sáng kiến kinh nghiệm giải pháp nâng cao vai trò của nông dân trong xây dựng nông thôn mới

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM 2016
Tên đề tài: Giải pháp nâng cao vai trò của Nông dân
trong xây dựng Nông thôn mới ở cơ sở
Họ và tên: Phan Viết Lệ
Chức vụ công tác: Chủ tịch UBND xã Bát Trang
Đơn vị công tác: UBND xã Bát Trang, An Lão, Hải phòng
I. PHẦN MỞ ĐẦU:
1.1 Lí do chọn đề tài:
Định hướng phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2020 của Đảng ta, tại Đại
hội đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ X, Hội nghị Trung Ương lần thứ VII (khóa
X) ra Nghị quyết số 26-NQ/TW, ngày 5 tháng 8 năm 2008 đã nêu một cách toàn
diện quan điểm của Đảng ta về xây dựng nông thôn mới đã xác định: “hiện nay
và nhiều năm tới, vấn đề nông nghiệp, nông dân và nông thôn có tầm chiến lược
đặc biệt quan trọng”, là vấn đề chiến lược trong quá trình phát triển kinh tế - xã
hội, góp phần quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, là cơ sở ổn định chính trị
và an ninh quốc phòng; là yếu tố quan trọng đảm bảo sự phát triển bền vững của
đất nước trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá theo định hướng xã hội
chủ nghĩa, nhưng trước hết phải xuất phát từ lợi ích của nông dân, phát huy vai trò
của giai cấp nông dân, tạo điều kiện thuận lợi giúp nông dân nâng cao trình độ
mọi mặt, có đời sống vật chất và tinh thần ngày càng cao.
Trong những năm qua, nhiều chương trình đã được thực hiện, như chương
trình giống, chương trình khoa học công nghệ, chương trình khuyến nông, chương
trình 135 hay chương trình mục tiêu quốc gia xoá đói giảm nghèo và việc làm.
Tuy nhiên, những chương trình hay dự án này chỉ mới được giải quyết một số
riêng rẽ (như cơ sơ hạ tầng, môi trường) hoặc nhiệm vụ xoá đói giảm nghèo cho
những vùng đặc biệt khó khăn, vùng nghèo. Tuy nhiên việc triển khai thực hiện
còn chậm trễ do bị ràng buộc bởi các cơ chế, chính sách và năng lực đội ngũ cán
bộ cơ sở còn hạn chế trong việc phát triển nông thôn văn minh, hiện đại.

Đề tài: "Giải pháp nâng cao vai trò của Nông dân trong xây dựng Nông thôn mới ở cơ sở"

Để xây dựng một nông thôn mới bền vững và phát triển, cần phải chú trọng
đến việc nâng cao năng lực cho cộng đồng người dân của nông thôn, đặc biệt là
quan tâm đến vai trò của người dân.
Tuy nhiên, trên thực tế nhiều nơi chưa phát huy được vai trò của nông dân
trong thực hiện các dự án phát triển nông thôn. Có rất nhiều lý do và lực cản như
trình độ hiểu biết của người dân, năng lực quản lý, cơ chế, phương pháp triển khai
thực hiện và điều kiện cơ sở hạ tầng thấp kém,…
Hiện nay một số mô hình phát triển nông thôn mới đang thực hiện ở một
số tỉnh trên cả nước một cách có chọn lọc các phương pháp, kế thừa bài học kinh
nghiệm của một số nước trên thế giới nhằm huy động sự tham gia của người dân.
Vấn đề nâng cao vai trò của người dân thực hiện chủ yếu thông qua một số mô hình
phát triển nông thôn mới vẫn chưa được cụ thể hoá một cách chi tiết, chưa mô
phỏng nó thành phương pháp để thực hiện có tính đồng bộ, thống nhất, phù hợp với
tình hình thực tế.
Xuất phát từ những yêu cầu về phát triển nông thôn mới và tình hình trên,
bản thân tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Nâng cao vai trò của nông dân trong
việc tham gia xây dựng mô hình nông thôn mới ở cơ sở”.
1.2 Mục đích nghiên cứu của đề tài:
- Hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn về vai trò của nông dân trong việc
tham gia xây dựng nông thôn mới.
- Đánh giá vai trò của nông dân trong việc xây dựng mô hình nông thôn
mới tại Việt Nam.
- Đề xuất các giải pháp để nâng cao vai trò của người dân trong việc xây dựng
mô hình nông thôn mới ở Việt Nam.
2. Nội dung:
2.1. Cơ sở lý luận

2.1.1. Một số khái niệm
Để tìm hiểu các quan điểm về phát triển nông thôn, chúng ta hãy tìm hiểu
về khái niệm nông dân, nông thôn:
Nông dân là những người lao động cư trú ở nông thôn, tham gia sản xuất
nông nghiệp. Nông dân sống chủ yếu bằng ruộng vườn, sau đó đến các ngành
nghề mà tư liệu sản xuất chính là đất đai. Tùy từng quốc gia, từng thời kì lịch sử,
người nông dân có quyền sở hữu khác nhau về ruộng đất. Họ hình thành nên giai
cấp nông dân, có vị trí, vai trò nhất định trong xã hội.
Tác giả sáng kiến: Phan Viết Lệ - Chủ tịch UBND xã Bát Trang, huyện An Lão, Hải Phòng

2


Đề tài: "Giải pháp nâng cao vai trò của Nông dân trong xây dựng Nông thôn mới ở cơ sở"

Nông thôn là vùng sinh sống của tập hợp dân cư, trong đó có nhiều nông dân.
Tập hợp này tham gia vào các hoạt động kinh tế, văn hóa, xã hội và môi trường
trong một thể chế chính trị nhất định và chịu ảnh hưởng của các tổ chức khác.
Phát triển nông thôn là một quá trình nhằm cải thiện và nâng cao đời sống
của người dân nông thôn một cách bền vững về kinh tế xã hội, văn hoá và môi
trường, quá trình này, trước hết là do nỗ lực từ chính người dân nông thôn và có
sự hỗ trợ tích cực của Chính phủ và các tổ chức khác.
Xây dựng mô hình nông thôn mới là một chính sách về một mô hình phát
triển cả về nông nghiệp và nông thôn, nên vừa mang tính tổng hợp, bao quát
nhiều lĩnh vực, vừa đi sâu giải quyết nhiều vấn đề cụ thể, đồng thời giải quyết các
mối quan hệ với các chính sách khác, các lĩnh vực khác trong sự tính toán, cân đối
mang tính tổng thể, khắc phục tình trạng rời rạc, hoặc duy ý chí.
2.1.2. Nội dung và vai trò của nông dân trong việc tham gia xây dựng
mô hình nông thôn mới
Sự tham gia của nông dân vào việc xây dựng nông thôn mới được coi như

