TÌM HIỂU CÔNG TÁC TỔ CHỨC VÀ PHÁT TRIỂN NGUỒN TIN TẠI TRUNG TÂM THÔNG TIN – THƯ VIỆN TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIAO THÔNG VẬN TẢI
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (878.03 KB, 67 trang )
Header Page 1Khóa
of 126.luận tốt nghiệp
Ngô Thị Tâm
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
KHOA THÔNG TIN – THƢ VIỆN
NGÔ THỊ TÂM
TÌM HIỂU CÔNG TÁC TỔ CHỨC VÀ PHÁT TRIỂN NGUỒN TIN
TẠI TRUNG TÂM THÔNG TIN – THƢ VIỆN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIAO THÔNG VẬN TẢI
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
NGÀNH: THÔNG TIN – THƢ VIỆN
KHÓA : QH – 2006 - X
HỆ
: CHÍNH QUY
HÀ NỘI - 2010
K51 Thông tin – Thư viện
Footer Page 1 of 126.
1
Header Page 2Khóa
of 126.luận tốt nghiệp
Ngô Thị Tâm
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
KHOA THÔNG TIN – THƢ VIỆN
NGÔ THỊ TÂM
TÌM HIỂU CÔNG TÁC TỔ CHỨC VÀ PHÁT TRIỂN NGUỒN TIN
TẠI TRUNG TÂM THÔNG TIN – THƢ VIỆN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIAO THÔNG VẬN TẢI
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
NGÀNH: THÔNG TIN – THƢ VIỆN
KHÓA: QH – 2006 – X
NGƢỜI HƢỚNG DẪN: ThS. TRỊNH KHÁNH VÂN
K51 Thông tin – Thư viện
Footer Page 2 of 126.
HÀ NỘI - 2010
2
Header Page 3Khóa
of 126.luận tốt nghiệp
Ngô Thị Tâm
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành khóa luận tốt nghiệp, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt
tình và quý báu của các thầy giáo, cô giáo trong Khoa Thông tin – Thư viện
Trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội và các
cán bộ thư viện đang công tác tại Trung tâm Thông tin – Thư viện Trường Đại
học Giao thông vận tải Hà Nội.
Qua đây em xin chân thành cảm ơn sự dạy dổ và chỉ bảo nhiệt tình của
các thầy, các cô giáo trong suốt 4 năm học tại Trường Đại học Khoa học Xã hội
& Nhân văn và sự giúp đỡ nhiệt tình, tận tâm chỉ bảo của các bác, các cô chú,
anh, chị công tác tại Trung tâm Thông tin – Thư viện Trường Đại học Giao
thông vận tải Hà Nội trong suốt thời gian em thực tập tốt nghiệp cũng như
nghiên cứu hoàn tất đề tài.
Đặc biệt, em xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành và lòng biết ơn sâu sắc tới
cô giáo hướng dẫn: ThS. Trịnh Khánh Vân – người đã tận tình hướng dẫn em
hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này.
Trong quá trình nghiên cứu đề tài, do thời gian có hạn cùng với trình độ
chuyên môn nghiệp vụ cũng như kinh nghiệm thực tế còn hạn chế, mặc dù cố
gắng song khóa luận chắc chắn không tránh khỏi những sai sót. Em rất mong
nhận được sự đóng góp, chỉ bảo của các thầy cô, của các cán bộ tại Thư viện để
khóa luận của em hoàn chỉnh hơn.
Hà Nội, ngày 25 tháng 5 năm 2010
Sinh viên
Ngô Thị Tâm
K51 Thông tin – Thư viện
Footer Page 3 of 126.
3
Header Page 4Khóa
of 126.luận tốt nghiệp
Ngô Thị Tâm
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, với sự giúp
đữ của những người tôi đã cảm ơn. Mọi kêt quả nghiên cứu trong công trình đều
chính xác, không có trong bất kỳ công trình nào khác.
Sinh viên
Ngô Thị Tâm
K51 Thông tin – Thư viện
Footer Page 4 of 126.
4
Header Page 5Khóa
of 126.luận tốt nghiệp
Ngô Thị Tâm
MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1
2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 2
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................ 2
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu ................................................... 2
5. Tình hình nghiên cứu đề tài .......................................................................... 2
6. Những đóng góp của đề tài ........................................................................... 3
7. Bố cục của niên luận ..................................................................................... 3
NÔI DUNG....................................................................................................... 4
CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU TRUNG TÂM THÔNG TIN – THƢ VIỆN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIAO THÔNG VẬN TẢI HÀ NỘI ......................... 4
1.1 Quá trình hình thành và phát triển của Trung tâm Thông tin – Thư viện
trường Đại học Giao thông vận tải Hà Nội ....................................................... 4
1.2 Chức năng và nhiệm vụ của Trung tâm Thông tin – Thư viện trường Đại học
Giao thông vận tải Hà Nội ................................................................................ 5
1.3 Cơ cấu tổ chức và đội ngũ cán bộ của Trung tâm Thông tin – Thư viện
trường Đại học Giao thông vận tải Hà Nội ....................................................... 6
1.4 Cơ sở vật chất kỹ thuật của Trung tâm Thông tin – Thư viện trường Đại học
Giao thông vận tải Hà Nội ................................................................................ 7
1.5 Đặc điểm người dùng tin và nhu cầu tin của Trung tâm Thông tin – Thư viện
trừong Đại học Giao thông vận tải Hà Nội ....................................................... 9
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC TỔ CHỨC VÀ PHÁT TRIỂN
NGUỒN TIN TẠI TRUNG TÂM THÔNG TIN – THƢ VIỆN TRƢỜNG
ĐẠI HỌC GIAO THÔNG VẬN TẢI HÀ NỘI ............................................ 12
2.1 Nguồn tin và vai trò của nguồn tin trong hoạt động Thông tin – Thư viện.
........................................................................................................................... 12
2.1.1 Khái niệm nguồn tin ............................................................................ 12
K51 Thông tin – Thư viện
Footer Page 5 of 126.
