Y đức trong quan hệ thầy thuốc bác sĩ

Y ĐỨC TRONG QUAN HỆ
THẦY THUỐC – BỆNH NHÂN
PGS. TS. Vũ Minh Phúc


GIỚI THIỆU
• Quan hệ thầy thuốc – bệnh nhân (QHTT-BN) là
nền tảng của hành nghề y và y đức.
• Tuyên ngôn Geneva yêu cầu thầy thuốc: “Phải
xem sức khỏe của bệnh nhân là mối quan tâm
hàng đầu”.
• Công ước quốc tế về y đức: “Người thầy
thuốc phải tuyệt đối trung thành với BN và
phải cống hiến cho BN tất cả nguồn lực khoa
học của mình”.
• Quan niệm cũ: QHTT-BN theo kiểu gia trưởng
đã được bãi bỏ trong đạo đức và trong luật.


NHỮNG VẤN ĐỀ CỦA THẦY THUỐC
GẶP PHẢI TRONG CÔNG VIỆC
HÀNG NGÀY


1. Thầy thuốc có nhiều mối quan hệ khác nằm
trong mối QHTT-BN? (thân nhân, BHYT,
chính quyền, công an, luật sư, điều dưỡng,
BS, cấp trên, …)
2. Thầy thuốc có quyền chọn bệnh nhân giống
như bệnh nhân có quyền chọn thầy thuốc?
3. Khi nào thì thầy thuốc có thể kết thúc mối

QH TT-BN?
4. Bệnh nhân có những bổn phận nào?
5. Bệnh nhân có được phép biết những thông
tin về sức khỏe và điều trị?
6. Điều gì xảy ra khi mối QHTT-BN bị phá vỡ?


GIỚI THIỆU
Chương này đề cập đến 6 vấn đề trong QHTT-BN
1. Tôn trọng và bình đẳng trong khám chữa bệnh
2. Giao tiếp và đồng thuận,
3. Ra quyết định khi bệnh nhân không thể tự
quyết
4. Tính bảo mật
5. Bắt đầu sự sống
6. Kết thúc sự sống


TÔN TRỌNG VÀ BÌNH ĐẲNG
TRONG KHÁM CHỮA BỆNH


Thế nào là tôn trọng và bình đẳng trong
khám chữa bệnh?
• Tôn trọng: BN được quyền tham gia trong
các quyết định liên quan tới chẩn đoán, điều
trị, chăm sóc bệnh trạng của mình
• Bình đẳng: Mọi BN đều có cơ hội nhận
được sự điều trị và chăm sóc y tế như nhau

Lòng trắc ẩn, là giá trị chính, quan trọng nhất
trong QHTT-BN
Sự tin cậy là yếu tố cơ bản cho mối QHTT-BN


Tình huống 1
• Trong một phòng khám của một BV đa khoa,
có một bệnh nhân nam 30 tuổi đến khám vì ho,
sổ mũi, sốt và khó thở. BS trực phòng cấp cứu
sau khi khám chẩn đoán nghi viêm phổi do
siêu vi, có biến chứng suy hô hấp (TP đang có
dịch cúm H1N1). BS yêu cầu chuyển ICU
nhưng ICU đề nghị chuyển Khoa Nhiễm vì nghi
H1N1. Khoa Nhiễm yêu cầu chuyển khoa Hô
hấp vì chưa chẩn đoán chắc chắn là do H1N1.
• Bạn suy nghĩ gì về các hành động của các thầy
thuốc trong ca trực?


Tình huống 2
Trong BV có 2 khu phòng khám: bình thường
và dịch vụ. Phòng khám dịch vụ có máy lạnh,
phòng chơi và chờ cho trẻ và gia đình.
Một phòng khám bình thường khám 100 bệnh
nhân / buổi sáng. Một phòng khám dịch vụ
khám 30 bệnh nhân/ buổi sáng.
Bạn suy nghĩ gì về điều này?


Trong tuyên ngôn Geneva

Người thầy thuốc không được để cho những
yếu tố về tuổi tác, bệnh tật, tín ngưỡng, dân
tộc, giới tính, quốc gia, chính trị, chủng tộc,
giai cấp xã hội hoặc bất kỳ yếu tố nào khác
chi phối các quyết định của mình đối với BN.