nhân tố quan trọng, quyết định sự thành bại của việc áp dụng phương pháp tiếp cận
phát triển dựa vào nội lực và do cộng đồng làm chủ trong thí điểm mô hình. Khi
tham gia vào quá trình phát triển thôn mới với sự hỗ trợ của Nhà nước, người dân tại
các cộng đồng dân cư nông thôn sẽ từng bước được tăng cường kỹ năng, năng lực về
quản lý nhằm tận dụng triệt để các nguồn lực tại chỗ và bên ngoài. Khi xem xét quá
trình tham gia của người dân trong các hoạt động trong phát triển nông thôn, vai trò
của người dân ở đây được thể hiện: Dân biết, dân bàn, dân đóng góp, dân làm, dân
kiểm tra, dân quản lý và dân hưởng lợi. Như vậy, vai trò của người dân vẫn theo một
trật tự nhất định, các trật tự ở đây hoàn toàn phù hợp với quan điểm của Đảng ta “lấy
dân làm gốc”. Các nội dung trong nâng cao vai trò của người dân trong việc tham
gia xây dựng mô hình nông thôn mới được hiểu:
- Dân biết: là quyền lợi, nghĩa vụ và sự hiểu biết của người nông dân về
những kiến thức bản địa có thể đóng góp vào quá trình quy hoạch nông thôn, quá
trình khảo sát thiết kế các công trình xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn. Mặt khác,
người dân có điều kiện tham gia hiệu quả hơn vào các giai đoạn sau của quá trình
xây dựng công trình; Người dân nắm được thông tin đầy đủ về công trình mà họ
tham gia như: mục đích xây dựng công trình, quy mô công trình, các yêu cầu
đóng góp từ cộng đồng, trách nhiệm và quyền lợi của cộng đồng người dân được
hưởng lợi.
- Dân bàn: bao gồm sự tham gia ý kiến của người dân liên quan đến kế hoạch
phát triển sản xuất, liên quan đến các giải pháp, mọi hoạt động của nông dân trên địa
bàn như: bàn luận mở ra một hướng sản xuất mới, đầu tư xây dựng công trình phúc lợi
Tác giả sáng kiến: Phan Viết Lệ - Chủ tịch UBND xã Bát Trang, huyện An Lão, Hải Phòng

3


Đề tài: "Giải pháp nâng cao vai trò của Nông dân trong xây dựng Nông thôn mới ở cơ sở"

công cộng, các giải pháp thiết kế, phương thức khai thác công trình, tổ chức quản lý

công trình, các mức đóng góp và các định mức chi tiêu từ các nguồn thu, phương thức
quản lý tài chính, … trong nội bộ cộng đồng dân cư hưởng lợi.
- Dân làm: chính là sự tham gia lao động trực tiếp từ người dân vào các
hoạt động phát triển nông thôn như: đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, các hoạt động
của các nhóm khuyến nông, khuyến lâm, nhóm tín dụng tiết kiệm và những công
việc liên quan đến tổ chức tiếp nhận, quản lý và sử dụng công trình. Người dân
trực tiếp tham gia vào quá trình cụ thể trong việc lập kế hoạch có sự tham gia cho
từng hoạt động thi công, quản lý và duy tu bảo dưỡng, từ những việc tham gia đó
đã tạo cơ hội cho người dân có việc làm, tăng thu nhập cho người dân. Ngoài ra
dân còn góp của góp công. Hình thức đóng góp có thể bằng tiền, sức lao động, vật
tư tại chỗ hoặc đóng góp bằng trí tuệ.
- Dân kiểm tra: dân kiểm tra mọi vấn đề, mọi công việc đề ra, là biểu hiện
cao nhất của tinh thần "Dân chủ". Từ chủ trương của nhà nước đưa ra xây dựng
cơ sở hạ tầng; hoặc như việc cấp đất, cấp vốn cho một đơn vị, cho đến hiệu quả
đích thực của các vấn đề đầu tư xây dựng công trình phúc lợi công cộng, các giải
pháp thiết kế, phương thức khai thác công trình, tổ chức quản lý công trình, các
mức đóng góp và các định mức chi tiêu từ các nguồn thu, phương thức quản lý tài
chính… đều phải được dân kiểm tra, chất vấn, theo dõi, giám sát đến nơi đến
chốn, trên tinh thần "Dĩ công vi thượng".
- Dân hưởng lợi: dân được hưởng những gì mà dân làm, dân đóng góp
trong xây dựng nông thôn mới.
2.1.3. Điều kiện cần có để xây dựng mô hình nông thôn mới theo Đề án
của Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn
- Cần phát huy sức mạnh cộng đồng: Thực hiện Nghị quyết của Trung
ương, của Thành uỷ về “nông nghiệp, nông dân, nông thôn”. Đây là một đề án có
ý nghĩa đặc biệt quan trọng nhằm phát triển nông thôn một cách toàn diện, nâng
cao đời sống người dân về mọi mặt và được thực hiện chủ yếu theo phương châm
dựa vào nội lực của cộng đồng.
- Rất cần thể chế, chính sách “thông minh”: Xây dựng nông thôn mới là
một vấn phức tạp vì liên quan đến nhiều ngành, nhiều chính sách và hoạt động có

tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến khu vực nông thôn và đời sống của người
dân. Các xã cũng cần lựa chọn các tiêu chí để ưu tiên thực hiện nhằm giải quyết
các vấn đề bức xúc về phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, hoàn thành sớm
các tiêu chí có điều kiện thuận lợi để thực hiện.

Tác giả sáng kiến: Phan Viết Lệ - Chủ tịch UBND xã Bát Trang, huyện An Lão, Hải Phòng

4


Đề tài: "Giải pháp nâng cao vai trò của Nông dân trong xây dựng Nông thôn mới ở cơ sở"

- Khơi dậy tinh thần đoàn kết, ý thức vươn lên của người dân: Người dân
nông thôn đóng vai trò chủ thể trong quá trình xây dựng nông thôn ổn định và
phát triển bền vững. Ngoài phần đầu tư của Trung ương và địa phương, nhiệm vụ
xây dựng nông thôn mới cấp xã được thực hiện theo phương châm dựa vào nội
lực của cộng đồng là chính. Do vậy, việc khơi dậy tinh thần đoàn kết, ý thức vươn
lên của người dân là hết sức cần thiết trong quá trình triển khai thực hiện đề án.
Theo đó, người dân tham gia đầu tư phát triển sản xuất, xây dựng nhà ở,
tham gia đầu tư các công trình công ích như giao thông, thuỷ lợi…, tham gia các
hoạt động y tế, giáo dục, môi trường.
- Điều quan trọng là các ngành, địa phương cần tập trung tuyên truyền, vận
động để mọi người dân hiểu rõ mục tiêu chính của Chương trình xây dựng nông
thôn mới là nhằm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông
thôn. Từ đó, từng người dân sẽ phát huy tốt vai trò chủ động, tích cực trong thực
hiện chương trình thông qua việc quyết định các vấn đề quan trọng như công tác
quy hoạch, xây dựng danh mục công trình, kể cả việc góp vốn đầu tư.
2.1.4 Các tiêu chí xây dựng nông thôn mới theo Đề án của Bộ nông
nghiệp và phát triển nông thôn.
Nhóm I: Gồm tiêu chí 1 là quy hoạch sử dụng đất và hạ tầng thiết yếu cho