5
Header Page 6Khóa
of 126.luận tốt nghiệp
Ngô Thị Tâm
2.1.2 Vai trò của nguồn tin trong hoạt động Thông tin – Thư viện ............. 13
2.2 Thực trạng nguồn tin của Trung tâm Thông tin – Thư viện trường Đại học
Giao thông vận tải Hà Nội ................................................................................ 13
2.2.1 Nguồn tin truyền thống ....................................................................... 14
2.2.2 Nguồn tin hiện đại ............................................................................... 16
2.3 Công tác tổ chức nguồn tin tại Trung tâm Thông tin – Thư viện trường Đại
học Giao thông vận tải Hà Nội.......................................................................... 17
2.3.1 Tổ chức và sắp xếp tài liệu ................................................................. 17
2.3.1.1 Bố trí thư viện ......................................................................... 18
2.3.1.2 Tổ chức và sắp xếp tài liệu trong kho đóng ............................ 19
2.3.1.3 Tổ chức và sắp xếp tài liệu trong kho mở ............................... 20
2.3.2 Tổ chức các điểm truy cập tới nguồn tin ......................................... 22
2.3.3 Bảo quản nguồn tin .......................................................................... 28
2.3.3.1 Công tác bảo quản tài liệu ...................................................... 28
2.3.3.2 Công tác kiểm kê tài liệu........................................................ 31
2.4 Công tác phát triển nguồn tin tại Trung tâm Thông tin – Thư viện trường Đại
học Giao thông vận tải Hà Nội.......................................................................... 32
2.4.1 Công tác bổ sung ................................................................................ 32
2.4.1.1 Chính sách bổ sung .................................................................. 32
2.4.1.2 Hình thức và nguyên tắc bổ sung ............................................. 33
2.4.1.3 Nguồn bổ sung ......................................................................... 35
2.4.1.4 Kinh phí bổ sung ...................................................................... 39
2.4.2 Công tác phối hợp bổ sung và trao đổi và chia sẻ nguồn tin ............. 40
2.4.3 Công tác thanh lý tài liệu ................................................................... 41
2.5 Quá trình ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác tổ chức và phát triển
nguồn tin tại Trung tâm ..................................................................................... 42
2.5.1 Sử dụng phương tiện kỹ thuật và công nghệ hiện đại vào công tác tổ chức
và phát triển nguồn tin....................................................................................... 42
2.5.2 Ứng dụng phần mềm quản lý thư viện ..................................................... 42
K51 Thông tin – Thư viện
Footer Page 6 of 126.
6
Header Page 7Khóa
of 126.luận tốt nghiệp
Ngô Thị Tâm
CHƢƠNG 3: NHẬN XÉT VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG
CAO HIÊU QUẢ TỔ CHỨC VÀ PHÁT TRIỂN NGUỒN TIN TẠI
TRUNG TÂM THÔNG TIN – THƢ VIỆN TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIAO
THÔNG VẬN TẢI HÀ NỘI .......................................................................... 48
3.1 Nhận xét và đánh giá thực trạng công tác tổ chức và phát triển nguồn tin tại
Trung tâm Thông tin – Thư viện trường Đại học Giao thông vận tải ............. 48
3.1.1 Những ưu điểm.................................................................................... 48
3.1.2 Những hạn chế .................................................................................... 50
3.2 Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả tổ chức và phát triển
nguồn tin tại Trung tâm Thông tin – Thư viện trường Đại học Giao thông vận tải
Hà Nội ............................................................................................................... 51
3.2.1 Hoàn thiện hệ thống tổ chức quản lý nguồn tin .................................. 51
3.2.2 Xây đựng chính sách phát triển nguồn tin phù hợp ............................ 52
3.2.3 Chú trọng đẩy mạnh công tác số hóa nội dung tài liệu ....................... 52
3.2.4 Hoàn thiện hơn nữa hệ thống tra cứu nguồn tin ................................. 53
3.2.5 Đào tạo người dùng tin........................................................................ 54
3.2.6 Đào tạo và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ ................................. 55
3.2.7 Tăng cường hợp tác và trao đổi chia sẻ nguồn tin .............................. 55
3.2.8 Tiếp tục hoàn thiện và nâng cấp cơ sở vật chất kỹ thuật, hạ tầng thông
tin ....................................................................................................................... 56
KẾT LUẬN ...................................................................................................... 58
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
K51 Thông tin – Thư viện
Footer Page 7 of 126.
7
Header Page 8Khóa
of 126.luận tốt nghiệp
Ngô Thị Tâm
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
TỪ VIẾT TẮT
GIẢI NGHĨA TỪ VIẾT TẮT
TT-TV
Thông tin – Thư viện
TT TT-TV
Trung tâm Thông tin – Thư viện
ĐH GTVT
Đại học Giao thông vận tải
TT TT-TV ĐH GTVT
Trung tâm Thông tin – Thư viện trường
Đại học Giao thông vận tải
NCKH
Nghiên cứu khoa học
CSDL
Cơ sở dữ liệu
DDC
Dewey Demical Classyfication
OPAC
Online Public Access Catalog
Nxb
Nhà xuất bản
K51 Thông tin – Thư viện
Footer Page 8 of 126.
8
Header Page 9Khóa
of 126.luận tốt nghiệp
Ngô Thị Tâm
LỜI MỞ ĐẦU
1.Tính cấp thiết của đề tài
Chúng ta đã và đang chứng kiến những thay đổi mạnh mẽ của cuộc cách
mạng khoa học và công nghệ, trong đó là cuộc “cách mạng thông tin”.
Ngày
nay người ta đã thừa nhận thông tin là một trong những nhân tố quyết định đến
sự tồn tại và phát triển của mỗi quốc gia, đang từng bước đưa loài người đến với
thời đại của một xã hội thông tin
Trước những ứng dụng to lớn của thành tựu khoa học công nghệ hiện đại,
nguồn thông tin ngày càng gia tăng và biến đổi sâu sắc các ngành nghề trong xã
hội. Điều này đòi hỏi các nhà lãnh đạo quản lý phải tổ chức và phát triển nguồn
tin một cách khoa học, hợp lý tạo điều kiện thuận lợi để thu thập, xử lý, lưu trữ
và phổ biến thông tin hiệu quả.
