Triển Khai Chuyên Đề Phương Pháp Dạy Học Vật Lý

TRIỂN KHAI CHUYÊN ĐỀ
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC VẬT LÝ

GV: PHAN THANH THOÁT


VẬN DỤNG CÁC PHƯƠNG PHÁP
VÀ KỸ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC

TRONG BỘ MÔN VẬT LÝ
TRUNG HỌC CƠ SỞ
THÁNG 9 NĂM 2013


MỘT SỐ KHÁI NIỆM
VÀ NHỮNG LƯU Ý


* Quan điểm dạy học: Là những định hướng mang
tính chiến lược, cương lĩnh, là mô hình lý thuyết của
phương pháp dạy học.

* Phương pháp dạy học: Là những cách thức, con
đường dẫn đến mục tiêu của bài học.

* Kỹ thuật dạy học: là những biện pháp, cách thức
hành động của GV và HS trong các tình huống hoạt
động nhằm thực hiện giải quyết một nhiệm vụ, nội dung
cụ thể.
( Sự phân biệt giữa kĩ thuật dạy học và PPDH nhiều khi
không rõ ràng.)

Bình diện
vĩ mô

Quan điểm

PP vĩ mô

DH
Bình diện
trung gian

Bình diện
vi mô

PHDH

Kĩ thuật DH

PP cụ thể

PP vi mô


* Đổi mới PPDH nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo
của HS ( PPDH tích cực ).
- Tính tích cực: là tích cực trong hoạt động nhận thức, tích cực
trong quá trình phát hiện, tìm hiểu và giải quyết nhiệm vụ nhận
thức dưới sự tổ chức hướng dẫn của GV.

- Chủ động: Thể hiện ở chỗ HS tự giác sẵn sàng tham gia vào các
hoạt động học tập, tự lực giải quyết các nhiệm vụ học tập dưới
sự điều khiển của GV, HS hứng thú, hào hứng hơn trong quá
trình học tập, HS chủ động trao đổi với nhau và với GV nhiều
hơn.
- Sáng tạo: là tạo ra những giá trị vật chất và tinh thần mới (kiến
thức, phương pháp, công cụ …) có giá trị, ý nghĩa cho xã hội.
Trong học tập, yêu cầu sáng tạo đối với HS là tạo ra cái mới đối
với bản thân nhưng là đã biết đối với nhân loại, với GV.


DẠY HỌC COI TRỌNG VIỆC RÈN LUYỆN KỸ
NĂNG TỰ HỌC CHO HS.

• Dạy cách tự học, tự làm, tự làm một cách sáng
tạo.
• Coi trọng việc trau dồi kiến thức lẫn việc bồi dưỡng
kỹ năng ( kỹ năng thu thập, xử lý, truyền đạt thông
tin…).
• Truyền thụ các phương pháp đặc thù của bộ môn
như: PP thực nghiệm, PP thí nghiệm…


YÊU CẦU ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
* Đổi mới PPDH không có nghĩa là gạt bỏ các phương
pháp truyền thống mà phải vận dụng các phương pháp
hiện có theo quan điểm dạy học tích cực kết hợp với
các phương pháp hiện đại.

SỬ DỤNG THIẾT BỊ DẠY HỌC

* Sử dụng thiết bị dạy học theo hướng tích cực: Các
thiết bị dạy học được sử dụng không chỉ minh họa kiến
thức, lời giảng giải của GV mà chủ yếu là nguồn tri
thức, là phương tiện để HS khai thác tìm tòi, phát hiện
và chiếm lĩnh kiến thức.


* Sử dụng SGK:
- Nghiên cứu, sử dụng SGK như là hình thức mô tả
chương trình, trong giảng dạy không nên quá phụ
thuộc vào SGK mà phụ thuộc vào chương trình nhiều
hơn.
- GV đọc kỹ nội dung từng bài SGK, xác định phần nào
cần trình bày trên lớp, phần nào HS tự học. Không
nhất thiết tất cả các phần đều phải trình bày trên lớp.
- Dạy học bám sát chuẩn KTKN góp phần giảm tải kiến
thức, vận dụng nội dung SGK linh họat hơn mà mục
tiêu giáo dục vẫn đạt được.


CÙNG QUAN SÁT
VÀ SUY NGẪM







MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP

DẠY HỌC TÍCH CỰC


1. DẠY HỌC VẤN ĐÁP, ĐÀM THOẠI

* Vấn đáp, đàm thoại là phương pháp trong
đó GV đặt ra những câu hỏi để HS trả lời,
hoặc có thể tranh luận với nhau và với cả
GV, qua đó HS lĩnh hội được nội dung bài
học.


1. DẠY HỌC VẤN ĐÁP, ĐÀM THOẠI
- Mục đích của phương pháp này là nâng cao chất lượng
giờ học bằng cách tăng cường hình thức hỏi đáp, đàm
thoại giữa GV và HS, rèn cho HS bản lĩnh tự tin, khả năng
diễn đạt một vấn đề trước tập thể.
- Hệ thống câu hỏi của GV có vai trò quan trọng, là một
trong những yếu tố quyết định chất lượng lĩnh hội kiến
thức của HS. Thay cho việc thuyết trình, đọc chép, GV
chuẩn bị hệ thống câu hỏi để định hướng, dẫn dắt HS suy
nghĩ, phát hiện kiến thức, phát triển nội dung bài học.