phát triển nông nghiệp hàng hóa, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ.
Đơn vị cơ bản của mô hình nông thôn mới là làng - xã. Làng
- xã thực sự là một cộng đồng, trong đó quản lý của Nhà nước không can
thiệp sâu vào đời sống nông thôn trên tinh thần tôn trọng tính tự quản của người
dân thông qua hương ước, lệ làng (không trái với pháp luật của Nhà nước). Quản
lý của Nhà nước và tự quản của nông dân được kết hợp hài hoà; các giá trị truyền
thống làng xã được phát huy tối đa, tạo ra bầu không khí tâm lý xã hội tích cực,
bảo đảm trạng thái cân bằng trong đời sống kinh tế - xã hội ở nông thôn, giữ vững
an ninh trật tự xã hội, …nhằm hình thành môi trường thuận lợi cho sự phát triển
kinh tế nông thôn.
Nhóm II: Gồm từ tiêu chí thứ 2 đến tiêu chí thứ 9 là các Nhóm tiêu chí hạ
tầng kinh tế - xã hội : Giao thông, thủy lợi, ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ,
thực hiện cơ giới hóa nông nghiệp, điện, trường học; cơ sở vật chất văn hóa; chợ
nông thôn, bưu điện, nhà ở dân cư;
Đáp ứng yêu cầu thị trường hoá, đô thị hoá, công nghiệp hóa,
hiện đại hóa, chuẩn bị những điều kiện vật chất và tinh thần giúp nông dân làm
ăn sinh sống và trở nên thịnh vượng ngay trên mảnh đất mà họ đã gắn bó lâu đời.
Trước hết, cần tạo cho người dân có điều kiện để chuyển đổi lối sống và canh tác tự
Tác giả sáng kiến: Phan Viết Lệ - Chủ tịch UBND xã Bát Trang, huyện An Lão, Hải Phòng

5


Đề tài: "Giải pháp nâng cao vai trò của Nông dân trong xây dựng Nông thôn mới ở cơ sở"

cung tự cấp, thuần nông (cổ truyền) sang sản xuất hàng hoá, dịch vụ, du lịch, để họ
“ly nông bất ly hương”.
Nhóm III: Gồm tiêu chí thứ 10 đến tiêu chí thứ 13 là Nhóm tiêu chí kinh tế và
tổ chức sản xuất: Thu nhập, hộ nghèo; cơ cấu lao động; hình thức tổ chức sản xuất
phải có khả năng khai thác hợp lý và nuôi dưỡng các nguồn lực,

đạt tăng trưởng kinh tế cao và bền vững; môi trường sinh thái được giữ
gìn; tiềm năng du lịch được khai thác; làng nghề truyền thống, làng nghề tiểu thủ
công nghiệp được khôi phục; ứng dụng công nghệ cao về quản lý, về sinh học...;
cơ cấu kinh tế nông thôn phát triển hài hoà, hội nhập địa phương, vùng, cả nước
và quốc tế.
Nhóm IV: Gồm từ tiêu chí thứ 14 đến tiêu chí thứ 17 là nhóm tiêu chí Văn
hóa – xã hội - môi trường : Giáo dục, y tế; văn hóa; môi trường.
Dân chủ nông thôn mở rộng và đi vào thực chất. Các chủ
thể nông thôn (lao động nông thôn, chủ trang trại, hộ nông dân, các tổ chức
phi chính phủ, nhà nước, tư nhân…) có khả năng, điều kiện và trình độ để tham
gia tích cực vào các quá trình ra quyết định về chính sách phát triển nông thôn;
thông tin minh bạch, thông suốt và hiệu quả giữa các tác nhân có liên quan; phân
phối công bằng. Người nông dân thực sự “được tự do và quyết định trên luống
cày và thửa ruộng của mình”, lựa chọn phương án sản xuất kinh doanh làm giàu
cho mình, cho quê hương theo đúng chủ trương đường lối của Đảng và chính
sách,
pháp
luật
của Nhà nước.
Nh óm V: gồm tiêu chí 18 và tiêu chí 19 là hệ thống chính trị, an ninh trật
tự xã hội. Nông dân, nông thôn có văn hoá phát triển, dân trí được
nâng lên, sức lao động được giải phóng, nhiệt tình cách mạng được phát
huy. Đó chính là sức mạnh nội sinh của làng xã trong công cuộc xây dựng nông
thôn mới. Người nông dân có cuộc sống ổn định, giàu có, trình độ văn hoá, khoa
học kỹ thuật và tay nghề cao, lối sống văn minh hiện đại nhưng vẫn giữ được
những giá trị văn hoá, bản sắc truyền thống “tắt lửa tối đèn” có nhau, tin tưởng
vào sự lãnh đạo của Đảng, tham gia tích cực mọi phong trào chính trị, kinh tế, văn
hoá, xã hội, an ninh quốc phòng, đối ngoại…nhằm vừa tự hoàn thiện bản thân,
nâng cao chất lượng cuộc sống của mình, vừa góp phần xây dựng quê hương văn
minh giàu đẹp.

2.1.5 Các nguyên tắc xây dựng NMT theo chương trình mục tiêu giai
đoạn 2010-2020:
(1) Xây dựng NMT theo chuẩn mực là bộ tiêu chí quốc gia NTM do Thủ
tướng Chính phủ quyết định.
Tác giả sáng kiến: Phan Viết Lệ - Chủ tịch UBND xã Bát Trang, huyện An Lão, Hải Phòng

6


Đề tài: "Giải pháp nâng cao vai trò của Nông dân trong xây dựng Nông thôn mới ở cơ sở"

(2) Phạm vi thực hiện là địa bàn cấp xã.
(3) Cộng đồng cư dân là chủ thể xây dựng NMT.
(4) Mục tiêu chương trình quốc gia NMT là chương trình khung, tổng thể,
bao trùm các mục tiêu về phát triển nông thôn quyết định 2010-2020, đã xác định
các nội dung cần thiết để đạt 19 tiêu chí.
2.1.6 Các giải pháp chủ yếu xây dựng mô hình nông thôn mới
Trong đề án Chương trình mục tiêu quốc gia về Nông thôn mới, Chính phủ
quyết định 6 giải pháp chủ yếu để thực hiện 11 nội dung mà Chương trình mục
tiêu quốc gia đề ra, nhằm đạt mục tiêu cụ thể đến năm 2015 có 20% số xã đạt
chuẩn nông thôn mới và đến năm 2020 có 50% số xã đạt chuẩn nông thôn mới
(theo bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới do Chính phủ ban hành). Một số điểm
cần lưu ý khi thực hiện các giải pháp để xây dựng nông thôn mới.
Một là, trong quá trình tổ chức cuộc vận động xã hội về xây dựng nông
thôn mới phải nhận thức được vị thế chủ thể của người nông dân (bao gồm cả vị
thế chính trị, kinh tế). Đây là nhóm dân số đông nhất hiện nay ở nước ta, nhưng
hiện tại đời sống kinh tế - văn hóa đang còn nhiều khó khăn và nhìn chung là
nhận thức thấp.
Theo đó, nông thôn là khu vực rộng lớn nhất, đa dạng cư dân, đa dạng văn
hóa truyền thống (kể cả tập tục lạc hậu) hạ tầng lạc hậu…, môi trường sinh thái

