Giáo dục đạo đức công dân cho học sinh trung học phổ thông tại huyện long mỹ, tỉnh hậu giang từ góc nhìn văn hóa học (tóm tắt trích đoạn)

-1ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH TRÀ VINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH


TRẦN VĂN HÒA

GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CÔNG DÂN CHO
HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
TẠI HUYỆN LONG MỸ, TỈNH HẬU GIANG
TỪ GÓC NHÌN VĂN HÓA HỌC

Chuyên ngành: VĂN HÓA HỌC
Mã số: 60310640

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HÓA HỌC

Trà Vinh, tháng 01 năm 2016


-2Công trình được hoàn thành tại

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH

Người hướng dẫn khoa học: TS. LÊ THỊ TRÚC ANH

Phản biện 1: PGS.TS.Nguyễn Xuân Hương

Phản biện 2: TS.Nguyễn Phúc Nghiệp

Luận văn được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận văn tốt
nghiệp thạc sĩ Văn hóa học họp tại Trường Đại học Trà

Vinh vào ngày …...… tháng …...… năm 2016.

Có thể tìm hiểu luận văn tại:
 Thư viện trường Đại học Trà Vinh


-1-

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đạo đức là nhân tố cốt lõi trong nhân cách của mỗi
con người. Giáo dục đạo đức cho học sinh trong trường
THPT nhằm mục đích hình thành nhân cách cho học sinh,
giáo dục đạo đức nhằm cung cấp cho học sinh những tri
thức cơ bản về các phẩm chất đạo đức và chuẩn mực đạo
đức, hoàn thiện nhân cách con người. Đức và tài là hai
mặt cơ bản hợp thành trong một cá nhân.
Tuy nhiên, dưới tác động của nền kinh tế thị trường
và cơ chế mở cửa và do nhiều nguyên nhân từ phía gia
đình, nhà trường, những tác động xấu từ môi trường của
thời kì “mở cửa, hội nhập”, những tư tưởng văn hóa xấu,
ngoại lai, đồi trụy, mặt trái của cơ chế thị trường... có cơ
hội xâm nhập, dẫn đến hành vi lệch chuẩn của thanh thiếu
niên có xu hướng ngày càng tăng. Một số hành vi lệch
chuẩn khác về mặt đạo đức như: sống hưởng thụ, chạy
theo đồng tiền, xa hoa, lãng phí, lười lao động và học tập,
thiếu ý thức rèn luyện, không dám đấu tranh với cái sai,
thờ ơ vô cảm, vị kỷ …cũng ngày càng nhiều hơn ở học
sinh THPT. Gây nên nỗi lo lắng cho các bậc cha, mẹ,
những hiện tượng đó đã tác động xấu đến đạo đức truyền

thống, ảnh hưởng không nhỏ đến công tác giáo dục đạo
đức học sinh.
Trên địa bàn huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang cũng
không ngoại lệ, ở các trường Trung học phổ thông
(THPT) vẫn còn tình trạng học sinh vi phạm đạo đức như:
trốn học, uống rượu bia, đánh nhau, trộm cắp, có lối sống


-2-

đua đòi, sống thử trước hôn nhân, kết hôn sớm khi chưa
đến tuổi trưởng thành,.... Bên cạnh những học sinh ngoan,
học giỏi, có định hướng tương lai rõ ràng thì vẫn còn một
bộ phận học sinh chưa xác định được mục tiêu, định
hướng cho tương lai, thậm chí một số lại có suy nghĩ lệch
lạc: học cũng không giúp ích được gì mà quan trọng là
làm sao kiếm được thật nhiều tiền, tạo ra nhiều của cải
cho bản thân...
Vì vậy, khi đứng trước thực trạng đó, chúng tôi
nhận thấy cần phải có những giải pháp giáo dục đạo đức
công dân cho học sinh, giúp cho các em có nhận thức và
hành động đúng đắn hơn. Thiết nghĩ đây là vấn đề cấp
thiết cần phải được giải quyết trong giai đoạn hiện nay và
đây chính là lý do chúng tôi chọn đề tài: “Giáo dục đạo
đức công dân cho học sinh Trung học phổ thông tại
huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang từ góc nhìn văn hóa
học” để viết luận văn thạc sỹ của mình.
2. Lịch sử vấn đề
Giáo dục đạo đức công dân cho học sinh Trung học
phổ thông là một đề tài nghiên cứu không hoàn toàn mới

vì đã được một số nhà nghiên cứu đề cập đến, một số nhà
quản lý giáo dục hay giáo viên ở các trường học trên
phạm vi toàn quốc cũng đã có những đề tài, sáng kiến
kinh nghiệm liên quan đến vấn đề này. Đây chính là
nguồn tài nguyên khoa học phong phú để chúng tôi tiếp
thu và mạnh dạn tiếp tục nghiên cứu vấn đề giáo dục đạo
đức công dân cho học sinh THPT một cách chuyên sâu và