Trường Đại học Giao thông vận tải Hà Nội là một trong những trung tâm
đào tạo hàng đầu của cả nước về lĩnh vực giao thông vận tải. Có thể nói trong
quá trình đào tạo và nghiên cứu khoa học, hoạt động thông tin – thư viện (TTTV) có ý nghĩa vô cùng quan trọng, hỗ trợ đắc lực giúp Nhà trường hoàn thành
tốt nhiệm vụ của mình.
Hiện nay, công tác tổ chức và phát triển nguồn tin là một trong những nội
dung được quan tâm hàng đầu của Trung tâm Thông tin – Thư viện trường Đại
học Giao thông vận tải Hà Nội (TT TT-TV ĐH GTVT HN- gọi tắt là Trung
tâm). Cùng với sự phát triển của xã hội là sự thay đổi về nhu cầu tin của người
dùng tin nói chung và người dùng tin tại Trung tâm nói riêng. Nhận thức được
tầm quan trọng của công tác tổ chức và phát triển nguồn tin tại Trung tâm, tôi đã
chọn đề tài “Tìm hiểu công tác tổ chức và phát triển nguồn tin tại Trung tâm
Thông tin – Thư viện trường Đại học Giao thông vận tải Hà Nội” làm đề tài
khóa luận của mình.
K51 Thông tin – Thư viện
Footer Page 9 of 126.
9
Header Page 10
of 126.
Khóa
luận tốt nghiệp
Ngô Thị Tâm
2..Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Công tác tổ chức và phát triển nguồn tin tại TT
TT-TV ĐH GTVT HN.
- Phạm vi nghiên cứu: Giới hạn trong nguồn tin tại TT TT-TV ĐH GTVT
HN.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
+ Mục đích: Khảo sát thực trạng công tác tổ chức và phát triển nguồn tin
tại Trung tâm. Trên cơ sở đó đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả tổ
chức và phát triển nguồn tin tại TT TT-TV ĐH GTVT HN.
+ Nhiệm vụ: Trên cơ sở thực trạng công tác tổ chức và khai thác nguồn tin
tại Trung tâm, đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần nâng cao, hoàn thiện
công tác tổ chức và phát triển nguồn tin tại Trung tâm.
4. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu
Nghiên cứu thực trạng công tác tổ chức và phát triển nguồn tin tại TT TTTV ĐH GTVT HN trong những năm gần đây ( từ 2005- đến nay).
Phương pháp nghiên cứu:
+ Phân tích tổng hợp tài liệu
+ Khảo sát thực tế, thống kê
+ Quan sát
+ Phỏng vấn.
5. Tình hình nghiên cứu đề tài
Hoạt động thông tin – thư viện tại trường Đại học Giao thông vận tải Hà
Nội đã có nhiều tác giả nghiên cứu, tuy nhiên công tác tổ chức và phát triển
nguồn tin của Trung tâm trong giai đoạn hiện nay là đề tài mới. Tôi là sinh viên
thực tập tại đây, qua khảo sát và nghiên cứu công tác tổ chức và phát triển nguồn
tin của Trung tâm đóng vai trò quan trọng trong hoạt động phục vụ người dùng
tin tại Trung tâm với công tác đào tạo nguồn nhân lực giao thông vận tải. Thông
qua đó, việc tham khảo các đề tài liên quan tại Trung tâm là cơ sở để tôi nghiên
cứu và hoàn thành tốt khóa luận này.
K51 Thông tin – Thư viện
Footer Page 10 of 126.
10
Header Page 11
of 126.
Khóa
luận tốt nghiệp
Ngô Thị Tâm
6. Những đóng góp của đề tài
- Về mặt lý luận:
+ Khóa luận làm rõ vai trò, tầm quan trọng của công tác tổ chức và phát
triển nguồn tin tại TT TT-TV ĐH GTVT HN.
+ Khóa luận là cơ sở lý luận cho cán bộ thông tin – thư viện trong việc tổ
chức và phát triển nguồn tin trong hệ thống các cơ quan thông tin – thư viện các
trường đại học.
- Về mặt thực tiễn: Tác giả đề xuất một số giải pháp về tổ chức và phát
triển nguồn tin nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin của người dùng tin tại TT TTTV ĐH GTVT HN.
7. Bố cục của khóa luận
Ngoài phần mở đầu, mục lục, kết luận, tài liệu tham khảo. Khóa luận gồm
3 chương:
Chương 1: Giới thiệu Trung tâm Thông tin - Thư viện trường Đại học
Giao thông vận tải Hà Nội.
Chương 2: Thực trạng công tác tổ chức và phát triển nguồn tin tại Trung
tâm Thông tin - Thư viện trường Đại học Giao thông vận tải Hà Nội.
Chương 3: Nhận xét và đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả công
tác tổ chức và phát triển nguồn tin tại Trung tâm Thông tin- Thư viện trường Đại
học Giao thông vận tải Hà Nội.
K51 Thông tin – Thư viện
Footer Page 11 of 126.
11
Header Page 12
of 126.
Khóa
luận tốt nghiệp
Ngô Thị Tâm
CHƢƠNG 1
GIỚI THIỆU TRUNG TÂM THÔNG TIN THƢ VIỆN TRƢỜNG ĐẠI
HỌC GIAO THÔNG VẬN TẢI HÀ NỘI
1.1 Quá trình hình thành và phát triển của Trung tâm Thông tin – Thƣ viện
Trƣờng Đại học Giao thông vận tải Hà Nội
Trung tâm Thông tin -Thư viện trường Đại học Giao thông vận tải Hà Nội
là một trong những đơn vị có lịch sử gắn liền với lịch sử hình thành và phát triển
của trường ĐH GTVT HN, với các mốc chính như sau:
Ngày 24/03/1962 trường ĐH GTVT HN được thành lập theo quyết định
số 42/CP của Thủ tướng Chính phủ. Cùng với một số phòng ban chức năng,
Phòng Giáo vụ được thành lập bao gồm Ban phiên dịch và Ban giáo vụ, trong đó
có bộ phận thư viện.