đang bị hủy hoại nghiêm trọng. Vì vậy, cần có cách tổ chức vận động phù hợp.
Hai là, quyết định lựa chọn một cách khoa học, sát thực tế với từng địa
phương những nội dung, việc cần ưu tiên làm trước. Trong đó, kiên trì quy hoạch, bổ
sung quy hoạch lại nông thôn theo tiêu chí nông thôn mới và phải đi trước một bước.
Từ quy hoạch tổng thể, phân khu chức năng đến quy hoạch chi tiết, tôn
trọng quá trình tích lũy nhiều đời quy hoạch làng quê VN. Hạn chế tối đa gây xáo
trộn, tốn kém gây tâm lý không tốt, không thiết thực khi làm quy hoạch. Việc đầu
tư cần thiết về cơ sở hạ tầng trong quá trình xây dựng nông thôn mới chỉ thực hiện
khi phê duyệt xong quy hoạch.
Ba là, kiên trì, lâu dài hỗ trợ nông dân về khoa học – kỹ thuật, đưa tiến bộ
khoa học vào nông nghiệp, nông thôn. Nông dân và con cái họ chịu nhiều thiệt
thòi về điều kiện tiếp nhận khoa học – kỹ thuật mới. Không đủ lực (kể cả tiền và
trình độ học vấn) để ứng dụng khoa học – kỹ thuật. Phải đi từ thấp lên cao, đưa
ứng dụng kỹ thuật mới phải thực tế. Khuyến nông là một giải pháp rất hữu hiệu ở
nước ta và kinh nghiệm quốc tế. Cùng với việc này là tập trung triển khai nhanh
chương trình đào tạo cho cư dân nông thôn.
Tác giả sáng kiến: Phan Viết Lệ - Chủ tịch UBND xã Bát Trang, huyện An Lão, Hải Phòng

7


Đề tài: "Giải pháp nâng cao vai trò của Nông dân trong xây dựng Nông thôn mới ở cơ sở"

Bốn là, đầu tư từ nhiều nguồn cho nông thôn để xây dựng hạ tầng và công
trình phúc lợi công cộng (hiện nay Chính phủ quyết định bảy hạng mục công trình
“cứng”) Nhà nước đầu tư 100%, tạo sự thay đổi bộ mặt nông thôn. Nhưng về lâu
dài là chính sách thu hút sự đầu tư của doanh nghiệp về với nông thôn.
Thực tế hiện nay cho thấy, sản phẩm nông nghiệp đang góp phần nâng vị thế
quốc gia trên trường quốc tế về mặt kinh tế. Sản phẩm nông nghiệp xuất khẩu đứng
trong tốp đầu trên thị trường quốc tế. Nhưng hiện nay, doanh nghiệp đứng chân ở

nông thôn quá ít, chính sách giảm phần rủi ro cho người nông dân trong sản xuất
nông, lâm, thủy sản quá thiếu, doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực này hiệu
quả cũng thấp và thiếu ổn định, thường đẩy rủi ro về người sản xuất. Nếu sự phát
triển sản xuất của cư dân nông thôn gắn kết với doanh nghiệp tại nông thôn, theo
đơn đặt hang của doanh nghiệp đó là cách tốt nhất không chỉ là huy động nguồn
lực, mà còn là cách “dẫn dắt nông dân ra thị trường” khắc phục được kiểu đưa thị
trường về nông thôn – “thả nổi nông dân trong cơ chế thị trường”.
Mặt khác, tạo cơ hội để nông dân nông thôn tham gia đầu tư không chỉ cho
sản xuất của chính mình, mà cả phúc lợi công cộng do chính mình được hưởng. Hình
thành “giá đỡ” để nông dân yên tâm sản xuất sản phẩm nông, lâm, ngư nghiệp.
2.2. Cơ sở thực tiễn
2.2.1 Kinh nghiệm của một số nước về xây dựng mô hình nông thôn
mới trên thế giới.
Nhờ hiệu quả của phong trào Saemaul Undong mà Hàn Quốc từ một nước nông
nghiệp nghèo nàn, lạc hậu trở thành một quốc gia giàu có, hiện đại bậc nhất châu Á.
Phong trào Saemaul Undong của Hàn Quốc: Nhằm giảm thiểu tác động tiêu
cực đến khu vực kinh tế nông thôn khi thực hiện Kế hoạch 5 năm lần thứ I (19621966) và thứ II (1966-1971) với chủ trương công nghiệp hóa hướng đến xuất
khẩu, tháng 4 năm 1970, Chính phủ Hàn Quốc phát động phong trào Saemaul
Undong. Mục tiêu của phong trào này là "nhằm biến đổi cộng đồng nông thôn cũ
thành cộng đồng nông thôn mới: mọi người làm việc và hợp tác với nhau xây
dựng cộng đồng mình ngày một đẹp hơn và giàu hơn. Cuối cùng là để xây dựng
một quốc gia ngày một giàu mạnh hơn".
Theo đó, Chính phủ các nước này vừa tăng đầu tư vào nông thôn vừa đặt
mục tiêu thay đổi suy nghĩ ỷ lại, thụ động vốn tồn tại trong đại bộ phận dân cư
nông thôn. Điểm đặc biệt của phong trào NTM của Hàn Quốc là Nhà nước chỉ hỗ
trợ một phần nguyên, vật liệu còn nông dân mới chính là đối tượng ra quyết định
và thực thi mọi việc. Saemaul Undong cũng rất chú trọng đến phát huy dân chủ
trong xây dựng NTM với việc dân bầu ra một nam và một nữ lãnh đạo phong
Tác giả sáng kiến: Phan Viết Lệ - Chủ tịch UBND xã Bát Trang, huyện An Lão, Hải Phòng

8


Đề tài: "Giải pháp nâng cao vai trò của Nông dân trong xây dựng Nông thôn mới ở cơ sở"

trào. Ngoài ra, Tổng thống còn định kỳ mời 2 lãnh đạo phong trào ở cấp làng xã
tham dự cuộc họp của Hội đồng Chính phủ để trực tiếp lắng nghe ý kiến từ các
đại diện này. Nhằm tăng thu nhập cho nông dân, Chính phủ Hàn Quốc áp dụng
chính sách miễn thuế xăng dầu, máy móc nông nghiệp, giá điện rẻ cho chế biến
nông sản. Ngân hàng Nông nghiệp cho doanh nghiệp vay vốn đầu tư về nông thôn
với lãi suất giảm 2% so với đầu tư vào ngành nghề khác... Năm 2005, Nhà nước
ban hành đạo luật quy định mọi hoạt động của các bộ, ngành, chính quyền phải
hướng về nông dân. Nhờ hiệu quả của phong trào Saemaul Undong mà Hàn Quốc
từ một nước nông nghiệp nghèo nàn, lạc hậu trở thành một quốc gia giàu có, hiện
đại bậc nhất châu Á.
Nhật Bản và phong trào "Mỗi làng, một sản phẩm": Từ năm 1979, Tỉnh
trưởng Oita-Tiến sĩ Morihiko Hiramatsu đã khởi xướng và phát triển phong trào
"Mỗi làng, một sản phẩm" (One Village, one Product-OVOP) với mục tiêu phát triển
vùng nông thôn của khu vực này một cách tương xứng với sự phát triển chung của cả
Nhật Bản. Phong trào "mỗi làng một sản phẩm" dựa trên 3 nguyên tắc chính là: địa
phương hóa rồi hướng tới toàn cầu; tự chủ, tự lập, nỗ lực sáng tạo; phát triển nguồn
nhân lực. Trong đó, nhấn mạnh đến vai trò của chính quyền địa phương trong việc
hỗ trợ kỹ thuật, quảng bá, hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm được xác định là thế mạnh. Sau
20 năm áp dụng OVOP, Nhật Bản đã có 329 sản phẩm đặc sản địa phương có giá trị
thương mại cao như như nấm hương Shitake, rượu Shochu lúa mạch, cam Kabosu,...
giúp nâng cao thu nhập của nông dân địa phương.
2.2.2. Xây dựng mô hình nông thôn mới ở Việt Nam
Sau gần nhiều năm thực hiện, chương trình thí điểm mô hình nông thôn
mới đã thành công bước đầu và đạt được một số kết quả quan trọng. Mô hình
nông thôn mới theo 19 tiêu chí đã được hình thành, khẳng định việc lấy xã làm