-3-

cụ thể hơn (gắn với các trường THPT trên địa bàn huyện
Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang).
3. Đối tượng và mục đích nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: thực trạng đạo đức học sinh
THPT trên địa bàn huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang, các
giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức
công dân.
Mục đích nghiên cứu: tìm hiểu tình hình giáo dục
đạo đức công dân cho học sinh, thực trạng đạo đức học
sinh THPT trên địa bàn huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang,
chỉ ra những nguyên nhân chính và đề xuất các giải pháp
thực hiện trong thời gian tới.
4. Phạm vi nghiên cứu
Người viết tập trung khảo sát thực hiện đề tài trong
các trường THPT ở huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang.
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
5.1. Ý nghĩa khoa học
Thực hiện đề tài này người viết hy vọng có thể
đóng góp một phần nhỏ vào công cuộc nghiên cứu về

mảng Giáo dục đạo đức học sinh THPT từ góc nhìn văn
hóa học nói chung và hệ thống nghiên cứu về lí luận văn
hóa miền Tây Nam Bộ nói riêng. Bên cạnh đó, những
nghiên cứu của người viết có thể làm tài liệu tham khảo,
nghiên cứu cho những công trình nghiên cứu khoa học về
lĩnh vực giáo dục đạo đức học đường, giáo dục tiếp sau có
quy mô phát triển và hoàn chỉnh hơn.
5.2. Ý nghĩa thực tiễn


-4-

Nghiên cứu đề tài này góp phần tạo được sự đồng
thuận của xã hội đối với công tác giáo dục hiện nay, đồng
thời chỉ ra được những ưu điểm và hạn chế trong công tác
giáo dục đạo đức công dân cho học sinh để các cấp, các
ngành có cái nhìn sâu sắc hơn và có sự điều chỉnh hợp lí
trong thời gian tới.
6. Phương pháp nghiên cứu và nguồn tư liệu
Dữ liệu được lấy từ nhiều nguồn: Sách, báo, tạp
chí, Internet và tư liệu điền dã liên quan đến đạo đức công
dân…, người viết sẽ vận dụng một số phương pháp sau:
Phương pháp hệ thống; Phương pháp lịch sử; Phương
pháp so sánh; Phương pháp xã hội học; Phương pháp quan
sát, tham dự.


-5-

PHẦN NỘI DUNG

CHƯƠNG 1:
CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG
1.1. Khái niệm, vai trò, chức năng của giáo dục đạo đức
công dân từ góc nhìn văn hóa học
1.1.1. Một số khái niệm cơ bản
1.1.2. Vai trò, chức năng của giáo dục đạo đức
- Vai trò
Giáo dục đạo đức là sự tác động có mục đích, có kế
hoạch đến sinh THPT nhằm giúp cho học sinh phát triển
nhân cách đúng đắn, giúp học sinh THPT có có những
hành vi ứng xử đúng mực trong các mối quan hệ, của cá
nhân với xã hội, của cá nhân với lao động, của cá nhân với
mọi người xung quanh và cá nhân với chính mình.
- Chức năng: Chức năng định hướng giáo dục;
Chức năng điều chỉnh hành vi; Chức năng kiểm tra đánh
giá.
1.1.3. Giáo dục đạo đức công dân cho học sinh THPT
- Mục đích
Cung cấp cho học sinh những tri thức cơ bản về các
phẩm chất đạo đức và chuẩn mực đạo đức, trên cơ sở đó
giúp các em hình thành niềm tin đạo đức.
- Nội dung
Lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, yêu hòa bình,
có tinh thần cộng đồng và quốc tế, có tinh thần lao động
sáng tạo, có thái độ xây dựng và bảo vệ môi trường.
Giáo dục ý thức chấp hành pháp luật, thực hiện
nghĩa vụ của người công dân đối với quê hương, đất nước.


-6-

- Phương pháp
Có nhiều phương thức giáo dục đạo đức khác nhau,
nhưng có thể tạm phân thành bốn nhóm chính:
Tác động vào nhận thức tình cảm.
Nhóm các phương pháp tổ chức hoạt động.
Nhóm phương pháp kích thích hành vi.
Giáo dục kết hợp gia đình, nhà trường và xã hội.
1.2. Khái quát đặc điểm, tình hình kinh tế - xã hội của
tỉnh Hậu Giang
1.3. Đặc điểm, tình hình kinh tế - xã hội của huyện
Long Mỹ
1.4. Nhận thức về giáo dục đạo đức công dân cho học
sinh THPT tại huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang
1.4.1. Nhận thức của cán bộ quản lý (CBQL) và giáo
viên về hoạt động giáo dục đạo đức công dân
Qua khảo sát cho thấy: Hầu hết CBQL và giáo viên
nhà trường đều nhận thức được tầm quan trọng của công
tác giáo dục đạo đức cho học sinh, giáo dục đạo đức để
phát triển giáo dục toàn diện cho học sinh. Tuy nhiên, vẫn
còn có những CBQL và giáo viên hiểu một cách chưa đầy
đủ về ý nghĩa của công tác này khi có một số Giáo viên
cho rằng: Giáo dục đạo đức để học sinh có ý thức bảo vệ
môi trường; Giáo dục đạo đức để học sinh có ý thức giữ
gìn của công không quan trọng mà quan trọng hơn là phải
dạy cho học sinh có đủ kiến thức…