Năm 1967 theo chủ trương của nhà nước, trường ĐH GTVT HN tách ra
thành Đại học Giao thông sắt bộ (ở Hà Nội) và Đại học Đường thuỷ (ở Hải
Phòng). Do đó, nguồn tư liệu thư viện cũng được chia sẻ làm hai.
Năm 1984 là năm đánh dấu sự hình thành của Thư viện như một đơn vị
độc lập trực thuộc vào Ban giám hiệu với 14 nhân viên
Ngày 21/02/2002, TT TT-TV được thành lập theo quyết định số 753/QĐ
– BGD & ĐT – TCCB.
Những năm đầu thế kỷ XXI trường ĐH GTVT HN tham gia vào các dự
án Giáo dục đại học (HEP), đầu tư phát triển thư viện theo hướng hiện đại. Dự
án bao gồm các mức đầu tư cơ bản sau: mức A “Xây dựng hệ thống mạng máy
tính để tăng cường công tác quản lý và đào tạo” (năm 2000). Dự án mức B (năm
2002) cho phép mở rộng mạng máy tính của trường sang ký túc xá Láng. Dự án
mức C “Xây dựng trung tâm tài nguyên thông tin thư viện” (2004) là dự án lớn
đầu tư cho thư viện góp phần làm thay đổi TT TT-TV cả về lượng và chất. Với
sự đầu tư trang thiết bị hiện đại và bố trí tập trung trên mặt sàn trên 4.000m2, TT
TT-TV trường ĐH GTVT được xếp vào hàng những thư viện hiện đại ở Việt
Nam.
K51 Thông tin – Thư viện
Footer Page 12 of 126.
12
Header Page 13
of 126.
Khóa
luận tốt nghiệp
Ngô Thị Tâm
1.2 Chức năng và nhiệm vụ của Trung tâm Thông tin – Thƣ viện trƣờng
Đại học Giao thông vận tải
►Chức năng
Trung tâm Thông tin - Thư viện trường ĐH GTVT HN nằm trong hệ
thống thông tin thư viện cả nước. Bên cạnh đó, Trung tâm nằm trong hệ thống
cơ cấu tổ chức của trường ĐH GTVT HN và là Trung tâm thông tin - thư viện
chuyên ngành. Vì vậy, Trung tâm vừa mang những chức năng chung của một
TT TT-TV và vừa có chức năng riêng phục vụ cho chuyên ngành Giao thông
vận tải của Nhà trường.
Trong hoạt động thông tin – thư viện, ngoài chức năng cơ bản của một thư
viện là tàng trữ nguồn thông tin, văn hoá, giáo dục, TT TT-TV trường ĐH
GTVT HN còn thực hiện những chức năng cơ bản sau:
- Phục vụ tài liệu, thông tin cho công tác giáo dục, đào tạo và nghiên cứu
khoa học, tạo nguồn nhân lực có đủ trình độ cho ngành giao thông vận tải của
đất nước.
- Nghiên cứu, thu thập, bổ sung, xử lý tài liệu khoa học kỹ thuật công
nghệ GTVT và các tài liệu khác thuộc các lĩnh vực liên quan phục vụ cho việc
giảng dạy, học tập, nghiên cứu khoa học (NCKH) của cán bộ, giảng viên và sinh
viên của Nhà trường.
►Nhiệm vụ
Trung tâm thực hiện những nhiệm vụ sau:
- Xây dựng hệ thống tra cứu tìm tin, thiết lập mạng lưới truy nhập và tìm
tin tự động hoá, tổ chức cho bạn đọc của Trung tâm khai thác và sử dụng thuận
lợi, có hiệu quả nguồn tài nguyên thông tin của Trung tâm
- Khai thác, thu thập, xử lý thông tin tư liệu khoa học công nghệ GTVT
trong và ngoài nước
- Lập kế hoạch cho Ban giám hiệu Nhà trường về công tác thông tin – thư
viện phục vụ cho nhiệm vụ đào tạo và nghiên cứu khoa học
- Tổ chức, sắp xếp, lưu trữ và bảo quản kho tài liệu của Trung tâm
K51 Thông tin – Thư viện
Footer Page 13 of 126.
13
Header Page 14
of 126.
Khóa
luận tốt nghiệp
Ngô Thị Tâm
- Có nhiệm vụ quản lý và sử dụng có hiệu quả tài sản của Trung tâm được
giao, gồm toàn bộ hệ thống cơ sở vật chất trang thiết bị, hệ thống tài nguyên
thông tin của Trung tâm
- Phát triển mối quan hệ hợp tác với các TT TT-TV, các tổ chức khoa học,
các trường đại học trong và ngoài nước về lĩnh vực thông tin tư liệu.
1.3 Cơ cấu tổ chức và đội ngũ cán bộ của Trung tâm Thông tin – Thƣ viện
trƣờng Đại học Giao thông vận tải Hà Nội
►Cơ cấu tổ chức
Từ những ngày đầu mới thành lập Thư viện chỉ có 2 tổ là Tổ giáo trình và
Tổ thư viện. Đến nay Trung tâm gồm các phòng:
+ Phòng Nghiệp vụ;
+ Phòng mượn sách giáo trình, sách tham khảo;
+ Phòng đọc sách Tiếng Việt;
+ Phòng đọc báo, tạp chí, sách ngoại văn, luận văn, luận án và nghiên cứu
Khoa học;
+ Phòng đọc tài liệu điện tử;
+ Phòng làm thẻ;
+ Quầy bán sách;
+ Phòng hội thảo;
+ Phòng máy chủ;
+ Phòng sách tiếng nước ngoài trước năm 1990/ Tạp chí đóng quyển.