* Kỹ thuật đặt câu hỏi:
- Câu hỏi đóng: Là dạng câu hỏi chỉ có một câu trả lời
duy nhất ( đúng/ sai; có/ không…) VD: Khi treo qủa nặng
vào lò xo, em có thấy lò xo dãn ra không?
- Câu hỏi mở: Là dạng câu hỏi có thể có nhiều cách trả
lời. Khi đặt câu hỏi mở, GV tạo cơ hội cho HS chia sẻ ý

kiến của cá nhân. VD: Khi treo quả nặng vào lò xo, em
thấy hiện tượng gì xảy ra?
- Câu hỏi theo cấp độ nhận thức: Khi trả lời câu hỏi,
HS phải động não, suy nghĩ qua đó nâng cao nhận thức
và phát triển tư duy. Các cấp độ nhận thức: Biết, hiểu,
vận dụng, phân tích, đánh giá, sáng tạo.


* VD (câu hỏi phân tích): Từ kết quả thí nghiệm, hãy
nhận xét về mối quan hệ giữa độ lớn của lực kéo với độ
nghiêng của mặt phẳng nghiêng.

* VD (câu hỏi đánh giá): Theo em trong hai phương
pháp đo thể tích vật rắn không thấm nước bằng bình
chia độ và bằng bình tràn, phương pháp nào cho kết
quả chính xác hơn? Tại sao?

* VD (câu hỏi sáng tạo): Hãy đề ra những biện pháp
chống ô nhiễm tiếng ồn cho những gia đình sống bên
cạnh những đường giao thông lớn có nhiều xe cộ qua
lại.


2. PHƯƠNG PHÁP THÍ NGHIỆM VẬT LÝ

Thí nghiệm vật lý trước hết là một nguồn
thông tin về thuộc tính của các sự vật và
hiện tượng vật lý; phải tìm cách thí nghiệm
vật lý để thu được những thông tin đúng
đắn về các đối tượng cần tìm hiểu. Thí

nghiệm vật lý gắn bó mật thiết với tiến trình
dạy học và phải nhằm mục tiêu là đạt tới
những nhận thức mới trong quá trình dạy
học.


2. PHƯƠNG PHÁP THÍ NGHIỆM VẬT LÝ
* Qui trình dạy học theo PP thí nghiệm vật lý:
- HS thảo luận để hiểu rõ mục tiêu của thí nghiệm.
- Cho HS tìm hiểu chức năng của từng dụng cụ TN. ( Kết
hợp giới thiệu dụng cụ, HS kiểm tra ).
- HS thảo luận các bước tiến hành TN.
- Xử lý kết quả thu được từ TN, rút ra mối quan hệ giữa
các quan sát, các số liệu, lập đồ thị…Từ đó phát biểu kết
luận về sự vật, hiện tượng vật lý như là những kiến thức
mới.
( * Do thời gian một tiết có hạn nên các bước GV linh động
thực hiện để phân bố thời gian hợp lý. )


3. PHƯƠNG PHÁP THỰC NGHIỆM
Thực tiễn -> Vấn đề -> Giả thuyết -> Kiểm tra -> Lý thuyết -> Thực tiễn…

* Thường được áp dụng sau khi thông báo các hiện
tượng thực tiễn và nêu ra vấn đề, GV đề nghị HS thảo
luận nhóm và nêu ra các giả thuyết khác nhau, tiếp đó
đề nghị HS nêu phương án TN để kiểm tra giả thuyết.


3. PHƯƠNG PHÁP THỰC NGHIỆM

* Qui trình dạy học theo PP thực nghiệm:
- Nêu các sự kiện thực nghiệm, hiện tượng vật lý mà HS
không thể lý giải được bằng các kiến thức đã có.
- Đề nghị HS nêu vấn đề cần nhận thức ( Tại sao? Như
thế nào?...).
- Đề nghị HS nêu giả thuyết dưới dạng một dự đoán khoa
học.
- HS nêu phương án TN để kiểm tra giả thuyết ( hoặc GV
mô tả phương án TN ).
- Tiến hành TN. Từ kết quả TN mà xác nhận hoặc bác bỏ
giả thuyết. Nếu giả thuyết được xác nhận, người ta phát
biểu thành định luật hoặc một lý thuyết vật lý mới.


4. DẠY HỌC HỢP TÁC
* Trong DH hợp tác, GV tổ chức cho HS hoạt động trong
những nhóm nhỏ để HS cùng thực hiện một nhiệm vụ nhất
định trong một thời gian nhất định. Trong nhóm, dưới sự
chỉ đạo của nhóm trưởng, HS kết hợp làm việc cá nhân,
chia sẻ và hợp tác để cùng nhau giải quyết nhiệm vụ được
giao.
* Qui trình:
- Giao nhiệm vụ cho mỗi nhóm HS.
- Hướng dẫn hoạt động của nhóm HS.
- GV theo dõi, điều khiển, hướng dẫn hỗ trợ các nhóm.
- Tổ chức HS báo cáo kết quả và đánh giá.
- GV chốt lại kiến thức.