-7-

1.4.2. Nhận thức của phụ huynh về hoạt động giáo
dục đạo đức công dân
Ở tỉnh Hậu Giang nói chung và huyện Long Mỹ nói
riêng, nhận thực về tầm quan trọng của việc giáo dục đạo
đức học sinh vẫn còn hạn chế, nhất là những vùng nông
thôn như huyện Long Mỹ. Nhận thức hạn chế thể hiện ở
một số cách nghĩ và hành động như: nhiều bậc phụ huynh
khi thấy con mình phát triển về mặt thể trạng giống như
người lớn thì cho rằng con mình đã trưởng thành, có thể tự
học hỏi từ nhà trường, thầy cô, bạn bè, qua các phương
tiện thông tin đại chúng mà không cần sự chỉ bảo từ phía
gia đình nên một số học sinh có tư tưởng lệch lạc, lối sống
thực dụng do ảnh hưởng của những luồng tư tưởng xấu từ
bên ngoài; có một số phụ huynh lại nghĩ mình phải lo làm
kinh tế để tạo ra nhiều của cải vật chất, cho con mình
không thua kém bạn bè, hãnh diện với mọi người mà quên
đi việc giáo dục con cái, phó mặc cho nhà trường trong
việc giáo dục đạo đức học sinh
1.4.3. Nhận thức của học sinh về hoạt động giáo dục
đạo đức công dân
Học sinh THPT đều ở lứa tuổi thanh thiếu niên
hiếu động, ham vui, ham học hỏi kiến thức và kinh
nghiệm nên các em tham gia các hoạt động ngoài giờ lên
lớp một cách hào hứng và sôi nổi. Một số em rất có năng
khiếu sinh hoạt tập thể, khi có điều kiện phát huy khả
năng của mình nên các em rất nhiệt tình trong các buổi
sinh hoạt tập thể, đã đưa ra những ý kiến rất hay truyền


-8-

đạt cho bạn mình học hỏi, giúp các em mạnh dạn hơn,
nhanh nhẹn hơn và ngày càng xích lại gần nhau hơn.
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1
Ngày nay, cũng với sự phát triển của đất nước
ngành giáo dục nhận thức rằng: giáo dục và giáo dục đạo
đức cho học sinh THPT luôn là vấn đề ý nghĩa đối với bất
cứ xã hội nào, thời đại nào và của một nhà trường nào.
Chẳng phải ngẫu nhiên mà cái nhìn giáo dục đạo đức đã là
cái nhìn truyền thống của nhiều xã hội và nhiều nhà
trường THPT. Trong sự nghiệp vĩ đại ấy rất cần sự tham
gia và đánh giá của các tiêu chuẩn giáo dục đạo đức từ các
nhà trường.
Bên cạnh giáo dục đạo đức còn có hàng loạt giá trị
cùng song hành như: phong tục, tập quán, lối sống, nếp tư
duy… cũng cần đựơc xác định khi nói đến tiêu chuẩn giáo
dục đạo đức học sinh THPT và tiến bộ xã hội.


-9-

CHƯƠNG 2:
HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC
CÔNG DÂN TRONG CÁC TRƯỜNG THPT TRÊN
ĐỊA BÀN HUYỆN LONG MỸ, TỈNH HẬU GIANG –
THỰC TRẠNG VÀ NGUYÊN NHÂN
Ở chương này chúng tôi tập trung đi vào thực trạng
và nguyên nhân quá trình hoạt động giáo dục đạo đức công
dân trong các trường THPT trên địa bàn huyện Long Mỹ
gắn liền với những đặc trưng văn hóa của địa phương so

với tổng thể của văn hóa miền tây Nam Bộ trong văn hóa
Việt Nam thông qua kết quả khảo sát bảng hỏi thực hiện
ngẫu nhiên tại huyện Long Mỹ.
2.1. Đặc điểm, tình hình giáo dục đạo đức công dân
trong các trường THPT trên địa bàn huyện Long Mỹ,
tỉnh Hậu Giang
2.1.1. Đặc điểm
Trường THPT là môi trường cung cấp cho các em
gần như hoàn thiện các kiến thức cơ bản để giúp các em
có thể học tiếp hoặc bước vào thị trường lao động, hoà
nhập được với môi trường sống xã hội. Đặc biệt đây là
môi trường giáo dục đạo đức, nhân cách, trách nhiệm của
một người công dân trưởng thành đối với xã hội, là cái nôi
nuôi dưỡng và rèn luyện các em học sinh trở thành một
công dân tốt cho đất nước sau này khi các em hòa nhập
với môi trường sống ngoài xã hội mà không còn sự dẫn
dắt, chỉ bảo của thầy, cô, cha, mẹ…
2.1.2. Tình hình