* Ban lãnh đạo Trung tâm bao gồm:
Giám đốc: ThS. Nguyễn Minh Hậu
Phó giám đốc: ThS. Hoàng Thị Minh Phúc
Trưởng phòng nghiệp vụ: Ngô Thế Anh.
* Sự phân bố cán bộ:
- Phòng nghiệp vụ:
4 người
- Phòng mượn sách giáo trình, sách tham khảo:
4 người
- Phòng đọc sách Tiếng Việt:
3 người
K51 Thông tin – Thư viện
Footer Page 14 of 126.
14
Header Page 15
of 126.
Khóa
luận tốt nghiệp
Ngô Thị Tâm
- Phòng báo, tạp chí, sách ngoại văn, luận văn, luận án và NCKH: 2 người
- Phòng đọc tài liệu điện tử:
2 người
- Quầy bán sách:
1 người
Ban giám đốc
Bô ̣ phâ ̣n nghiê ̣p vu ̣
Phòng
nghiê ̣p
vụ
Phòng
làm
thẻ
Bộ phận mượn/
trả tài liệu
Phòng
mươ ̣n
sách
giáo
trìnhsách
tham
khảo
Quầy
bán
sách
Bô ̣ phâ ̣n phu ̣c vu ̣
bạn đo ̣c
Phòng
đo ̣c
sách
tiế ng
Viê ̣t
Phòng
đo ̣c
báo
tạp
chí,
luận
văn,
luận
án
sách
ngoại
văn
Phòng
đo ̣c
điê ̣n
tử
Sơ đồ cơ cấu tổ chức TT TT-TV trường ĐH GTVTHN
►Đội ngũ cán bộ
Đội ngũ cán bộ thư viện được đào tạo và có trình độ chuyên về lĩnh vực
TT-TV, với tổng số 20 cán bộ.
+ Trình độ thạc sỹ:
04 cán bộ
+ Trình độ đại học:
15 cán bộ
+ Trình độ trung cấp:
01 cán bộ
K51 Thông tin – Thư viện
Footer Page 15 of 126.
15
Header Page 16
of 126.
Khóa
luận tốt nghiệp
Ngô Thị Tâm
1.4 Cơ sở vật chất kỹ thuật của Trung tâm Thông tin – Thƣ viện trƣờng Đại
học Giao thông vận tải Hà Nội
►Cơ sở hạ tầng
Việc xây dựng một hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật hoàn thiện, kiện toàn,
hiện đại là yêu cầu cần thiết đối với tất cả TT TT-TV nói chung và đối với TT
TT-TV trường ĐH GTVT HN nói riêng. Hiện nay, Trung tâm đã xây dựng được
một mặt bằng cơ sở hạ tầng, vật chất kỹ thuật kiện toàn, hiện đại.
Trung tâm được xây dựng trên khuân viên rộng với 4000 m2, khang
trang, đảm bảo các điều kiện cho các công tác nghiệp vụ của Trung tâm. Hệ
thống cơ sở vật chất cần thiết cho công tác phục vụ bạn đọc như hệ thống bàn
ghế, tủ kệ, hộp phiếu, máy tính, quạt, bóng điện, máy điều hoà….
►Các thiết bị vật chất kỹ thuật
* Máy chủ: Hiện nay, Trung tâm có 17 máy chủ tập trung tại tầng 6, để
quản lý dữ liệu tại thư viện.
* Máy trạm
+ Máy trạm nghiệp vụ : Hiện Trung tâm có 20 máy trạm nghiệp vụ phục
vụ cho công tác xử lý tài liệu , quản lý tài liệu bạn đọc , cũng như phục vụ trong
công tác lưu thông…
+ Máy trạm tra cứu thông tin : Máy trạm phòng đọc điện tử tầng
7 với
phục vụ cho việc tra tra cứu thông tin , hiện ta ̣i Trung tâm có 80 máy dành riêng
cho sinh viên, học viên cao học, cán bộ giảng dạy tra cứu và đọc tài liệu toàn
văn, tài liệu điện tử: giáo trình điện tử do cán bộ trong Trường biên soạn, luận
án, luận văn, NCKH… Bạn đọc còn có thể truy cập và sử dụng những tài liệu
ngoại văn chuyên ngành mà Trung tâm đã đặt mua từ nước ngoài, những tài liệu
trên mạng do cán bộ trong Trung tâm đã download về phục vụ cho việc học tập,
nghiên cứu, tất cả những tài liệu điện tử ở đây đều ở dạng offline.
+ Máy trạm tra cứu tài liệu: Hiện Trung tâm có 7 máy trạm phục vụ trong
việc tra tìm tài liệu trong đó: Phòng đọc tầng 5 có 3 máy, phòng mượn tầ ng 4 có
K51 Thông tin – Thư viện
Footer Page 16 of 126.
16
Header Page 17
of 126.
Khóa
luận tốt nghiệp
Ngô Thị Tâm
2 máy, phòng đọc tầng 6 có 2 máy (nhưng 1 máy ở tầng 5 và 2 máy ở tầng 6
không đi vào hoạt động)
+ Hệ thống máy quyét thẻ tự động: Hiện nay ở tất cả các phòng của Trung
tâm đều có máy quét thẻ từ tự động, từ phòng nghiệp vụ đến phòng phục vụ với
5 máy quét thẻ (symbol, của công ty máy siêu tính)
+ Hệ thống camera theo dõi: Tất cả các phòng từ tầ ng 7 đều được lặp đặt
camera phục vụ cho mục đích quản lý bạn đọc, với 30 camera có khả năng lưu
giữ hình ảnh, được lặp đặt ở các vị trí khác nhau, nhân viên thư viện có thể kiểm
soát bạn đọc thuận tiện, dễ dàng dù ở bất cứ góc độ nào
+ Hệ thống cổng từ, thẻ từ:
Trên các phòng đọc tự chọn từ tầng 5 đến tầng 7 của Trung tâm đều được
lắp đặt hệ thống cổng an ninh kép RFID nhằm kiểm soát bạn đọc, không cho tài
liệu đem ra ngoài bất hợp pháp, với đầu đọc RFID.
