quan hệ,
trước hết cần giúp học sinh nhận thức đúng bản thân: Mình là ai? Mình có điểm
mạnh, điểm yếu gì. Làm cho học sinh nhận thức được những giá trị có ý nghĩa
và quan trọng đối với bản thân để có hướng vươn tới. Phải làm sao để học sinh
thấy những điều tốt đẹp trong tương lai, thích thú với tương lai đó và mình có
thể đạt được tương lai này. Hãy gợi lên cho các em những ước mơ, tôn trọng
những ước mơ đó bởi vì đó là động lực phấn đấu của trẻ.
Để rèn luyện kỹ năng tự nhận thức và đánh giá bản thân, ở tiết sinh hoạt
lớp, tôi luôn tạo điều kiện để các em tự đánh giá nhận xét về bản thân và lớp của
Người thực hiện: Trần Thị Bích Ngọc

Trang 16

Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.

mình. Các em có thể trình bày ý kiến về những việc làm tốt và chưa tốt; cùng
nhau xây dựng nội quy của lớp; thiết kế, đề xuất các việc làm, hoạt động hằng
tháng và cả năm học. Chẳng hạn trong mục cùng góp ý trong giờ sinh hoạt, tôi
cho học sinh “Nói vài ý kiến của mình về những vi phạm của các bạn trong tuần
vừa qua”. Ban đầu, các em còn nói năng lí nhí, mắt không dám nhìn thẳng,
gương mặt căng thẳng. Nhưng sau vài lần, các em không còn những cái nhìn ái
ngại, trở nên dạn dĩ hơn, cảm thấy tự tin và câu nói chắc gọn, cộng thêm một
môi trường giáo dục thân thiện hoà đồng, cho phép các em tiến đến gần và hoà
nhập với nhau, sau đó là những điều khác như đóng góp ý kiến cho tập thể, ý
tưởng độc đáo cho các hoạt động của lớp phong phú hơn, hiệu quả hơn.

Tiết sinh hoạt không còn căng thẳng

Rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh phải thông qua việc làm cụ thể và sự
chủ động cao của các em. Trong các tiết sinh hoạt lớp tôi luôn tạo cơ hội cho các
em được bày tỏ ý kiến của mình đối với thầy cô giáo, luôn chân thành chú ý lắng
nghe các em trình bày tâm tư, quan điểm, nguyện vọng của mình, tạo mọi điều
kiện cho học sinh diễn đạt ý nghĩ và bộc lộ cảm xúc.

Người thực hiện: Trần Thị Bích Ngọc

Trang 17


Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.

HS tích cực bày tỏ ý kiến của mình để xây dựng tập thể lớp

Ngoài ra trong các tiết sinh hoạt lớp, tôi thường dành thời gian cho việc vệ
sinh lớp học, chăm sóc cây xanh. Qua đó xây dựng cho học sinh các quy tắc ứng
xử với môi trường như giữ gìn vệ sinh trường lớp, bảo vệ môi trường sống, rèn
luyện và bảo vệ sức khoẻ, tiết kiệm năng lượng. Bên cạnh đó, đặc biệt chú ý xây
dựng cảnh quan trường lớp với những hình ảnh mang tính giáo dục và thẩm mỹ,
những lời hay ý đẹp như “Bảo vệ môi trường là bảo vệ chính cuộc sống của
chúng ta”, “Mỗi lần giao tiếp là mỗi lần bạn thể hiện mình”, “Bạn có thể vấp
ngã, điều quan trọng là bạn phải đứng lên”...
3. Tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là hoạt động được tổ chức theo mục
tiêu, nội dung, chương trình dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Bản chất của hoạt
động này là thông qua các loại hình hoạt động, các mối quan hệ nhiều mặt,
nhằm giúp người học chuyển hoá một cách tự giác, tích cực tri thức thành niềm
tin, kiến thức thành hành động, biến yêu cầu của nhà trường thành chương trình
hành động của tập thể lớp và của cá nhân học sinh, tạo cơ hội cho học sinh trải
Người thực hiện: Trần Thị Bích Ngọc

Trang 18


Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.

nghiệm tri thức, thái độ, quan điểm và hành vi ứng xử của mình trong môi
trường an toàn, thân thiện có định hướng giáo dục. Thông qua hoạt động ngoài
giờ lên lớp có thể giúp học sinh sống một cách an toàn, khoẻ mạnh có khả năng
thích ứng với biến đổi của cuộc sống hàng ngày; Rèn luyện cho học sinh các kỹ
năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi như: kỹ năng giao tiếp ứng xử có văn hoá; kỹ
năng tổ chức quản lý và tham gia các hoạt động tập thể với tư cách là chủ thể