- 10 -

Giáo dục đạo đức công dân của các trường THPT tại
huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang chủ yếu được thực hiện
lồng ghép vào các môn học theo hình thức tích hợp.
Nội dung giảng dạy đạo đức trong các trường THPT thì
chưa thật sự rõ ràng, trách nhiệm công dân của học sinh
cũng chỉ là lý thuyết suông chứ chưa có những hoạt động
cụ thể để giáo dục các em về mặt hành động.
Học sinh còn bị lôi kéo vào các trò chơi vô bổ, những

thói hư, tật xấu của bạn bè ngoài xã hội mà hiện nay gần
như rất phổ biến ở các trường THPT.
2.2. Thực trạng hoạt động giáo dục đạo đức công dân
trong các trường THPT tại huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu
Giang từ góc nhìn văn hóa tổ chức
2.2.1. Tổ chức nguồn nhân lực
2.2.1.1. Khái quát cơ cấu tổ chức chung
2.2.1.2. Tổ chức đội ngũ giảng dạy
2.2.2. Tổ chức xây dựng mục tiêu, kế hoạch và nội
dung, hình thức hoạt động giáo dục đạo đức
Đối với công tác quản lý nhà trường, việc lập kế
hoạch chu đáo sẽ đưa ra được phương án tối ưu nhất để
thực hiện các mục tiêu. Nhờ đó, nâng cao hiệu quả sử
dụng các nguồn lực và tiết kiệm được thời gian, tạo sự
thống nhất trong hoạt động của nhà trường. Giúp các cấp
quản lý ứng phó linh hoạt với những thay đổi của môi
trường.
2.2.3. Tổ chức phương pháp đánh giá kết quả
Đánh giá kết quả rèn luyện đạo đức của học sinh là
thước đo quá trình rèn luyện của học sinh phấn đấu trong


- 11 -

từng năm học. Đồng thời, cũng để xác nhận thành tích
giảng dạy của các trường trung học.
2.2.4. Tổ chức kiểm tra, giám sát
Kiểm tra, giám hoạt động giáo dục đạo đức là sự
tác động có ý thức của chủ thể quản lí tới đối tượng quản
lí để công tác giáo dục đạo đức đạt kết quả mong muốn

một cách hiệu quả nhất. Quản lí hoạt động giáo dục đạo
đức là hoạt động điều hành việc giáo dục đạo đức để đạo
đức vừa là yêu cầu, vừa là mục tiêu của nền giáo dục.
2.3. Thực trạng hoạt động giáo dục đạo đức công dân
trong các trường THPT tại huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu
Giang từ góc nhìn văn hóa ứng xử
2.3.1. Thái độ ứng xử của cán bộ viên chức nhà
trường đối với hoạt động giáo dục đạo đức công dân
Khi khảo sát thực tế tại các trường THPT ở huyện
Long Mỹ, người viết nhận thấy hầu hết giáo viên đều đánh
giá rất cao vai trò của việc giáo dục đạo đức công dân cho
học sinh. Người viết khảo sát 150 giáo viên với câu hỏi:
Theo Thầy, Cô các môn học xã hội trong nhà trường có
vai trò quan trọng như thế nào trong việc rèn luyện đạo
đức và ý thức công dân của học sinh? Trong đó có 131
giáo viên trả lời: rất quan trọng chiếm tỉ lệ 87%, 19 giáo
viên trả lời: quan trọng chiếm tỉ lệ 13%, không có giáo
viên nào trả lời ít quan trọng và không quan trọng.
2.3.2. Thái độ ứng xử của phụ huynh học sinh đối với
hoạt động giáo dục đạo đức công dân
Gia đình là hạt nhân và cũng là tế bào của xã hội,
một gia đình mẫu mực, cha mẹ hòa thuận, ngôn ngữ chuẩn