+ Hệ thống điều hòa: Tất cả các phòng ban tại thư viện hiện nay đều được
trang bị hệ thống điều hòa nhiệt độ với 13 tủ điều hòa nhiệ độ 50.000 BTU và 20
máy điều hòa treo tường 18000 BTU.
+ Hệ thống máy in mạng, máy photo: Trung tâm có môt hệ thống máy in
mạng và máy photo công nghệ cao được bộ trí tại tất cả các phòng phục vụ, đảm
bảo đáp ứng tối đa nhu cầu photo tài liệu của bạn đọc.
1.5 Đặc điểm ngƣời dùng tin và nhu cầu tin của Trung tâm Thông tin – Thƣ
viện trƣờng Đại học Giao thông vận tải Hà Nội
Trung tâm trực thuộc Ban Giám hiệu và phục vụ theo quy chế do Nhà
trường ban hành. Đối tượng phục vụ chính của Trung tâm tập trung vào 3 nhóm
chính sau:
- Nhóm cán bộ quản lý;
- Nhóm cán bộ giảng dạy;
- Nhóm nghiên cứu sinh, học viên sau đại học và sinh viên.
K51 Thông tin – Thư viện
Footer Page 17 of 126.
17
Header Page 18
of 126.
Khóa
luận tốt nghiệp
Ngô Thị Tâm
► Nhóm cán bộ quản lý
Nhóm người dùng tin là cán bộ quản lý của trường ĐH GTVT HN bao
gồm: cán bộ lãnh đạo, quản lý, chuyên viên các phòng ban trong trường. Nhóm
người dùng tin này chiếm tỷ lệ không nhiều, phần lớn họ tham gia vào các hoạt
động quản lý, lãnh đạo, và cũng giảng dạy, nghiên cứu khoa học. Thông tin họ
quan tâm tập trung chủ yếu vào các đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng
và Nhà nước; thông tin mang tính sâu rộng, nhằm hỗ trợ cho việc ra quyết định
quản lý. Nhu cầu tin của nhóm người dùng tin là cán bộ quản lý rất đa dạng và
mang tính tổng hợp.
► Nhóm cán bộ giảng dạy
Cán bộ giảng dạy là những người có chuyên môn, nắm rõ nguồn thông tin
và loại hình tài liệu mình cần để phục vụ cho nghiên cứu khoa học và viết giáo
trình giảng dạy. Đa phần họ có khả năng tự xử lý tài liệu để tạo ra thông tin mới.
Nhu cầu tin của họ rất lớn:
+ Nội dung: Họ đòi hỏi thông tin vừa mang tính tổng hợp đồng thời phải
chuyên sâu và logic.
+ Hình thức: Đa dạng, phong phú, bao gồm cả tài liệu truyền thống và
hiện đại.
► Nhóm nghiên cứu sinh, học viên sau đại học và sinh viên
Đây là nhóm người dùng tin chủ yếu của Trung tâm, nhu cầu tin của học
viên sau đại học và nghiên cứu sinh vừa mang tính tổng hợp vừa mang tính
chuyên sâu. Thông tin họ cần phải mang tính thời sự, cần có tính lý luận và thực
tiễn, đặc biệt là các báo cáo kết quả nghiên cứu trong và ngoài nước. Họ vừa là
người sử dụng thông tin đồng thời là người cung cấp thông tin thông qua các
công trình nghiên cứu của mình.
Nhóm người dùng tin là sinh viên chiếm tỷ lệ cao, nhu cầu tin của họ gắn
liền với yêu cầu của quá trình học tập cũng như nghiên cứu khoa học. Ngày nay
với việc đổi mới phương pháp dạy và học, sinh viên phải tự học, tự nghiên cứu
là chính đã tạo ra những chuyển biến trong nhu cầu tin của họ. Thông tin họ cần
K51 Thông tin – Thư viện
Footer Page 18 of 126.
18
Header Page 19
of 126.
Khóa
luận tốt nghiệp
Ngô Thị Tâm
phải mang tính khoa học, bao gồm chủ yếu là các dạng tài liệu là giáo trình, bài
giảng, sách tham khảo và một số các tài liệu khác như: báo cáo khoa học, luận
văn, tạp chí…
Đối tượng phục vụ chính của Trung tâm là sinh viên, học viên cao học,
cán bộ quản lý, cán bộ giảng dạy trong phạm vi trường ĐH GTVT HN, ngoài ra
những đối tượng ngoài trường cũng có thể vào sử dụng tài liệu tại chỗ với điều
kiện có giấy giới thiệu của cơ quan chủ quản của cá nhân đó. Ngoài những đối
tượng nêu trên bạn đọc không được sử dụng tài liệu cũng như thông tin của
Trung tâm bởi vì với tài liệu truyền thống khi muốn sử dụng tài liệu phải xuất
trình thẻ thư viện, với tài liệu dạng điện tử muốn sử dụng được bạn đọc cần có 1
user và password mà thư viện đã cung cấp, đây chính là mã thẻ thư viện mà sinh
viên được cấp.
Sinh viên thuộc hệ tại chức, chuyên tu, văn bằng II, cao học, nghiên cứu
sinh được làm thẻ thư viện và sử dụng các dịch vụ tại phòng đọc.
K51 Thông tin – Thư viện
Footer Page 19 of 126.
19
Header Page 20
of 126.