Thầy thuốc có thể chọn bệnh nhân?
• Không được từ chối BN trong trường hợp
cấp cứu.
• Không được từ chối BN khi không có lý do
chính đáng:
Lý do chính đáng: bệnh nhân đã quá đông,
không phải lãnh vực chuyên môn
KHÔNG LẠM DỤNG
• Không được rời bỏ BN của mình


Tình huống 3
• Vào một buổi giao ban sáng tại một BV Nhi,
một BS thuộc khoa Dịch vụ (gia đình trả tiền
dịch vụ) đề nghị với một BS trưởng khoa
thuộc khoa khác để xin được chuyển một BN
của khoa mình với lý do : gia đình rắc rối (cha
mẹ em bé luôn thắc mắc về những biện pháp
điều trị cho con họ, tỏ thái độ nghi ngờ và xem
thường BS trẻ, có những lời lẽ khiếm nhã với
BS, gia đình bé là một gia đình có thế lực).
• Bạn suy nghĩ và giải quyết vấn đề này như thế
nào?

Kết thúc mối QHTT-BN
• Chỉ khi BN yêu cầu
• Nếu vấn đề bệnh lý của BN nằm ngoài khả năng của
thầy thuốc : tham vấn, giới thiệu thầy thuốc khác
• Những lý do cho phép thầy thuốc muốn kết thúc mối
quan hệ với BN
– đổi chỗ hoặc ngưng hành nghề
– BN từ chối do không đủ tiền chi trả cho các dịch vụ
– BN và thầy thuốc không thích nhau, không đồng ý kiến
– BN không tuân thủ điều trị
Lý do đôi khi có thể chính đáng, nhưng vẫn vi phạm y đức
Phải tham khảo luật về y đức
Nếu chính đáng – phải giúp BN tìm thầy thuốc khác thích
hợp hơn


Kết thúc mối QHTT-BN
• Nếu BN có những lời nói, hành vi thô bạo với
thầy thuốc, thì họ có được tôn trọng và bình
đẳng trong điều trị không?
– Cân nhắc giữa bổn phận và sự an toàn của bản
thân và đồng nghiệp với quyền lợi của BN.
– Tìm giải pháp ổn thỏa cho cả hai


Tình huống 4
• Nếu bạn là một nam bác sĩ, bạn có cảm
tình đặc biệt với nữ bệnh nhân của mình.

Bạn có được phép quan hệ tình cảm với
nữ bệnh nhân này không?
• Bạn có thể phẫu thuật cho cha, mẹ, anh
chị em ruột, hay con của mình không?


Hấp dẫn giới tính và quan hệ gia đình
trong QHTT-BN
• Cấm quan hệ tình dục
• Trong luật một số nước thầy thuốc không
được chữa bệnh cho thành viên trong gia
đình trừ những tình huống :
– Cấp cứu
– Ở vùng xa, không có BS nào khác


Tình huống 5
Một bà mẹ mang con gái 1 tháng rưỡi tuổi
tới phòng khám của một BS đã từng quen
biết trước đó, vì bé sốt cao 39° C và bỏ bú.
Phòng khám của BS đang rất đông BN chờ
trước đó. Khi thấy bà mẹ ẵm bé tới, BS
quyết định cho bé vào khám trước.
Các BN đang chờ đợi đã phản đối vì quyết
định của BS và tỏ thái độ phẫn nộ.
Bạn suy nghĩ thế nào về tình huống này?


Tình huống 6
Một BN khi xuất viện đã gặp BS của mình

và xin được tiếp tục đến điều trị tại phòng
khám riêng của BS do sự mách bảo của
một điều dưỡng trong khoa.
Bạn suy nghĩ và giải quyết tình huống này?


Xung đột về quyền lợi giữa TT-BN
• Xung đột khi thầy thuốc quyết định giữa 2
hay nhiều BN
• Xung đột về quyền lợi tài chính
Cơ sở để giải quyết
Tôn trọng quyền lợi của BN theo đúng luật y
đức