của hoạt động; kỹ năng tự kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, rèn luyện; củng cố,
phát triển các hành vi, thói quen tốt trong học tập, lao động và công tác xã hội.
Bồi dưỡng thái độ tự giác tích cực tham gia các hoạt động tập thể và hoạt động
xã hội; hình thành tình cảm chân thành, niềm tin trong sáng với cuộc sống, với
quê hương đất nước; có thái độ đúng đắn đối với các hiện tượng tự nhiên và xã
hội.
Nội dung giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tập trung vào các kỹ năng
được vận dụng trong những tình huống hàng ngày để tương tác với người khác
và giải quyết có hiệu quả những vấn đề, những tình huống của cuộc sống.
Những nội dung này hết sức đơn giản, gần gũi với các em, là những kiến thức
tối thiểu để các em có thể tự lập... và mục đích quan trọng nhất là giúp các em tự
tin hơn, tự lập hơn trong cuộc sống.
Vì vậy khi tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp tôi luôn bám
sát vào nội dung của giáo dục kỹ năng sống và vận dụng linh hoạt các nội dung
này tùy theo từng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp và điều kiện cụ thể.
Xác định rõ các kỹ năng sống cần hình thành và phát triển cho học sinh để
tích hợp vào nội dung của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
Lựa chọn các hình thức hoạt động phù hợp với nội dung của tuần, của
tháng. Những hình thức này có thể được thay đổi hoặc nhắc lại ở mỗi chủ điểm
giáo dục tháng, tạo ra động lực cho học sinh, làm cho học sinh tham gia một
cách tích cực vào quá trình hình thành kỹ năng sống.

Người thực hiện: Trần Thị Bích Ngọc

Trang 19


Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.

Phát huy cao độ khả năng của đội ngũ cán bộ lớp, đồng thời khéo léo lôi

cuốn mọi thành viên trong lớp cùng tham gia vào các khâu của qui trình hoạt
động một cách linh hoạt chủ động hơn.
4. Tổ chức những cuộc thi.

Thi cắm hoa chào mừng ngày Phụ nữ Việt Nam 20/10

Khuyến khích, động viên các em tích cực tham gia các phong trào, các
cuộc thi như hội thi nét đẹp tuổi thơ, thi cắm hoa, trang trí giỏ trái cây, thi tìm
hiểu về an toàn giao thông, tìm hiểu về HIV, thi thời trang giấy, thi tìm hiểu về
ứng dụng của toán học trong cuộc sống, ... qua những hoạt động này giúp các
em có được kĩ năng sống đồng thời đó là những sân chơi bổ ích giúp các em thư
giãn sau những giờ học căng thẳng.

Người thực hiện: Trần Thị Bích Ngọc

Trang 20


Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.

Thi tìm hiểu về HIV

Thi thời trang giấy của HS khối 9 – THCS Chu Văn An

Người thực hiện: Trần Thị Bích Ngọc

Trang 21


Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.

Ngoài ra để vừa giáo dục kỹ năng sống, vừa tổ chức các hoạt động vui tươi
lành mạnh tôi còn tổ chức các cuộc thi với các hoạt động giáo dục đa dạng,
phong phú, hấp dẫn để có thể lôi kéo các em tham gia và cũng thông qua các
cuộc thi này các em được trao đổi, thảo luận, tranh luận về một chủ đề có liên
quan tới nội dung giáo dục và cũng từ đó mà các kỹ năng giao tiếp, ứng xử ; kỹ
năng hợp tác và chia sẻ; kỹ năng giải quyết vấn đề được rèn luyện. Phương pháp
giáo dục là đặt các em trước những tình huống tự nhiên mà các em hay gặp
trong cuộc sống hàng ngày:
- Mẹ của An thường hay so sánh An với một bạn khác của mình, mẹ luôn
khen bạn đó và chê An. Nếu bạn là An, bạn sẽ nói hay làm gì với tình huống
này ?
- Bạn về xin tiền của Mẹ, Mẹ bạn có nói: Sau này không biết có làm được
gì không mà suốt ngày xin tiền. Bạn sẽ nói hay làm gì với tình huống này ?
- Bạn của bạn đang thuyết trình trước tập thể đông người, bỗng dưng bạn
quên mất bài thuyết trình và bỏ dở thuyết trình. Bạn ấy bước xuống sân khấu với
trạng thái buồn chán. Bạn sẽ nói hay làm gì với tình huống này?
- Bạn của bạn tâm sự với bạn một chuyện buồn và với một tâm trạng chán
nản: Người yêu tớ vừa chia tay với tớ. Bạn sẽ nói hay làm gì với tình huống
này?
- Bạn làm gì khi gặp phải một thầy giáo gia sư là người đồng tính ?
- Một người lớn tuổi hơn, rủ cùng xem phim đồi trụy trên điện thoại di
động. Bạn sẽ làm gì ?
- Một người nhờ bạn chuyển một gói hàng đến tận tay ông A cách đó không
xa và trả tiền công cho bạn đến hai trăm nghìn đồng. Bạn có cảm thấy gói hàng
đó có gì không minh bạch không? Bạn sẽ làm gì?.
Trong thực tế không ít lần các em đã gặp phải những tình huống tương tự
như trên, nhưng không biết xử lý thế nào, có em sẽ làm thinh bỏ đi, không quan
Người thực hiện: Trần Thị Bích Ngọc