Khóa
luận tốt nghiệp
Ngô Thị Tâm
CHƢƠNG 2
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC TỔ CHỨC VÀ PHÁT TRIỂN NGUỒN TIN
TẠI TRUNG TÂM THÔNG TIN – THƢ VIỆN TRƢỜNG ĐẠI HỌC
GIAO THÔNG VẬN TẢI HÀ NỘI
2.1 Nguồn tin và vai trò của nguồn tin trong hoạt động thông tin – thƣ viện
2.1.1 Khái niệm nguồn tin
Cùng với sự xuất hiện của những thư viện đầu tiên trên thế giới vào
những thiên niên kỷ thứ III trước công nguyên là sự xuất hiện của vốn tài liệu –
nguồn tin. Vốn tài liệu được hiểu theo nhiều cách khác nhau:
Theo chuyên gia thư viện Xô Viết E.I.Samurin: Vốn tài liệu là tổng hợp
các xuất bản phẩm, các bản thảo và các tài liệu khác có trong thư viện, tạo điều
kiện cho việc sử dụng của độc giả”.
Trong cuốn “Cẩm nang nghề thư viện” của TS.Lê Văn Viết: Vốn tài liệu
là bộ sưu tập có hệ thống các tài liệu phù hợp với chức năng, loại hình và đặc
điểm của từng thư viện, nhằm phục vụ cho người đọc của chính thư viện hoặc
các thư viện khác, được phản ánh toàn diện trong bộ máy tra cứu, cũng như để
bảo quản lâu dài trong suốt thời gian được người đọc quan tâm.
Theo Pháp lệnh thư viện (năm 2000): Vốn tài liệu thư viện là những tài
liệu được sưu tầm, tập hợp theo nhiều chủ đề, nội dung nhất định, được xử lý
theo quy tắc, quy trình khoa học nghiệp vụ thư viện để tôt chức phục vụ người
đọc đạt hiệu quả cao và được bảo quản.
Ngày nay, trong hoạt động TT-TV cùng với thuật ngữ “vốn tài liệu” là sự
xuất hiện của thuật ngữ “nguồn tin”. Ở một góc cạnh nào đó “nguồn tin” cũng
có thể được hiểu là “vốn tài liệu”. Nguồn tin tiềm tàng trong xã hội và con người
có thể khai thác chúng theo nhiều cách khác nhau, với nhiều mục đích khác
nhau.
Có nhiều cách định nghĩa về nguồn tin, tuy nhiên chúng ta có thể hiểu:
Nguồn tin là sản phẩm trí tuệ, là sản phẩm lao động khoa học, kiến thức, suy
K51 Thông tin – Thư viện
Footer Page 20 of 126.
20
Header Page 21
of 126.
Khóa
luận tốt nghiệp
Ngô Thị Tâm
nghĩ, sáng tạo của con người, phản ánh những thông tin được kiểm soát và ghi
lại dưới một dạng vật chất nào đó.
2.1.2 Vai trò của nguồn tin trong hoạt động thông tin – thƣ viện
Nguồn tin là một trong những yếu tố quan trọng quyết định đến sự tồn tại
và phát triển của cơ quan thông tin – thư viện. Nguồn tin chứa đựng những tri
thức, kinh nghiệm của loài người từ thế hệ này sang thế hệ khác. Đó là nguyên
liệu đầu vào của hoạt động thông tin khoa học trong các cơ quan thông tin – thư
viện. Đối với cán bộ, nguồn tin là công cụ, là đối tượng làm việc hàng ngày (bổ
sung, xử lý, phục vụ người dùng tin…). Đối với người dùng tin, nguồn tin là
nhân tố quyết định đến sự sáng tạo trên mọi lĩnh vực hoạt động của đời sống xã
hội. Ngày nay, việc ứng dụng mạnh mẽ của công nghệ thông tin và truyền thông
đã làm thay đổi cả về số lượng và chất lượng nguồn tin.
Nền kinh tế tri thức ở nước ta đang phát triển, chúng ta đang bước vào xã
hội thông tin, và do đó vai trò của nguồn tin càng được khẳng định. Đó là nhân
tố quyết định sự sáng tạo và chiến lược phát triển thông tin của cơ quan thông
tin – thư viện nói riêng và xã hội nói chung.
TT TT-TV trường ĐH GTVT HN là một bộ phận gắn liền với sự nghiệp
giáo dục đào tạo của Nhà trường. Chất lượng đào tạo của Nhà trường có đạt kết
quả như mong muốn hay không phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó hoạt động
TT-TV đóng góp một phần không nhỏ. Do vậy, công tác TT-TV cần được phát
triển toàn diện theo kịp sự phát triển của xã hội để đáp ứng đầy đủ, nhanh chóng
và chính xác nhu cầu tin của người dùng tin. Với vai trò quan trọng và xuất phát
từ nhu cầu thực tiễn, công tác tổ chức và phát triển nguồn tin là vấn đề mang
tính cấp thiết.
K51 Thông tin – Thư viện
Footer Page 21 of 126.
21
Header Page 22
of 126.
Khóa
luận tốt nghiệp
Ngô Thị Tâm
2.2 Thực trạng nguồn tin của Trung tâm Thông tin – Thƣ viện trƣờng Đại
học Giao thông vận tải Hà Nội
Hiện nay, Trung tâm đang sở hữu một nguồn tin rất đa dạng và phong phú
đã được xử lý và đưa ra phục vụ người dùng tin của cơ quan. Đặc biệt, trong bối
cảnh “xã hội thông tin” hiện nay, nguồn tin của Trung tâm ngày càng gia tăng về
số lượng và chất lượng. Nguồn tin chủ yếu tập trung vào các khoa: công trình,
cơ khí, kinh tế, điện – điện tử, công nghệ thông tin… Các loại hình tài liệu bao
gồm sách, báo, tạp chí, luận văn, luận án, báo cáo khoa học, khóa luận tốt
nghiệp…; thể hiện dưới nhiều dạng: văn bản, hình ảnh, số,…
2.2.1 Nguồn tin truyền thống
Nguồn tin truyền thống là những tài liệu được thể hiện trên giấy. Nguồn
tin trên giấy bao gồm cả tài liệu công bố và tài liệu không công bố.
+ Tài liệu công bố là những tài liệu được xuất bản bởi các nhà xuất bản,
phát hành chính thức; được tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại
chúng nhằm phổ biến rộng rãi đến mọi đối tượng người dùng tin.