địa bàn tổ chức thực hiện và tổ chức xây dựng mô hình theo Bộ tiêu chí nông thôn
mới là phù hợp.
Chương trình xây dựng thí điểm mô hình nông thôn mới được thực hiện tại
11 xã, gồm Thanh Chăn (Điện Biên), Tân Thịnh (Bắc Giang), Hải Đường (Nam
Định), Thuỵ Hương (Hà Nội), Tam Phước (Quảng Nam), Tân Lập (Bình Phước),
Gia Phố (Hà Tĩnh), Tân Hội (Lâm Đồng), Tân Thông Hội (TP. Hồ Chí Minh), Mỹ
Long Nam (Trà Vinh) và Đình Hoà (Kiên Giang). Mục tiêu của chương trình
nhằm thử nghiệm các nội dung, phương pháp, cách làm, cơ chế, chính sách, xác
định trách nhiệm và mối quan hệ chỉ đạo giữa các cấp trong việc xây dựng nông
thôn mới; hình thành các mô hình trên thực tiễn về nông thôn mới để rút kinh
nghiệm triển khai chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới trên
diện rộng.
Tác giả sáng kiến: Phan Viết Lệ - Chủ tịch UBND xã Bát Trang, huyện An Lão, Hải Phòng

9


Đề tài: "Giải pháp nâng cao vai trò của Nông dân trong xây dựng Nông thôn mới ở cơ sở"

Theo kết quả đánh giá của các địa phương, Một số xã đạt được mô hình tốt ở
một số mặt như: quy hoạch và thực hiện tốt quy hoạch ở Hải Đường; phát triển sản
xuất, nâng cao thu nhập ở Mỹ Long Nam; huy động nguồn lực ở Thanh Chăn và
Định Hoà; phát triển sản xuất gắn với quy hoạch đồng ruộng và cơ sở hạ tầng ở
Tam Phước; phong trào cải tạo điều kiện sống của các hộ dân cư ở Tân Thịnh; liên
kết sản xuất giữa nông dân với doanh nghiệp ở Thụy Hương, Tân Hội; thu hút
doanh nghiệp đầu tư vào nông thôn ở Tân Thông Hội, Tân Lập… Hiện các mô
hình này là những điểm thực tiễn được các địa phương khác đến tham quan và học
tập. Phát triển sản xuất, xây dựng quan hệ sản xuất, nâng cao đời sống vật chất và
tinh thần, bảo vệ môi trường được xác định là nội dung trọng tâm đặc biệt quan
trọng của Chương trình và được đẩy mạnh triển khai từ năm 2010. Đến nay, mỗi xã

đã có điểm trình diễn về sản xuất nông nghiệp được thực hiện. Ngoài sản xuất tập
trung theo các dự án, hầu hết các xã đã tăng nguồn vốn hỗ trợ nông dân thông qua
chương trình khuyến nông, khuyến công, đặc biệt là vốn tín dụng để hình thành các
mô hình, dự án sản xuất có hiệu quả kinh tế. Việc thực hiện quy chế dân chủ ở cơ
sở trong xây dựng nông thôn mới đã có nhiều hình thức đa dạng hơn, thu hút người
dân tham gia nhiều hơn. Xây dựng nông thôn mới đã được cán bộ, nhân dân ở cơ
sở phấn khởi đón nhận, các xã điểm đã tổ chức để người dân đóng góp ý kiến vào
đề án quy hoạch và bản kế hoạch xây dựng nông thôn mới của xã, tham gia bàn
bạc, lựa chọn công trình xây dựng hoặc các công việc nào cần làm trước, làm sau.
2.2.3 Phát huy vai trò chủ thể của nông dân trong xây dựng nông thôn mới
Người dân là chủ thể trong xây dựng nông thôn mới:
- Vai trò chủ thể của nông dân trong xây dựng NTM văn minh, hiện đại
được thể hiện là chủ thể tích cực tham gia vào quá trình xây dựng và thực hiện
quy hoạch xây dựng NTM; chủ động, sáng tạo trong xây dựng kết cấu hạ tầng
kinh tế -xã hội ở nông thôn; trực tiếp trong phát triển kinh tế và tổ chức sản xuất
CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn; tích cực, sáng tạo trong xây dựng và gìn giữ
đời sống văn hoá-xã hội, môi trường ở nông thôn; là nhân tố góp phần quan trọng
vào xây dựng hệ thống chính trị-xã hội vững mạnh, bảo đảm ANTT ở cơ sở.
- Xây dựng NTM xác định người nông dân phải là chủ thể, vì thế chỉ khi
nào cán bộ cơ sở và người dân hiểu đúng, hiểu rõ yêu cầu và nội dung xây dựng
NTM thì mới tạo ra tính chủ động, tự giác tham gia và tham gia một cách sáng tạo
vào việc xây dựng NTM. Chẳng hạn về vấn đề quy hoạch nông thôn, yêu cầu đặt
ra là làm sao để bộ mặt NTM phải vừa kế tiếp được truyền thống văn hóa của địa
phương và truyền thống hàng nghìn năm của nông thôn Việt Nam, đồng thời phù
hợp với xu thế phát triển văn minh của cả nước và thế giới. Đây là khâu hết sức
quan trọng, có tính chất lâu dài nên người dân phải bàn bạc và tham gia ngay từ
đầu, đến khi triển khai, người dân quyết định cái gì làm trước, cái gì làm sau, phù
Tác giả sáng kiến: Phan Viết Lệ - Chủ tịch UBND xã Bát Trang, huyện An Lão, Hải Phòng

10

Đề tài: "Giải pháp nâng cao vai trò của Nông dân trong xây dựng Nông thôn mới ở cơ sở"

hợp với nguồn lực của chính họ, của địa phương và của Trung ương hỗ trợ để đạt
được hiệu quả cao nhất.
Để thực hiện tốt chương trình xây dựng nông thôn mới, vấn đề đặt ra là cần
phải phát huy được vai trò chủ thể của người nông dân. Do đó, điều cần làm trước
tiên đối với tất cả các địa phương là phải tổ chức học tập, nghiên cứu để hiểu đầy
đủ và thống nhất hành động, trước hết là đội ngũ cán bộ ở các địa phương. Xây
dựng nông thôn mới bắt đầu từ nhận thức.
2.2.4 Vai trò của người dân trong việc xây dựng nông thôn mới
Vai trò của nông dân trong xây dựng nông thôn mới văn minh, hiện đại,
được thể hiện là:
(1) Chủ thể tích cực tham gia vào quá trình xây dựng quy hoạch và thực
hiện quy hoạch xây dựng nông thôn mới;
(2) Chủ thể chủ động và sáng tạo trong xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội ở nông thôn;
(3) Chủ thể trực tiếp trong phát triển kinh tế và tổ chức sản xuất CNHHĐH nông nghiệp, nông thôn;
(4) Chủ thể tích cực, sáng tạo trong xây dựng và gìn giữ đời sống văn hoá –
xã hội, môi trường ở nông thôn;
(5) Là nhân tố góp phần quan trọng vào xây dựng hệ thống chính trị - xã
hội vững mạnh, bảo đảm an ninh trật tự xã hội ở cơ sở.
Xây dựng nông thôn mới là nhiệm vụ chiến lược, đang đặt ra nhiều vấn đề
cần tập trung nỗ lực của Nhà nước và nhân dân, giải quyết những vấn đề cấp
bách, đồng thời tạo ra tiền đề cho những giai đoạn tiếp theo. Chính vì vậy, phát
huy vai trò nông dân trong xây dựng nông thôn mới ở nước ta hiện nay theo
chúng ta cần tập trung làm tốt một số vấn đề cơ bản sau:
Một là, đẩy mạnh CNH- HĐH nông nghiệp, nông thôn, tích cực xoá đói giảm
nghèo. Đây là vấn đề có ý nghĩa quyết định, do đó cần thực hiện rà soát, bổ sung,
điều chỉnh quy hoạch xây dựng nông thôn mới, quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch

phát triển nông, lâm, ngư nghiệp theo hướng xây dựng nền nông nghiệp toàn diện,
hiện đại. Đồng thời phát triển mạnh công nghiệp và dịch vụ ở nông thôn; tiếp tục đổi
mới và tổ chức lại sản xuất nông, lâm nghiệp; tăng cường áp dụng tiến bộ KHCN và chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, kết hợp có hiệu quả giữa “4 nhà”; đẩy mạnh đầu
tư và hỗ trợ tín dụng cho hoạt động sản xuất nông nghiệp, đồng thời tiếp tục đẩy
nhanh quá trình xây dựng, hoàn thiện và phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội ở nông
thôn, như: giao thông, thuỷ lợi, điện, trường học, cơ sở vật chất văn hoá, chợ, bưu
Tác giả sáng kiến: Phan Viết Lệ - Chủ tịch UBND xã Bát Trang, huyện An Lão, Hải Phòng

11


Đề tài: "Giải pháp nâng cao vai trò của Nông dân trong xây dựng Nông thôn mới ở cơ sở"

điện và nhà ở dân cư nông thôn. Tiếp tục thực hiện tốt công cuộc xoá đói, giảm
nghèo; tạo việc làm nhằm ổn định đời sống cho nông dân.
Hai là, đổi mới tổ chức và phương thức hoạt động của hệ thống chính trị cơ
sở ở nông thôn. Cần giữ vững và tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng đối với hệ
thống chính trị và toàn xã hội trong quá trình xây dựng nông thôn mới. Nâng cao
trình độ của đội ngũ cán bộ, công chức địa phương. Tăng cường hiệu lực quản lý
điều hành của chính quyền cơ sở. Củng cố tổ chức, đổi mới phương thức hoạt
động của các tổ chức chính trị - xã hội ở nông thôn, nhất là tổ chức Hội Nông dân.
Tạo mọi điều kiện thuận lợi để nông dân phát huy vai trò chủ thể của mình trong
xây dựng nông thôn mới.
Ba là, đổi mới hoàn thiện chính sách đối với nông dân, bảo đảm lợi ích,
phát huy dân chủ và mọi tiềm năng của nông dân trong xây dựng nông thôn mới.
Thực hiện có hiệu quả giữa chính sách kinh tế, chính sách xã hội, an sinh xã hội
trong quá trình phát triển nền kinh tế bền vững của tỉnh. Giải quyết tốt những bức
xúc trong nhân dân trong quá trình phát triển công nghiệp và đô thị hoá, bảo đảm
lợi ích cho người nông dân. Phát huy dân chủ ở cơ sở theo phương châm “dân
biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra và dân được hưởng”. Khơi dậy, sử dụng và

phát huy tốt mọi tiềm năng của nông dân, như: nguồn nhân lực tại chỗ, ngành
nghề đa dạng, kinh nghiệm trong sản xuất và sự gắn bó với quê hương.
Bốn là, đẩy mạnh và nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo nghề, nâng
cao dân trí, tiến tới trí thức hoá đội ngũ cán bộ cơ sở. Nâng cao chất lượng đời
sống văn hoá - xã hội ở nông thôn văn mình, hiện đại. Đẩy mạnh công tác tuyên
truyền, cổ động nhằm chuyển biến và nâng cao nhận thức trọng nông dân về
chương trình xây dựng nông thôn mới. Xây dựng nông thôn mới mang lại lợi ích
thiết thân cho người dân sống ở nông thôn. Từ đó lôi cuốn họ tham gia tích cực
với vai trò là chủ thể chân chính của quá trình này.
Tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo các bậc học, nhất
là giáo dục phổ thông nhằm nâng cao trình độ dân trí, trí thức hoá đội ngũ cán bộ
cơ sở ở nông thôn. Song trước hết là đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn tay nghề cho
nông dân để họ tự mình sản xuất, kinh doanh trên chính quê hương mình, đặc biệt
những hộ nông dân mất đất do phát triển công nghiệp và đô thị hoá.
Nâng cao chất lương và hiệu quả các thiết chế văn hoá, khuyến khích, động
viên các lực lượng tham gia, kịp thời phê phán các hiện tượng tiêu cực trong xã
hội, xây dựng đời sống văn hoá mới lành mạnh, bảo vệ thuần phong mĩ tục ở
nông thôn. Xây dựng môi trường văn hoá, đội ngũ cán bộ văn hoá thông tin cơ sở,
các đội văn hoá, văn nghệ, thể thao quần chúng… thực hiện dân chủ hoá đời sống
tinh thần ở nông thôn. Nâng cao chất lượng và hiệu quả khám chữa bệnh cho nhân
Tác giả sáng kiến: Phan Viết Lệ - Chủ tịch UBND xã Bát Trang, huyện An Lão, Hải Phòng

12


Đề tài: "Giải pháp nâng cao vai trò của Nông dân trong xây dựng Nông thôn mới ở cơ sở"

dân, đồng thời bảo vệ môi trường sinh thái xanh - sạch - đẹp, hiện đại ở nông
thôn; giữ vững an ninh trật tự và an toàn xã hội.
Những giải pháp trên có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, trong quá trình

thực hiện phải giải quyết đồng bộ và toàn diện nhằm khơi dậy và phát huy tốt vai
trò người nông dân trong công cuộc xây dựng nông thôn mới văn minh, hiện đại ở
nước ta hiện nay giành thắng lợi.
2.2.5 Vai trò của người dân trong huy động vốn vào xây dựng nông thôn mới
Năm 2011, Chính phủ đầu tư 1.600 tỉ đồng quy hoạch và thí điểm việc
xây dựng nông thôn mới nhằm phấn đấu đến năm 2015 có 50% số làng xã đạt tiêu
chuẩn nông thôn mới. Riêng thành phố Hải Phòng đã có kế hoạch huy động đầu
tư từ năm 2012 đến năm 2015 trên 5000 tỉ đồng để xây dựng nông thôn mới ở các
huyện ngoại thành.
- Huy động đóng góp của nông dân để chỉnh trang, sửa sang các công trình,
đầu tư sản xuất của chính họ trên đất của họ, trong đó một số ít cũng tham gia vào
các công trình công cộng. Cũng có nơi huy động ngày công, có nơi hiến đất, cũng
có nơi đóng tiền.
- Vốn đầu tư của doanh nghiệp là 20%, đây là khâu bền vững nhưng để thu
hút được vốn đầu tư doanh nghiệp thì các địa phương phải có quy hoạch rõ ràng,
có chính sách ưu đãi để doanh nghiệp an tâm đầu tư vào nông thôn, nông nghiệp
và đứng vững ở nông thôn, gắn với nông dân, phát triển sản xuất và định hướng
sản xuất.
- Vốn tín dụng (bao gồm cả đầu tư phát triển và thương mại) là 30% đầu tư
sản xuất cho người dân và công trình phúc lợi… .
- Hỗ trợ từ ngân sách nhà nước là 40% bao gồm 2 khoản, thứ nhất là các
chương trình mục tiêu quốc gia và chương trình có mục tiêu trên địa bàn nông
thôn chiếm 23%; thứ 2 là từ xây dựng nông thôn mới 17% (cho 8 nhóm, như:
nước sạch môi trường, đường liên thôn, liên xóm, giao thông nội đồng, hệ thống
thủy lợi kênh mương nội đồng… và 8 danh mục công trình nhà nước hỗ trợ, 7
danh mục công trình nhà nước đầu tư 100% vốn).
- Vốn tài trợ khác: Vận động, tranh thủ sự ủng hộ của các tổ chức, cá nhân,
đơn vị và con em của quê hương thành đạt hướng về quê hương.
2.2.6 Vai trò nòng cốt của nông dân trong việc xây dựng nông thôn mới.
Nông dân đóng vai trò nòng cốt xây dựng nông thôn mới