- 12 -

mực, lối sống trong sạch, giản dị… thì đó sẽ là cách ứng
xử tốt nhất để giáo dục, hình thành nhân cách học sinh.
Nhưng hiện nay tình trạng ly hôn trong các cặp vợ chồng
trẻ đang ngày một gia tăng, hiện tượng lao động ở nông

thôn đổ về thành thị ngày càng nhiều và huyện Long Mỹ
cũng chịu ảnh hưởng bởi xu thế chung đó. Từ kết quả
khảo sát cho thấy đa số học sinh “cá biệt” của các trường
xuất thân trong những gia đình có hoàn cảnh không mấy
suông sẻ.
2.3.3. Thái độ ứng xử của các cấp quản lý và cộng
đồng xã hội đối với hoạt động giáo dục đạo đức công
dân
Vào thập niên 90 của thế kỉ trước, giáo dục trong
nhà trường – gia đình – xã hội thường có sự liên kết chặt
chẽ với nhau. Khi thấy học sinh có những biểu hiện thiếu
văn hóa ngoài nhà trường như: nói tục, đánh bạn… người
lớn thường kên tiếng la rầy, can ngăn sau đó thông tin đến
nhà trường và gia đình biết. Học sinh thì đa số là nghe lời
và dừng ngay những hành động sai trái ấy, thậm chí các
em rất sợ sự việc sẽ đến tai cha, mẹ, thầy, cô. Điều đó cho
thấy sự phối hợp giữa các chủ thể trong công tác giáo dục
là khá tốt và chặt chẽ. Nhưng sau gần 20 năm đổi mới, đất
nước đã có những đổi thay lớn về kinh tế, chất lượng cuộc
sống ngày càng được nâng lên. Song song đó là các thiết
chế văn hóa ngày càng được hoàn thiện, người dân nói
chung và học sinh nói riêng có điều kiện tiếp cận những
phương tiện thông tin hiện đại, những luồng văn hóa tiên
tiến từ khắp nơi trên thế giới, từ đó hình thành bản chất


- 13 -

của những con người mới – con người của thời đại văn
minh, thời đại của khoa học công nghệ. Các trường THPT

cũng không ngoại lệ, học sinh có nhiều thay đổi so với
trước kia, nền văn hóa truyền thống đang dần bị thay đổi,
thay đổi trong cách nghĩ, cách làm, trong các mối quan hệ
thầy – trò, thầy – thầy, trò – trò…
2.4. Nguyên nhân
2.4.1. Về phía gia đình
Trong nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay,
các giá trị đạo đức và nếp sống gia đình truyền thống ở
một số gia đình có xu hướng bị mai một, bị xâm hại bởi
sức mạnh hư ảo của các giá trị và lối sống ngoại nhập, bởi
những quan hệ hàng hóa, thị trường, lợi nhuận, bởi lối
sống hưởng thụ và tâm lý tiêu dùng, hám lợi, ích kỷ, chạy
theo những lối sống xa lạ, lai căng kệch cỡm, coi thường
những giá trị văn hoá dân tộc, chạy theo lối sống thực
dụng, cá nhân vị kỷ... đang gây hại đến thuần phong mỹ
tục của dân tộc.
Một số gia đình nhận thức phiến diện, lệch lạc sai
lầm hoặc thiếu tri thức, phương pháp nuôi dạy con cái.
2.4.2. Về phía nhà trường
Sự kết hợp giáo dục nhà trường và giáo dục gia
đình, giáo dục ngoài xã hội chưa được quan tâm đúng
mức.
Giáo dục chưa gắn bó với thực tiễn, đào tạo chưa
gắn với sử dụng, đội ngũ giáo viên còn yếu về chất lượng
và không đồng bộ về cơ cấu, cơ sở vật chất còn thiếu, một
số hiện tượng tiêu cực, thiếu kỷ cương chậm khắc phục.


- 14 -

2.4.3. Về phía xã hội
Tác động hai mặt của cơ chế thị trường tạo ra
những sự phân hóa cao độ, phát sinh xu hướng thực dụng,
quan tâm tới lợi ích cá nhân hơn lợi ích xã hội, chú ý đến
lợi ích trước mắt hơn lợi ích lâu dài.
2.4.4. Về phía bản thân học sinh
Ở lứa tuổi học sinh THPT có sự chuyển biến mạnh
mẽ về thể chất cũng như tâm sinh lý, “không hẳn là trẻ
con và cũng chưa là người lớn”. Hạn chế của lứa tuổi này
là sự thiếu kinh nghiệm sống, sự từng trãi, bồng bột, hấp
tấp vội vàng, cả tin, dễ mặc cảm, hay thần tượng hóa
(thường là chủ quan), dễ bốc đồng và tổn thương.
TIỂU KẾT CHƯƠNG 2
Đạo đức thực sự đóng vai trò to lớn trong sự hình
thành nhân cách của con người. Khi con người sinh ra và
lớn lên ai cũng phải trau dồi cho mình tri thức lẫn nhân
cách đạo đức, chỉ khi con người có đạo đức và hoàn thiện
về nhân cách thì mới nói đến trách nhiệm của một người
công dân được.
Đạo đức là phẩm chất quan trọng, là nền tảng tâm
hồn của mỗi con người. Đặc biệt thế hệ trẻ, lứa tuổi học
sinh THPT phải đựợc gia đình và xã hội quan tâm sâu sắc.
Trong giai đoạn ngồi trên ghế nhà trường là quan trọng
bởi đây là giai đoạn mà học sinh đang trong quá trình hình
thành và hoàn thiện nhân cách của mình.
Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến suy thoái đạo đức
của học sinh THPT ở nước ta nói chung và địa bàn huyện
Long Mỹ Hậu Giang nói riêng là do tác động của mặt trái

- 15 -

kinh tế thị trường, ảnh hưởng của giao lưu văn hóa, sự
xâm nhập các luồng văn hóa không lành mạnh, khoa học
công nghệ phát triển ồ ạt, bên cạnh đó còn có sự tác động
chủ quan về phía gia đình, từ sự dạy dỗ quản lí của nhà
trường và nhận thức của chính bản thân học sinh.