Tài liệu công bố đáng kể nhất là giáo trình, đây là nguồn tài liệu rất quan
trọng, có giá trị thông tin cao đối với cán bộ giảng viên và sinh viên trong Nhà
trường. Ngoài sách giáo trình, Trung tâm còn rất chú trọng bổ sung báo, tạp chí
đặc biệt là tạp chí tiếng nước ngoài về chuyên ngành GTVT. Cơ cấu nguồn tài
liệu công bố được thể hiện dưới bảng sau:
K51 Thông tin – Thư viện
Footer Page 22 of 126.
22
Header Page 23
of 126.
Khóa
luận tốt nghiệp
Ngô Thị Tâm
Stt
Loại hình tài liệu
Số lượng đầu sách Số lượng cuốn
1
Giáo trình
397
59.387
2
Tham khảo
6.977
15.431
3
Sách tra cứu
28
37
4
Báo, tạp chí
238
238
5
Tạp chí đóng quyển
4.091
4.091
+ Tài liệu không công bố hay còn được gọi là tài liệu “xám”. Đây là loại
tài liệu không được xuất bản chính thức, được phổ biến hạn chế trên các phương
tiện thông tin đại chúng, phục vụ cho đối tượng người dùng tin đã được lựa chọn
và trong phạm vi hẹp.
Tài liệu “xám” của Trung tâm bao gồm: luận văn, luận án, các công trình
nghiên cứu khoa học, kỷ yếu hội thảo khoa học. Cụ thể:
Stt
Loại hình tài liệu
Số lượng đầu sách
Số lượng cuốn
1
Luận văn
963
1.102
2
Luận án
34
34
3
Đề tài NCKH
542
551
Nguồn tài liệu của Trung tâm chủ yếu là tài liệu tiếng Việt, cùng với sự
phát triển về nhu cầu tin của người dùng tin, hàng năm Trung tâm đã bổ sung
một số lượng lớn tài liệu nước ngoài. Các tài liệu ngoại văn bao gồm: tiếng Anh,
tiếng Nga, tiếng Pháp, tiếng Đức, tiếng Trung. Hiện nay, Trung tâm có 3.830
K51 Thông tin – Thư viện
Footer Page 23 of 126.
23
Header Page 24
of 126.
Khóa
luận tốt nghiệp
Ngô Thị Tâm
đầu sách ngoại (bao gồm sách và tạp chí nước ngoài) trong tổng số 40.960 đầu
tài liệu, tương đương với 4.691 cuốn trong tổng số 127.358 cuốn tài liệu:
Tài liệu tiếng Việt
(96,3%)
Tài liệu ngoại văn
(3,7%)
Biểu đồ thống kê tỷ lệ số lượng tài liệu theo ngôn ngữ
2.2.2. Nguồn tin hiện đại
Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ và kỹ thuật hiện đại đã tạo ra nhiều
ứng dụng quan trọng trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Ngày nay các
Trung tâm đang từng bước hiện đại hóa, ứng dụng những thành tựu khoa học và
công nghệ tiên tiến, đặc biệt là công nghệ thông tin. Đây là tiền đề để các Trung
tâm xây dựng thư viện điện tử.
Sự phát triển của xã hội đã tạo tiền đề hình thành một loại tài liệu mới là
tài liệu điện tử. Tài liệu điện tử có thể được lưu trữ trên CD – ROM, DVD –
ROM hay lưu hành trên các mạng cục bộ và mạng Internet. Đó là các loại sách,
báo, tạp chí điện tử và thường được gọi là e-book, e-journal, e-magazine; cùng
với các cơ sở dữ liệu (CSDL) đã tạo ra nguồn tin điện tử vô cùng phong phú.
Nguồn tin này có thể đọc và truy cập thông qua máy tính điện tử hoặc mạng máy
tính.
CSDL là tập trung các dữ liệu về các đối tượng được cần quản lý, được
lưu trữ trên các vật mang tin của máy tính điện tử và được quản lý theo một cơ
chế thống nhất nhằm giúp cho việc truy cập và xử lý dữ liệu được dễ dàng và
nhanh chóng.
K51 Thông tin – Thư viện
Footer Page 24 of 126.
24
Header Page 25
of 126.
Khóa
luận tốt nghiệp
Ngô Thị Tâm
Hiện nay TT TT-TV ĐH GTVT HN đang sử dụng phần mềm ILIB của
công ty CMC, phần mềm này là công cụ hữu hiệu giúp cơ quan xây dựng CSDL
cũng như trong quản lý tài liệu và nhiều vấn đề liên quan khác.
Nguồn tin điện tử bao gồm các các CSDL và đĩa CD. Mỗi khi học viên
nộp luận án, luận văn…đều phải nộp song song cho Trung tâm cả bản word và
bản dạng sách. Bên cạnh đó hiện nay Trung tâm đang tiến hành xây dựng bộ
giáo trình điện tử chuyên ngành giao thông vận tải, đã mua và xây dựng các
CSDL ngoại văn chuyên ngành, đây là cơ sở cho trung tâm xây dựng tài nguyên
điện tử.
Đĩa CD: Trung tâm đã sưu tập được một khối lượng khá lớn các tài liệu
đã được số hóa dưới dạng đĩa CD, nội dung chủ yếu là luận án, luận văn và đề
tài nghiên cứu khoa học, sách tham khảo tiếng nước ngoài.
Trung tâm đã bổ sung các CSDL điên tử chuyên ngành GTVT phục vụ
cho nghiên cứu giảng dạy và học tập, số liệu cụ thể như sau:
Stt
Loại hình tài liệu
Số lượng
1
Sách tiếng Anh
600 đầu
2
Bài báo, đề tài nghiên cứu khoa học (English)
7000 bài
3
Luận văn, luận án, đề tài NCKH (tiếng Việt)
600 đầu
4
Giáo trình
60 đầu
K51 Thông tin – Thư viện
Footer Page 25 of 126.
25