Tác giả sáng kiến: Phan Viết Lệ - Chủ tịch UBND xã Bát Trang, huyện An Lão, Hải Phòng

13


Đề tài: "Giải pháp nâng cao vai trò của Nông dân trong xây dựng Nông thôn mới ở cơ sở"

Xây dựng nông thôn mới là một chủ trương mới, một chương trình lớn, rất
quan trọng của Đảng, Nhà nước ta trong những năm tới, Nông dân phải tham gia
tích cực, đóng vai trò nòng cốt để thực hiện thắng lợi chủ trương này.
“Xây dựng nông thôn mới gắn với xây dựng các cơ sở công nghiệp, dịch
vụ và phát triển đô thị theo quy hoạch là căn bản; phát triển toàn diên, hiện đại
hoá nông nghiệp là then chốt”... “Là chủ thể của quá trình phát triển nông
nghiệp và xây dựng nông thôn mới” (Nghị quyết 7 Trung ương khoá X) nông dân
là lực lượng quyết định xây dựng nông thôn hiện đại gắn với giữ gìn và phát huy
bản sắc văn hoá dân tộc, là lực lượng trực tiếp áp dụng kỹ thuật và công nghệ tiên
tiến trong trồng trọt, chăn nuôi, thu hoạch, bảo quản và chế biến nông - lâm, thuỷ
- hải sản, cây công nghiệp nhằm nâng cao năng suất lao động, hạ giá thành và
tăng giá trị sản phẩm nông nghiệp cho tiêu dùng trong nước, cho xuất khẩu và
cạnh tranh thắng lợi với thị trường nông - lâm, thuỷ - hải sản thế giới ngày càng
gay gắt và phức tạp và xây dựng người nông dân hiện đại xã hội chủ nghĩa tiêu
biểu cho nông dân yêu nước và cách mạng Việt Nam, xây dựng hợp tác xã nông
nghiệp mới thực sự tiêu biểu cho tổ chức nghề nghiệp của nông dân Việt Nam.
Chỉ bằng cách đó, mới nâng cao được đời sống vật chất, văn hoá cho người nông
dân, từng bước rút ngắn được khoảng cách về trình độ phát triển và đời sống giữa
nông thôn với thành thị, thực hiện có hiệu quả quá trình công nghiệp hoá, hiện đại
hoá nông nghiệp và nông thôn.
2.2.7 Kết quả chung đạt được.
+ Đến hết năm 2015 cả nước có hơn 1800 xã đạt chuẩn 19 tiêu chí xây

dựng nông thôn mới trên tổng hơn 8900 xã thuộc địa bàn nông thôn đã triển khai
thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới theo Quyết
định số 800 của Thủ tướng Chính phủ, nay thay thế bổ xung bằng Quyết định
1600 trong xây dựng Nông thôn mới giai đoạn 2016 - 2020.
+ Người dân đã tham gia nhiều hơn trong các hoạt động xây dựng nông
thôn mới, quan tâm hơn đến công việc của cộng đồng và tự giác thực hiện tại gia
đình mình; là cơ sở để hình thành và phát triển được các phong trào xây dựng
nông thôn mới. Không chỉ có người dân mà cả các cấp, ngành từ Trung ương đến
địa phương cũng đã có sự thay đổi trong nhận thức về vai trò nông nghiệp, nông
dân, nông thôn. Việc triển khai chương trình cũng đưa ra được kinh nghiệm bước
đầu về cách làm, cơ chế, triển vọng để thực hiện thành công Nghị quyết Trung
ương 7 về "nông nghiệp - nông dân - nông thôn”.
+ Qua thực hiện thí điểm tại 11 xã đã có những mô hình tốt trên các mặt:
Quy hoạch và thực hiện quy hoạch, huy động nguồn lực; phát triển sản xuất gắn
với quy hoạch ruộng đồng và cơ sở hạ tầng; phong trào cải thiện điều kiện sống
Tác giả sáng kiến: Phan Viết Lệ - Chủ tịch UBND xã Bát Trang, huyện An Lão, Hải Phòng

14


Đề tài: "Giải pháp nâng cao vai trò của Nông dân trong xây dựng Nông thôn mới ở cơ sở"

của các hộ dân cư; mô hình liên kết sản xuất giữa nông dân và doanh nghiệp; thu
hút doanh nghiệp đầu tư vào nông thôn. Qua thực tiễn các mô hình đã phát huy tốt
hiểu quả và đang được lan tỏa, nhân rộng.
+ Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới đã và đang
được triển khai ở các địa phương, trong đó vai trò của người nông dân là vô cùng
quan trọng.
+ Trong xây dựng nông thôn mới, người nông dân được bàn và tham gia từ đầu
về quy hoạch, tạo sự nhất trí, đồng lòng cao trong cả quá trình tổ chức triển khai.

Người dân đã thảo luận từng việc, công trình làm trước, làm sau cho phù hợp với
nguồn lực của chính họ, của địa phương và Trung ương hỗ trợ để hiệu quả nhất.
+ Đồng thời, từng người dân tự giác điều chỉnh trong nhà, vườn của mình
theo quy hoạch chung của xã, góp phần văn minh, sạch – đẹp làng xã; tích cực
tham gia sản xuất, xóa đói giảm nghèo, chú trọng giữ gìn và phát huy bản sắc văn
hóa dân tộc, xây dựng hệ thống chính trị ở địa phương vững mạnh, bảo đảm an
ninh trật tự xã hội ở nông thôn.
+ Thu nhập của người nông dân ở xã nông thôn mới tăng từ 20-30%. Đời
sống nhân dân được nâng lên rõ rệt.
3. KẾT LUẬN:
Từ thực tiễn nói trên chúng ta có thể rút ra được một số bài học kinh
nghiệm như:
+ Kinh nghiệm quan trọng nhất rút ra sau thời gian thực hiện thí điểm xây
dựng mô hình nông thôn mới tại 11 xã điểm và 1800 xã đã hoàn thành 19 tiêu chí
của cả nước là; quy hoạch phải đi trước một bước, đồng thời cần có sự cân đối
đầu tư sản xuất, tăng thu nhập cho người dân và xây dựng đời sống văn hóa ở
nông thôn.
+ Việc xây dựng cơ chế, chính sách, hướng dẫn nội dung xây dựng nông
thôn mới còn chậm, do đó các xã đều lúng túng trong cơ chế huy động nội lực, cơ
chế lồng ghép các nguồn vốn, trong tiếp cận nguồn vốn tín dụng, trong tiếp cận và
giải ngân các nguồn vốn ngân sách cấp;
+ Tiến độ triển khai một số nội dung công việc còn chậm so với kế hoạch.
+ Trong thực hiện các nội dung, mới chú trọng nhiều đến các xây dựng cơ
sở hạ tầng, ít quan tâm đến các hoạt động phát triển sản xuất, xây dựng các hình
thức tổ chức sản xuất phù hợp, xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư.
+ Hạ tầng là khâu đột phá, đầu tư có thứ tự ưu tiên.
+ Cân đối hài hoà đầu tư cho sản xuất, tăng thu nhập.
Tác giả sáng kiến: Phan Viết Lệ - Chủ tịch UBND xã Bát Trang, huyện An Lão, Hải Phòng