- 16 -

CHƯƠNG 3:
ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG
GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CÔNG DÂN CHO HỌC SINH
Ở CÁC TRƯỜNG THPT TẠI HUYỆN LONG MỸ,
TỈNH HẬU GIANG
3.1. Cơ hội và thách thức
Học sinh tiếp cận được với những nền giáo dục tiên
tiến, từ đó giúp học sinh có nhiều lựa chọn hơn trong việc
định hướng nghề nghiệp trong tương lai.
Có điều kiện thuận lợi để tiếp thu tinh hoa văn hóa
nhân loại.
Giao lưu, trao đổi kinh nghiệp học tập với bạn bè,
từ đó thấy được những vấn đề mới cần học tập và cũng là
cơ hội tuyên truyền những nét văn hóa đặc trưng của Việt
Nam với bạn bè quốc tế.
Ngoài những cơ hội, thì chúng ta cũng đang đứng
trước những thách thức vô cùng to lớn đòi hỏi toàn xã hội
phải chung tay góp sức thì mới có thể khắc phục được:

Khi xã hội phát triển bắt đầu nảy sinh lối sống thực
dụng, chạy theo đồng tiền, đánh mất đi giá trị truyền thống
tốt đẹp từ ngàn đời của dân tộc.
Môi trường sống ở nông thôn ngày càng bị ô nhiễm
và xâm hại nghiêm trọng, bản thân học sinh là những “chủ
nhân tương lai của đất nước” vẫn chưa hiểu hết hậu quả
sâu xa của vấn đề này.
Một bộ phận học sinh vì chạy theo lối sống thực
dụng mà đánh mất đi bản chất tốt đẹp của người học sinh,


- 17 -

phai nhạt lý tưởng cách mạng, đạo đức lối sống cũng bị
ảnh hưởng nghiệm trọng. Và nếu lối sống ấy lan truyền
rộng rãi trong học sinh sẽ tiềm ẩn những nguy cơ khó
lường.
Nét đẹp văn hóa xóm làng “Lá lành đùm lá rách” có
phần bị xem nhẹ, mà thay vào đó là tâm lý "khôn sống,
mống chết", "mạnh được, yếu thua", "cá lớn nuốt cá bé".
Ở một bộ phận không nhỏ học sinh THPT có xu
hướng muốn hưởng thụ, ăn chơi vượt quá sự đóng góp lao
động của bản thân mình.
3.2. Định hướng giáo dục đạo đức
Giáo dục đạo đức công dân trong nhà trường giúp
học sinh hiểu rõ hơn những giá trị văn hóa truyền thống
tốt đẹp của dân tộc. Bồi đắp nền tảng văn hóa truyền
thống, phát huy và tiếp nối các giá trị văn hóa như chữ
Hiếu – Trung – Nhân – Trí – Dũng trong một ý nghĩa nội
hàm mới phù hợp với quá trình hội nhập và phát triển đất

nước trong giai đoạn hiện nay.
Để có định hướng giáo dục đạo đức công dân cho
học sinh THPT nói chung và huyện Long Mỹ nói riêng cần
nhìn nhận một cách thẳng thắn thực trạng đạo đức học sinh
THPT hiện nay.
Nền văn hóa truyền thống từ ngàn đời của nguời
Việt là một di sản quý báu, là nguồn tri thức phong phú
trong công tác giáo dục đạo đức học sinh.
Phương pháp giáo dục truyền thống vẫn tồn tại mãi
trong tiềm thức của người Việt Nam nói chung cũng như
người dân ở huyện Long Mỹ nói riêng. Là một huyện vùng


- 18 -

sâu, với nền kinh tế chủ yếu dựa vào nông nghiệp nên dù ít
nhiều thì tư tưởng truyền thống đã ăn sâu vào tiềm thức
của người dân. Điều đó được thể hiện rõ qua lời dạy con
cháu: “Lá lành đùm lá rách”, “Uống nước nhớ nguồn”…
Người viết nhận thấy các trường THPT ở huyện
Long Mỹ định hướng giảng dạy đạo đức công dân cho học
sinh theo các hướng sau đây:
Giáo dục đạo đức qua môn Giáo dục công dân.