Trang 22


Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.

tâm, có em lại oà khóc, có em xông lên làm ầm ĩ, có em giữ kín trong lòng, âm
thầm chịu đựng… đó là những biểu hiện của việc thiếu kỹ năng sống. Nhưng
qua cuộc thi, điều làm cho giáo viên chủ nhiệm phải bất ngờ vì các em đưa ra
nhiều cách xử lý trong đó có những cách xử lý hay.
Giáo dục là đón bắt, chúng ta không chỉ dạy cho các em cách phản ứng,
ứng xử với những tình huống các em đã và đang gặp phải, mà còn cần biết dự
liệu rất nhiều tình huống có thể xảy đến với các em để tư vấn kịp thời cho các
em. Để thực hiện tốt nhiệm vụ giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, bên cạnh
việc làm tốt công tác chuyên môn còn phải xây dựng thói quen cập nhật thời sự
và các kiến thức xã hội mới có thể làm tốt vai trò cố vấn cho hoạt động này. Biết
được học sinh thời nay nghĩ gì, hành động như thế nào để có thể lựa chọn hoặc
nghĩ ra các tình huống bài tập cho các em.

Học sinh THCS rất cần được rèn luyện kỹ năng sống

Người thực hiện: Trần Thị Bích Ngọc

Trang 23


Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.

5. Thông qua hoạt động dạy học trên lớp.
Trong mỗi tiết dạy, ngoài yêu cầu về kiến thức thì yêu cầu về kỹ năng và
thái độ luôn được đặt ra và đó cũng chính là yêu cầu về giáo dục kỹ năng sống.

Do vậy, trong các giờ lên lớp tôi đều có sự liên hệ với thực tế cuộc sống của học
sinh ở cả hai mặt tích cực và hạn chế. Tùy theo bài học mà hình thành những kỹ
năng tích hợp cho học sinh như kỹ năng đặt câu hỏi và trả lời, kỹ năng trình bày,
kỹ năng phân tích tổng hợp, kỹ năng ra quyết định, kỹ năng xử lý tình huống, kỹ
năng tự học, kỹ năng hợp tác và chia sẻ (còn gọi là hợp tác nhóm hay hoạt động
nhóm)… Trong đó, kỹ năng hợp tác và chia sẻ được đặc biệt quan tâm vì đây là
kỹ năng sống mang tính thời đại, nó thể hiện cách làm việc theo cơ chế phân
công hợp tác, tôn trọng quyền và lợi ích của từng thành viên và cùng nhau phát
triển. Qua sự tổ chức hướng dẫn của giáo viên, học sinh được chia thành các
nhóm. Mỗi em được phân công đảm trách một công việc của nhóm. Tất cả thành
viên trong nhóm được trình bày suy nghĩ của cá nhân nhưng cũng phải tôn trọng
ý kiến người khác và chấp nhận sự thống nhất chung của nhóm. Mỗi nhóm sẽ
cùng nhau thảo luận để giải quyết một nội dung khó của bài học mà chỉ với mỗi
cá nhân có thể không tìm được lời giải đáp.

Sự hợp tác chia sẻ giúp các em hỗ trợ, bổ sung cho nhau
Người thực hiện: Trần Thị Bích Ngọc

Trang 24


Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm.

Khi các em được trang bị lý thuyết cụ thể, rồi thực hành để hiểu. Với kỹ
năng làm việc nhóm, các em được tập làm việc để biết cách hợp tác và chấp
nhận lẫn nhau trong mọi hoàn cảnh. Mục đích quan trọng nhất là giúp các em tự
tin hơn, tự lập hơn trong cuộc sống, đây là điều rất cần thiết trong cuộc sống của
các em sau này.
6. Tổ chức hoạt động ngoại khóa.
Kỹ năng sống chỉ được hình thành khi người học trải nghiệm qua thực tế và

nó có kỹ năng khi các em được làm việc đó. Tổ chức các hoạt động tập thể,
ngoại khóa để các em được tham gia vào hoạt động thực tiễn của cuộc sống, tạo
cơ hội bộc lộ chân thật những suy nghĩ, tình cảm, hành vi trong công việc, chia
sẻ những khó khăn và niềm vui cũng như hoàn thiện dần dần các kỹ năng thực
hành một cách tự nhiên. Từ đây, tính ích kỷ cá nhân, ngại khó, vụng về, rụt rè sợ
sệt sẽ nhường chỗ cho lòng bao dung, sự tự tin, dũng cảm, tháo vát, nhanh nhẹn,
khéo léo, tinh tế, hoà đồng và thân thiện.

Tự tin khi tham gia vào hoạt động thực tiễn

Người thực hiện: Trần Thị Bích Ngọc

Trang 25