15

Đề tài: "Giải pháp nâng cao vai trò của Nông dân trong xây dựng Nông thôn mới ở cơ sở"

+ Xây dựng đời sống văn hoá.
+ Xây dựng cơ sở hạ tầng được quan tâm nhiều nhất.
3.1 Thuận lợi:
+ An ninh nông thôn tốt, mối đoàn kết nhân dân bền chặt và có sự đồng
thuận của người dân.
+ Thu nhập của người dân không ngừng tăng cao, đồng thời tỉ lệ hộ nghèo
giảm đáng kể (đánh giá theo tiêu chí mới hiện nay chỉ còn trên 4,0 % số hộ nghèo).
Trong xây dựng nông thôn mới, người nông dân được bàn và tham gia từ đầu
về quy hoạch, tạo sự nhất trí, đồng lòng cao trong cả quá trình tổ chức triển khai.
Người dân đã thảo luận từng việc, công trình làm trước, làm sau cho phù hợp với
nguồn lực của chính họ, của địa phương và Trung ương hỗ trợ để hiệu quả nhất.
+ Đồng thời, từng người dân tự giác điều chỉnh trong nhà, vườn của mình
theo quy hoạch chung của xã, góp phần văn minh, sạch – đẹp làng xã; tích cực
tham gia sản xuất, xoá đói giảm nghèo, chú trọng giữ gìn và phát huy bản sắc văn
hoá dân tộc, xây dựng hệ thống chính trị ở địa phương vững mạnh, bảo đảm an
ninh trật tự xã hội ở nông thôn.
3.2 Khó khăn:
Khó khăn lớn nhất là nhận thức của người dân về mục tiêu Chương trình,
đây không phải là chương trình đầu tư mà là chương trình nhằm phát huy nhân tố
con người, khơi dậy và phát huy mọi tiềm năng của nông dân vào công cuộc xây
dựng nông thôn. Vì vậy, phải tăng cường công tác tuyên truyền, để người dân có
thể hiểu được, và cả hệ thống chính trị vào cuộc tích cực hơn nữa.
Thực tế hiện nay trong quá trình chỉ đạo 11 xã điểm triển khai xây dựng
nông thôn mới ở nước ta đang gặp phải ba khó khăn lớn sau đây:
+ Một là; tăng nhanh, bền vững thu nhập cho nông dân. Theo tinh thần
Nghị quyết số 26-NQ/T.Ư, đến 2020 thu nhập của dân nông thôn tăng gấp 2,5 lần

hiện nay, bình quân cư dân nông thôn hiện nay thu nhập 1.100 USD/người/năm
(cả nước thu nhập trung bình năm 2015 xấp xỉ 2.100 USD/người/ năm), trong khi
cả nước hiện còn gần 2.000 xã nghèo/8.900 xã của cả nước có tỷ lệ hộ nghèo dưới
50%, khoảng cách chênh lệch giữa nông thôn và đô thị đang ngày càng rộng ra,
đất đai nông nghiệp ngày càng thu hẹp, khí hậu thời tiết ngày càng khắc nghiệt,
khó khăn cho nông dân trong việc sản xuất.
+ Hai là; xây dựng hạ tầng nông thôn hiện đại, trong điều kiện thực tế hạ
tầng nông thôn quá lạc hậu, trong khi nguồn vốn đầu tư của Chính phủ rất hạn
chế. Mặt khác, lại phải xây dựng được môi trường sinh thái nông thôn, giữ gìn
Tác giả sáng kiến: Phan Viết Lệ - Chủ tịch UBND xã Bát Trang, huyện An Lão, Hải Phòng

16


Đề tài: "Giải pháp nâng cao vai trò của Nông dân trong xây dựng Nông thôn mới ở cơ sở"

bản sắc văn hóa dân tộc. Xây dựng nông thôn mới không phải biến nông thôn
thành thành thị.
+ Ba là; chuyển dịch cơ cấu lao động trong nông thôn theo hướng giảm dần
lao động nông nghiệp, sao cho đến năm 2020, lao động nông nghiệp chiếm 30%
lao động của xã hội (thay vì gần 60% như hiện nay).
4. KIẾN NGHỊ:
Trước những vấn đề nêu trên thì cần có một số giải pháp để khắc phục để
nâng cao vai trò của nông dân trong xây dựng nông thôn mới là:
+ Đẩy mạnh và nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo nghề cho nông
dân, nâng cao dân trí (nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo các bậc học, nhất là
giáo dục phổ thông); chú trọng việc đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn tay nghề cho
nông dân để họ tự mình sản xuất, kinh doanh trên chính quê hương mình.
+ Khuyến khích nông dân tham gia lập kế hoạch phát triển làng: Người dân
có vai trò rất quan trọng trong việc thành lập kế hoạch phát triển làng. Việc

khuyến khích sự tham gia của người dân vào việc lập kế hoạch hết sức quan
trọng, cần phát huy đẩy mạnh hơn nữa vai trò người dân.
+ Huy động nguồn lực từ dân: Để xây dựng thành công mô hình nông thôn
mới, cần phát huy và huy động nguồn lực của người dân tham gia nhiệt tình, đem
lại những kết quả thắng lợi không chỉ cho riêng cho xã Bát Trang huyện An Lão
TP Hải Phòng.
+ Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của người dân: Người dân có vai
trò rất quan trọng trong quá trình kiểm tra, giám sát các hoạt động của làng. Giúp
cho việc thực hiện các hoạt động mô hình nông thôn mới thành công hơn, người
dân được hưởng quyền lợi tự do của mình.
+ Đổi mới hoàn thiện chính sách đối với nông dân, bảo đảm lợi ích, phát
huy dân chủ và mọi tiềm năng của nông dân trong xây dựng nông thôn mới. Cụ
thể, phát huy dân chủ ở cơ sở theo phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm,
dân kiểm tra và dân được hưởng”. Khơi dậy, sử dụng và phát huy tốt mọi tiềm
năng của nông dân, như: Nguồn nhân lực tại chỗ, ngành nghề đa dạng, kinh
nghiệm trong sản xuất và sự gắn bó với quê hương.

Tác giả sáng kiến: Phan Viết Lệ - Chủ tịch UBND xã Bát Trang, huyện An Lão, Hải Phòng

17


Đề tài: "Giải pháp nâng cao vai trò của Nông dân trong xây dựng Nông thôn mới ở cơ sở"

Tác giả sáng kiến: Phan Viết Lệ - Chủ tịch UBND xã Bát Trang, huyện An Lão, Hải Phòng

18