Giáo dục đạo đức thông qua học tập các môn
khoa học ở trường.
Giáo dục thông qua các tiết dạy hướng nghiệp.
Giáo dục thông qua các tiết hoạt động ngoài giờ lên
lớp và các phong trào của ĐTN.
Giáo dục đạo đức thông qua giáo dục giá trị nhân

văn.
Giáo dục thông qua các ngày lễ, ngày kỉ niệm trong
năm.
3.3. Mục tiêu
Phát triển giáo dục sao cho chất lượng, hiệu quả,
đào tạo thế hệ trẻ đảm bảo về chất lượng và đủ về số
lượng để gánh vác trọng trách yêu cầu của sự nghiệp công
nghiệp hóa – hiện đại hóa. Đó là một thách thức và yêu
cầu to lớn của công cuộc đổi mới giáo dục đang tiến hành
hiện nay, nhằm thực hiện yêu cầu của xã hội về con người
đối với sự phát triển bền vững. Qua đó khai thác, phát triển
toàn diện, toàn bộ tiềm năng của mỗi cá nhân và cả cộng
đồng để tạo ra nội lực cho sự phát triển. Đó chính là sự


- 19 -

phát triển đạo đức, ý thức công dân của học sinh, của thế
hệ trẻ.
3.4. Các giải pháp thực hiện
Dưới góc nhìn của người viết và từ thực tế nghiên
cứu ở các trường THPT ở huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu
Giang người viết đề xuất một số giải pháp nâng cao kết
quả giáo dục đạo đức học sinh THPT như sau:
Trước hết phải kể đến vai trò lãnh đạo của chi bộ
Đảng trong các trường.
Thứ hai, nâng cao vai trò lãnh đạo của cán bộ quản
lý giáo dục (Ban giám hiệu) của các trường.
Thứ ba, tăng cường vai trò của GVCN.
Thứ tư, công tác giảng dạy của giáo viên bộ môn.

Thứ năm, là trách nhiệm của Đoàn thanh niên.
Thứ sáu, gia đình là môi trường giáo dục quan
trọng nhất để giúp học sinh hình thành nhân cách tốt ngay
từ khi mới tập đi, tập nói.
Thứ bảy, Nhà trường cần phối hợp với chính quyền
địa phương để tăng cường biện pháp hành chính, tạo lập
trật tự và môi trường lành mạnh xung quanh trường học.
Thứ tám, phát huy hoạt động tự quản của tập thể
học sinh trong tự giáo dục đạo đức.
TIỂU KẾT CHƯƠNG 3
Học sinh THPT có vị thế và vai trò to lớn, là nguồn
lực quan trọng, là sức sống của mỗi tỉnh. Vì vậy, vấn đề
đặt ra đối với việc giáo dục đạo đức học sinh THPT trong
giai đoạn hiện nay là cần phải giáo dục đạo đức trong học
tập cũng như chủ nghĩa nhân đạo cho học sinh, giáo dục


- 20 -

học sinh THPT có suy nghĩ đúng đắn trong gia đình, tình
bạn, tình thầy trò, đồng thời phải kết hợp giáo dục bằng
lấy tấm gương người tốt việc tốt. Việc chú trọng nâng cao
hiệu quả giáo dục đạo đức đối với học sinh THPT với
nhiều nội dung, bằng nhiều hình thức phù hợp, thiết thực
sẽ giúp học sinh THPT tỉnh Hậu Giang trên địa bàn huyện
Long Mỹ biết vươn lên với tinh thần, tình cảm và trách
nhiệm của mình, làm chủ một cách đúng đắn tri thức hiện
đại, trở thành những con người đủ tâm, đủ tài. Do đó, để
thực hiện hiệu quả công tác giáo dục đạo đức đối với học
sinh THPT ở Hậu Giang trên địa bàn huyện Long Mỹ

cần phải từng bước quán triệt các giải pháp giáo dục để
đem lại hiệu quả cao nhất cho công tác giáo dục.


- 21 -

KẾT LUẬN
Với điều kiện kinh tế, xã hội cũng như lịch sử hình
thành huyện Long Mỹ cho thấy đây là vùng đất giàu
truyền thống anh hùng, mang đậm nét đặc trưng văn hóa
vùng sông nước Tây nam bộ. Đời sống người dân chủ yếu
dựa vào nông nghiệp, từ đó hình thành tính cách của
những con người nông dân chân chất, mộc mạc, lối sống
trọng tình nghĩa. Những nét đặc trưng ấy góp phần rất lớn
vào việc giáo dục đạo đức cho thế hệ trẻ ngày nay, đặc
biệt là học sinh THPT trên địa bàn huyện Long Mỹ.
Nhưng đâu đó, do ảnh hưởng của thời kì mở cửa, những
luồng văn hóa từ bên ngoài có điều kiện thâm nhập vào
đời sống người dân từ thành thị đến nông thôn. Đứng
trước những cám dỗ về vật chất, những đổi thay về kinh
tế, một lối sống mới thì học sinh THPT là đối tượng dễ bị
cuốn vào vòng xoáy danh vọng, đánh mất đi những giá trị
văn hóa truyền thống tốt đẹp mà ông cha để lại.
Trước thực trạng đó, chúng tôi nhận thấy cần có
những giải pháp trước mắt và lâu dài, phải có những
hướng đi cụ thể để phát huy những giá trị văn hóa truyền
thống của dân tộc, để quảng bá hình ảnh tốt đẹp của người
Việt Nam với thế giới, hình ảnh vùng đất Long Mỹ giàu
truyền thống đến khắp mọi miền tổ quốc. Trong đó, các
ngành, các cấp mà hơn hết là ngành văn hóa phải quyết

liệt vào cuộc để có những hoạch định đúng hướng, đúng
mục đích mà Đảng ta đã đề ra. Mỗi người dân phải biết
kết hợp hài hòa giữa văn hóa truyền thống và hiện đại, cái
gì tốt đẹp cần bảo lưu và phát huy, cái gì lỗi thời cần gạt


- 22 -

bỏ, học hỏi phải có chọn lọc, có nhận thức rõ ràng. Chúng
ta phải làm sao để đưa đất nước phát triển đồng bộ về mọi
mặt trong đó có văn hóa, để Việt Nam theo kịp tiến độ
phát triển của thế giới, không bị xem là tụt hậu về văn
hóa.
Long Mỹ là vùng đất thuần nông, có bề dày truyền
thống cách mạng nên việc giáo dục đạo đức cho học sinh
THPT là một thuận lợi cũng là thách thức lớn , bởi học
sinh THPT chưa phải tuổi trưởng thành nên trách nhiệm
của người công dân không thể đòi hỏi giống như những
công dân đã trưởng thành được. Có thể thấy trách nhiệm
của học sinh THPT là “Học tập, nâng cao trình độ nhận
thức về mọi mặt, hiểu biết sâu sắc về truyền thống dựng
nước và giữ nước của dân tộc, truyền thống đấu tranh cách
mạng của nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản
Việt Nam; từ đó củng cố lòng yêu nước, lòng tự hào, tự
tôn dân tộc, ý chí tự chủ, tự lập, tự cường, nâng cao ý thức
bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa;…” Góp phần
giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của dân
tộc trong quá trình hội nhập như hiện nay.
Trong quá trình nghiên cứu và thực hành về đạo
đức, Bác Hồ luôn xem xét đánh giá một cách toàn diện,

trong đó Người luôn coi trọng vấn đề đạo đức công dân.
Bởi lẽ một đời người ai cũng làm việc, làm tròn trách
nhiệm của một công dân đối với tổ quốc. Một cán bộ khi
đang được dân tín nhiệm, giao giữ một trọng trách nào đó
chỉ là nhất thời. Và, khi hoàn thành nhiệm vụ dân giao rồi
về hưu, trở về với cuộc sống đời thường, trở lại vị trí “làm


- 23 -

dân”, tiếp tục làm tròn trọng trách của công dân đối với
đất nước trong điều kiện mới. Là học sinh THPT cũng là
một công dân của nước Việt Nam, các em phải thấm
nhuần tư tưởng của Bác để ra sức rèn luyện, phấn đấu trở
thành một công dân hữu ích cho đất nước sau này.
Người viết chỉ giới hạn phạm vi nghiên cứu thực
trạng giáo dục đạo đức công dân của một huyện tại tỉnh
Hậu Giang nên chưa thể khẳng định đó là biểu hiện đạo
đức công dân tất cả học sinh THPT đều như thế. Nhưng
các em rất nhiều điểm chung như: lứa tuổi, trình độ học
vấn, chương trình học tập,… nên dù là học sinh ở miền
núi hay đồng bằng, thành thị hay nông thôn cũng đều phải
hoàn thành nghĩa vụ công dân của mình là “học tập” và tu
dưỡng đạo đức về mọi mặt, phát huy những lời dạy của
ông bà về tinh thần hiếu học, những “đức” cần thiết của
một con người có văn hóa: trung thực, thẳng thắn, đoàn
kết giúp đỡ nhau cùng tiến bộ…qua đó, chính các em đã
góp phần tôn tạo, quảng bá với mọi người về hình ảnh một
vùng thôn quê nghèo với truyền thống văn hóa tốt đẹp
mang đậm dấu ấn đặc trưng của vùng.

Công tác giáo dục đạo đức học sinh THPT ở các
trường của huyện Long Mỹ là việc làm khó khăn không
kém gì giảng dạy tri thức, bởi lẽ đạo đức học sinh hình
thành từ nhiều yếu tố khác nhau như: môi trường sống,
hoàn cảnh gia đình, điều kiện học tập, truyền thống của
địa phương,… vì thế, đòi hỏi các nhà giáo dục phải nhìn
từ nhiều phía, xét từ nhiều góc độ, không thể đại khái, qua
loa mà có thể đánh giá chính xác được.